Choroba wrzodowa żołądka
Morbus ulcerosus ventriculi
Wrzód żołądka jest to ubytek w ścianie żołądka obejmujący błony mięśniową, śluzową i tkankę podśluzową. Występuje ona najczęściej na krzywiźnie mniejszej, rzadziej na tylniej ścianie żołądka, a najrzadziej w okolicy przedodźwiernikowej i podwypustowej. Wrzód jest miejscowym objawem choroby wrzodowej, która jest chorobą ogólnoustrojową związaną w dużym stopniu z wpływami cywilizacyjnymi. Choroba ta występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Przyczyny choroby:
brak równowagi między czynnikami uszkadzającymi błonę śluzowa a czynnikami chroniącymi ją
nadmierne wydzielanie kwasu solnego
palenie papierosów
drażniący wpływ niewłaściwych pokarmów oraz niektórych leków (np. polopiryna)
zaburzenia ukrwienia błony śluzowej żołądka
stresy nerwowe
obecność bakterii o nazwie Helicobacter pylori, która może powodować stan zapalny błony śluzowej
Czynniki ochronne:
śluz produkowany przez błonę śluzową
wewnątrz żołądkowe czynniki alkalizujące oraz czynniki cytoprotekcyjne
Przewaga czynników drażniących nad czynnikami ochronnymi prowadzi do powstania owrzodzenia błony śluzowej żołądka. Natomiast regularny tryb życia, właściwe odżywianie się, unikanie palenia tytoniu zapobiegają wystąpieniu schorzenia.
Objawy:
ból w nadbrzuszu wyraźnie zależny od przyjmowania posiłków
owrzodzenie w okolicy wpustu powoduje bóle bezpośrednio po spożyciu posiłku
owrzodzenie umiejscowione w trzonie żołądka powoduje wystąpienie bólu po ok. 30 minutach
okresowe zaostrzenia dolegliwości bólowych wiosną i jesienią
uczucie pieczenia i palenia w dołku podsercowym
zaparcie stolca
w okresie zaostrzenia lub po błędach w dietetycznych mogą pojawić się nudności i wymioty
zmniejszenie masy ciała
zła tolerancja niektórych pokarmów kwaśnych (rosół, owoce, wino, kawa)
dobra tolerancja zwykłych pokarmów mlecznych i nabiałowych
Rozpoznanie choroby:
dokładny wywiad
stwierdzenie bolesności uciskowej w nadbrzuszu
przeprowadzenie gastroskopii lub badania radiologicznego
Leczenie:
Zalecenia ogólne
U większości chorych leczenie prowadzi się w domu. Do szpitala przyjmuje się pacjentów z powikłaniami choroby.
Nie ma potrzeby leżenia w łóżku, ale przez pierwsze tygodnie wskazane jest zaprzestanie pracy zawodowej i odpoczynek od codziennych stresów. Konieczne jest zaprzestanie palenia papierosów. Należy unikać alkoholu, kawy i ostrych przypraw. Powinno się regularnie i często spożywać posiłki o niewielkiej objętości.
Leczenie farmakologiczne
O skuteczności leczenia farmakologicznego w dużej mierze decyduje stosowanie się do zaleceń ogólnych oraz przyjmowanie leków ściśle według wskazań lekarza. Obok leków działających ochronnie na błonę śluzową żołądka, które umożliwiają gojenie się wrzodu (leki zobojętniające i hamujące wydzielanie soku żołądkowego), w pierwszym okresie leczenia (7-14 dni) stosuje się antybiotyki, które mają usunąć bakterie Helicobacter pylori z żołądka. Stosuje się przy tym specjalne schematy leczenia - dwoma, trzema, a nawet czterema lekami.
Leczenie chirurgiczne
Leki stosowane obecnie w chorobie wrzodowej są na tyle skuteczne, że leczenie operacyjne z powodu utrzymywania się dolegliwości należy dziś do rzadkości.
Dieta:
posiłki rozdrobnione, podawane często o odpowiedniej temperaturze i w małych ilościach
przeciwwskazane są ostre przyprawy, wywary z mięs i kości, mocna kawa i herbata, surowe owoce i jarzyny pod postacią surówek
zakaz palenia i picia alkoholu
chory odczuwa ulgę po słodkiej śmietanie, gotowanych jajach, białym nieco suchym pieczywie
Powikłania:
Krwawienie z żołądka lub dwunastnicy wskutek uszkodzenia naczyń krwionośnych przez sok żołądkowy
Perforacja (przedziurawienie) żołądka
Zwężenie odźwiernika wskutek przewlekłych zmian zapalnych, utrudniające przechodzenie pokarmu z żołądka do dalszego odcinka przewodu pokarmowego
Przemiana nowotworowa owrzodzenia
Zapobieganie:
Główną metodę zapobiegania stanowi usunięcie (eliminacja) bakterii Helicobacter pylori z organizmu człowieka.
Osoby podatne powinny unikać czynników pobudzających wydzielanie soku żołądkowego, które mogą nasilać objawy chorobowe - należą do nich palenie papierosów, stres, a także kawa, alkohol, ostre przyprawy. Należy unikać częstego przyjmowania leków przeciwbólowych.
Możliwości zaburzeń w wyniku leczenia chirurgicznego:
zespół małego żołądka- uczucie pełności i ucisku w podbrzuszu po spożyciu posiłku
Nowotwór owrzodzenia
Zespół upośledzonego wchłaniania tłuszczów, białek i węglowodanów w jelitach
Napadowe niedocukrzenia występujące w 2-4 h po spożyciu pokarmu
Zespół poresekcyjny- wymioty biegunki po spożyciu posiłku
Złe funkcjonowanie miejsca zapalenia żołądkowo-jelitowego