Pojęcie socjotechniki

Socjotechnika nauka o sposobach i wynikach świadomego wpływania na rzeczywistość społ. (przez system prawny, wychowanie, sprawowanie władzy, stosowanie techniki masowego oddziaływania itd.).

Socjotechnika, ogół metod, środków i działań praktycznych zmierzających do wywołania pożądanych przemian w postawach lub zachowaniach społecznych, np. oddziaływanie (pozytywne lub negatywne) nauczyciela na uczniów, wpływ reklamy na jednostkowe lub społeczne zachowania konsumpcyjne.

Działania socjotechniki stanowią też jeden ze środków walki o władzę, rozwiązywania konfliktów społecznych, komunikacji społecznej itp.

Podstawowe metody socjotechniczne to np. perswazja, manipulacja, intensyfikacja lęku. Klasycznym dziełem dotyczącym zastosowania socjotechniki w sprawowaniu władzy jest dzieło N. Machiavellego Książę. W praktyce oddziaływania socjotechniczne kierowane są zarówno na emocje (strach, współczucie, miłość), jak i na intelekt (prezentacja danych statystycznych, powoływanie się na badania i autorytety naukowe).

Socjotechnika określana jest też jako inżynieria społ.

Socjotechnika - inaczej inzynieria socjalna (ang. social engineering), jeden z najskuteczniejszych sposobów zdobywania poufnych informacji, np. haseł chroniących dostęp do systemów komputerowych. Polega na wykorzystaniu wiedzy o psychologii oraz podstawowych danych personalnych ludzi zatrudnionych w miejscu będącym obiektem ataku. W typowym ataku haker telefonuje do osoby będącej w posiadaniu potrzebnej informacji i podając się za pracownika technicznego firmy lub przełożonego ofiary, domaga się natychmiastowego podania tej informacji. Innym przykładem socjotechniki jest fałszywa wiadomość e-mail podszywająca się pod oficjalny komunikat, np. “Prosimy o przesłanie numeru swojej karty kredytowej w celu (...). Podpisano: z-ca ds. technicznych Banku”.

SOCJOTECHNIKA - kierunek refleksji nad celowymi działaniami społ., weryfikujący je z punktu widzenia pragmatycznego; wiedza o skutecznych działaniach społ. przybierająca bądź postać teorii (jest wówczas uszczegółowieniem ogólnych teorii prakseologicznych w odniesieniu do zjawisk społ.), bądź też ogólnych praktycznych dyrektyw umożliwiających społeczeństwu osiąganie rozmaitych celów. Jako wyodrębniona dyscyplina socjologii powstała stosunkowo niedawno i nosiła różne nazwy: "inżynieria społ." (kraje anglosaskie), "technologia społ." (F. Znaniecki); początki s. w Polsce wiążą się z pracami L. Petrażyckiego, poświęconymi skuteczności prawa; s. wykorzystuje się w pedagogice społ., propagandzie, reklamie, marketingu, prognostyce społ., polityce.

Socjotechnika - charakterystyka podstawowych zagadnień

Socjotechnika jest próbą praktycznego podejścia do socjologii, traktowana bywa jako dyscyplina odrębna lub jako jedna z możliwych funkcji tej nauki. Przez socjotechnikę rozumie się zespół ogólnych zaleceń dotyczących tego, jak przy uwzględnieniu istniejących ocen społecznych dokonywać świadomie przekształceń po to, aby osiągnąć zamierzone społecznie cele.

Pionierami koncepcji socjotechnik byli myśliciele XX wieku. I tak L.Petrażycki rozwijał idee polityki prawa, to jest nauki węższej niż socjotechnika, zajmującej się tym, w jaki sposób za pomocą środków prawnych dokonywać racjonalnych zmian życia społecznego. Jego myśl rozwijał R.Pound na gruncie amerykańskim. W.Lenin zajmował się socjotechniką rewolucji formułując zalecenia mówiące o tym, jak dokonywać przekształceń w ramach wielkich struktur społecznych. G.Myrdal podejmował problem rozwiązywania konfliktów społecznych przez użycie świadomej wiedzy socjologicznej. On też a później K.Popper rozpowszechniali rozmaite dyrektywy socjotechniczne i przyczynili się do podjęcia analizy i refleksji dotyczących socjotechniki jako takiej. Na gruncie polskim socjotechniką zajmował się St. Ossowski.

Obecnie refleksja socjotechniczna zwraca się ku czterem głównym rejonom życia społecznego: prawo, problematyka władzy, środki masowego oddziaływania i wychowanie. Problematyka socjotechniczna może dotyczyć małych grup i wielkich struktur.

O ile socjotechniczne oddziaływanie na małe grupy jest stosunkowo łatwo sprawdzalne o tyle skuteczność socjotechnicznego oddziaływania na wielkie struktury jest bardzo złożona.

Można wyróżnić trzy podstawowe sposoby patrzenia na socjotechnikę:

1. z punktu widzenia zaradności zbiorowej, tej, która faktycznie w życiu społecznym funkcjonuje oraz tej , która powinna być stosowana. Wyróżniamy tu zaradność zastaną i zaradność funkcjonalną.

2. z punktu widzenia organizacji życia naukowego w zakresie nauk społecznych uwzględniając zagadnienia dotyczące organizacji badań naukowych ich stosunku do społecznego zapotrzebowania na wyniki analiz, itd.

3. z punktu widzenia klasyfikacji nauk żeby wprowadzić ład w nagromadzone doświadczenia porządkowanie refleksji i badań naukowych.

Te trzy sposoby powodują rozmaite konsekwencje metodologiczne i teoretyczne.

Rozbudowując socjotechnikę brano pod uwagę jej dwa aspekty: teoretyczny i metodologiczny z położeniem akcentu na ten drugi.

Socjotechnika rozwijając się pokonywała rozmaite trudności wynikające z własnych twórczych poszukiwań metodologicznych i merytorycznych oraz z dyskusji, jaką toczy z innymi naukami pokrewnymi w ramach wspólnego zakresu wyznaczonego przez nauki społeczne.

Wyróżniamy socjotechnikę w sensie ściślejszym i w sensie szerszym.

W sensie ściślejszym socjotechnika sprawdza przydatność zaradności zbiorowej nagromadzonej przez doświadczenie społeczne.

W sensie szerszym dostarczać może bogatego arsenału sposobów rozwiązywania zagadnień społecznych nagromadzonych przez doświadczenie historyczno-społeczne.

Można wyróżnić następujące rodzaje wpływów wywieranych na innych:

1. przymus

2. stosunek wyższości, w którym rozkaz bez groźby użycia siły określa

zachowanie drugiej osoby

3. manipulacja, w której wykorzystuje się mechanizmy oddziaływania, nie bez

wyłożenia celów wprost

4. jasne stawianie sprawy z ukazywaniem alternatywnych kierunków działania

5. wzór do naśladowania, gdzie człowiek wywierający wpływ nie jest świadomy

tego, że daje wzór

6. udzielanie porad i wskazówek

7. wymiana, w której jedna osoba modyfikuje sytuację tak, aby wynikało z tego

określone zachowanie się drugiej osoby

Inna systematyzacja oddziaływań to wyróżnienie sprawcy- ten który oddziaływa i wykonawcy-ten na kogo oddziaływanie jest kierowane.

Wykonawca może realizować wzór zachowania podsuwany mu przez sprawce na zasadzie trzech zasadniczych procedur:

1. Naśladowanie

2. Przekonywanie

3. Manipulowanie

Oddziaływanie socjotechniczne może się posługiwać zachętą do naśladowania, przekonywaniem, i manipulacją jako swymi środkami. Sposoby te mogą być używane oddzielnie lub łącznie, z większym lub mniejszym stopniem uświadomienia. Mogą być użyte w celach uznawanych za dobre i dla celów uznawanych za złe. Podsumowując można stwierdzić ze socjotechnika jest nauką praktyczną, która używa powyższych sposobów zmierzając do ukształtowania wyznaczonego wzoru osobowości, całościowego lub częściowego, tak, aby następnie nowo powstałe wzory zachowania działając realizowały z góry zamierzone skutki.

Nauki teoretyczne zajmują się opisywaniem i wyjaśnianiem świata, natomiast nauki praktyczne jego przekształcaniem.

Wśród nauk praktycznych centralne miejsce zajmuje prakseologia jako nauka o skutecznym działaniu. Socjotechnika jest zastosowaniem prakseologii do nauk społecznych.

Socjotechnika może być wykorzystywana do celów moralnie ocenianych jako „dobre” lub” złe”.

Przykładem dobrego zastosowania jest wychowywanie dzieci, zwalczanie patologii społecznych czy resocjalizacja.

Socjotechnika używana jest również do celów budzących dezaprobatę. Np. przez sekty.

Ukazywanie stosowania technik socjometrycznych do celów złych demaskuje te cele oraz dostarcza wiedzy jak skutecznie działać na rzecz celów aprobowanych.

Socjotechnika jest, więc nacelowana na zwalczanie tego, co zostało określone jako społeczne zło jej działanie, więc nie jest możliwe bez przyjęcia pewnej siatki wartości każdego społeczeństwa.

Rozwój socjotechniki jest symptomem wzrostu potrzeby społecznie racjonalnego zarządzania oraz wymogiem wzrastającej dojrzałości metodologicznej nauk w ogóle.

W ogólnych rozważaniach na temat socjotechnik możemy wyróżnić jej 3 modele:

1. klasyczną koncepcje socjotechniki - polega na zestawieniu i dobieraniu rozmaitych prawidłowości ogólnych z zakresu socjologii i nauk pokrewnych po to aby przekładać je na język odpowiednich dyrektyw praktycznych.

2. kliniczną koncepcje socjotechniki - zainteresowana jest nie tylko w przedłożeniu opracowanego zespołu dyrektyw praktycznych, ale również uważa za swoje zadanie taką swoistą kooperację z tymi, do których są dyrektywy skierowane, aby na drodze perswazji dyrektywy te przez nich zostały zaakceptowane, zrealizowane.

3. eksperymentalno - interwencyjną koncepcje socjotechniki - uważa za swe zadanie samoistną interwencje w stosunku do rozmaitych grup społecznych, instytucji, organizacji itd., ze wskazaniem na potrzebę działania socjotechnicznego wraz z wykazaniem strat i korzyści które z tego działania by wynikały, oraz pokazaniem, jakie oceny o charakterze zasadniczym zostaną w działanie zaangażowane.

Możemy wyróżnić także 2 strategie:

1. emancypacyjną- gdzie podmioty stwarzają warunki, których celem jest pokazanie przedmiotom możliwości swobodnego działania(wyzwalających ludzi z ograniczeń) Budowanie spontaniczności i aktywności

2. manipulacyjną -gdzie podmioty stojące nad zbiorowościami bądź podmioty zewnętrzne poprzez narzucenie określonego systemu bodźców starają się wyzwolić reakcje przystosowawcze mające zmienić zbiorowość w określonym kierunku.

Elementy składowe socjotechniki to:

1. systemy oddziaływania podmiotów sterujących na przedmioty sterowane gdzie

może zachodzić relacja liniowa, liniowa pośrednia i nieliniowa pośrednia.

2. reguły socjotechniczne-dyrektywy socjotechniczne:

warunek wystarczający aby osiągnąć cel wystarczy?

warunek konieczny ale nie wystarczający: aby osiągnąć cel trzeba?

warunek zwiększenia prawdopodobieństwa: aby osiągnąć cel dobrze jest?

3. środki działania podmiotu sterującego

oddziaływanie na emocje lub uczucia

oddziaływanie na umysł i intelekt

4. zmiany społeczne w przedmiotach działania

wywołują one zmiany w zachowaniach i postawach.

Możemy wyróżnić także socjotechniczne modele zbiorowości:

1. Model systemowo funkcjonalny- ujmuje zbiorowość jako zrównoważony system (każdy element ma określone miejsce) zakłada że zbiorowości zbudowane są z jednostek biernych nastawionych przystosowawczo

2. Model procesowo - podmiotowy- ujmuje społeczeństwo jako system ciągłych zmian zbiorowości zbudowane są z aktywnych jednostek.

Inżynieria społeczna, inżynieria socjalna, socjotechnika, (ang. social engineering) w politologii, socjologii i marketingu to zespół technik służących osiągnięciu określonych celów poprzez manipulację społeczeństwem. Osoba posługująca się inżynierią społeczną sądzi, że cel do którego dąży jest ważniejszy niż prawda czy niezależność myślenia osób poddawanych manipulacji. Socjotechnika odwołuje się do emocji człowieka i stara się uśpić ludzki rozum. Często manipulator stara się przekonać odbiorcę jego przekazu do swoich idei nawet kosztem nieetycznego odrywania ich od rzeczywistości, bo sądzi on, że cel jego działalności uświęca takie środki.

Socjotechnika może być stosowana dla dobra społeczeństwa. Przykładem może być tutaj wpajanie pozytywnych idei w procesie wychowania. Od zarania dziejów niektóre metody inżynierii społecznej były wykorzystywane w sposób nieświadomy przez przywódców dla umocnienia ludzi żyjących w ciężkich warunkach. Niektóre religie od zawsze bezwiednie posługiwały się socjotechniką, aby wzmocnić pozytywne oddziaływanie na wiernych i dać im siłę do przetrwania trudów codzienności.

Jednak w XX wieku inżynieria społeczna stała się narzędziem niszczenia człowieka. Reżimy totalitarne wykorzystały świadomie socjotechnikę do ogłupiania rządzonych przez nich ludzi w celu utrzymania władzy. Manipulacja prowadziła często do rozniecania negatywnych uczuć jak strach, agresja i nienawiści. Holocaust czy Gułagi nie byłyby możliwe bez zastosowania metod inżynierii społecznej dla uśpienia ludzkiego rozumu i obudzenia śpiących w człowieku demonów.

Socjotechnika

• Działanie indywidualne lub grupowe zmierzające do uzyskania pożądanego zachowania jednostek i grup społecznych.

• Zespół dyrektyw dotyczących dokonywania racjonalnych przemian życia społecznego. Dyrektywy te, zwane dyrektywami socjotechnicznymi określają, jak przy pomocy odpowiednich środków dokonywać celowych przemian społecznych, opierając się przy tym na ocenach i wartościach społecznych.

• Refleksja teoretyczna nad celowymi działaniami społecznymi, przyjmująca ich skuteczność za jedno z głównych kryteriów analizy.

• Sztuka lub umiejętność skutecznego oddziaływania na innych.

Techniki stosowane w inżynierii społecznej

• pozorny wybór - adept socjotechniki przedstawia podmiotom manipulacji kilka punktów widzenia, ale zdanie zgodne z jego poglądami w zawoalowany sposób ukazuje w bardziej pozytywnych świetle,

• ośmieszanie - manipulator stara się ośmieszyć nieodpowiadające mu idee,

• autorytatywne świadectwo - socjotechnik powołuje się na powszechnie akceptowany autorytet,

• transfer (przeniesienie) - osoba manipulująca społecznością stara się skojarzyć swoje przesłanie z pozytywnym pojęciem ugruntowanym wśród jego odbiorów, często poprzez tworzenie zbitek słownych,

• niezależne zdanie - adept inżynierii społecznej tak kształtuje przekaz, aby stworzyć wrażenie, że nie zależy mu na przekonaniu odbiorców do swojego zdania,

• selekcja faktów - manipulator wybiera fakty tylko dla niego wygodne i pozwala odbiorcom na dostęp tylko do jego przekazów,

• zamiana nazw (nowomowa) - socjotechnik tworzy nowe pojęcie, któremu nadaje silne tło emocjonalne, a potem wykorzystuje je masowo w konstruowaniu komunikatów przekazywanych manipulowanym osobom,

• wskazywanie negatywnych grup odniesienia (wskazywanie wroga) - manipulator wskazuje wroga, który ma zagrażać grupie odbiorców jego przekazu, co pozwala na jej konsolidację wokół promowanych przez niego idei,

• zdanie większości - adept inżynierii społecznej twierdzi, że jego zdanie podziela większość i twierdzi, że wszyscy swoi tak mówią,

• kłamstwo - socjotechnik kłamie, ale stara się uprawdopodobnić swoje twierdzenia i ogranicza dostęp odbiorcy do innych źródeł informacji, łączy kłamstwa z prawdziwymi faktami,

• tworzenie stereotypów - osoba manipulująca grupą tworzy stereotyp, a potem stale go używa, aby wzmocnić jego siłę,

• powtarzanie sloganów - specjalista od socjotechniki wymyśla slogan, który stara się potem jak najbardziej rozpowszechnić,

• kształtowanie tła emocjonalnego - osoba stosująca inżynierię społeczną stara się swój przekaz skojarzyć z elementami budzące pozytywne uczucia, poprzez tworzenie miłej atmosfery, czy pozytywnego tła.

Socjotechnika w totalitaryzmie

Cechy ogólne

Państwa totalitarne dzięki połączeniu kontroli nad życiem społecznym z propagandą mogą stosować socjotechnikę w sposób niedostępny w społeczeństwach demokratycznych. Władza totalna może kształtować myśli swoich obywateli.

Władza totalitarna może kształtować umysły obywateli zamieniając ich w bezmyślnych wykonawców jej woli. W takim społeczeństwie odpowiedniej selekcji faktów dokonuje powołana do tego celu cenzura, która służy ograniczeniu aspiracji obywateli. Równanie w dół jest korzystne dla totalitarnego społeczeństwa. Kontrola nad mediami (prasa, radio, kino i telewizja) pozwala na stosowanie najbardziej brutalnych technik manipulacji. Inżyniera społeczna daje władzy narzędzia potrzebne do preparowania uprawdopodobnionych kłamstw i wmawianie społeczeństwu domniemanych osiągnięć rządzącej partii. Sztaby speców od propagandy pracują dla sloganami mającymi utrwalić przywiązanie społeczeństwa do przywódcy. Oparte na socjotechnice organizowanie masowych imprez (wieców, pochodów, itp) pozwala totalitarnym rządom na przekonani obywateli, że wszyscy podzielają oficjalną ideologię.

Inżyniera społeczna w wydaniu państwowym często odwołuje się do skrajnych uczuć. W tym celu tworzone są negatywne i pozytywne stereotypy. Przedstawiciele władzy pokazywani są w budującym tle emocjonalnym, jako herosi walczący o dobro całego społeczeństwa. W stosunku do nich budowane są uczucia przywiązania i wdzięczności. Powstaje kult przywódcy wzmacniany pozytywnymi obrazami i powtarzanymi stale sloganami.

Aby pokazać siebie w lepszym świetle władza totalitarna musi wskazać negatywne grupy odniesienia. Ich stereotyp budowany jest często poprzez tworzenie nowomowy. Przywódca reżimu doszukuje się w społeczeństwie grupy ludzi, którzy mają być wrogami. Są oni ośmieszani i uznawania za gorszych przez powszechnie uznane autorytety. Potem wrogowie niszczeni są fizycznie przez aparat represji.

Historyczne przykłady

Zarówno faszyści, naziści jak i komuniści wykorzystywali socjotechnikę do promowania swojej ideologii. Po zdobyciu władzy poziom manipulacji społeczeństwami jeszcze się podnosił. Hitler dzięki umiejętnemu stosowaniu socjotechniki potrafił wykorzystać słabość niemieckiego systemu demokratycznego. Ukazywał się wyborcom jako geniusz, który wyprowadzi ich naród z kryzysu spowodowanego Wielkim Krachem. Socjotechnika umożliwiła mu zdobycie władzy w demokratycznych wyborach. Budowanie kultu wodza było tu najważniejsze. Hitlera ukazywano zawsze wśród tłumów zwolenników pozdrawiających go charakterystycznym gestem podniesionej prawej ręki i słowami "Heil Hitler". Niemcy byli zafascynowani tym obrazem jedności wzmacnianym przez slogan:

Ein Volk, ein Reich, ein Führer

Jeden naród, jedno państwo, jeden wódz.

Podobne techniki były stosowane przez włoskich faszystów. Po zdobyciu władzy hitlerowcy przejęli kontrolę na mediami. Stworzyli ministerstwo propagandy na czele, którego stanął Goebbels. Socjotechnika w wykonaniu tego polityka stała się niemal „sztuką”. Aby stworzyć pozytywny stereotyp Niemcy zostali otoczeni obrazami wysportowanych przedstawicieli aryjskiej rasy panów.

Dla utrzymania totalitarnej władzy konieczne stało się wskazanie negatywnej grupy odniesienia. Hitler namalował przez swoimi rodakami obraz podstępnego Żyda, który wbił im nóż w plecy podczas I wojny światowej. Filmowcy kształtowali negatywne tło emocjonalne tworząc filmy ukazujące Izraelitów jako przestępców i degeneratów spiskujących potajemnie przeciwko czystej rasowo części społeczeństwa. Propaganda porównywała ich do zarazy, którą trzeba wytępić, aby oczyścić naród niemiecki. Tylko dzięki zbudowaniu odpowiedniego steretypu możliwe stało się zorganizowania holokaustu. Poddani inżynierii społecznej SS-mani pracujący w komorach gazowych nie mieli żadnych wątpliwości, że działają dla dobra niemieckiego narodu.

Socjotechnika niemniej ważna była w komunistycznych państwach totalitarnych. Przywódcy dzięki upaństwowieniu całej gospodarki mieli absolutną kontrolę nad społeczeństwem. Stosując socjotechniczne chwyty przywódcy partii mogli przekonać obywateli, że zagrożeniem są wrogowie wewnętrzni. W bolszewickiej Rosji negatywną grupą odniesienia byli burżuje rozpoznawani po dłoniach niezniszczonych ciężką pracą. Kiedy nadeszły czasy Stalina podstawowym trikiem socjotechnicznym stało się budowanie jego wizerunku. Wodza narodu pokazywano wyłącznie w pozytywnym tle emocjonalnym. Był to kult jednostki. Propaganda tworzyła negatywny stereotyp kułaka, który nie chce oddać swojej ziemi państwu, czy wroga ludu knującego z amerykańskimi imperialistami. W Polsce komuniści też odwoływali się do podobnych metod. Urządzając masowe święta budowano pozytywny stereotyp ciężko pracującego górnika czy innych przedstawicieli ludu pracującego miast i wsi. Organizacja 1-majowych pochodów miała przekonać naród, że wszyscy popierają partię komunistyczną.

Spin (socjotechnika)

Spin - w dziedzinie public relations (socjotechnice) „spin” to pejoratywne określenie mocno zniekształconego portretu rzeczywistości na czyjąś korzyść, w związku z jakimś wydarzeniem lub sytuacją, którego głównym celem jest uzyskanie subiektywnie najlepszego rezultatu.

W odróżnieniu od tradycyjnego public relations, które opiera się głównie na kreatywnym przedstawianiu faktów, technika „spin” często, lecz nie zawsze, zakłada pełną obłudy, zdraliwą oraz wysoce manipulatywną taktykę zdolną do pozbawienia ludzi zdroworozsądkowego myślenia.

„Spin” to akronim wyrażenia „Significant Progress In the News” (tj. Znaczący postęp w informacjach), stosowanego przez specjalistów od PR w połowie lat osiemdzięsiatych w związku z tzw. Inicjatywą Obrony Strategicznej (SDI). Inicjatywa ta została w tym czasie poddana ostrej krytyce jako technicznie wysoce niepraktyczna a „Spin” był próbą przeciwstawienia się tego typu opiniom dzięki rozpowszechnianiu informacji potwierdzających stały postęp techniczny w dziedzinie SDI.

Przykładem tzw. „spinu” może być sytuacja, która wyniknęła w wyborach prezydenckich w Stanach Zjednoczonych w roku 2000, kiedy George W. Bush ubiegał się o pierwszą elekcję. Amerykańska opinia publiczna początkowo uważała jego niewyraźną mowę za przejaw niskiego poziomu inteligencji. W odpowiedzi ekipa Busha „przekuła” niezgrabny ton przemówień na przykład jego „swojskiej” (ludzkiej) osobowości. Mogli oni posłużyć się tym w taki sposób, gdyż ówczesny prezydent Bill Clinton zbudował wokół siebie odmienną od Busha otoczkę intelektualisty, utalentowanego w dziedzinie socjotechniki. Zyskał przy tym nawet przydomek „Slick Willy” (zręczny, sprytny, elastyczny, przebiegły Willie), co odnosiło się głównie do faktu, iż mógł on bezproblemowo wyjść z trudnej dyskusji zwycięsko, nawet mimo bezspornej winy.

W czasie kiedy Bush był kandydatem na urząd prezydenta USA, kultywował on w oczach społeczeństwa amerykańskiego obraz "swojego chłopa", którego poczucie moralności zwyciężało wszystkie niedociągnięcia w dziedzinie intelektu. Tak więc ekipa polityczna Busha przeciwstawiała skutecznie swego "nieokrzesanego" kandydata kandydatowi inteligentnej, lecz przebiegłej, Partii Demokratycznej, dzięki wykorzystaniu jego niezbyt błyskotliwych przemówień i zachowania jako charakterystycznej cechy o pozytywnym wydźwięku.

Najbardziej znanym przykładem zastosowania techniki Spin w Polsce było ujawnienie przez Jacka Kurskiego podczas kampanii prezydenckiej w 2005 r., że dziadek Donalda Tuska służył w Wehrmachcie podczas II wojny światowej

Inne przykłady to:

• porównywanie przez posłów PO, tzw „taśm prawdy” do „Afery Rywina”;

• publikacja Gazety Wyborcze nt. tzw. „sprawy wanny Wassermana” czy też rzekomej rury z gazem;

• pojęcie Kaczyzm, które jednoznacznie miało kojarzyć się z faszyzmem oraz określenie „moherowa koalicja”;

• podział na Polskę „solidarną” i „liberalną” w spotach reklamowych;

• Wykorzystanie słów Lecha Kaczyńskiego - Spieprzaj Dziadu

• Sprawa tzw. faksymile Cimoszewicza która doprowadziła do jego rezygnacji ze startu w wyborach prezydenckich.

• Porównywanie IV RP - czołowego projektu PiS - do PRLu (wykorzystywanie negatywnego odbioru słowa PRL).

Techniki spin

Wyróżnia się następujące typy techniki "Spin":

• Tzw. wybieranie wisienek (selektywna prezentacja dowodów, które potwierdzają czyjąś rację)

• Selektywne użycie faktów

• Zaprzeczenie bez zaprzeczenia (wypowiedzi, fakty, które brzmią, wyglądają jak zaprzeczenie, w istocie nim nie będąc)

• Wyrażenia/zwroty wypowiadane w sposób, który zakłada nieudowodnione prawdy

• Eufemizmy stosowane w celu ukrycia lub rozpowszechnianiu czyjegoś programu

Inna technika typu „Spin” zakłada opóźnienie w publikowaniu złych wiadomości, w celu możliwości ukrycia ich w cieniu ważniejszych lub pozytywnych wydarzeń. Znanym przykładem tego typu praktyk było wydarzenie, kiedy to rzecznik rządu Wielkiej Brytanii Joe Moore użyła frazy „good day” (dzień dobry) w e-mailu wysłanym 11 września 2001 r., co skończyło się wkrótce jej odwołaniem.

Osoba będąca specjalistą techniki "spin" określana jest mianem Spin doctor.

---