Fizjologia - wykład 12 - choroby zawodowe II

Wykład 12

1. Podejrzenie choroby zawodowej i sposób jej zgłaszania.

Podejrzenie choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie może nastąpić:

- u pracownika lub

- u byłego pracownika,

w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu, lecz nie później niż w okresie, który został określony w obowiązującym wykazie chorób zawodowych (np. w przypadku astmy oskrzelowej - 1 rok).

Zgłoszenie stanowi początek procedury stwierdzania choroby zawodowej. Istotne jest, zatem aby w przypadku podejrzenia choroby zawodowej udać się do lekarza bezzwłocznie, ponieważ przy niektórych schorzeniach orzeczenie o rozpoznaniu choroby zawodowej można wydać dopiero po upływie pewnego okresu od momentu zdiagnozowania danej jednostki chorobowej.

W przypadku podejrzenia choroby zawodowej u pracownika, jego zgłoszenia dokonuje w formie:

• pisemnej, na formularzu określonym w przepisach w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych wg wzory zamieszczonego w Dz.U z 2002 r. nr 132, poz. 1121; lub

• telefonicznie (w przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub podejrzenia, że choroba zawodowa była przyczyną śmierci pracownika).

Zgłoszenia dokonuje przede wszystkim:

1. pracodawca zatrudniający pracownika, u którego podejrzewa się chorobę zawodową; bądź

2. lekarz, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie choroby zawodowej u pracownika (niezależnie do specjalności lekarskiej).

Jednak w myśl obowiązujących przepisów zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać również:

1. pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną;

2. lekarz stomatolog, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie wystąpienia u pacjenta choroby zawodowej;

3. lekarz weterynarii, który podczas wykonywania zawodu stwierdził u pracownika mającego kontakt z chorymi zwierzętami objawy mogące nasuwać podejrzenie choroby zawodowej.

Były pracownik może zgłosić podejrzenie choroby zawodowej w dwojaki sposób: 

1. poprzez druk zgłoszenia podejrzenia chorób zawodowych adresowany do właściwego (według miejsca pracy) Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego oraz do Okręgowego Inspektora Pracy (załącznik nr 1). Po wpłynięciu takiego pisma państwowy powiatowy inspektor sanitarny kieruje pracownika na badania do właściwej jednostki orzeczniczej (załącznik nr 2)

2. poprzez lekarza leczącego, który podejrzewa wystąpienie objawów choroby zawodowej, w tym celu wypełnia on skierowanie do Poradni Chorób Zawodowych, a jego kopię wysyła do właściwego państwowego inspektora sanitarnego i inspektora pracy. (Załącznik nr 3)

Lekarz sprawujący opiekę profilaktyczną nad danym pracownikiem wypełnia także kartę oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby (Załącznik nr 4)

2. Rozpoznanie choroby zawodowej

Państwowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie, kieruje pracownika na badanie do jednostki orzeczniczej I stopnia w celu orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej lub orzeczenia o braku podstaw do jej rozpoznania.

Lekarz orzekający wydaje orzeczenie lekarskie na podstawie wyników przeprowadzonych badań, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego.

Placówki służby zdrowia właściwe do orzekania o rozpoznaniu choroby zawodowej.

W procedurze orzekania o chorobie zawodowej przewidziany jest tryb dwóch instancji, z możliwością odwołania od orzeczenia I instancji po przez wniosek o badanie ponowne w jednostce II instancji. 

W związku z tym wyróżnia się jako jednostki orzecznicze l stopnia :

1. poradnie i oddziały chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy;

2. katedry, poradnie i kliniki chorób zawodowych akademii medycznych;

3. przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego - w zakresie chorób zawodowych zakaźnych i inwazyjnych;

4. jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w których nastąpiła hospitalizacja - w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników hospitalizowanych z powodu wystąpienia ostrych objawów choroby (np. zatrucia ostre, wstrząs anafilaktyczny).

Jednostkami orzeczniczymi II stopnia:

1. od orzeczeń wydanych w jednostkach orzeczniczych I stopnia wymienionych wyżej w pkt. 1, 2 i 4 są przychodnie, oddziały i kliniki chorób zawodowych jednostek badawczo- rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy (instytuty medycyny pracy);

2. od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych I stopnia, o których mowa pkt 3, są katedry, poradnie i kliniki chorób zakaźnych i inwazyjnych akademii medycznych, a w odniesieniu do gruźlicy także jednostki badawczo-rozwojowe prowadzące rozpoznawanie i leczenie gruźlicy.

Właściwość jednostki orzeczniczej l stopnia ustala się według miejsca pracy pracownika (lub według krajowej siedziby pracodawcy w przypadku, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej siedzibie), a w przypadku gdy pracownik zamieszkuje w innym województwie, niż była wykonywana praca powodująca zagrożenie zawodowe, właściwość jednostki orzeczniczej l stopnia ustala się według aktualnego miejsca zamieszkania pracownika.

3. Przebieg procesu orzekania o chorobie zawodowej.

Proces orzekania o chorobie zawodowej jest czasem długotrwały. Wymagane jest bowiem nie tylko ustalenie dokładnego rozpoznania klinicznego choroby, ale przede wszystkim rozstrzygnięcie w sposób jednoznaczny, lub zgodnie z zasadą przeważającego prawdopodobieństwa, o przyczynie zmian chorobowych.

Wiele z chorób ujętych w wykazie  występuje przecież także w populacji generalnej i ma identyczny obraz kliniczny (objawy, dynamika choroby) niezależnie od tego, czy wywołał je czynnik związany z pracą, czy nie (np. astma oskrzelowa z tytułu uczulenia na sierść kota lub uczulenia na pył mączny).

Orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania przesyłane jest właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu, samemu zainteresowanemu oraz osobie zgłaszającej podejrzenie choroby zawodowej i tanowi ono podstawę do wydania przez inspektora sanitarnego decyzji stwierdzającej (bądź nie) chorobę zawodową.

Wniosek o przeprowadzenie ponownego badania

Jeśli nie zgadzamy się z treścią orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania, możemy wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez jednostkę orzeczniczą II stopnia. Wniosek taki składa się w terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego. Orzeczenie wydane w wyniku ponownego badania jest ostateczne.

Postępowanie przed państwowym inspektorem sanitarnym również charakteryzuje się dwuinstancyjnością. I stopień administracyjny stanowi Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny. Wydana przez niego decyzja adresowana jest do pracownika, pracodawców, u których pracownik zatrudniony był na potencjalny czynnik sprawczy podejrzewanej choroby zawodowej oraz do jednostki orzeczniczej, która wydała orzeczenie. Od tej decyzji przysługuje dowołanie do Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, który jako organ II stopnia wydaje decyzję ostateczną.

Dopiero uprawomocniona decyzja stwierdzająca chorobę zawodową (tzn. nikt się od niej nie odwołał w terminie przewidzianym przez Kodeks Postępowania Administracyjnego tj. ok. 21 dni) pozwala na zgłoszenie swojego schorzenia, jako choroby zawodowej, do oddziału ZUS, celem ustalenia przez lekarza orzecznika ZUS stopnia uszczerbku na zdrowiu (w %) i wynikającego z niego prawa do jednorazowego odszkodowania (wielkość zależna od ilości punktów procentowych) bądź innych świadczeń (renta szkoleniowa, świadczenie rehabilitacyjne, renta z tytułu niezdolności do pracy).

4. Tryb odwoławczy

Zarówno w trakcie orzekania o chorobie zawodowej (procedura medyczna), jak i podejmowania decyzji o chorobie zawodowej (postępowanie administracyjne) obowiązuje model 2-stopniowy. Od orzeczenia/decyzji ustalonego w I instancji można odwołać się do placówki/organu II instancji.

Prawo do odwołania od treści orzeczenia lekarskiego jak już wspomniano wcześniej przysługuje pracownikowi - w terminie 2 tygodni od otrzymania orzeczenia, w formie wniosku o badanie ponowne (nie ustalono obowiązującego wzoru pisma) złożonego za pośrednictwem jednostki, która wydała orzeczenie.

Od decyzji inspektora sanitarnego odwołać się może natomiast zarówno pracownik, jak i pracodawca. Orzeczenie i decyzja wydane w II instancji mają charakter ostateczny (nie przysługuje odwołanie od nich). Od decyzji Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego przysługuje natomiast skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Rys 1. Uproszczony schemat postępowania w przypadku podejrzenia choroby zawodowej

5

---