wstrząs
Zaburzenia wynikające z nagłego ograniczenia przepływu krwi przez tkanki, czyli objętość krwi krążącej jest mniejsza w stosunku do pojemności łożyska naczyniowego.
Wstrząs dzielimy na:
1). Wstrząs hipowolemiczny - np. pokrwotoczny, pooparzeniowy, pooperacyjny;
2). Wstrząs kardiogenny
3). Wstrząs dystrybucyjny
4). Wstrząs metaboliczny - wynikający z upośledzenia czynności k-rek na skutek działania toksyn bakteryjnych, np. meningokoki;
ad.1) Wstrząs hipowolemiczny:
↓ objętości krwi krążącej z powodu utraty krwi pełnej - krwotok, utrata wody i elektrolitów z powodu odwodnień - m.in. oparzenia;
utrata do 1 litra krwi - układ RAA, ↑ AVP, itp. poradzą sobie mechanizmy obronne organizmu i przywrócą równowagę;
utrata ok. 2 litrów krwi - uruchamiają się te same mechanizmy, z tym że wszystko zależy od czynnika, bo utrata 2 litrów to deficyt tlenu, to serce szybciej bije i zamiast powiększać poj.min. to ja zmniejsza i ↓obj. krwi krążącej - tu: mechanizm błędnego koła (skrypt str.10)!!!
(pyt.: wyjaśnij mechanizm błędnego koła reg. we wstrząsie)
tu: centralizacja krążenia, ↓ łożysko naczyniowe (obkurczone naczynia), bo ↓ obj. krwi i trzeba wypełnić tę różnicę, a im szybciej serce się kurczy, tym szybszy przepływ, ale idzie to w stronę ↓ obj. krwi krążącej; mechanizmy obronne organizmu nie są w stanie znormować;
lekarz musi podać krew lub płyny krwiozastępcze, bo inaczej dojdzie do wstrząsu przewlekłego, który doprowadzi do śmierci;
schemat rozwoju wstrząsu hipowolemicznego
HIPOWOLEMIA → ↓ cieśn. tętniczego krwi → przyspieszenie akcji serca, uwalnianie A i NA → skurcz zwieraczy przed i za włośniczkowych {w: - mięśniach,
- skórze - blada, zimna, sinica,
- nerkach - anuria,
- jelitach - toksemia,
- wątroba - toksemia, }→
→ 1)centralizacja krążenia; spadek perfuzji płucnych → NIEDOTLENIENIE;
→ 2) niedotlenienie tkanek → kwasica metaboliczna → porażenie zwieraczy przedwłośniczkowych → przesuniecie krwi do włośniczek →:
a). dalszy ↓ cieśn. tętniczego krwi;
b). zastój krwi w obszarze włośniczkowym →: A) ↓ powrotu żylnego, ↓ PM serca, wykrzepianie śródnaczyniowe → KOAGULOPATIE ZE ZUŻYCIA;
B). - uszkodzenie śródbłonków
- obrzęki
- skaza krwotoczna → ZMIANY MARTWICZE TKANEK;
A - adrenalina, NA -noradrenalina, PM - poj. minutowa serca;
ad.2) Wstrząs kardiogenny:
niewydolność serca prawo lub/i lewo komorowa i niewydolność sercopochodna;
- ↓ poj. min., czyli ↓ przepływ krwi przez t-ki i uruchamiają się mechanizmy (takie jak w schemacie rozwoju wstrząsu hipowolemicznego)
- kwasica itd. - ciąg taki sam tylko przyczyna tkwi w sercu;
HIPOWOLEMIA BEZWZGLĘDNA - wynikająca ze zmniejszenia obj. krwi krążącej z utraty krwi - dotyczy 1 i 2;
HIPOWOLEMIA WZGLĘDNA - spowodowana zmniejszeniem obj. krwi krążącej w stosunku do poszerzonego łożyska; niewynikająca z utraty krwi, lecz z rozszerzenia naczyń - dotyczy 3;
ad.3) Wstrząs dystrybucyjny:
- zadziałają czynniki, które poszerzają nam naczynia - np. działanie meningokoków; łożysko naczynia nie jest wypełnione, ↓ się szybkość przepływu krwi, ↓ się obj. krwi krążącej;
- dystrybucja krwi do t-nek jest za mała;
- organizm uruchamia te same mechanizmy;
- lekarz misi zastosować środki obkurczające naczynia lub podać krew;
ad.4) Wstrząs metaboliczny (septyczny):
- toksyny bakteryjne (posocznica meningokowa);
- prawidłowa obj. krwi krążącej, prawidłowo utlenowana, ale k-ka uszkodzona przez toksyny bakteryjne nie jest w stanie skorzystać z tlenu z krwi i dlatego jest niedotlenienie i znów organizm uruchamia te same mechanizmy, ale to nic nie da, bo k-ka niewykorzysta tlenu z krwi choćby było nie wiem jak wiele tej krwi, mechanizmy nie działają tak jak powinny;
- toksyny bakteryjne dodatkowo rozszerzają naczynia, czyli wstrząs metaboliczny (septyczny) nieraz zalicza się do wstrząsu dystrybucyjnego;
pyt.: Zaburzenia mikrokrążenia we wstrząsie (wykrzepianie śródnaczyniowe, martwica t-nek); (schemat rozwoju wstrząsu hipowolemicznego)
tzw.: „płuco wstrząsowe” (powoduje śmierć), „nerka wstrząsowa”, „wątroba wstrząsowa” - zmniejsza się przepływ krwi przez ten narząd, czyli uszkodzenie i nieprawidłowe działanie;
pyt.: Zaburzenia przemian metabolicznych we wstrząsie.
odp.:
1). przemiana węglowodorowa:
wstrząs → ↑ A i NA → przysp. akcję serca itp. oraz nasila rozkład glikogenu w wątrobie → wzrost stęż. glukozy we krwi = hiperglikemia
w hipowolemii glikoliza beztlenowa - jest mniej wydajna (2 cz-ki ATP, glikoliza tlenowa to 32 cz-ki),
czyli niedotlenienie t-nek → uruchomienie glikolizy beztlenowej (mniej wydajnej energetycznie) → szybsze zużycie glukozy → hipoglikemia
2). przemiana tłuszczowa:
nasilona lipoliza → wzrost stęż. wolnych kw. tłuszczowych → synteza kw. ketonowych (ketokwasów) w wątrobie → kwasica ketonowa; (schemat rozwoju wstrząsu hipowolemicznego)
3). przemiana białkowa:
nasilony rozpad białek → ↑ stęż. aminokwasów we krwi → wątroba niewydolna = ↓ stężenie ATP, ADP, czyli związków energetycznych;