Prawo dzieli się na:

a) Materialne

- Prawo cywilne

- Prawo karne

- Prawo administracyjne

b) Formalne

- Prawo postępowania cywilnego

- Prawo postępowania karnego

- Prawo postępowania administracyjnego

PRAWO HANDLOWE

Kryteria określające prawo handlowe:

1. Przedmiotowe - czego dotyczy? <działalności gospodarczej>

2. Podmiotowe - kto prowadzi tego typu działalność gospodarczą? <są to podmioty, które zajmują się tego typu działalnością w sposób profesjonalny i docelowy>

Aby stosunek prawny był stosunkiem prawa handlowego przynajmniej jeden z podmiotów tej relacji musi być podmiotem gospodarczym. Prawo handlowe jest prawem o charakterze prywatnym. Dotyczy dobra jednostki na dobra ogółu (publicznego). Jest to prawo, w którym ważna jest równość stron.

Prawo handlowe - jest to zespół norm z natury rzeczy należący przede wszystkim do dziedziny prawa prywatnego (cywilnego), które regulują organizację i ustrój podmiotów gospodarczych oraz stosunki zobowiązania powstające między tymi podmiotami a innymi osobami w obrocie gospodarczym zarówno wewnętrznym (krajowym) jak i między narodowym (handel zagraniczny).

Źródła prawa: w znaczeniu

1. Materialnym - wszystkie czynniki okoliczności, które przyczyniają się do powstania norm prawnych o określonej treści

2. Formalne - wszystkie akty ustawodawcze obowiązujące na terytorium danego państwa

Hierarchia źródeł prawa polskiego wynika z Konstytucji

1. Konstytucja

2. Ratyfikowane umowy między narodowe

3. Ustawy

4. Rozporządzenia

5. Akty prawa miejscowego

Poza tym: zwyczaj, orzecznictwo, doktryna ( nie są źródłem prawa polskiego)

Kodeks jest ustawą.

Różnicą między prawem handlowym i prawem cywilnym jest typ własności.

1. Jednostki gospodarki uspołecznionej - wszystkie podmioty w obrocie handlowym i gospodarczym, które dysponują majątkiem Skarby Państwa.

2. Jednostki gospodarki nieuspołecznionej - wszystkie podmioty uczestniczące na zasadzie wolnego rynku a nie na zasadach prawnych

JEDNOSTKA GOSPODARCZA - jest to zgodnie z przepisami prawa odpowiednio wyodrębniona jednostka organizacyjna powołana do prowadzenia stałej działalności gospodarczej i specjalnie pod tym kątem widocznie ukształtowana. <są to jednostki których głównym działaniem i głównym przedmiotem działalności jest działalność (cel) gospodarcza>

Nie ma w tym przypadku znaczenia przynależności do sektora gospodarki uspołecznionej czy nieuspołecznionej.

W ramach jednostki gospodarczej mogą zostać wyróżnione prawne podmioty:

1. Osoba fizyczna - w celach zarobkowych i na własny rachunek. Przy założeniu, że osoba nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych mogłaby działać przez pełnomocnika.

2. Osoba prawna - każda jednostka organizacyjna, która została wyposażona przez prawo mniemające osobowość prawna. Na osobę prawna składają się 4 elementy:

- element ludzki - członkowie spółdzielni, udziałowcy spółki

- element majątkowy - wyodrębniony mniemające majątku członków tej grupy albo powstałej na innej drodze

- element organizacyjny - istnieje określona struktura osoby prawnej

- cel, czyli przedmiot działania (określony mniemające statucie osoby prawnej) jest jednocześnie celem gospodarczym

3. Jednostki niemające osobowości prawnej <spółka cywilna, ułomne osoby prawne> nie ma osobowości prawnej, nie posiadają osobowości prawnej

Przedsiębiorstwo - możemy mówić w znaczeniu funkcjonalnym, przedmiotowym i podmiotowym:

• Funkcjonalnym - stała działalność zawodowa, gospodarcza uprawniona samodzielnie w celach zawodowych. Handel, usługi, produkcja dóbr.

• Przedmiotowym - zespół składników materialnych i nie materialnych przeznaczony do realizacji określonych zadań gospodarczych i obejmujących wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa w szczególności:

• Nazwa firmy

• Znaki towarowe oraz indywidualizujące przedsiębiorstwo

• Księgi handlowe

• Nieruchomości i ruchomości należące do przedsiębiorstwa w tym produkty i materiały

• Patenty, wzory użytkowe i zdobnicze

• Zobowiązania i obciążenia wynikające z prowadzenia przedsiębiorstwa

• Prawa wynikające z najmu i dzierżawy lokali zajmowanych przez przedsiębiorstwo

Żeby zaistniało przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym muszą być spełnione warunki w znaczeniu materialnym i niematerialnym: kierowca i samochód

• Podmiotowym - przedsiębiorstwa państwowe, jako podmioty uczestniczące w obrocie handlowym

Przedsiębiorstwo w znaczeniu prze- i podmiotowym stanowi całość gospodarczą prawną.

ZAKŁADY - jest to jednostka organizacyjna stanowiąca pewna całość pod względem technicznym, lokalizacyjnym i organizacyjnym. Zakład nie posiada osobowości prawnej, ale wchodzi w skład jednostki organizacyjnej, która taką osobowość posiada. Odrębność i samodzielność zakładu może mieć jedynie charakter wewnętrzny w stosunku do jednostki, której jest częścią składową. Samodzielność posiada tylko jednostka macierzysta.

JEDNOSTKI BUDŻETOWE - są to jednostki sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu a pobrane dochody odprowadzają bezpośrednio na rachunek odpowiedniego budżetu bądź do państwa bądź do jednostki samorządu terytorialnego (np. sądy powszechne) <nie mają osobowości prawnej> stąd w obrocie handlowym nie uczestniczą one jako jednostki samodzielne, ale jako jednostki budżetu Skarbu Państwa, bądź jednostki budżetu samorządu terytorialnego. <czasami występują jako odrębne jednostki>.

GOSPODARSTWA POMOCNICZE - jest wyodrębniona z jednostki budżetowej pod względem organizacyjnym i finansowym część jej działalności lub działalność uboczna (szkoła wyższa, średnia). Koszty funkcjonowania gospodarstwa pomocniczego pokrywa się z dochodów własnych, gospodarstwo pomocnicze nie może być deficytowe. Musi ono mieć plan rocznej działalności i związany z tym roczny plan finansowy. W rocznym planie finansowym muszą być przychody własne, wydatki stanowiące koszty działalności, wydatki na wynagrodzenia, dotacje z budżetu (dotacje na początek działalności, na rozbudowę, na zwiększenia obrotów) zasady rozliczania z budżetem. Uczestniczy w obrocie handlowym i gospodarczym zarówno na zewnątrz jak i w obrocie wewnętrznym. Gospodarstwo pomocnicze w obrocie wewnętrznym sprzedaje i świadczy usługi po kosztach własnych. Natomiast w obrocie zewnętrznym może sprzedawać z zyskiem. Nie ma zdolności sądowej.

ZAKŁADY BUDŻETOWE - są to takie jednostki sektora finansów publicznych, które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, a następnie pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, chociaż mogą także otrzymywać dotacje z budżetu (przedmiotowe i podmiotowe). Mogę także otrzymywać dotacje celowe na realizację inwestycji oraz pierwsze środki obrotowe. Łącznie dotacje z zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% jego wydatków (nie dotyczy to dotacji inwestycyjnych). Dotacje przedmiotowe - meble, wyposażenie, nieruchomość budynkowa. Dotacje podmiotowe - pracownicy, którzy są pracownikami budżetu. Musi mieć plan finansowy i plan roczny.

SPÓŁKA CYWILNA - przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów cel spółki cywilnej musi być gospodarczy, nie ma możliwości zawarcia spółki dla innych celów. Cel może być jednorazowy lub długotrwały, dla osiągnięcia zysku, albo nie. Spółka może być mała albo duża. Umowa minimum dwie strony. Cel gospodarczy sp. cywilnej jest wspólny dla wszystkich wspólników. Nie możliwe jest wyłączenie jednego lub więcej wspólników od udziału w zyskach. Spółka może być zawarta na czas określony lub na czas nieokreślony. Spółka prawa cywilnego nie posiada osobowości prawnej, nie jest wpisana do żadnego rejestru sądowego. Natomiast może być wpisana do ewidencji działalności gospodarczej. Tylko wtedy kiedy działa zgodnie z ustawą działalności gospodarczej. Wniesienie wkładów jest podstawowym ale nie jedynym sposobem współdziałania wspólników. Formy wkładów: pieniężny, własności rzeczy, świadczenie usług. Na majątek wspólników spółce cywilnej składają się: wkłady w formie własności i innych praw podmiotowych, dochody spółka, wierzytelności.. Majątek spółki stanowi współwłasność łączna, brak jest oznaczenia konkretnych udziałów w rzeczy wspólnej. Każdy wspólnik jest współwłaścicielem majątku jako niepodzielnej całości. Ma prawo do własności. Zakaz rozporządzenia przez każdego ze wspólników wspólnego majątku. Zakaz domagania się podziału tego majątku. Można rozporządzać swoim majątkiem z chwilą wystąpienia, rozwiązania spółki. Zobowiązania spółki są to wszystkie zobligowania spółki zaciągnięte przez jednego, kilku bądź wszystkich wspólników jeżeli pozostają w związku z działalnością spółki. Dotyczy to także zobowiązań powstałych z tytułu czynów niedozwolonych. Zobowiązania, które powstały w czasie istnienia, trwania spółki, albo odnoszą się do czasu jej istnienia. Odpowiadają solidarnie nie tylko majątkiem spółki ale również majątkiem osobistym. Istnieje możliwość przyjęcia nowego wspólnika do spółki. Odpowiada za zobowiązania wspólnie z innymi z tego okresu w którym był w spółce.

Prowadzenie spraw spółki cywilnej: pewna działalność wewnętrzna i reprezentowanie spółki na zewnątrz. Z mocy ustawy każdy wspólnik jest upoważniony do prowadzenia spraw spółki jak i zobowiązany. Oparte ono jest na członkostwie. Prawo i obowiązek wspólnika. Dotyczy zarówno zwykłych czynności (utrzymanie istniejącego status quo) spółki jak i spraw przekraczających ten zakres powiększenie istniejącego status quo <dodatkowe inwestycje, zmiana dziedziny działalności spółki>. Albo w umowie lub w uchwale może być powiedziane, że kierowaniem spółki zajmuje się osoba trzecia. Zawarta zostaje przez nich umowa zlecenie. Reprezentowanie spółki na zewnątrz. Generalnie wynika z uchwały lub umowy. Może być zawarta umowa między spółką a osobą trzecią na reprezentowanie spółki na zewnątrz. Spółka cywilna musi posiadać cel gospodarczy, ale nie musi posiadać celu zarobkowego. Zysk spółki: wartość majątkowa o którą z końcem działalności spółki lub z końcem okresu obrachunkowego zwiększył majątek spółki po potrąceniu zobowiązań spółki wobec os 3 oraz wobec wspólników z tytułu ich wkładów lub innych należności. Wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach spółki, bez względu na rodzaj i wielkość wkładów. Wspólnik nie może być wyłączony z udziału w zyskach. Zysk znikomy lub pozorny. Przy udziale w stratach podobnie. Na podstawie umowy lub uchwały mogą się umówić na podział. Niektórych wspólników można wyłączyć z partycypacji w stratach. Po rozwiązaniu się spółki. W momencie wystąpienia wspólnika. Z końcem roku obrachunkowego. Rozwiązanie spółki lub zmiana. Spółka może się przekształcać, można przyjąć wspólnika, wspólników, zmienić tożsamość, wystąpienie wspólnika ze spółki co nie musi oznaczać rozwiązania spółki. 3 miesiące przed końcem roku rozrachunkowego powinno zgłosić się wystąpienie ze spółki. Rozwiązanie spółki może nastąpić z przyczyn wynikających z umowy. Jeżeli spółka osiągnęła cel, a za zgodą wspólników istnieje to trwa na czas nieokreślony.

SPÓŁKA AKCYJNA sama idea sięga XV i XVI wieku. Bank św. Jerzego w Genui w 1407 roku. Bank Ambrozjański w Mediolanie. Może być zawiązana w każdym celu, który nie jest zabroniony przez państwo. Może być cel gospodarczy jak i nie gospodarczy <działalność charytatywna, Kulturalna>. Nadrzędny jest cel gospodarczy. Spółka Akcyjna jest tworzona na trzy sposoby:

1) System koncesyjny

2) System normalny

3) System mieszany (normatywno - koncesyjny)

Do powstania S.A. potrzeba:

Wymogi ustawodawcy

1. Określenie działalności spółki i celu

2. Sporządzenie w formie aktu notarialnego statutu spółki - musi być sporządzony w formie aktu notarialnego, wymóg do ważności. Statut jest tworzony przez założycieli spółki. Mogą być osoby fizyczne jak i prawne. Przy statucie swoboda założycieli i wspólników jest ograniczona. Istnieje pewien zakres dowolności kształtowany przez wspólników, ale w bardzo szerokim zakresie musza kierować się obowiązującymi przepisami prawa. Statut powinien zawierać: Firma i siedziba spółki, przedmiot działalności czas trwania spółki, wysokość i sposób zebrania kapitału akcyjnego, nominalna wartość akcji i ich ilość, ze wskazaniem czy są imienne czy na okaziciela, imiona, nazwiska, adres, siedziba założycieli, organizacje władz zarządzających i nadzorujących, minimum kapitału akcyjnego. W statucie początkowym musi istnieć kapitał początkowy, który określa się na 1mln zł. ¼ kapitału powinna być w gotówce. Natomiast pozostałe mogą być to wkłady niepieniężne, wkłady rzeczowe (aporty), część Mozę być pokryta na zasadzie subskrypcji w wyniku zapisywania się na akcje (prospekty) akcjonariusze są wspólnikami.

3. Określenie minimum zakładowego - najmniejsza wartość nominalna akcji = 10zł. Dopóki spółka działa kapitał jest nienaruszalny nie Mozę być rozdzielany miedzy wspólników. Zysk jest wówczas gdy aktywa pokrywają pasywa. Na nim opiera się byt S.A. fundusz zaspokajania wierzytelności, a także podstawę zdolności kredytowej spółki. Powinien być generalnie zebrany lub wyrażony w walucie polskiej.

4. Powołanie organów spółki - powołanie zarządu, rada nadzorcza. Podmioty powoływane są przez zgromadzenie organizacyjne założycieli spółki.

5. Uzyskanie koncesji gdy wymaga tego prawo - w pewnych przypadkach istnieje konieczność uzyskania zgody na powstanie S.A. (W okresie między wojennym: w przypadku spółek których cel działania bądź przedsiębiorstwo miało znaczenia państwowe, spółki o charakterze użyteczności publicznej, spółki które zamierzały prowadzić działalność bankową i ubezpieczeniową) Obecnie kiedy wynika z przepisów szczególnych: Działalność bankowa, ubezpieczeniowa, przemysł zbrojeniowy.

6. Wpis do rejestru handlowego - zarząd zobowiązany jest zgłosić spółkę do rejestru handlowego w ciągu 3 miesięcy od sporządzenia statutu. Spółka zyskuje osobowość prawną.

Akcje rozumiane mogą być jako:

1. Jako ułamek kapitału akcyjnego (zakładowego) - wyraża stosunek nominalnej wartości akcji do sumy tego kapitału

2. Jako papier wartościowy - jest to dokument akcyjny wystawiony przez spółkę. Musi zawierać określoną treść. Do nabycia praw spółkowych konieczne jest posiadanie akcji. Akcje mogą być na okaziciela lub imienne. Oba są zbywalne, można je nabyć.

3. Jako zakres praw i obowiązków akcjonariusza wobec spółki - mogą mieć charakter majątkowy albo korporacyjny (prawny); indywidualny albo kolektywny są akcje których akcjonariusze których mogą się zrzec natomiast pewne zrzeczeniu się nie podlegają.

---