Władza i panowanie

1. Geneza władzy i jej społeczne postrzeganie

1. Geneza władzy i jej społeczne postrzeganie

2. Pojęcie władzy

2. Pojęcie władzy

1. Geneza władzy i jej społeczne

1. Geneza władzy i jej społeczne

postrzeganie

postrzeganie

Władza generuje egzystencję jednostki i grupy, odzwierciedla

Władza generuje egzystencję jednostki i grupy, odzwierciedla

istniejące stosunki społeczne, którym towarzyszą intensywne emocje.

istniejące stosunki społeczne, którym towarzyszą intensywne emocje.

Władza jest elementem funkcjonalnym (organizuje i koordynuje życie

Władza jest elementem funkcjonalnym (organizuje i koordynuje życie

społeczne), a zarazem dysfunkcjonalnym (koercyjnym) - jej przejawem

społeczne), a zarazem dysfunkcjonalnym (koercyjnym) - jej przejawem

są zachowania oligarchujące, alienacyjne i patologiczne.

są zachowania oligarchujące, alienacyjne i patologiczne.

Postrzeganie społeczne władzy:

Postrzeganie społeczne władzy:

1. Od starożytności do renesansu -

1. Od starożytności do renesansu -

substancjalne

substancjalne

(była atrybutem Boga,

(była atrybutem Boga,

który

który

otrzymywali wybrani, mieli prawo decydowania. Władza miała wymiar

otrzymywali wybrani, mieli prawo decydowania. Władza miała wymiar

transcendentny)

transcendentny)

auctoritas

(wymiar metafizyczny, poza zasięgiem umysłu)

(wymiar metafizyczny, poza zasięgiem umysłu)

Władza

Władza

potestas

(konkretne czynności osób obdarzonych auctoritas)

2. W oświeceniu (J. Locke, K. Monteskiusz, J. J. Rousseau -

2. W oświeceniu (J. Locke, K. Monteskiusz, J. J. Rousseau -

stosunek

stosunek

społeczny

społeczny

jako wynik interakcji społecznych). Władza polityczna jest to

uprawnienie do tworzenia prawa (włącznie z karą śmierci) w celu
określenia i zachowania własności oraz użycia siły społeczności do
wykonania tych praw oraz obrony wspólnoty przed zagrożeniami
zewnętrznymi i dla dobra wspólnego.

3. Współcześnie w socjologii pojęcie władzy [power] jest centralną
kategorią problematyki stratyfikacji społecznej (ujęcie M. Webera), która
jest
konstytuowana przez

klasy

(władza gospodarcza - rezultat stosunków

rynkowych),

stany społeczne

(normatywnie zdefiniowana władza społeczna)

i

partie

(aktywne grupy realizujące określone cele w sferze politycznej).

Według klasycznej definicji, władza to dowolna możliwość wykonywania

własnej woli w ramach danych stosunków społecznych bez względu na sprzeciw
i na to, na czym ta możliwość się opiera.

W badaniach nad polityką pojęcie władzy odnosi się do trzech ogólnych

kategorii:
*

struktury

, która obejmuje problematykę organizacji, instytucji, państwa i

systemu;
*

kontroli

- kwestie wpływu, autorytetu, legitymizacji i powiązań obywatel -

państwo;
*

jakości życia

- równości, wolności, porządku i postępu.

Najważniejsze źródła władzy:

przemoc -
przymus
tradycja
autorytet

2. Pojęcie władzy

2. Pojęcie władzy

Władza to stosunek zachodzący między jednostkami lub grupami,

w którym jedna ze stron tego stosunku ma możliwość narzucania
własnej woli drugiej stronie, nawet pomimo jej oporu. Ważne jest, że
władza istnieje także wtedy, gdy możliwość ta nie jest realizowana.

•

WŁADZA W UJĘCIU MAXA WEBERA:

•Tradycyjna

- występowała już we wczesnym średniowieczu i w

niektórych dzisiejszych społeczeństwach plemiennych, jest uświęcona
wielowiekowym przestrzeganiem zwyczaju. Uzasadniała ona wyróżnioną
pozycję władcy, który z kolei stał na straży jej przestrzegania

•Charyzmatyczna

- opiera się na “osobistej zdolności jednostki

podporządkowywania sobie ludzi oraz ich oddaniu i zaufaniu w stosunku
do przywódcy”. Jest, więc to władza zindywidualizowana, władza, której
nikt inny poza osobą obdarzoną charyzmą nie jest w stanie sprawować.

•Legalna

– do jej sprawowania uprawniony jest każdy, kto działa w

ramach przyznanych mu kompetencji, określonych przez obowiązujący
porządek normatywny.

1.

Władza jest stosunkiem społecznym, w którym jedna strona podejmuje

decyzje o pewnym stanie rzeczy, a druga je realizuje w sposób zgodny z
decyzją i pod kontrolą decydującego. [J.Szczepański]
2. Władza polityczna- czyli uprawnienie do tworzenia prawa włącznie z
karą śmierci i w konsekwencji ze wszystkimi pomniejszymi karami w celu
określenia i zachowania własności a także użycia siły społeczności do
wykorzystania tych praw, oraz w obronie wspólnoty przed zagrożeniem
zewnętrznym to wszystko dla dobra publicznego. [J.Lock]
3. Władza polityczna – władza polityczna jako wszelka zorganizowana na
zasadzie przymusu władza jednej grupy ludzi w stosunku do innej grupy
ludzi. [Ujęcie marksistowskie]
4. Władza polityczna – władza polityczna jako system stosunków
społecznych zachodzących pomiędzy określonymi podmiotami, polegający
na możliwości stosowania trwałego przymusu w celu zmuszenia drugiej
strony do określonego postępowania. [Żmigrodzki, Chmaj]
5. Władza polityczna – zdolność podporządkowywania sobie woli organów
państwa

jako

zbiorowości

o

złożonej

strukturze

nazywana

społeczeństwem obywatelskim. [Zjawisko częste w trakcie wyborów]
6. Władza polityczna – władza polityczna, czyli możliwość podejmowania
decyzji i kontrolowanie ich wykonania w sposobie uzyskiwania, chronienia
i pomnażania dóbr publicznych oraz o sposobie i rozmaitych sposobach
dystrybucji tych dóbr.

Typy definicji władzy

1. definicja behawioralna - władza jako możliwość modyfikowania
zachowania innych ludzi, skorelowanie zachowań co najmniej
dwóch aktorów - indywidualnych lub zbiorowych;
2. definicja teleologiczna (celościowa) – władza jako spełnianie
celów, wytwarzanie zamierzonych skutków, w ramach określonego
systemu;
3. definicja instrumentalna - władza jako możliwość stosowania
szczególnych środków przymusu, kar i nagród w celu osiągnięcia
zamierzonego celu,
4. definicja strukturalna – władza jako specyficzny rodzaj stosunku
między rządzącymi a rządzonymi, kierującymi i kierowanymi;
5. definicja władzy jako wpływu - władza to możliwość wywierania
wpływu, skłonienia innych by myśleli i czuli jak tego pragną inni.
Wpływ pojawia się wtedy, kiedy pojawia się autorytet;
6. definicja konfliktowa - władza jako źródło konfliktu, władza to
również sposób rozwiązywania tego konfliktu,