Ćwiczenie 10. Postępowanie dietetyczne w Parkinsonie

Choroba Parkinsona - zwana również drżączką poraźną, cechuje się zwyrodnieniem struktur mózgu, o nieznanej etiologii. Podstawowa cechą choroby jest zanik komórek dopaminergicznych istoty czarnej, który prowadzi do niedoborów dopaminy w prążkowiu. Następstwem tego jest wystąpienie takich objawów:

• Spowolnienie ruchowe

• Sztywność mięśni

• Drżenie spoczynkowe

• Zaburzenia chodu i postawy

• Zaburzenia wegetatywne

Cechą szczególną dla choroby Parkinsona jest obecność wtrętów wewnątrzneuronalnych, zwanych ciałami Lewy'ego. Przyczyny wywołujące chorobę nadal nie są jednoznacznie ustalone.

Drżenie Parkinsonowskie najsilniej jest wyrażone w dystalnych częściach kończyn, zaczynając od palców dłoni ale może również dotyczyć warg i języka. Sztywność - polegająca na wzmożonym napięciu mięśniowym oraz spowolnienie ruchowe wpływają na pogorszenie samoobsługi pacjentów. Zmniejszenie sprawności rąk jest objawem postępującym i coraz bardziej upośledzającym wykonywanie codziennych czynności takich jak: ubieranie się, higiena osobista, spożywanie posiłków itp.

W trakcie choroby u części pacjentów mogą pojawiać się takie objawy jak:

• lęk

• depresja

• zmniejszony apetyt - anoreksja

• demencja

• zaburzenia naczyniowo-sercowe

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe

• zaburzenia funkcjonowania pęcherza

• zaburzenia termoregulacji

Zaburzenia z przewodu pokarmowego mogące wpływać na odżywianie się osób chorych:

• brak apetytu - wynika z trudności w połykaniu, anoreksji na skutek przyjmowania leków

• dysfagia - zaburzenia połykania związane z żuciem pokarmu, formowaniem kęsów

• zahamowanie opróżniania żołądka - refluks, szybkie uczucie sytości, uczucie ucisku w żołądku, wzdęcie, uczucie nudności, wymioty, utrata masy ciała, niedożywienie

• zaparcia - zmniejszenie kurczliwości mięśni ścian jelit, powolną perystaltykę jelit dodatkowo spowalniają leki antycholinergiczne i dopaminergiczne

• ślinotok - na skutek trudności w połykaniu wynikający z akinezji ust i gardła

Leczenie:

• objawowe mające złagodzić objawy choroby

• obejmuje postępowanie niefarmakologiczne - edukacja chorego, terapia ruchowa, właściwe odżywianie, wsparcie grup samopomocy

• postępowanie farmakologiczne - podawanie lewodopy i innych leków

• leczenie operacyjne

spadek masy ciała u osób z chorobą Parkinsona może wynikać ze zmniejszonej konsumpcji żywności na skutek zaburzeń w odczuwaniu smaku, długie spożywanie posiłków co wpływa na pogorszenie smaku ciepłych potraw pod koniec jedzenia gdy są już zimne.

Sposobem na zmniejszenie ubytku masy ciała u osób w podeszłym wieku jest zwiększenie gęstości energetycznej przyjmowanej żywności. Pozwala to na zwiększenie wartości energetycznej diety przy zachowaniu mniejszej objętości spożywanego pożywienia.

Zapotrzebowanie energetyczne i zalecenia:

• nie dopuścić do stanu niedożywienia - zapewnić dietę o odpowiedniej wartości energetycznej i zawartości składników pokarmowych

• pilnować żeby pacjenci nie zapominali o posiłkach

• przygotowanie potraw w sposób atrakcyjny, aby wpływały na polepszenie apetytu

• czasami, aby zachęcić pacjenta do zjadania odpowiedniej ilości pożywienia, niektóre zalecenia dietetyczne mogą być łagodzone lub pomijane np. ograniczanie spożycia soli lub ograniczenie spożycia produktów z większą zawartością tłuszczów i cukrów prostych

• chory powinien jeść sam tak długo jak jest to możliwe

• sposobem ułatwiającym samodzielne jedzenie jest pokrojenie pożywienia by spożywać widelcem lub łyżką

Dieta osoby chorej na Parkinsona powinna:

• spełniać zalecenia dotyczące żywienia osób zdrowych

• przedstawiać odpowiednią wartość kaloryczną

• zawierać mało nasyconych kwasów tłuszczowych, izomerów trans

• zwiększyć spożycie nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz tłuszcze pochodzenia rybiego

• zapewniać odpowiednią podaż witamin antyoksydacyjnych zawartych w pożywieniu

Gdy niemożliwe jest zapewnienie odpowiedniej zawartości witamin i skalników mineralnych oraz witamin (głównie D) w diecie, należy rozważyć rozpoczęcie ich suplementacji.

Dieta o regulowanej podaży białka

L-DOPA jest dużym obojętnym aminokwasem transportowanym przez błony biologiczne za pomocą tego samego systemu transportującego co inne jak walina, leucyna, izoleucyna tyrozyna, tryptofan, fenyloalanina. Mogą występować interakcje pomiędzy lewodopą a aminokwasami obojętnymi (LNAA) podczas przechodzenia przez bariery biologiczne. Dieta z większą zawartością białka może osłabiać kliniczny efekt L-DOPA, ale efekt ten nie jest wynikiem konkurencji we wchłanianiu L-DOPA i LNAA w jelicie cienkim, ale wynika z ich konkurencji na poziomie bariery krew -mózg.

Wysokobiałkowa dieta powoduje wzrost LNAA w surowicy krwi, co wiąże się z osłabieniem efektywności leczniczej L-DOPA i nasileniem objawów choroby Parkinsona, natomiast niskobiałkowa dieta pozwala skuteczniej działać L-DOPA i ogranicza nasilenie objawów chorobowych.

Aby utrzymać prawidłowy stan odżywienia organizmu, należy zapewnić pacjentom odpowiednią podaż białka w diecie w ciągu doby.

Normy żywienia przewidują podaż dzienną białka na poziomie bezpiecznym dla ludności w wieku podeszłym w ilości 0,8 g/kg m.c. Stosowanie diety wymaga ograniczenia ilości przyjmowanego białka w posiłkach poranno-obiadowych (śniadanie-obiad) do 10 % rekomendowanej ilości. Posiłek wieczorny powinien być tak zaplanowany by dostarczał pacjentom całą resztę białka.

Żywność zawierająca małe ilości białka są: ryż biały, kukurydza, proso, większość warzyw, wszystkie owoce, oleje, tłuszcze, pieczywo, ciasta i ciasteczka zawierające mało białka, miód, dżem, przyprawy, twarde cukierki, napoje (kawa, herbata, soki warzywne i owocowe, woda, napoje bez dodatku mleka). Mleko krowie może być zastąpione przez mleko ryżowe.

Poza stosowaniem diety z regulowaną podażą białka najlepiej lek L-DOPA przyjmować na czczo. Przyjmowanie L-DOPA po jedzeniu wpływa na zmniejszenie w sposób istotny wchłaniania leku, wydłuża czas do pojawienia się stężenia leczniczego L-DOPA w surowicy krwi i tym samym wydłuża czas początku działania leku. Faza wchłaniania leku może trwać do 75 minut dlatego wskazane jest, by zażywać go rano przed posiłkiem, a wciągu dnia pomiędzy posiłkami.

---