PATOFIZOLOGIA nr 1
Etiologia ogólna
Pierwsza teoria choroby- choroba humoralna- Hipokrates- przyczyna choroby jest zmiana stosunku 4 płynów czyli krwi, śluzu, żółci i czarnej żółci w stosunku do siebie, przewaga jednego z nich jest przyczyna choroby.
Nast. Teoria Asklepidesa-bardziej współczesna
Poczatek naszej ery- teoria Galena- teoria humoralna powstawania choroby- przyczyna sa jakosciowe i ilosciowe zaburzenia płynów, zmiany budowy, liczby, wielkosci i rozmieszczenia jednorodnych(tkanek) i niejednorodnych(narzadow), stałych skladnikow organizmu oraz zaburzenia pneumy. Pneuma to jest cos co kieruje wszystkimi procesami zyciowymi- siła zyciowa.
Zapalenie proste- napływ krwi do tkanki,
Różowate-nadmiar żółci,
Obrzekowe- nadmiar sluzu,
Rakowe nadmiar czrnej żółci w miejscu zapalenia
Celsus- objawy choroby;
1. ból (dolor)
2. obrzek (tumor)
3. podwyzszona temp. (calor)
4. zaczerwienienie (rubor)
5. uposledzenie czynnosci narzadu chporego (functio laesa)
zapalenie-reakcja na czynnik czesciowo uszkadzajacy tkanke
czym jest choroba?
Teoria Virchoffa; przyczyna choroby sa zmiany w komorce, która jest podstawowa jednostka organizmu i stanowi wlasciwe podloze wszelkich procesow fizjologicznych a wiec i chorobowych.
Choroba jest dynamicznym stanem organizmu, w których nastepuja nieprawidlowe reakcje układów i narzadów na bodzce srodowiska wewnatrz lub zewnatrzustrojowego.
Stan taki może wywołać zmiany anatomiczne w poszczególnych narzadach lub zakłocenia w mechanizmach regulacyjnych.
Zaburzenia nie ograniczaja się do zmian miejscowych, sa to zawsze zmiany czynnosci w całym organizmie. Stan zapalny w jednym miejscu wywola reakcje całego organizmu, np. stan zapalny kciuka może wywolac goraczke- podwyzszona leukocytoza.!!!!
NOZOLOGIA OGÓLNA: dzieli patologie zjawisk wg pewnych kryteriów, które potem zjawiska mogą mieć wpływ na rozwój i przebieg choroby. Pewne sytuacje w danym momencie, miejscu i czasie może być prawidlowe mogą być prawidlowe a to samo w innych tym samym czasie miejscu a innych warunkach może być patologia.
1. Heterometria - odmienność wymiarów badanego zjawiska
Wymierne zjawiska chorobowe w sposób statystycznie znamienny różnia się od analogicznych zjawisk u człowieka zdrowego. Norma w medycynie jest pojeciem bardzo wzglednym. Normy sa wyznaczane na podstawie wielu badan i doswiadczen.
Patologią jest przekroczenie zakresu normy zarówno w gore jak i w dół.
2. Heterochronia - zjawiska ustrojowe, które nastepuja w niezwykłym czasie i niezwykłych warunkach, np. chłopiec który ma 8 lat ma 130 cm wzrostu, ale 25 letni menzczyzna to już patologia. To heterochlonia zjawisk.
3. heterotropia- czyli niezwykłosc miejsca wystepowania zjawiska. Np. krwawienie miesieczne u zdrowej kobiety to fizjologia, ale krwawienie np z dzisla to patologia
4. heteropoiotia, czyli wystepowanie w przebiegu wielu chorob nowych, niezwyklych jakosci takich które w warunkach fizjologicznych nie wystepuja. Transformacja nowotworowa komorek macierzystych w danym narzadzie. W chorobie metabolicznej, pojawienie się ciał ketonowych, guzki dnawe w jamie stanowej. Dotyczy jakosci anatomicznych, morfologicznych albo jakosci niespotykanych wczesniej w organizmie
HOMEOSTAZA- pojecie wzglednej stabilnosci najróżniejszych układów biologicznych i zawartości róznych składników we krwi, płynie miedzykomórkowym i wewnatrzkomórkowym- organellach komorkowych.
Homeostaza zachowana jest w organizmie dzieki adaptacji, przystosowanie się do różnego rodzaju warunków
ADAPTACJA- zdolnosc organizmu do przystosowania się do zmian warunków. Polega na modyfikacji organizmu, która umożliwia jego wystarczajaca sprawnosc w warunkach zmiennych wymagan, stawianych zrowno przez zewnetrzne jak i wewnetrzne srodowisko organizmu. Czyli kwestia wydolnosci przystosowania sie organizmu do przystosowania się decyduje o jego zdrowiu. Jeżeli będzie zaburzenie adpatacji, to będzie dochodzilo do rozwoju obrony. Adaptacja nie zachodzi tylko w patologii, zachodzi również w war fizjologicznych.
Przykład w war fizjo; kiedy czlowiek zaczyna trenowac, adaptacja czynnosciowa(zwiekszenie obj wyrzutowej minutowej serca, zwiekszenie wentylacji płuc, zwiekszenie wykorzystania tlenu z krwi tetniczej przez tkanki obwodowe) pozwala org na odpowiednie dostarczenie tlenu i zapewnia mozliwosc dalszego kontynulowania wysilku fizycznego. Ale intensywny wysilek fizyczny to sytuacja kiedy ta adaptacja czynnosciowa nie wystarcza. Musi dochodzic do adaptacji anatomicznej. Adaptacja anatomiczna to już jest kwestia tego co się dzieje na poziomie komorki, np. na poziomie miesnia szkieletowego czy mm sercowego, które obarczone swoja praca zwiekszaja swoje wymiary. Jest to tzw przyrost roboczy. Adaptacja do dlugotrwalego wysilku fizycznego. Kulturystyka to patologia. Sport jest zdrowy ale nie kazdy.
Adaptacja w chorobach, charakteryzuje się tym ze przebiega odmiennie w zaleznosci od rodzaju choroby. Odp na dany czynnik nie może być taka sama bo adaptacja nie bylaby wlasciwa. W jednych chorobach adaptacja jest zachowana tak jak w stanach fizjologicznych w innych organizm sobie nie radzi, a w innych adaptacja jest zwiekszona ale może być nie wystarczajaca aby zapobiec objawom choroby.
Mamy kilka poziomow adaptacji:
-molekularna
-komorkowa
-narzadowa
-ukladowa
-organizmu jao calosc
-spoleczne
molekularna-regulacja genowa, produktami aktywnosci genowej sa czasteczki enz- konstytutywne oraz adaptacyjne (wytwazane wtedy kiedy sa potrzbne).
komorkowa- przejawia się zmianami funkcjonowania komorek. Zwiekszenie się ich aktywnosci i wiekszym wykozystaniu rezerwy czynnosciowej. Nasilaja się właściwości żerne, zaczynaja się gromadzic w ilosci wiekszej ilosci gdzie ten czynnik wnika i zaczynaja go eliminowac w wiekszej ilosci eliminowac z organizmu. Niektóre komorki mogą ulegac przerostowi lub rozrostowi. Może dojsc do zaniku niektórych komorek, wtedy kiedy sa niepotrzebne lub szkodliwe.
Adaptacja organizmu jako calosci, zalezy od okolicznosci, jaki czynnik dziala, w jakim stanie znajduje się dany organizm. Biora tu udzial tkanki, narzady, a nawet cale uklady.
Przystosowanie się organizmu jako calosci ma charakter złozony, głownymi ukladami sa ukl dokrewny, nerwowy i krazeniowy.
Adaptacja na poziomie spoleczenstwa to przystosowanie się do trudnych war klimatycznych, zywieniowych i infekcyjnych i innych. Najlepszy przykład braku adaptacji jest wyjazd do ciepłych krai arabskich i nasz brak adaptacji ze strony ukl pokarmowego.
Zjawisko selekcji- osoba
Adaptacja -swoista- przystosowanie się organizmu do scisle jednego czynnika (szczepionka na rozyczke)
-nieswoista- powstaje pod wplywem wielu roznych czynnikow w jednej charakterystycznej postaci.noworodek ma przeciwciala od matki i jest odporny na wiele czynnikow.
Charakter adaptacji może być rozny
-normoergiczny- intensywnosc adaptacji ustrojowych jest dostosowana do natezenia dzialajacych czynnikow srodowiskowych. Czyli taki jest poziom adaptacji jak te czynniki srodowiskowe wymagaja w danym momencie.
-hiperergiczny-nadmierny odczyn adaptacyjny
-hiopoergiczny- adaptacja niedostateczna, zachodzi wtedy, gdy oraganizm jest wyczerpany głodem, chorobamni, czy innymi
na zwykla grype nitk z nas nie powinien umrzec, (pomijajac ptasia grype), ale u osob z niedostatecznym poziomem adaptacji, jest grozne i grozi zejsciem smiertelnym, np. u osob glodzacych, u tych ze znacznie obnizona odpornoscia.
Zdolnosci adaptacyjne rozwijaja się z wiekiem, osiagajac maximum w wieku dojrzałym, w wieku młodosci. Co w wieku starczym sprzyja wystepowaniu wielochorobowosci, charakterystyczny dla wieku podeszlego.
ETIOLOGIA- przyczyna choroby, czyli angine powoduje paciorkowiec, czynnik sprawczy, powod choroby. Dzial patologii, który zajmuje się badaniem przyczyn powodujacych choroby.
PATOGENEZA- to jest wszystko co się dzieje w tym gardle od momentu jak wniknal tam paciorkowiec i doszlo do powstania czopu ropnego, czyli wszystko co się dzieje po zadzialaniu czynnika etiologicznego. mechanizmy powstawania poszczegolnych chorob.
Etiologia-wśród przyczyn chorob wyroznia się czynniki glowne i uboczne.
Nadmiar kw moczowego- etiologia dny moczanowej.
Patogeneza powstanie guzkow dnawych. Stan zapalny postaje na skutek powstania guzkow dnawych.
Etiologia--> patogeneza objawy
Etiologia
- wśród przyczyn chorob wyroznia się czynniki glowne i uboczne
-glowny czynnik chorobotworczy ksztaltuje charakterystyczny obraz danej choroby.
-czynniki uboczne, nazywana również warunkujacymi, przyzwalajacymi lub dodatkowymi, stwarza warunki dla dzialania czynnika glownego. Istnieje również inny rodzaj tych czynnikow, które dzialaja hamujaco na dzialanie czynnika głownego, utrudniajac lub uniemozliwiajac powstawanie choroby. Takimi czynnikami sa np. odpornosc i dobry stan odzywienia (odp waga ciała, brak niedoborow witamin, bialek).
Czynniki chorobotworcze
-zewnatrzpochodne dzielimy na proste i złozone
proste:
*fizyczne (urazy mechaniczne,termiczne,elektryczne, energia atomowa,promieniowanie)
*chemiczne zw org i nieorganiczne, o dzialaniu trujacym i uszkadzajacym organizm
*biologiczne: wirusy, riteksje, pasozyty, rosliny, bakterie
-wewnatrzpochodne- ustrojowe (np. kw moczowy).staja się chorobotworcze wtady, gdy osiagaja pewien stopien natezenia i przekraczaja prog chorobotworczosci.
Żeby się zakazic wirusem zoltaczki typu C jedna kropla krwi.
-zewnatrzpochodne
złozone- gdy mamy kilka trwajacych w tym samym czasie czynnikow prostych, np. klimat, pory roku, zmiana pogody.
Czynniki psychiczne- złozone, powstaja czynniki stresu; gniew, lek, smutek, nienawisc
Co zmniejsza odpornosc
Czynniki jatrogenne- powstajacy z powodu złego leczenia.
Czasami zdarza się tak ze jestesmy swiadomi ze jest mozliwosc wywolania choroby jatrogennej. Wycinajac pacjentowi guza tarczycy z przytarczycami,
Leczac sterydami chorobe reumatoidalna, wywolamy np. cukrzyce sterydowa.
Społeczne czynniki chorobotworcze-
Np. wytwarzanie niekorzystnych nawykow, zwyczajow, zachowan, czynniki ekonomiczne. Np. spozywanie duzej ilosci alkoholu, nieprawidlowe zywienie, czynniki ekonomiczne, im biedniejsze spoleczenstwo tym bardziej chore.
Czynniki wewnatrzpochodne-
Genetyczne, wiek, płec, rasa, uwarunkowania środowiskowe, odpornosc immunologiczna i nieimmunologizna,
Płeć- Choroby autoimmunologiczne- kobiety choruja 3 razy czesciej.
U rasy czarnej praktycznie wogole nie wystepuje osteoporoza.
Defekt genetyczny (mutacje, bład zapisu genetycznego) np. alkaptonuria, fenyloketonuria.
Głowny czynnik etiologiczny lecz aby powstale choroby musza być obecne okreslone
Charakter zaleznosci miedzy czynnikami wewnetrznymi a zewnetrznymi
Głowny czynnik chorobotworczy dzialajacy niezaleznie od czynnikow zewnatrzpochodnych zaburzenia przemiany aminokwasow: alkaptonuria, fenyloketonuria.
Sa takie choroby gdzie glownym czynnikiem etiologicznym sa geny ale aby choroba powstala, musza zadzialac uboczne czynniki srodowiska zewnetrznego. W cukrzycy typu 2 istnieja pewne predyspozycje do wystapienia ale nie wszyscy pacjenci zachoruja na cukrzyce z ta predyspozycja. Ponieważ aby wystapila choroba pacjent musi być otyły, musi się mało ruszac, nieprawidlowo odzywiac.
Czynnik zakazny powoduje chorobe niezalezna od czynnika genetycznego - urazy w wypadku samochodowym
PATOGENEZA- jest to łańcuch przyczynowo powiazanych ze soba zjawisk, wydarzen i sytuacji od chwili zadzialania czynnika chorobotworczego do powstania i przebiegu choroby.
Jest ksztaltowana przez rodzaj zewnatrzpochodnego lub wewnatrzpochodnego głownego czynnika chorobotworczego jak tez przez dodatkowe czynniki odziedziczone lub nabyte. Wpływ na przebieg patogenezy ma wiele czynnikow , sa rozne choroby które u roznych pacjentow roznie ale podobnie się objawiaja. Wpływ na powstajacy obraz komorek ma płeć, wiek, przebyte choroby, przezycia tego organizmu, przystosowanie.
Drogi szerzenia się procesu chorobowego
Miesaki (daja przerzuty droga naczynowa), rak (z kom nabłonkowych) naczynia limfatyczne taka droga daja przerzuty raki, droga nerwowa- bakterie tezca i wscieklizny, drogami oddechowymi, moczowymi, tymi drogami tez się szerza choroby. Obraz patogenetyczny będzie zalezal od tego jaka droga się szezy proces nowotworowy.
Proces chorobowy może się szezyc przez ciaglosc,
Rozwoj choroby:
POCZATEK przebieg zejscie
Okres utajenia- miedzy chwila zadzialania czynnika chorobotworczego a pojawieniem się pierwszych objawow nazywany okresem wylegania lub okresem inkubacji.
Choroby zakazne mogą się wylegac
Kilka godzin (grypa, hainego medina)
Kilka dni (błonica, ksztusiec)
Kilka lat (trad)
W chorobach niezakaznych w okresie utajenia mogą zaczynac dzialac mechanizmy przystosowawcze dzieki czemu powstajace zmiany chorobowe ulegaja wyrownaniu i nie uwidaczniaja się przez długi czas.
Insulinoopornosc- czyli brak wrazliwosci tkanek obwodowych na dzialanie insuliny, które na kilka lat może poprzedzac wystapienie cukrzycy typu 2
Pierwsze objawy choroby maja charakter podmiotowy czyli subiektywny. Chory może się zle czuc, a w badaniu fizykalnym możemy jeszcze niczego nie uchwycic. (Objawy subiektywne).
Objawy obiektywne, przedmiotowe: podwyzszona temperatura, szmery skurczowe, pojawienie się swistow, furczen i innych.
Poczatek choroby nozi nazwe zwiastunow, czyli objawy prodromalne-sa one zazwyczaj niecharakterystyczne (czyli sa wlasciwe dla wielu chorob), nie sa wystarczajace dla prawidlowego rozpoznania. Np. zły wyglad, uczucie osłabienia, stany podgoraczkowe, brak łaknienia.
Zamaskowanie choroby—wystapienie objawow choroby wlasciwych dla innej choroby. Bol odczuwalny w lewej zuchwie, może swiadczyc o zawale serca.
Poczatek choroby cechuje stopniowe narastanie objawow choroby, które może zachodzic w krotkim czasie—>nagły poczatek choroby—choroby zakazne, ostry niezyt jelit, ostre zatrucia, stany pourazowe, napady kolki żółciowej, czy nerkowej, zawał miesnia sercowego, zatory płuc, mozgu , krwotoki,
Powolny poczatek cukrzyca, nowotwory, gruzlica, trad, miazdzyca
Przebieg choroby -to objawy sa już w pełni rozwiniete, a czas jego przystosowania może być roznie dlugi, zalezy od rodzaju choroby. Ze względu na czas wyroznia się przebieg choroby ostrej, podostrej i przewleklej. Przebieg ostry, znaczne nasilenie objawow. Np. wysoka temperatura, dusznosc, bole.
Przebieg przewlekly jest łagodny, często bezgoraczkowy, powodujacy wyniszczenie organizmu.
Obraz choroby nie jest stały. Pojawiaja się fazowe zmiany.
Poronna choroba- łagodny przebieg choroby
Choroba poronna łagodny przebieg i szybsze niż zwykle cofanie się wszystkich objawow.
Zwolnienie przebiegu choroby remissio. W toku choroby znaczna czesc objawow może okresowo zanikac, np. w grypie. Intermissio przerwa chorobowa w toku choroby. Czyli zanikaja objawy a po pewnym czasie na nowo pojawiaja się.
Zaostrzenie choroby
Powtarzanie choroby wyst objawoj po uplywie kilku miesiecy a nawet kilku lat.
Nawroty (recidiva)
Zejscie choroby—ustapienie wszystkich lub wiekszosci objawow choroby.
-zupelne jeśli zanikna wszystkie objawy choroby i organizm odzyska poprzednia sprawnosc
-czesciowe- jeśli na trwale pozostana jakies zmiany chorobowe (czynnosciowe lub anatomiczne).
Zejscie choroby może nastapic w krotkim czasie jest to tzw przełom choroby. Dusznica bolesna, kolka watrobowa. Obawy szybkie bardzo nasilone, ale szybko zanikaja
Zejscie lityczne— np. anemie. Zejscie choroby powolne. I ustepowanie choroby i objawow tez trwa dłuzszy czas
Zejscie choroby ostrej w przewlekla, to tez zejscie choroby.
Najgorsze jest zejscie smiertelne.
Wyzdrowienie—przyrost masy ciała itp. Rekonwalescencja.
Wyzdrowienie zupełne lub niezupełne.
Powikłanie—gdy jedna choroba staje się przyczyna innej choroby lub wielu chorob.
ZDROWIE—pełnia cielesnego, umysłowego, społecznego dobrostanu człowieka.