Części składowe systemu finansowego w gospodarce rynkowej:1.Instrumenty finansowe (posiadanie akcji, można kupić bony skarbowe, obligacje skarbowe. Instrumenty to zobowiązania, które mają charakter zmiennych i stałych dochodów. Papiery finansowe- bony skarbowe, obligacje skarbowe.2 Rynki finansowe (rynki krajowe, zagraniczne, dolarowe, euro) -pieniężne (gotówkowe, zbiorowe, bezgotówkowe) -kapitałowe (giełdowe, pozagiełdowe) Tylko niektóre przedsiębiorstwa są notowane na giełdzie- łatwiejszy dostęp do źródeł finansowych 3.Instytucje finansowe -tworzące pieniądz (bank centralny i banki komercyjne) - tworzące instrumenty finansowe nie będące pieniądzem (fundusze emerytalne, inwestycyjne, powiernicze, ubezpieczeniowe). 4.Reguły prawne -sformalizowane, nie zastosowanie się powoduje karę (konstytucje, ustawy, zarządzenia, akty wykonawcze) -nieformalne (zwyczajowe).Podział systemu bankowego w Polsce: 1.NBP (Narodowy Bank Polski) główny bank, funkcje nadzorcze i koordynacyjne (bank centralny) 2.Banki komercyjne

W gospodarce rynkowej bank komercyjny jest osią rozliczeń. W USA osią rozliczeń jest rynek papierów wartościowych.2 element: -PKB -Bank komercyjny jest to specyficzna instytucja finansowa zajmująca się gromadzeniem, przechowywaniem i zagospodarowaniem środków pieniężnych, działająca na rzecz racjonalizacji zysku oraz funkcjonująca jako instytucja zaufania publicznego. Rygory prawne, którym podlega bank komercyjny to 32 ustawy 1.prawo bankowe, 2.ustawa o NBP, ustawa o bankowym funduszu gwarancyjnym, ustawa dewizowa, kodeks karny i cywilny. W banku komercyjnym wyodrębnia się 3 rodzaje operacji bankowych: *pasywne (bierne, gromadzenie środków pieniężnych przez banki, podmioty gospodarcze muszą posiadać rachunek bankowy. Te pieniądze są sprzedawane: pożyczki, kredyty) *aktywne (czynne) zagospodarowanie środków pieniężnych przez bank: -operacje kapitałowe (bank kupuje bony skarbowe, akcje, złoto),-3/4 działalności to pożyczanie przez bank pieniędzy, (banki zarabiają na różnicy między marżami),*pośredniczące (operacje w imieniu, na rzecz, z upoważnienia, na ryzyko klienta-obsługa klienta- opłaty; biuro maklerskie). -transformacja ilościowa (zarządzanie aktywami i Przechowywanie pieniędzy w banku składa się z: pasywami, gromadzenie pieniędzy do określonej kwoty) -transformacja czasowa Banki działają na rzecz racjonalizacji zysku RZ=max zysku*APR (akceptowalny poziom ryzyka)Bankowi nie wolno działać na rzecz maksymalizacji zysku, ale może do niej dążyć. Zarząd banku decyduje o operacjach bankowych. Bank robi wszystko żeby maksymalizować zysk, ale cały czas pamięta o APR (poziom tego ryzyka jest określony przez zarząd).Badanie zdolności kredytowych podmiotów gospodarczych: (bada się na trzech poziomach I etap: -zdolność formalno- prawnej (czy jest zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej) -opinia osobistych zdolności kierownictwa podmiotów gospodarczych właściwej zdolności kredytowej najpierw badam funkcjonowanie przedsiębiorstwa :*logiczno- dedukcyjne (połączenie źródeł finansowania -kapitały własne i obce i aktywów, -maszyny, budynki, papiery wartościowe, -rachunek zysków i strat -przepływy gotówkowe (w tym co zostaje może zmieścić się rata kredytowa plus odsetki), -tabele amortyzacyjne, -wszystkie ważne dokumenty) *metody indukcyjne *metody jakościowe (czy bilans firmy jest prawidłowy, czy w pasywach jest to co powinno, próba ustalenia z jakimi klientami chcę współpracować ; badam zależności kapitału własnego w całym kapitale (2/3) -bank zastanawia się czy chce współpracować z tym klientem. Po stronie aktywów chce wiedzieć ile % stanowi gotówka , ile % maszyny, hale itp. Zaliczam podmiot do określonej grupy i ustalam czy klient jest dobry).Metoda punktowa- skala punktowa, wskaźniki Metoda indukcyjna- jakiś podmiot gospodarczy produkuje coś *jak realizowane jest zaopatrzenie *jak wygląda produkcja w toku *ile sprzedano wyrobów gotowych. Podzielenie przedsiębiorstwa na poszczególne fazy. Wskaźniki podstawowe -płynność finansowej, rentowności, obsługa zadłużenia, aktywność sprzedaży, koszty administracyjne, zwrotu na kapitał. Analiza przestrzenna -odniesienie moje do wyników podobnego w typie przedsiębiorstwa (porównywanie)

(Mapowanie-poznawanie kawałek po kawałku przedsiębiorstwa). Metoda jakościowa- obejmuje wszystko to co nie zostało wcześniej zbadane, polityka gospodarcza rządu, polityka podatkowa, trendy globalizacyjne, rozwój gospodarczy kraju, przyrost PKB; klasyfikuje klienta. II Etap badania zdolności kredytowych:. Konstruowanie zabezpieczeń prawnych udzielonego kredytu (w jaki sposób możemy zabezpieczyć zwrot pieniędzy) - osobistego (gwarantowanie swoim majątkiem)-rzeczowego (maszyny, hale fabryczne)Sporządzamy umowę kredytową, musi zawierać wszystkie szczegóły , oprocentowanie, czas trwania i spłacania kredytu, oprocentowanie karne i normalne itp. Udostępnienie pieniędzy w formie *gotówkowe (skrócenie zobowiązań)*dostają pieniądze na konto pomocnicze (bank płaci tyle ile wynosi bieżące zapotrzebowanie -czas różnych transakcji jest różny).Jest to rozliczanie w rachunku bankowym, bank ma prawo kontrolowania wydatków. W momencie przyznania kredytu -prowizja 2-3% wartości kredytu . Okresy karencji są proste (np. zaczynam spłacać kredyt po 2 latach gdy otrzymuje mieszkanie, ale oprocentowanie mogę uiszczać od razu)

Monitoring kredytowy dzielimy na: *bieżący (zadania ciągłe; jeżeli kredytobiorca płaci kredyt co miesiąc to po upływie czasu np. 13.02 mogę zadzwonić i przypomnieć o spłacie kredytu; mogę informować klienta) *okresowy (robię go co jakiś czas -chcę zobaczyć czy w ogóle klient funkcjonuje tak jak się zobowiązał, czy wybudował to co miał wybudować itd.)W ramach tego monitoringu 1.) na osobę udzielającą kredyt ciąży obowiązek monitorowania wpłat, kredyty normalne i w sytuacji nie regularnej (gdy okres spłacenia dłużej niż 1 miesiąc).Kredyty nie spłacane dłużej niż miesiąc to kredyty poniżej standardu. Kredyty w sytuacji nieregularnej to: - kredyty poniżej standardu czas: 1-3 r celowa 20%- kredyty wątpliwe 3-6 , 50% - kredyty( z ogonkiem) stracone >6 , 100%. Rezerwa celowa- to 20% niespłaconego kapitału (dla od 1-3 m-cy).Systemy informatyczne- kontroluje transakcje kredytowe. Windykacja- działania upominawcze (np. gdy zostały sfałszowane dokumenty banku) jeśli nie pomaga zostaje droga sądowa bank przygotowuje (BTE) bankowy tytuł egzekucyjny, sąd sprawdza czy zostały spełnione wszystkie zasady proceduralne przez bank, a gdy uzna racje banku udziela klauzule wykonalności (KW), a tym zajmuje się już komornik.. Bank jeśli może stosuje zasadę restrukturyzacji, czyli dogadanie się z klientem (daje mi okres karencji). Sposoby liczenia odsetek:

Stopa odsetkowa (%)- jest to porozumienie- jest uznawana za cenę jaką właściciel pieniądza/kapitału gotów jest udostępnić posiadane przez siebie środki pieniężne do dyspozycji ubiegającej się o to osoby, a ta osoba gotowa jest zapłacić tę cenę za możliwość wcześniejszego dysponowania tymi środkami pieniężnymi. Porównywalność stóp %. Aby ocenić atrakcyjność uzyskanego kredytu w przypadku sposobu pobierania odsetek z góry lub z dołu niezbędne jest doprowadzenie do porównywalności obu tych metod. Jest to możliwe przy wzorze:

Ds. *100

D=100- Ds.

D- roczna stopa odsetek pobieranych z dołu Ds =stopa odsetek pobieranych z góry

Np. oprocentowanie kredytu 27% zdyskontowany weksel 255 ,5% (100-25)*100=33,3 % mimo pozornie niższego % dyskonta weksla z faktu, że jest ono pobierane z góry powoduje, że porównywanie do odsetek. Częstotliwość pobieranych odsetek wpływa na ocenę opłacalności zaciągania kredytu (im częściej są pobierane odsetki w ciągu okresu spłaty tym % kredytu wyższe)

n

/(1+d)-1/x *100=d d- roczna stopa % pobieranych z dołu

• n- liczba okresów, w którym kasuje się odsetki

Wyliczanie odsetek prostych występuje wtedy, kiedy odsetki nie powiększają kapitału czyli nie podlegają one tzw. kapitalizacji Problematyka tworzenia pieniądza bezgotówkowego.

Odsetki składane. Dlaczego potrzebne są inne sposoby naliczania odsetek? Dlatego stosujemy procent składany ponieważ procent składany daje szansę zarobienia 2 lub 3 krotne więcej. Kiedy bank może zaproponować procent składany? Jeżeli ma w tym interes, jeżeli będziemy mieli dużo pieniędzy - proces negocjacji kiedy występuje zagrożenie, że kapitał własny jest zagrożony w swej ilości. Przyszła wartość pieniądza. - Na przyszłą wartość pieniądza przy zastosowaniu procentu składanego składa się kapitał.- zasada w procencie składanym: odsetki dodaje się do kwoty bazowej

Przykład 1: Udzielono pożyczki na sumę 25 tys na okres 5 lat, która zostanie oddana po 5 latach przy oprocentowaniu 25% rocznie, ile wyniesie końcowa wartość pożyczki? Roz: Kapitał pierwotny uległ powiększeniu z 25 tys do 76,291 a więc o 51,291, czyli średnio rocznie jego wzrost wynosi 51,291/5=10,258. Dzięki kapitalizacji odsetek właściciel kapitału decyduje się na odebranie swoich odsetek wraz z kapitałem, w tym przypadku po 5 latach zarobił 20,041. Gdy właściciel pożyczki byłby zainteresowany odbiorem odsetek co rok, to ich kwota w stosunku rocznym byłaby taka sama.

Z powyższego wyliczenia wypływa kilka wskazań:1. przyszła wartość lokaty wzrasta z roku na rok 2. im wyższa wartość kapitału tym korzystniejszy wynik dla pożyczkodawcy 3.im wyższa wynegocjowana stopa procentowa tym lepiej dla wierzyciela 4. im wyższa liczba okresów po których dolicza się odsetki tym korzystniej dla wierzyciela 5.w ramach okresy, w którym wyznaczono stopę procentową może być kilka podokresów po upływie których nalicza się odsetki np. oprocentowanie jest określone w stosunku rocznym. Wyliczenie dla kolejnych lat i wzór na wyliczenie przyszłej wartości lokaty przy zastosowaniu procentu składanego powinno wyglądać następująco:

Skn=K(1+d/100)n Skn- suma skapitalizowania po upływie „n” okresów przy zastosowaniu stopy % „d”,n- liczba okresów w których dokonuje się kapitalizacji odsetek, d- stopa % dla okresu kapitalizacji, k- kapitał podstawowy. Zasada % składanego jest stosowana rzadko.

Mechanizm powstawania pieniądza bezgotówkowego Wkłady pierwotne- wkłady klientów banku, to co my zgromadziliśmy .Wkłady pierwotne- pieniądz bankowy, pieniądz depozytowy to wkłady które powstają w chwili kiedy banki udzielają swoim klientom pożyczek i kredytów. Banki oprócz swoich zasobów czyli kapitału własnego posiadają do dyspozycji fundusze obce (to różnego typu wkłady) 1. wkłady zwrotne na każde żądanie, oprocentowane tylko na poziomie inflacji 2. wkłady terminowe dokonywane na dłuższy okres czasu, które można podjąć za wypowiedzeniem tzn.

Możliwość prowadzenia danej akcji kredytowej to:1. zgromadzenie nowych wkładów pierwotnych, wzrost ważności rezerw gotówkowych banku 2.uzyskanie kredytu od banku centralnego lub w inny sposób. Oprócz naszego banku istnieją jeszcze banki, pożyczka lub kredyt uzyskany w naszym banku może być przekazany do innego banku jako depozyt, to powoduje że inny bank ma dodatkowe zasoby wkładów pierwotnych, może także prowadzić akcję kredytową podobną do naszej. Przy kreacji pieniądza występuje także pojęcie mnożnika kreacji pieniądza, który jest odwrotnością wskaźnika rezerwy obowiązkowej.Dla wyliczenia podaży pieniądza (na jego kształtowanie) ma wpływ:1.

wskaźnik gotówkowy, im mniejszy tym więcej pieniędzy trafia do banków a to umożliwia realizację akcji kredytowej, podaży pieniądza bankowego. Na wskaźnik gotówkowy mają wpływ: -dochód, im bogatsze społeczeństwo tym więcej pieniędzy w banku -rynkowa stopa 5, jej wzrost spowoduje niechęć do oszczędzania 2.wskaźnik depozytów terminowych- współczynniki skłonności do gromadzenia pieniądza bezgotówkowego przez społeczeństwo, współczynnik skłonności utrzymywania depozytów terminowych zamiast depozytów na żądanie, im wyższy jest wskaźnik rezerwy 3.wskaźnik rezerw nadobowiązkowych banków rozliczeniowych (komercyjnych utrzymywanych w banku centralnym) wskaźnik ten ogranicza działalność kredytów 4.wskaźnik rezerw pożyczanych od banku centralnego przez rozliczeniowe, im więcej rezerw (pieniądza) pożycza banki rozliczeniowe od banku centralnego tym więcej pieniądza mogą kreować. Wpływają na niego: rynkowa stopa %, redyskontowa stopa banku centralnego. Rola i znaczenie banku centralnego

System bankowy w Polsce dzieli się na: -bank centralny dzieli się na: 1.rada polityki pieniężnej (polityka pieniężna i monetarna) 2.bank centralny państwa 3.nadzór bankowy stosować te instrumenty by nie zniszczyć wszystkiego. Obszary oddziaływania banku centralnego na bank komercyjny (?)

1.rebulacje makroekonomiczne 2. regulacje alokacjii 3.przeobrażenia strukturalne 4.regulacje ostożnościowe 4.regulacje prawne 5.regulacje zabezpieczające Ad 2. Zagadnienia allokacji -kredyt studencki -mieszkanie- jaką trzeba mieć dynamikę. Bank centralny jest dysponentem środków. Metoda kontynentalna- każdy z banków komercyjnych ma funkcje gromadzenia i pośredniczące .Ad 3.

Rozwój jest umiarkowany Ad 5.Ustawa prawa bankowego przewiduje kary więzienia za ujawnienie tajemnicy bankowej za pranie pieniędzy z naszym udziałem, gwarancja, poręczenia, subiektywna ocena wniosku (przekupstwa).Ad 6. Nadzór bankowy- bankowy fundusz gwarancyjny- system zabezpieczający depozyty osób fizycznych i podmiotów gospodarczych. Niedopuszczenie by nasze oszczędności zostały zmarnotrawione (źle zainwestowane).Dopóki nie znajdą się ludzie którzy będą przestrzegać zasad to będzie funkcjonować nadzór bankowy. Formy rozliczeń poprzez papiery wartościowe: CZEK- jest to polecenie dla banku wypłacenia osoby wskazanej na czeku określonej sumy pieniędzy ze środków będących w dyspozycji wystawcy czeku. Kto ma ROR może mieć czeki. Obrót czekami jest popularny tylko między podmiotami gospodarczymi bo system bankowy wprowadził karty płatnicze .Rodzaje czeków: -imienne (wypłata osobie wskazanej na czeku) -na okaziciela (każdemu) -gotówkowy do rozrachunku -na okaziciela (możemy za kogoś zapłacić)

Jeżeli nie chcę by mój czek gdzieś krążył to piszę nie na zlecenie (zamykam krążenie czeku). Na zlecenie- tzn. że zgadzam się by mój czek mógł być przekazywany w ramach transakcji kupna-sprzedaży. Indosowanie czeku- czek będzie przekazywany w transakcjach kupna-sprzedaży kolejnym partnerom. Indosant- osoba prawnie posiadająca czek. Jak długo czek jest ważny? -czek kraju w którym został wystawiony 10 dni -Europa 20 dni- Australia, Afryka 70 dni. Rodzaje czeków: bankierskie, podróżnicze, skarbowe. Podział czeków ze względu na trasantów (wystawców):

-bankierskie, skarbowe, innych osób prawnych, prywatne, podróżnicze, przekazy pieniężne. Ustawa prawo-czekowa przewiduje: Klauzule przyczynowo-obojętne, które dotyczą zasad określonego zachowania się w przypadku każdego rodzaju czeku: -nie na zlecenie (nie życzymy sobie by był w obrocie -na zlecenie -lub nie ma nic tzn. że my jako wystawca zgadzamy się na jego obrót -do rozrachunku (musi być to obrót bezgotówkowy) -rozrachunkowy (-`'-) -na okaziciela (wypłacenie osobie wskazanej na czeku) -gotówkowy-czek zakreślony (ma zapewnić bezpieczeństwo obrotu czekowego). Indos- (operacja indosowania) przekazywanie praw do papieru wartościowego, transakcja kupna-sprzedaży pozwala na przekazanie go gdy jesteśmy jego właścicielem. Indosant- (wystawca0 osoba prawnie posiadająca czek. Indosatariusz- osoba dla której wystawiamy czek, następny posiadacz czeku. Systemy czekowe: -system konwencyjny europejsko-genewski 9do niego należy Polska) -anglo-saski (3 m.-ce) -amerykański (6m.-cy). Sposób postępowania pracownika banku: -sprawdza termin ważności, podpisy, wystawcę czeku, czy jest on zastrzeżony, jeżeli wszystko jest w porządku to pobiera prowizję dla banku. Pokrycie czeku musi być w momencie wystawienia, więc gdy nie ma tych pieniędzy to idziemy (uzyskujemy potwierdzenie banku o zaistnieniu takiej sytuacji w czasie ważności czeku) do notariusza i otrzymujemy roszczenie zwrotne.

Czeki w obrocie zagranicznym: -bankierskie -innych osób prawnych -podróżnicze -skarbowe (ma gwarancję skarbu państwa lub podobnej instytucji)- przesyłane (emerytura, są one ważne całe życie) -innych instytucji prawnych (inst. międzynarodowe np. ONZ itp.) -prywatne (różne wzory tła czeku do wyboru, wydruk własny) -przekazy pieniężne (czerwony, zielony) -podróżniczy. Warunki płatności można określić biorąc pod uwagę termin zapłaty: -płatność przed dostawą towaru - przekazem, czekiem, -płatność gotówką w zamian za dokumenty- akredytywą, indeksem, -płatność po dostawie towaru - przekazem, czekiem. Eksporter jest zainteresowany w negocjowaniu takiej formy płatności, która zapewni przyjęcie towaru przez nabywcę (importera ) oraz szybkie otrzymanie należności za wysłany towar. Importer z kolei preferuje takie sposoby zapłaty, które zapewniają mu swobodę decyzji co do odbioru towaru, w których termin przekazania zapłaty nie jest dokładnie określony. Przejawem ścierania się wzajemnie sprzecznych preferencji eksportera i importera jest stosowanie różnych sposobów zapłaty w obrocie handlowym z zagranicą. Podstawową zasadą, którą w ustalaniu sposobu zapłaty powinni się kierować kontrahenci są jest dbałość o zachowanie tzw. dolnego progu bezpieczeństwa. Dla eksperta oznacza to niedopuszczenie do sytuacji, w której traci on możliwość rozporządzania towarem, a zapłata jest uzależniona od dobrej woli importera. Akredytywa dokumentowa i inkaso dokumentowe są uwarunkowanymi formami płatności w handlu. W zawartej umowie są warunki, które zabezpieczają obie strony. Akredytywa dokumentowa - kiedy partnerzy nie ufają sobie. Jest to bezpieczny sposób prowadzenia transakcji. Strony biorące udział w akredytywie i inkasie: -eksporter -bank eksportera -importer -bank importera. Rola i znaczenie banku komercyjnego w zawieraniu akredytywy: Etapy transakcji rozliczeniowej akredytywą. -kupujący (importer) i sprzedający ( eksporter) zawierają kontrakt handlowy przewidujący płatność za pomocą akredytywy dokumentowej -importer przekazuje swojemu bankowi zlecenie otwarcia akredytywy -bank importera (otwierający) sprawdza wewnątrz zgodności ustaleń akredytyw -nadanie formy ostatecznej i porozumienie z importerem -bank importera zawiadamia bank eksportera o otwarciu akredytywy przesłanie tekstu otwarcia akredytywy do zagranicznego korespondenta -sprzedający (eksporter) składa w banku (z siedzibą w jego kraju dokumentu reprezentujące towar -bank eksportera przesyła dokumenty do banku importera, który weryfikuje dokumenty -bank otwierający przekazuje dokumenty kupującemu, jeżeli nie stwierdzono nieprawidłowości i równocześnie dokonuje płatności lub renbursu na rzecz banku awizującego poprzez obciążenie konta klienta prowadzonego w banku otwierającym -bank eksportera przekazuje sprzedającemu (eksporterowi) należności za towar . Wady i zalety za towar. Zalety z punktu widzenia eksportera a)akredytywa zabezpiecza przed ryzykiem handlowym transakcje ( odmowa zapłaty i odmowa przyjęcia towaru) b)może ułatwić eksporterowi uzyskanie kredytu na sfinansowanie własnej transakcji, gdyż zapewnia wykonanie zobowiązania przez importera c)przy akredytywie przenośnej, eksporter bez angażowania własnych środków może zakupić towar płacąc pieniędzmi importera d)przy płatności gotówką lub zabezpieczenia płatności dostarcza pieniądze natychmiast e)jest skuteczną i bezpieczną gwarancją płatności za zgodne dokument e)przy akred. nieodwołalnej nie jest możliwe wprowadzenie jakichkolwiek zmiennych. Wady a)praktycznie żadne b)importer może wykorzystać usterki w dokumencie i odstąpić w ten sposób od niewygodnego dokumentu c)przy akredytywie odwołalnej eksporter ponosi ryzyko niezrealizowania transakcji d)eksporter jest czasami zmuszony udzielić kredytu kupieckiego imp. w formie akredy. z odnawialnym terminem płatności. Z punktu widzenia importera. Zalety a)zapłata następuje wyłącznie po spełnieniu przez eksportera wymogów określonych przez importera w akredytywie b)przy zabezpieczeniu ryzyka banku w formie w formie innej niż blokady środków na rachunku importer ma możliwości przeprowadzenia transakcji bez zaangażowania własnych środków c)importer może zminimalizować otrzymania handlowego towaru poprzez żądanie dokumentów wystawionych przez niezależne instytucje . Wady: a)akredytywa nie zabezpiecza ostatecznie importera przed niewykonaniem kontraktu przez eksportera może wygasnąć bez wykorzystania i bez żadnych skutków dla eksportera b)konieczność zabezpieczenia ryzyka banku otwierającego w formie depozytu pieniężnego c)jest operacją droższą i bardziej pracochłonną niż inkaso d)importer musi zapłacić za zgodne dokumenty nawet jeśli otrzyma towar uszkodzony lub złej jakości e)jeśli importer nie zażądał dokumentów będących tytułem własności do towaru a eksporter nie wysłał towaru , importer nie ma żadnych roszczeń do towaru pomimo zapłaty. Rodzaje inkasa: - akceptacyjne D/A, polega na wydaniu dokumentów importerowi w zamian za akcept weksla. Jest to inkaso terminowe. -Inkaso gwarantowane, wydanie dokumentów jest uzależnione od złożenia przez importera gwarancji udzielonej przez bank. 1.gwarancje zapłaty jeżeli przedmiotem inkasa są same dokumenty towarowe 2.gwarancja akceptu trat przez płatnika jeżeli przedmiotem inkasa są dokumenty towarowe wraz z wekslami trasowanymi wystawionymi przez zleceniodawcę na płatnika 3.gwarancja akceptu trat przez bank inkasujący jeżeli przedmiotem inkasa są dokumenty towarowe wraz z wekslami trasowanymi wystawionymi przez zleceniodawcę na bank inkasujący -=kapitańskie, bezpośrednio z przyśpieszonym trybem pobierania należności -spedytorskie, eksporter poleca spedytorowi wydać towar odbiorcy dopiero po dokonaniu przez niego zapłaty. Jest to typ inkasa bezpośredniego z pominięciem banków .Rola banków w transakcji inkasa dokumentowego. Banki uczestniczące w operacji inkasa dokumentowego dokładają wszelkich starań aby wykonać przekazane instrukcje nie ponosząc odpowiedzialności za skuteczność w ściąganiu zapłaty. Na zlecenie podawcy i płatnika są zobowiązania do prowadzenia dodatkowej korespondencji związanej z obsługą tej transakcji oraz do monitorowania banku inkasującego i płatnika przy zwłoce w zapłacie należności. Banki nie ponoszą odpowiedzialności za skutki „ siły wyższej „ oraz działania skutki postępowania czy zaniedbania stron trzecich. A)bank przekazujący, działa tylko w oparciu o zawarte zlecenia inkasowym informacje B)bank inkasujący jest zobowiązany ściśle wykonać instrukcje przekazane przez bank eksportera

Wady i zalety inkasa dokumentowego: Zalety z punktu widzenia eksportera: -zmniejszenie ryzyka wcześniejszego wydania towaru -konkurencyjność, przygotowania dokumentu do inkasa jest mniej kłopotliwe i czasochłonne niż do akredytywy dokumentowej -dostępność finansowania, eksporter ma możliwość uzyskania kredytu w swoim banku zabezpieczonego tratami podpisanymi przez importera .Wady z punktu widzenia importera -zwłoka lub opóźnienie przy zapłacie -koszty dodatkowe, wynikające z braku zapłaty lub nie zaakceptowania traty przez importera .Zalety z punktu widzenia importera -udogodnienie, importer unika czasochłonnego wysiłku związanego z otwarciem akredytywy -obniżone koszty, importer nie ponosi kosztów -dostępność finansowa przy zastosowaniu traty terminowej, eksporter kredytuje importera -płatność odroczona, czas rozliczenia inkasa przemawia na korzyść importer. Wady z punktu widzenia importera -zła opinia (podważanie zaufania).Niedogodności jakie stwarza dla importera inkaso dokumentowe: -podważanie zaufania importera środowisku handlowym w przypadku odmowy z jego strony zapłaty lub akceptu traty --możliwość wniesienia protestu przez bank w imieniu eksportera w przypadku odmowy zapłaty lub akceptu traty -brak możliwości kontroli terminu wysyłki towaru -możliwość wcześniejszego przybycia dokumentu do banku niż towaru do miejsca przeznaczenia. Podziały gwarancji bankowej. Dwa podstawowe kryteria umożliwiające klasyfikację gwarancji bankowej:1. dokładność udzielonej gwarancji 2.warunkowość zobowiązania banku gwaranta Ad 1..Ze względu na odwołalność udzielonej gwarancji wyróżnia się gwarancje: a)odwołalne bbbb0nieodwołalne Ad a) Gwarancje odwołalne charakteryzują się tym, że bądź to w wyniku zajścia pewnych okoliczności (pogorszającego się stanu finansowego zleceniodawcy wynikającego z dokumentacji obligatoryjnie przez niego składanych) bądź to z wpływu określonego czasu (ale różnego od czasu na który gwarancja została udzielona). Gwarant może odwołać udzielenia gwarancji. Ad.b) Gwarancja nieodwołalna charakteryzuje się tym, że ich treść nie przewiduje możliwości jednostkowego rozwiązania zobowiązania, zawierają one klauzulę przez które bank obliguje się do nie odwołania nie udzielonej gwarancji i to nawet w przypadku gdy zleceniodawca wystąpiłby z wyraźnym tego żądaniem. Ad 2. Stosując kryterium warunkowości należy odróżnić: a)gwarancje warunkowe b)gwarancje bezwarunkowe czyli najpierw żądanie. Ad a). Cecha charakterystyczną jest to, że świadczenie gwaranta uzależnione jest od spełnienia określonych w liście gwarancyjnych warunków. Okoliczności spełnienia mogą być określone bardzo różnie np. 1.żądanie beneficjenta musi znaleźć potwierdzenie w ściśle określonych dokumentach przedstawionych gwarantowi - gwarancja dokumentowa. Przykładem typowych dokumentów wymaganych przez gwaranta mogą być wyciągi z konta beneficjenta, faktury, dokumenty spedycyjne, list przewozowy. 2. Żądanie beneficjenta musi być poparte dokumentami sporządzonymi przez osoby trzecie np. komisje rzeczoznawców czy izby handlowe. 3.Żądania przedstawione gwarantowi muszą być odpowiednio umotywowane przez beneficjenta Ad b) Gwarancje na pierwsze żądanie pełnią rolę nadrzędną w stosunku do różnych gwarancji. W obrocie krajowym strony chcą zawrzeć zobowiązanie gwarancyjne bezwarunkowo. W tekście listu gwarancyjnego zaznaczając klauzulę typu „gwarantujemy zapłacić na pierwsze żądanie”. Zwrot na „pierwsze żądanie” jest jedynie automatycznie używany w zobowiązaniach zaciąganych w profesjonalnym obrocie i nie wyłącza wcale możliwości podnoszenia zarzutów przez beneficjenta gwarancji. Efekt wyłączenia zarzutów można by w takim przypadku osiągnąć dzięki zamieszczeniu w tekście umowy zwrotu „bez prawa powoływania się na jakiekolwiek okoliczności” Wygaśnięcie gwarancji na drodze bezspornej: bZobowiązania gwarancyjne wygasają w przypadku: 0 wpływu ... jaki zawarty był w liście gwarancyjnym - gdy dłużnik ze stosunku podstawowego prawidłowo wykorzystuję zaciągnięte zobowiązania- zwolnienie zleceniodawcy lub banku przez beneficjenta gwarantuje ze wszystkich zobowiązań przewidzianych w gwarancji przed upływem terminu jej ważności. Weksel-bezwzględne przyrzeczenie zapłaty (do wystawcy weksla). Polecenie dla banku wypłacenia osobie wyznaczonej na wekslu określonej sumy pieniężnej. Prawo wekslowe reguluje działalność wekslową.(1936 r.) Cechy charakterystyczne weksla: -bezwzględnie przyrzekam, że zapłacę np.15.I.{odroczenie płatności}w momencie wystawienia weksla nie mam pieniędzy. -nie może być warunków kiedy oddam -mam oddać środki pieniężne, a nie coś innego -zastosowanie weksla jest olbrzymie: jest zabezpieczeniem na jakiś poczet weksel in blanco(niepełny lub niewypełniony; tylko podpisujemy i nic więcej)- gdyby coś to zgadzamy się na roszczenie od nas należności -ważność weksla ustalana jest indywidualnie. Funkcje weksla: -kredytowa(weksel jest w zasadzie narzędziem kredytu-kredyt kupiecki) -bezwzględne przyrzeczenie(posługuje się nim tak jak innym środkiem płatniczym) -gwarancyjna(przyrzeczenie zapłaty na określony termin), Dyskonto weksla(stopa dyskontowa):

1000 zł PLN_np.28% 1000złx39/360x9/100 (zdyskontować weksel-zamienić go na gotówkę).Dochodzenie praw z weksla: protest weksla(2 dni robocze od upłynięcia czasu) 2 dni mam na poinformowanie wystawcy weksla; odbywa się w sposób uproszczony. .Zastosowanie weksla: -weksel niepełny(niewypełniony):in blanco przyjmujemy zobowiązanie,; kredytodawca ma pewność, bo przyrzekamy, zobowiązujemy się uregulować zobowiązanie .TRANSAKCJE HANDLU ZAGRANICZNEGO Ustawa prawo bankowe stanowi ,że wszelkie rozlicz. transakcji handlu zagr. muszą się odbywać przez bank.(obow.I'99-prawo dewizowe)Między eksporterem, a importerem jest bank komercyjny. OBOWIĄZKI OSÓB I PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH UCZESTNICZĄCYCH W TRNSAKCJACH HZ: 1)korzystanie z pomocy upoważnionych banków(3/4 banki mają pozwolenie na prowadzenie transakcji w handlu zagr -licencja) 2)wyrażanie zobowiązań pieniężnych w walucie polskiej lub walutach wymienialnych 3)obowiązek dokumentowania transakcji handlu zagr. 4)rezydenci i nierezydenci muszą składać ustne i pisemne relacje na potrzeby banku 5)niezwłoczny transfer środków do Polski(musimy mieć konto w banku zagranicznym) 6)możliwość wprowadzenia ograniczeń JAKIE JEST ZANACZENIE BANKÓW KOMERCYJNYCH W TRANSAKCJACH HAND.ZAGR: 1)partnerzy handlowi nie znają się dobrze, zabezpieczenie partnera handlowego przed ryzykiem(ryzyko Handlowe tj. nieprzyjęci towaru i odmowa umów, przyjęcie towaru i niezapłacenie ryzyko Niehandlowe tj. ryzyko polityczne związane z zamieszkami, brakiem płatności.2)w sposób aktywny kształtują sposoby zapłaty oraz gwarancje bezpieczeństwa dla swoich klientów-określają poziom ryzyka, sprawdzają wiarygodność klienta.

JAKIE PRZESŁANKI POWINNY BYĆ BRANE POD UWAGĘ PRZY WYBORZE BANKU PRZEZ PODMIOT GOSP.? 1)bank musi posiadać uprawnienia do dokonywania czynności obrotu dewizowego i związanych z nim rozliczeń-licencje2)bank musi mieć umowy korespondencji z innymi bankami w innych krajach(współdziałanie między bankami) 3)bank musi przynależeć do Międzynarodowego Systemu Rozliczeń SWIFT.4)renoma i pozycja banku na arenie międzynarodowej(reputacja i posiadana wiedza) Gwarancja bankowa a poręczenie według prawa cywilnego

Pojecie poręczenia . Poręczenie jest to umowa poprzez, którą poręczyciel zobowiązuje się wobec wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek gdyby kredytobiorca zobowiązania nie wykonał. W przewidzianym w umowie kredytowej terminie. Poręczenie umacnia wierzytelność poprzez to, że rozszerza zakres dochodzenia roszczeń przez... majątku wierzyciela także na majątek osoby trzeciej, jaką jest poręczyciel, którą może być zarówno osoba fizyczna jak i prawna. Warunki udzielenia poręczeń

Banki udzielają najczęściej poręczeń według prawa cywilnego jako zabezpieczenia spłaty kredytu udzielonego przez inny bank niż udzielający poręczenie. Jest ono udzielone na podstawie zlecenie zawierającego te same elementy co przy udzieleniu gwarancji bankowej. Umowa poręczenia powstaje przez złożenie Oświadczeń woli: -poręczyciela o udzieleniu poręczenia złożone na piśmie. Pod rygorem nieważności powinno zawierać oznaczenie osoby: spłata jest zabezpieczonym poręczenie - bank o przyjęciu poręczenia Solidarna odpowiedzialność dłużnika i poręczyciela Poręczenie powoduje, że dłużnik i poręczyciel odpowiadają za długi solidarnie o ile umowa nie stanowi inaczej FORTFAITING JAKO FORMA ROZLICZEN MIĘDZYNARODOWYCH Fortfaiting = technika finansowania handlu zagranicznego (banki, CIK)

Fortfaiting to nabycie przez instytucje fortfaitingową średnio lub długoterminowej pieniężnej wierzytelności handlowej przed terminem jej płatności z pobraniem na rzecz instytucji fortfaitingowej odsetek dyskontowych i z przyjęciem ryzyka wypłacalności dłużnika. Operacja fortfaitingowa jest zakupem należności terminowych powstających w rezultacie dostaw towarów i usług eksportowych z wyłączeniem prawa regresu w stosunku do odstępującego wierzytelności. Przebieg operacji fortfaitingowej- bank importera poręcza weksel złożony przez importera i zwraca mu go - importer płaci eksporterowi za dostawę towarów i usług tym wekslem - eksporter składa otrzymany weksel do dyskonta firmie fortfaitingowej, otrzymując w zamian zapłatę w gotówce- w terminie wymagalności firma fortfaitingowa prezentuje weksel bankowi importera- importer wykupuje weksel regulując w ten sposób swoje zobowiązanie wobec eksportera

Kupujący przejmuje na siebie ryzyko: -handlowe -ekonomiczne -polityczne .Bank nabywcy przejmuje na siebie ryzyko niedotrzymania zapłaty przez importera- zabezpieczenia: -poręczenia cywilnoprawne i wekslowe (awal)-akredytywy -gwarancje bankowe -zabezpieczenia wierzytelności .Do podmiotów, które biorą udział w operacji fortfaitingowej należą: -forfetysta czyli zbywca wierzytelności pieniężnej( eksporter) -fortfaiter- instytucja fortfaitingowa np. bank- jest to podmiot nabywający wierzytelność pieniężną dostawcy na zasadach fortfaitingu -dłużnik czyli odbiorca towaru. W eksporcie wykup wierzytelności polega na: -instytucja fortfaitingowa wykupuje wierzytelność od eksportera -odsprzedanie jej instytucji fortfaitingowej w kraju odbiorcy towaru. Przedmiotem umowy fortfaitingu są istniejące i niewymagalne należności eksportowe z odroczonym terminem płatności od 9 miesięcy do 7 lat. Warunkiem jest aby była to wierzytelność handlowa, udokumentowana fakturą VAT. Do przedmiotów działalności fortfaitingowej należą: - wierzytelności wekslowe - wierzytelności wynikające z umów sprzedaży, dostawy i o wykonanie usług - wierzytelności objęte akredytywami - wierzytelności powstałe na tle umów leasingu. Do najczęściej spotykanych odmian fortfaitingu należą:- fortfaiting właściwy i niewłaściwy - bezpośredni i pośredni

- jawny i tajny- krajowy i zagraniczny - hermes fortfaiti. Fortfaiting właściwy- umowa sprzedaży wierzytelności pieniężnej zawierana między dostawcą towaru i instytucją fortfaitingową. Fortfaiting niewłaściwy- sprzedaż wierzytelności, w której nie następuje pełne przejęcie ryzyka przez fotfaitera. Fortfaiting bezpośredni- instytucje fortfaitingowe nie korzysta z pośrednictwa. Fortfaiting pośredni- udział w całej operacji dwóch instytucji fortfaitingowej. Pierwsza odkupuje wierzytelności od odbiorcy towaru i odsprzedaje ją innej instytucji fortfaitingowej. Fortfaiting tajny- umowa fortfaitingowa została podpisana bez zgody dłużnika. Hermes fortfaitingowy- transakcja eksportowa wcześniej zabezpieczona gwarancją udzieloną przez rząd eksporterowi i w dalszym ciągu przez niego utrzymywa. Jednym z podstawowych wymagań przeprowadzenia operacji fortfaitingowych jest bieżąca i przyszłościowa wypłacalność dłużnika i kraju, z którego on pochodzi Wniosek fortfaitingow. Wniosek fortfaitingowy powinien zawierać:- wyraźną propozycję skupu wierzytelności- oznaczenie forfetysty- oznaczenie wierzytelności, którą forfetysta oferuje forfaiterowi do skupu poprzez wskazanie- wskazanie dłużnika fortfaitingowego i forfetysty - podpis osoby lub osób upoważnionych do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu firmy Umowa fortfaitingowa

Umowa fortfaitingowa= umowa nienazwana, mieszana , zawierana tylko odnośnie do wierzytelności już powstałych .Warunki narzuca instytucja fortfaitingowa. Stronami umowy są dostawca towaru i instytucja fortfaitingowa, dłużnik jest tylko uczestnikiem transakcji fortfaitingu Podstawowe kalkulacje kosztów operacji fortfaitingowych. Cena nabycia wierzytelności =wartość nominalna pomniejszona o koszty obsługi zgodnie z obowiązującą taryfą prowizji i opłat w danej instytucji.

Całkowity koszt fortfaitingu=- odsetki dyskontowe- prowizja przygotowawcza. Banki i instytucji fortfaitingowe posiadają własne listy państw i poszczególnych banków z określeniem poziomu ryzyka i maksymalnego terminu wypłacalności. Ranking opłat jest na ocenie gospodarczej danego państwa wraz z analizą rynku finansowego. Im ryzyko jest poważniejsze tym wyższa jest stopa fortfaitingowa.

Techniki dyskontowania należności- straight discount- simple discount yield FUNKCJA GWARANCYJNA polega na zabezpieczeniu zapłaty weksla przez wszystkie osoby na nim podpisane i na uproszczonym trybie postępowania w dochodzeniu należności wekslowych. Dodatkową formą zabezpieczenia zapłaty jest poręczenie osoby trzeciej, najczęściej banku który wyraża się umieszczonym na poprzedniej stronie weksla wyrazu „poręczam” (poręczyciel odpowiada solidarnie za zobowiązanie wekslowe). W przypadku nie zapłacenia weksla w terminie płatności dokonuje się protestu weksla upoważniającego jego posiadacza do przymusowego egzekwowania należności bez procesu sądowego w uproszczonym trybie. Taka odmowa przyjęcia weksla trasowanego przez trasata powinna być potwierdzona aktem protestu.

---