RESOCJALIZACYJNA PEDAGOGIKA ANTROPOLOGICZNA
Wykład 1
11.10.2011
Zaliczenie: teksty z ćwiczeń + wykłady, Kolokwium, otwarte pytania
Literatura: brak jednej pozycji z tej tematyki, ewentualnie A. Szulc zbiór tekstów Antropologia pedagogiczna (antropologiczne podstawy wychowania?) , Krystyna Ablewicz Teoretyczno-metodologiczne podstawy pedagogiki antropologicznej. W. Kaczyńska Przedzałożeniowość myślenia i postępowania pedagogicznego, IPSiR, 1992.
Resocjalizacyjna pedagogika antropologiczna jest pochodną antropologii pedagogicznej.
Antropologia pedagogiczna:
Interdyscyplinarna - dziedzina z pogranicza socjologii, psychologii, nauk biomedycznych, filozofii, antropologii kultury, antropologii filozoficznej, antropologii biologicznej (uprawiane w ramach w ramach w/w nauk).
Antropologia pedagogiczna nawiązuje do innych antropologii, odgrywają one różne role (np. profil filozoficzny najwięcej odwołań do filozofii). Na zajęciach będzie omawiana perspektywa antropologii filozoficznej.
3 perspektywy typizowania antropologii pedagogicznej:
Periodyzacja okresów życia (temporalna perspektywa)
Dzieciństwo, młodość,
Dojrzałość,
Starość
Trzy nurty podejmujące problem
Antropologia dzieciństwa (pedologia)
Rozwijana w Europie Zachodniej. Rozwijał Jan Martinus Langewert oraz Otto Friedrich Bollnow, zadawali pytania jak dziecko odczuwa doświadczenia, które są jego udziałem, jakie rangi i znaczenia nadaje. Świat dziecka to nie jest miniaturą świata dorosłych, dziecko to nie miniatura dorosłego, jest to inny świat. Wyobrażenia, odczucia dziecka są inne. Twierdzenie: wyobrażenia dorosłych nie mogą być reminiscencją dziecka w sobie, wiedza o dziecku nie może być czerpana ze wspomnień dorosłego (bo perspektywa dorosłego). Metafora: odwołania do obrazu kalejdoskopu.W doświadczeniu dziecięcym nie ma stałych wrażeń przykład tej antropologii: kampania społeczna dotyczy ekspozycji dużych przedmiotów (świat skrojony na miarę dorosłych).
Antropologia dojrzałości
Utożsamiana z antropologią (kształcenie dorosłych), pytania o tendencje rozwojowe dorosłych, problem ustalania szans i zagrożeń rozwojowych.
Antropologia starość
Utożsamiana z gerontologią, pyta o człowieka w wieku starczym „poprodukcyjnym”
Wyodrębnienie antynomicznych stanowisk światopoglądowych
Naturalizm ≠ antynaturalizm
Są to dwa typy antropologii, każda z nich ma inne wyobrażenia o osobniczych formach rozwoju człowieka.
Naturalistyczne
Człowiek jest integralną częścią przyrody, osiąga wszystko poprzez wtopienie się w mechanizmy i procesy świata przyrodniczego. Człowiekiem rządzą prawa przyrodnicze.
Człowiek jest typowym egzemplarzem przyrodniczym, istnieje tylko ilościowa różnica, a nie jakościowa
Antynaturalistyczne
Człowiek żyje na pograniczu 2 światów: kultury i natury - światy te są do siebie niesprowadzalne, nie można ich do siebie zredukować do jednej formuły. Człowiek przynależy poprzez fizyczność do świata przyrodniczego (wykraczanie poza prawa przyczynowo - skutkowe) i do świata kultury.
Człowiek precedensem w świecie przyrody, różnice są jakościowe
Przyporządkowanie z pozycji określonych modeli antropologicznych.
Przykładowe modele (zespoły wyobrażeń dotyczących człowieka), które mogą być świadome lub nieświadome:
Homo sapiens
Homo lupus - człowiek wilk
Człowiek ma mroczną, ciemną naturę, zakamuflowana bestia, czychający. Konsekwencje wyobrażeń antropologicznych homo lupus: człowieka trzeba kontrolować, wolność może obrócić w zło, nałożenie mu kagańca (państwa totalitarne tak funkcjonowały). Konieczność kontrolnego podejścia, człowiek musi być poddany interwencjonizmowi nieograniczonego.
Homo homini - człowiek człowiekowi (bliźnim)
Człowiek ma dobrą naturę, wizja jasnej natury, od człowieka spodziewa się dobra, sieje destrukcję, bo ktoś go tak pokierował (nie sam). Wolność pozwala na rozkwit człowiekowi. Wolność to element urzeczywistnionych potencji rozwojowych. Podmiotowość, szacunek się podkreśla.
Homo laborans - człowiek pracujący
Intencja: praca, zdolność do aktywności to wyróżnik człowieka w świecie przyrody, zdolność i potrzeba pracy - człowiek potrzebuje jej do szczęścia, decyduje o możliwościach rozwojowych. Człowiek wszystko zawdzięcza pracy. Gdyby nie pracował życie stałoby się stagnacją. Bieg jego życia ma charakter progresywny. Praca to podstawowe medium człowieka, pozwala wznosić się na wyżyny standardów.
Homo ludens - człowiek zabawy
Model przeciwstawny do homo laborans.
Podstawowy wyróżnik człowieka to zdolność i potrzeba zabawy, nikt nie potrafi się tak bawić jak człowiek. W zabawi jest sens i cel życia. Człowiek tworzy sobie przestrzeń do zabawy, relaksu, generuje pozytywne doznania. Zdolność ta ma funkcje fizjologiczne - zdystansowanie się jest ważne dla zdrowia psychicznego i fizycznego, jest mechanizmem regulacji wewnętrznej człowieka, jest wpisana w mechanizm przystosowania i readaptacji. Konsekwencja formuły: dowartościowanie form zabawowych w ramach edukacji i wychowania. Np. animacje, integracje pracodawców.
3