Religioznawstwo - zespół nauk o religii, których podejście - w odróżnieniu od teologii i do filozofii religii - charakteryzuje się antropologicznym, empirycznym, a więc porównawczym stosunkiem do przedmiotu badań.

Powstanie pierwszego instytutu religioznawstwa (początek religioznawstwa) - 1878 r

Czynniki powstania religioznawstwa - ogłoszenie teorii ewolucji Darwina.

• Podziały definicji religii:

a) etymologiczne, oparte na analizie słowa „religia”, próbują wyjaśnić zjawisko poprzez podanie znaczenia słowa; formułowane były głównie w starożytności i dziś nie mają już znaczenia naukowego w badaniach religioznawczych;

b) genetyczne, określające zjawisko poprzez wskazanie na źródło i sposób powstawania

uwagi:

- opiera się na „prawie trzech stadiów”

1) teologiczne - ludzkość tłumaczyła zjawiska, odwołując się do bóstw i duchów

2) metafizyczne - wyjaśniała bieg zdarzeń za pomocą abstrakcyjnych idei, zasad

3) pozytywne - ludzkości skupia się na ustalaniu faktów i odkrywaniu stałych związków między nimi.

c) strukturalne, mające charakter wyszczególnienia znamiennych elementów składowych

d) funkcjonalne, wskazujące na rolę spełnianą przez religię w życiu jednostki lub społeczeństwa

e) autonomiczne - skupiają się nad określeniem bytu wiary

f) redukcjonistyczne - zawężają pytanie czym jest religia do punktu zainteresowań (odnośnie religii)

g) strukturalne - zwracają uwagę na fakt że religia nie jest jednowymiarowa.

Działy religioznawstwa (Religioznawstwo obejmuje siedem działów naukowych):

-Fenomenologia religii, inaczej religioznawstwo porównawcze - zestawienie faktów i systemów religijnych i dokonywanie porównań, po to aby odkryć specyfikę danego systemu religijnego.

- Geografia religii - jedna z młodszych dyscyplin geografii wyodrębniona w ramach geografii kultury i geografii człowieka, zajmuje się badaniem relacji pomiędzy przestrzenią geograficzną a religią.

- Historia religii - nauka o dziejach religii, część zespołu nauk zwanego religioznawstwem. Historię religii cechuje metodologia historyczna w badaniu genezy i rozwoju fenomenu religii.

- Psychologia religii jest interdyscyplinarną nauką zajmującą się psychologiczną analizą fenomenów religijnych. Znajduje się na pograniczu psychologii i religioznawstwa i korzysta z dorobku obu dziedzin

- Socjologia religii - dział socjologii zajmujący się wierzeniami, praktykami i instytucjami religijnymi w ich kontekście społecznym. Socjologia religii zajmuje się wielorakim związkiem religii ze społeczeństwem, wzajemnymi wpływami na siebie

- Teoria religii - przyjęcie teoretycznej perspektywy poznawczej zmusza badacza do posługiwania się dializującym językiem refleksji filozoficznej i naukowej.

- Etnologia religii lub etnoreligioznawstwo dział religioznawstwa badający genezę i rozwój religii pierwotnych ludów nie posiadających koniecznie pisma.

Funkcja religii.

- funkcje ściśle religijne (organizowanie życia religijnego, ujmowanie go w społecznie usankcjonowane formy, kształtowanie określonego typu religijności)

- spełnia również funkcje pozareligijne o doniosłym znaczeniu kulturowym i społecznym.

-W historii rozwoju pełniła funkcję ideologii społecznej; sankcjonując istniejący układ stosunków i zależności klasowych

- Niejednokrotnie też religia stawała się formą walki społeczno-politycznej mas uciskanych, np. ruchów chłopskich i plebejskich w średniowieczu.

- funkcja światopoglądowa; religia powstała jako próba przednaukowego wyjaśnienia świata i treść jej stanowią - poza tezami ściśle religijnymi - fantastyczne wyjaśnienia nie wytłumaczonych przez naukę zjawisk rzeczywistości

- Pod wpływem religii pozostawały również inne formy świadomości społecznej, jak prawo, moralność, sztuka itp.

Klasyfikacje religii

1) GRUPA ateistyczne-bez pojęcia boga osobowego 

2) GRUPA politeistyczne i monoteistyczene- wielobóstwo lecz praktyka oddawania czci odnosi się do jednego boga 

3) GRUPA związana jest z zasięgiem religii (religie światowe i etniczne)

Światowe-otwarte są na cały świat, występują wszędzie, zasadą ich funkcjonowania jest pozyskiwanie różnych ras człowieczeństw

Ekskluzywne-wykluczają jednostki nieodpowiednie

Etniczne-wykluczają na drodze pochodzenia 

4) GRUPA religie pisma i religie przekazu ustnego

Religie pisma-mają spisaną tradycje, cytują słowa Boga, przypisuje sie im nadprzyrodzone pochodzenie

Religie przekazu ustnego-poprzez mity i obrzędy przekazywane były z pokolenia na pokolenie  

5) GRUPA-religie historyczne i prehistoryczne

Religie historyczne-posiadają źródła pisane, stworzone przez historyków

Religie prehistoryczne-zebrane na podstawie źródeł materialnych powstałe przed historyczną religią 

6) GRUPA ale nie jestem pewna czy to też podział religii ze względu na genezę naturalne objawione założone

 Naturalne-nie ma granicy pomiędzy tradycją danej grupy narodu a religią, sfera religii wiąże sie z tradycją kulturową

Objawione-gdy w tradycji religijnej istnieje opis sytuacji w których objawia się Bóg czy inne znaki ze świata sacrum, cudowne wydarzenia dające do zrozumienia że Bóg istnieje

Założone-tworzą ludzie po czym zyskują cechy naturalnych religii

Najstarsze religie i ich pozostałości, obrzędy

Najstarsze wierzenia religijne, rekonstruowane na podstawie świadectw archeologicznych oraz wierzeń religijnych najbardziej archaicznych ludów żyjących współcześnie.

Religie prehistoryczne to te religie, których istnienia możemy się domyślać na podstawie wykopalisk archeologicznych, obejmujących początkowy okres dziejów ludzkości do mniej więcej 3300 p.n.e., to znaczy do momentu, w którym przypuszczalnie wynaleziono pismo. Podstawową trudność w badaniu religii prehistorycznych stanowi brak źródeł pisanych.

Badacze stają wobec milczących zabytków przeszłości: kości, głazów ułożonych w szczególny sposób, grubo ciosanych figur kamiennych, malowideł naskalnych, narzędzi i innych pozostałości, których funkcję i zastosowanie nie jest łatwo rozszyfrować.

Kulty :

-kult ognia - wiele ludów uznawało go za święty lub boski.

- kult niedzwiedzia - . W jaskini Drachenloch w Szwajcarii znaleziono niedźwiedzie czaszki zamknięte w kamiennym sarkofagu, nakrytym kamienną płytą, co by świadczyło o celowym pochówku zwierząt.

- kult płodnośći - związany ze statuetką „Wenus” prawdopodobnie opiekunką kobiet ciężarnych, opiekunka domostw

- kult matki ziemi - Jaskinia pozwala wniknąć w jej wnętrze, w jej łono. Nietrudno zauważyć, że zwierzęta szukają w ziemi schronienia, grzebią nory, zapadają tam w sen zimowy. Po spędzeniu zimy w takiej kryjówce niedźwiedzica wydaje wiosną na świat młode. To wszystko może nasuwać na myśl ideę, że ziemia rodzi i pomnaża zwierzęta

- kulty astralne, solarne i lunarne, w których ciała niebieskie uważano za bóstwa lub ich siedziby.

Najstarsze współczesne religie: Najstarszą religią, jaką obecnie znamy na ziemi, jest hinduizm. Nie wiemy, kiedy się pojawiła, wiemy natomiast, że założycielami byli oświeceni mędrcy, mistycy.
Dalej - można wyliczyć judaizm, religię żydowską, która powstała w przybliżeniu 17 wieków przed Chrystusem. Założyli ją Abraham i Mojżesz. Imieniem, jakim określano Boga wówczas, było Jahwe lub Jehowa.
Kolejny jest taoizm, który powstał ok. 600 lat przed Chrystusem. Założycielem tej religii był Lao Tse, a imieniem, jakim określano Boga, było Tao, które oznacza właściwie ścieżkę i zasadę jin-jang.
Buddyzm, który jest pod pewnymi względami odmianą hinduizmu, pojawił się także 600 lat przed Chrystusem. Założycielem był Gautama Budda. Budda nie używał pojęć odnoszących się bezpośrednio do Boga, lecz określał Go jako stan świadomości, stan Buddy, stan oświecenia.
50 lat później pojawił się konfucjanizm. Niektórzy nazywają go filozofią, lecz pod pewnymi względami jest to religia. Założycielem jej był Kung-fu-tsy, znany też jako Konfucjusz. Mówił o Sang Ti, czyli o Panu w Niebie.
Ok. 100 lat po Chrystusie pojawiło się chrześcijaństwo. Założycielem był Jezus Chrystus, o Bogu mówił jako o Panu w Niebie.
Najmłodszą z wielkich religii jest islam, który powstał 570 lat po Chrystusie. Założycielem był prorok Muhammad, znany również jako Mahomet, a imieniem, które przyjęto dla Boga, było imię Allach.

Judaizm

Wielka monoteistyczna religia, która wywarła i wywiera wielki wpływ na dzieje świata. Wyznawcy tej religii - Żydzi - mieszkają głównie w Izraelu, ale również są rozproszeni po całym świecie. Ich liczbę szacuje się na 12 - 14 milionów. Powstała w Palestynie i obecnie zrzesza 17 mln. wyznawców. Jej założycielem był Abraham, któremu (przez objawienie) Bóg nakazał czcić tylko jego i nie uznawać żadnych innych bóstw. Główne zasady religii zostały przyjęte w czasach Mojżesza. Religia żydowska jest oparta na wierze w jednego Boga, Stwórcę i Pana Wszechświata, którego specjalny związek z Żydami polega na przyjęciu przez naród żydowski wiernego wypełniania praw boskich.. Jedyny żydowski Bóg to Jahwe, a szlachetne prawdy wiary zawarte są w Talmudzie, Torze i Starym Testamencie. Rabini (czyli nauczyciele i znawcy Tory) modlą się z wiernymi w synagogach (domach modlitwy). Głównym miastem ich kultu jest Jerozolima. W życiu kierują się 10 przykazaniami. Wyznawcy tej religii zamieszkują Bliski Wschód, Afrykę i Europę Północną.

Stosunek do innych religii - Żydzi uważają się za naród wybrany, czyli ten naród, który otrzymał od jedynego Boga prawo. Judaizm uważa jednak, że także nie-Żydzi mogą trafić po śmierci do raju, chociaż Żydom jest łatwiej tam trafić. Warunkiem jest wypełniania Siedmiu Praw Noego, które zawierają uniwersalne przepisy, do których może stosować się każdy dobry człowiek. Nie-Żydów nie obowiązują więc przepisy religii żydowskiej i nie będą z nich rozliczani po śmierci. Judaizm ultraortodoksyjny nie utrzymuje stosunków z innymi religiami. Żydom ultraortodoksyjnym nie wolno uczestniczyć w żadnych uroczystościach innych religii. Żydzi ortodoksyjni są pod tym względem bardziej liberalni.

CHRZEŚCIJAŃSTWO - jest to następna religia monoteistyczna powstała
w Palestynie (I wiek n.e.). Założył ją Jezus Chrystus, który nauczał o Trójcy Świętej. Chrześcijanie wierzą ,że Bóg jest Stwórcą Wszechświata i wszelkiego życia. Uznają też,
że Chrystus to jedyny Syn Boga, który istniał i istnieje z Bogiem Ojcem, zanim zaczął się czas. Świętą księgą chrześcijan jest Biblia, w której zawarte są główne podstawy wiary, oparte m.in. na 10 przykazaniach oraz na najważniejszym przykazaniu (wskazanym przez Jezusa) przykazaniu miłości. Duchowieństwo (m.in. księża, biskupi) głosi zasady wiary w świątyniach zwanych kościołami. Głównym miastem kultu jest Jerozolima, w której znajduje się grób Chrystusa.
Liczba wyznawców chrześcijaństwa wynosi 1065 mln., a zamieszkują oni głównie EuropęChrześcijaństwo jest największą religią na świecie^[5]. Liczbę wierzących w Chrystusa określa się na ok. 2,1 mld^[6] ludzi (1/3 ludności świata)^[7], biorąc pod uwagę wszystkie odłamy wchodzące w jej skład.

ISLAM - to religia monoteistyczna, założona przez Mahometa w VI wieku,
w południowej Arabii. Muzułmanie wyznają wiarę w Allacha jako jedynego boga, a świętą księgą jest tu Koran. Mocno podkreśla się jedność boga - Allacha i wiarę, że nikt i nic nie powinno być czczone wraz z nim. Bóg widziany jest jako stwórca, dawca życia i ten, co życie odbiera, jako zupełnie niepodobny do jakiejkolwiek istoty. W meczetach (islamskich świątyniach) modlitwy prowadzi imam (każdy muzułmanin-mężczyzna może pełnić funkcję imama, zazwyczaj jednak meczety mają profesjonalnych imamów, którzy mogą wygłaszać kazania, nauczać, dawać śluby i prowadzić uroczystości pogrzebowe). Świętym miastem jest Jerozolima oraz Mekka, do której każdy muzułmanin powinien raz w życiu odbyć pielgrzymkę.

Liczba wyznawców islamu przekracza 555 mln. ludzi, a zamieszkują oni głównie Irak, Liban, Pakistan i Indie oraz część zachodniej Europy (np. Francja, Niemcy i Wlk. Brytanię).
Stosunek islamu do wyznawców innych religii jest kontrowersyjny. Koran stwierdza, że "nie ma przymusu w religii", co w praktyce było często naruszane. Żydzi, chrześcijanie i sabejczycy (później dodano również zaratusztrian, co do dziś nie jest uznawane przez wszystkich teologów) określani są jako "ludzie Księgi" którzy mają być tolerowani przez wyznawców islamu. W poprzednich epokach "ludzie Księgi" byli jednak poddawani różnym formom dyskryminacji. W przeszłości był to np. zakaz procesji, używania dzwonów w kościołach, wykonywania określonych zawodów oraz nakazy zamieszkania w wydzielonych miejscach , noszenia charakterystycznej odzieży lub oznakowań.

Religie Azji

Jeśli chodzi o religie Azja jest bardzo zróżnicowana pod tym względem:
- chrześcijaństwo: Zjednoczone Emiraty Arabskie, Tajwan, Syria, Jordania, Japonia, Indonezja, Indie
- katolicyzm ? Wietnam, Sri Lanka, Korea Południowa, Filipiny
- prawosławie ? Turcja, Cypr
- protestantyzm ? Korea Południowa, Filipiny
- judaizm ? Izrael
- islam: Zjednoczone Emiraty Arabskie, Uzbekistan, Turcja, Tajlandia, Tajwan, Syria, Sri Lanka, Pakistan, Myanmar (dawna Birma), Mongolia, Meladiwy, Nepal, Kuwejt, Jordania, Jemen, Iran, Irak, Indonezja, Indie, Cypr, Chiny, Arabia Saudyjska, Afganistan
- hinduizm: Sri Lanka, Myanmar, Nepal,

Religie

Indonezja, Indie
- buddyzm: Wietnam, Tajwan, Tajlandia, Sri Lanka, Laos, Korea Północna i Południowa, Myanmar, Nepal, Japonia, Indonezja, Indie, Chiny, Bhutan
- lamaizm: Mongolia
- konfucjanizm: Tajwan, Korea Północna i Południowa, Chiny
- taoizm: Wietnam, Tajwan, Korea Południowa, Chiny
- shintoizm: Japonia
- sikhizm: Indie
- animizm: Wietnam, Myanmar, Laos
- szamanizm: Korea Północna, plemiona ludów Syberii oraz Azji Południowo-Wschodniej
- ruch chondogjo: Korea Północna i Południowa
- ateiści: Korea Północna (68%)

Wybrana religia Azji

Buddyzm

BUDDYZM jest religią monoteistyczna, powstałą w Indiach w V wieku p.n.e.
Jej założyciel Budda głosił, iż człowiek powinien wyrzec się doczesnych pragnień,
a także okazywać życzliwość, współczucie i radość w stosunku do innych. Wszystkie założenia religijne Buddy zostały spisane w mahajanie (świętej księdze buddystów). Modlitwy odbywają się w klasztorach i prowadzone są przez mnichów. Nauki buddyzmu (zwane „Dharma”) wyróżniają się tym, że jak nauczał Budda, nie ma stałego „ja”. Nauki Buddy podkreślają, że absolutnie nic nie istnieje trwale, że jest tylko nieustanna zmiana. Inspirujące opowieści o poprzednich inkarnacjach Buddy, ludzkich lub zwierzęcych,

Dziś buddyzm został spopularyzowany na całym świecie i liczba jego wyznawców to
310 mln., z czego najwięcej zwolenników znajduje się w Korei, Japonii, Indiach, Chinach
i Neapolu.

Odłamy buddyzmu

• Theravada ("Droga Starszych" - nieprawidłowo nazywana hinajaną)- jedyna szkoła jaka przetrwała spośród szkół wywodzących się z tradycji Sthaviravada,

• Mahajana (zawierająca również niektóre podstawowe nauki Hinajany):

• Chan

• Zen (tradycja japońska)

• Sǒn (tradycja koreańska)

• Amidyzm

• Szkoła Czystej Krainy

• Mahajana (zawierająca również niektóre podstawowe nauki Hinajany oraz szczególne metody Wadżrajany):

• Tendai

• Singon

• Buddyzm tybetański (zawierający unikalne metody tantr Jogi Najwyższej):

• Ningma

• Kagju

• Sakja

• Dzionang

• Gelug

• Bon

---