Demografia -nauka o prawidlowościach rozwoju ludności żyjącej w określonych warynkach społecznoekonomicznych i terytorialnych.demografia zajmuje się badaniami stanu liczebnego ludnośći ,badaniami strukt.ludności pod względem określenia cech(pleć ,wiek,stan cywilny,zawód,poziom wykrztałcenia i badaniami procesów skladających się na ruch naturalny
Subdyscypliny demog.wynikające z podzialu
-opisowa(zajmuje się tylko opisem ludnośći)
-analityczna(bada zjawiska ludnościowe w konkretnych populacjach,kożysta ze statystyli)
-teoretyczna(bada populacje ludzkie zpnk.widzenia ogólnych prawidlowości rozwoju
-doktryny demograficzne(formułuje teorie demog.cel wyjaśnienie ewolucji zjawisk demogr.
Subdyscypliny powstałe przez powiązanie z innymi dyscyplinami -naukami społecz.
-dem.historyczna(analiza ludności pod kątem histor)
-dem.ekonomiczna(sprawdza czy stosunki ekon.maja wpływ na dem.)]
-dem.społeczna(analiza środków społecznych i dem)
-prawo pracy-prawo ubezpieczeń społecznych,prawo rodzinno opiekuńcze silny związek zdem)
-psychologia ludności(wpływ procesów psuch.na dem i odwrotnie)
-etyka ludnościowa
Subdyscypliny powstałe przez powiązanie z naukami przyrodniczymi
-genetyka+dem =genetyka populacyjna (badanie występowania cech genet)
-eugenika(stosując zasady genetyki mamy wpływ na pule genową populacji)
-medycyna +dem=demografia medycznalub sanitarna
-geografia + dem=antropogeografia(bada wzajemne zalezności pomiędzy oddziływaniem środowiska geogr.a stosunkami ludności)
-matematyka+dem.=demometria(kożystanie ze statystyki w badaniach dem.)
Demografia a socjologia
Przedmiotem badań socjologi jest społeczeństwo traktowane jako pewien uparządkowany system tworzący całość,demog bada zbiorowości ludzkie które nazywa ludnością ta ludność jest podsystem w systemie społeczeństwa
Ludnośc charakt.jedynie procesy demog.
-zliczenie(liczba ludności)
-rozmieszczenie(gęstośc zaludnienia)
-struktura ludności(płeć,wiek,stan cywilny,)
-ruch naturalny(narodziny,zgony)
-ruch wędrówkowy(przemieszczanie się czyli migracje we.zew)
Róznica między procesem społecznym a demograficznym
-demog. (nauka szczególowa,nie jest częścią socj.,kożysta się ze statystyki jest ilościowa i nie istnieje bez niej)
-socjologia(nauka ogólna. Ilościowa kożysta się ze statystyki jakościowa nie musi)
Trzy bardzo ważne cechy spisów powszechnych
-obowiązkowość
-imienność
-bezpośredniość
Czynniki poza demog.mają wpływ na procesy dem
-ekonomia(kryzys)
-epidemie (madyzyna)
-polityczne(wojny)
Cechy analizy demog.
-rozkład złożonych zjawisk dem na zjawiska proste(np.przyrost naturalny rozklada się na zgony i urodzenie)
-eliminowanie wplywu na zjawiska proste czynników zakladających ich przebieg np.odrzucenie pozornych czynników(bociany= ilość urodzeń)
-badanie wzajemnych powiązań pomiędzy poszczególnymi zjawiskami dem oraz pomiedzy zjaw.pozademog,(np.wpływ wybuchu wojny na przyrost naturalny)
-badanie przyczyn i skutków powstania okreslonych procesów demog
Typy analizy demog.
-analiza poprzeczna -badamy zbiór osób które urodziły się w różnym czasie i dożyły do momentu badań demog w warunkach zróżnicowanych,przyjmujemy zasade jedności czasu obserwacji zjawisk demog(badamy liczbe zawartch małzeństw 12 lipca nic ich nie łączy poza datą ślubu)
-analiza wzdłużna przeprowadzamy badania wsród zbiorowości ludzi którzy przeżyli to samo wydarzenie demog w tym samym ściśle określonym czasie
Mierniki stosowane w analizie demog
-częstotliwości( natężenia )natężenie urodzeń zgonów przedstawione w liczbach
-prawdopodobieństwo zajścia danego zjawiska demo przy założonych warunkach
-struktur demo(całość dzielimy na częsci wg kryterium)cało populacje dzielimy na sub populacje np. wg kryterium płci są 2 populacje
wspólczynnik dem to inaczejmiernik natężenia (współczynnik urodzeń zgonów
Prawidłowości rządzące struktura ludności wg płci
-czynniki biologoczne
-przyczyny społeczne
-przyczyny biologiczno społeczne
Prawidlowości
-w każdej dużej zbiorowości corocznie rodzi się więcej osobników płci męskiej ,na 1000 dzieci 515-520 jest chłopców
-w większości populacji umieralność mężczyzn w każdym wieku jest wyższa
-chociaż rodzi się wiecej chlopców to przewaga liczebności mężczyzn jest w młodym wieku a w wieku starszym jest więcej kobiet
-migracje zew.- zagraniczne większy udział maja mężczyzni dlatego na obszarach imigracji następuje wzrost mężczyzn na obszarach emigracji spadek
-jeżeli chodzi o migracje ze wsi do miast przeważają kobiety
Wpływ wojen
-w czasie wojny maleje liczba ludności szczególne mężczyzn
-po I i II wojnie można zaobserwować że
*kobiety zajmuja męskie miejsca pracy
*zmiana świadomości (kobieta może funkcjonowac i życ sama),
*trud matrymonialny polegal na tym ze kobiety poślubiały młodych mężczyzn
EDWARD ROSSET skala współczynnika feminizacji
-poniżej 100 kobietna 100 mężczyzn mówimy o lekkiej przewadze mężcz.-zjawisko w europie wyjątkowe
-od 100 do 103,9 kobiet na 100 męzcz lekka przewaga kobiet zjawisko normalne
-od 104do 107,9 k.na m. Mówimy o zwichniętej rownowadze płci
-od 108do111,9 k na m mocno zwichnięta równowaga płci
-od 112 do więcej k na m zupełnie anormalna strukr.plci
Wiek -kategorie
-wiek kalendarzowy (chronologiczny )to wiek od momętu urodzenia do wystąpienie okreslonego faktu demogra,mierzymy w skończonych jednostkach czasu(latach ,miesiącach,tygodniach)
-wiek biologiczny (funkcjonalny)nie mierzymy liczba przeżytych lat lecz ogolnym stanem psychofizycznym jednostki np. stan zdrowia,samopoczucie)
-wiek społeczny nie mierzymy liczba przezytych lat ale przygladamy się sytuacji społecznej jednostki zw względu na pelnione przez nia role spoleczne(70latek emeryt i 40latek zawodowy emeryt posiadaja wspólny wiek społeczny bo pełnią ta sama role społeczną
Skutki życia społecznego pomiedzy wiekim chronol.a biolog.
-osoba która osiągneła okreslony wiek kalendarzowy nie wykazuje jednoczesnie dostatecznego stopnia rozwoju biolog.(7 letnie dziecko rozpoczyna szkołe ale nie musi być do tego gotowe w sensie wieku biolog)
-wiek chronologiczny może wpłynąć ograniczająco na szanse podjecia pewnej roli społecznej(kończymy 60 lat i musimy iść na emeryture )
Skala społeczeństwa w zaleznosci od wieku starego (powyżej 60 lat starzy)
-udział osób starych w populacji powyżej 8% mówimy ludność w sensie demograficznym młoda
-od 8% do 10% osób starych w poplacji mówimy społeczeństwo znajdujace się na przedpolu starzenia się
-od 10% do 12% społeczeństwo starzejace się
-od 12% i więcej społeczeństwo w sensie demograficznym stare
Struktura ludności wg płci i wieku
-stur.typu progresywnego systematyczny wzrost z roku na rok liczby urodzeń ,duzo zgonów ,przyrost dodatni ,społeczeństwo mlode
-stur.typu rozwojowego taka sama liczba urodzen i zgonów co rak ,zerowy przyrost naturalny ,spoleczeństwo starzejące się
-stru typu regresywnego co rok mniejsza liczba urodzeń,malo zgonów ,wspólczynnik wzrostu naturalnego ujemny,społeczeństo stare
-polska posiada strukture regresywną
Skutki starzenia się spoleczeństew
-konsekwencja ekonomiczna coraz mniej ludzi mlodych pracuje na jedna osobe starą
-skutki polityczne ludzie starsi rozumieją słowo patriotyzm są świadomi politycznie i sa bardzo zdyscyplinowani i dlatego mają wpływ na polityke tego kraju
-skutki socjologiczne
struktura ludności wg wykształcenia -wskażnikiem poziomu wykształcenia na świecie jest wspólczynnik analfabetyzmu
Współczynnik reprodukcji
-dodatni wiecej urodzeń U>Z populacja ulega powiekszeniu
-ujemna więcej zgonów Z>U populacja ulega pomniejszeniu
-1955r szczyt przyrostu naturalnego
-1999r pierwszy raz 0 przyrost naturalny
-2002 pierwszy raz ujemny przyrost naturalny
-w miastach 0,00 pojawiło się 1997 na wsiach nigdy nie było wspólczynnika 0,00
Współczynnik dynamiki demograficznej
-=1 mowimy ze liczba urodzeń równoważy liczbe zgonów
->1 liczba urodzeń przewyższa liczbe zgonów
-<1 roczna liczba urdzeń nie konpensuje nawet rocznej liczby zgonów
Współczynnik płodności całkowitej(współczuynnik teoretycznej i współ dzietności ogólnej
Wspołczynnik dla danego roku okresla liczbe dzieci jak aurodziłaby kobieta w ciagu całego swojego okresu rozrodczego
Urodzenia - to liczba dzieci które się urodziły
Porody - to liczba matek które rodziły
Noworodek żywo urodzony- to taki który bezposrednio po wydobyciu z ustroju matki wykazuje jakie kolwiek oznaki życia (oddech,bicie serca,tetnienie pępowiny
Urodzenie martwe-noworodek którego zgon nastapil przed calkowitym wydaleniem z ustroju matki bez względu na miesiac ciąży .urodzenia martwe sa osobno notowane ani ze zgonami ani z urodzeniami
Urodzenia małżeńskie nastapiło w trakcie trwania małżeństwalub rodzi się przed uplywem 30 dni od uniewaznienia malżeństwa ,urodzenia niemalżeńskie po upływie tych dni
Zgon- nieodwracalne trwałe ustanie czynności narządów niezbędnych do życia ,zgony doroslych i niemowląt są rejestrowane osobno
Zgon niemowlęcia to zgon dziecka poniżej 1 roku,noworotka to zgon powyżej 4 tygodni,
Wiek 0 dni -nie przezyl 24h ale urodzil się zywy
Przyczyny zgonów
-choroby ukladu krążenia
-nowotwory zlośliwe
-urazy
-zatrucia
-wypadki
1