Trauma kulturowa - wstrzas powodowany zmiana spoleczna, który dotyka domeny kultury, a w konsekwencji tozsamosci zbiorowe i jednostkowe.

Sekwencja traumatyczna - proces pojawiania sie, rozprzestrzeniania i zakorzeniania traumy, a nastepnie podejmowania strategii zaradczych prowadzacych do przezywciezenia traumy.

Anomia sukcesu - zaburzenie rutynowych sposobow postepowania, skal oczekiwan i aspiracji,wzorow konsumpcji - przez nagle wzbogacenie sie.

Zmiana spoleczna - roznica miedzy stanem systemu spolecznego(grupy, organizacji) w jednym momencie i stanem tego samego w innym momencie.

Postep - proces przyblizajacy nieustannie do takiego stanu spoleczenstwa, w ktorym realizujasie jakies wazne spoleczne wartosci: stanu uwazanego za dobry, sluszny, sprawiedliwy, szczesliwy, godny itp.

Czas ilosciowy - zewnetrzny - czas konwencjonalny, wyskalowany w sposob narzucany przez uzywane do pomiaru czasu instrumenty:zegary i kalendarze - które pozwalaja przypisac danemu momentowi godzine czy date, a także pkreslic porownawczo okres trwania, szybkosc itp.

Czas jakosciowy - wewnwtrzny - ontologicznie zakorzeniony w zjawiskach czy zdarzeniach okres ich trwania,swoisty rytm czy tempo.

Percepcja czasu - poczucie czasu - subiektywne odczucie tempa, rytmu, trwania, różniace poszczegolne jednostki, a także sytuacje, w jakich sie znajduja.

Gender to termin pierwotnie zamienny z sex (z ang. dosłownie płeć), obecnie często wykorzystywany do określenia płci kulturowej (w odróżnieniu od płci biologicznej, którą obecnie często określa się po angielsku właśnie jako sex). Gender oznacza sposób pojmowania, postrzegania i przypisywania pewnych cech i zachowań kobiecie i mężczyźnie przez społeczeństwo i kulturę. Inaczej, gender nazywa się społeczno-kulturową tożsamością płci.

W wielu kulturach cechy płci są często konstruowane na zasadzie kontrastu, polaryzacji "kobiece"-"męskie". Teoria genderu (uprawiana często w ramach dyscypliny gender studies) wskazuje, że często cechy uznawane za genetycznie przypisane kobiecie lub mężczyźnie wynikają z uwarunkowania kulturowego lub presji społecznej. Wiele cech rzekomo "kobiecych" i "męskich" i pochodzących z różnic biologicznych teoria genderu uważa za mity społeczne. Egzemplifikacją teorii genderu może być następujący cytat:

Skoro oczekuje się od nas - przynajmniej we współczesnych kulturach Zachodu - że będziemy tacy, jak wskazuje na to nasze zachowanie, odgrywana rola nakłada na nas taki obowiązek. Jeżeli zatem nauczyciel niezmiennie oferuje dziewczętom rolę tych, które nie umieją lub nie lubią matematyki, ale są ładne, czarujące i grzeczne, chłopcom natomiast - rolę nieokrzesanych, głośnych i niegrzecznych, lecz wykazujących się bystrością - to prawdopodobnie tacy właśnie będą (Rothenbuhler, 1998/2003: 90).

Według feministek dzięki tej teorii obalono wiele mitów społecznych. Przykładowo, etyk, psycholog i feministka Carol Gilligan dowodziła w swoich studiach i badaniach, że w USA w procesie socjalizacji większość kobiet zdobywa jedynie tożsamość opartą na zależności, natomiast większość mężczyzn zdobywa tożsamość dającą silne poczucie separacji i autonomii. Z drugiej strony także sporo kobiet nie zgadza się z tą teorią i postrzeganiem siebie jako ofiar, a sam fakt istnienia genderu wywołuje pewne kontrowersje, zwłaszcza poza naukami społecznymi.

Studia i badania nad płcią kulturową na wielu uczelniach uprawia się na kierunku gender studies. Ten kierunek narodził się w latach 80. XX wieku w USA, a obecnie można go studiować na wielu wyższych uczelniach, także w Polsce, pod tą samą nazwą.

Stygmatyzacja, etykietowanie, naznaczanie jest to proces nadawania określeń w kategoriach zachowania jednostkom, grupom społecznym czy kategoriom społecznym w wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z przypisanymi im etykietami.

Proces naznaczania społecznego (przypięcie komuś etykietki) odbywa się zawsze przy określaniu negatywnej grupy odniesienia, np. określanie kogoś, kto złamał prawo, mianem kryminalisty.

Naznaczanie bywa przyczyną deprecjonowania jednostek i grup społecznych. Jest on też bazowym mechanizmem tworzenia stereotypów.

Zajmuje się ludzkimi interakcjami, zachowaniem i kontrolą, szczególnie w zakresie dewiacji.

• Schemat wpływu stygmatu na jednostkę [edytuj]

Etykietowanie wpływa zwrotnie na sposób myślenia "chorego" o sobie w kategoriach zawartych w stygmacie, jednostka zaczyna wierzyć w dysponowanie przypisywanymi właściwościami, utożsamiać się z nimi i zachowywać zgodnie z treścią stygmatu, spełniając oczekiwania społeczne.

1. Delegacja najsłabszego członka rodziny do integracji systemu rodzinnego przez manifestację jego patologii zaburzeniem psychicznym. "Chory" czuje się bezradny i bezsilny z powodu braku wsparcia dla jego działań antystygmatyzujących.

2. Zmiana pozycji społecznej. Jednostka otrzymuje komunikaty o nieufności, strachu, podejrzliwości.

3. Odrzucenie przez otoczenie społeczne.

4. Obniżenie poczucia własnej wartości, poczucia bezpieczeństwa i zaufania do siebie i innych, wzrost poczucia zagrożenia. Prowadzi to do zachowań, mających na celu pokazanie się z innej strony, tym bardziej wzrasta podejrzliwość otoczenia, co jednostka interpretuje w kategoriach "wszystko co robię jest złe".

5. Wyuczona bezradność - myślenie o sobie i swoim zachowaniu w kategoriach braku wpływu staje się regułą. Dochodzi do izolacji społecznej, obniżenia nastroju i motywacji do zmiany sytuacji.

6. Efekt Golema - samospełniające się proroctwo dotyczące negatywnych wartościowań własnej osoby. Jednostka zaczyna myśleć o sobie jako "chorym psychicznie".

• Pozytywna rola procesu naznaczania [edytuj]

Pozytywnym skutkiem procesu naznaczania, wykorzystywanym w terapii jest m.in. wychodzenie z uzależnień, gdzie pierwszym krokiem jest autonaznaczenie czyli werbalizacja braku kontroli nad sobą, warunek niezbędny powodzenia terapii.

---