53

Sterylizacja - metody i techniki

Gwarancją sterylności narzędzi i sprzętu jest zachowanie prawidłowego toku postępowania z materiałem przed sterylizacją, prawidłowo przeprowadzony proces sterylizacji oraz właściwe postępowanie z materiałem po sterylizacji.

Sterylizacja szpitalna

Pierwszy dział sterylizacji szpitalnej powstał w roku 1890 w szpitalu w Ber­linie. Był zlokalizowany w pobliżu sali operacyjnej i stosowano w nim steryliza­cję parową przy użyciu autoklawu. Szczególny rozwój sterylizacji odnotowano po II Wojnie Światowej, kiedy to zostały opracowane schematy opierające się na scentralizowaniu sterylizacji szpitalnej.

Przyczyną rozwoju centralnych sterylizacji był:

• postęp w chirurgii i innych dyscyplinach medycznych, które wymagały ulep­szonych metod sterylizacji,

• określenie odpowiedzialności za proces sterylizacji jednostki sterylizującej i jej kierownika,

• podniesienie wymogów sterylizacji,

• ocena stopnia sterylizacji i określenie sposobu przechowywania wyjałowionego materiału,

• określenie terminu ważności wyjałowionego materiału.

Postęp aseptyczny spowodowało wprowadzenie do sterylizacji tak zwanych pakietów „okolicznościowych". Są to pakiety operacyjne i zabiegowe, pakiety do pielęgnacji chorego i pakiety do badań zawierające zestawy instrumentów stosowa­ne do badań diagnostycznych. Pakiet „okolicznościowy" jako pakiet wieloąsorty- mentowy zawierający sprzęt zbudowany z różnych materiałów, może być wyjała­wiany jedynie w dobrych autoklawach parowych.

Pakiet okolicznościowy tworzony jest w taki sposób, aby:

• służył jednemu choremu do jednego zabiegu,

• służył przez okres nie przetaczający czasu skażenia (bez przykrycia 1-2 godz., pod sterylnym przykryciem 6-8 godz.),

• był używany tylko w jednym miejscu, na przykład na sali operacyjnej.

5.3. Sterylizacja - metody i techniki

Sprzęt z pakietu, nie wykorzystany przy zabiegu u chorego, uważać należy za niejatowy. Centralne sterylizatornie układając odpowiednio sprzęt w pakiecie wy­muszają postępowanie aseptyczne.

Przygotowanie materiałów do sterylizacji

Przygotowanie narzędzi i sprzętu medycznego do sterylizacji polega na do­kładnym ich umyciu przy zastosowaniu odpowiednich środków dezynfekujących oraz detergentów. Właściwe oczyszczenie sprzętu medycznego ułatwia penetrację czynnika sterylizującego. Mycie i dezynfekcja mają na celu zredukowanie liczby drobnoustrojów do poziomu gwarantującego skuteczność procesu sterylizacji. Je­żeli zanieczyszczenie drobnoustrojami jest zbyt duże, to po zakończeniu procesu poddany sterylizacji produkt może nie być jałowy.

Po umyciu sprzęt musi być dokładnie osuszony, a następnie opakowany. Różne metody sterylizacji wymagają stosowania specjalnych opakowań, pojem­ników oraz technik pakowania narzędzi. Na opakowaniu powinna znajdować się informacja o jego zawartości, a także data przeprowadzenia sterylizacji i termin utraty jałowości poddanego sterylizacji materiału.

Kompletowanie i pakietowanie

Sprzęt i instrumenty dobrze wydezynfekowane, umyte oraz sprawdzone w czystej strefie sterylizatomi należy skompletować w zestawy. Trzeba je odpo­wiednio ułożyć na tacy perforowanej lub na siatce wyłożonej papierem, wkłada­jąc do środka test chemiczny i spis narzędzi (aby uniknąć zagubienia). Spis musi być podpisany przez pielęgniarkę używającą zestawu i pielęgniarkę Centralnej Sterylizatomi, która kompletuje zestaw. Tak przygotowany zestaw narzędzi należy zapakielować i odpowiednio oznakować (nazwa zestawu lub numer, data ste­rylizacji, okres ważności). W dalszej części są przedstawione dwa rysunki przed­stawiające techniki pakowania.

Istnieje duża różnorodność materiałów stosowanych do pakowania instru­mentów medycznych w zależności od zastosowania metody sterylizacji. Są to: włóknina, torebki papierowe, rękawy papierowo-laminatowe, wreszcie pojemniki. Nie powinno się stosować papieru pakowego, ponieważ nie jest on dostatecznie czysty. Jego zanieczyszczenia wraz z parą przenoszone są na sterylizowany pro­dukt, a następnie na chorego. Ponadto nie spełnia on obecnie zalecanych norm.

Decyzja wyboru materiału do pakowania zależy od osoby odpowiedzialnej za prawidłowy przebieg procesu sterylizacji, ponieważ proces sterylizacji nie może być zniweczony przez fakt użycia niepewnego i ryzykownego materiału.

Do najlepszych materiałów stosowanych przy pakowaniu sprzętu medyczne­go do sterylizacji należą papier, włóknina lub torby papierowe, krepowe bądź gładkie, papierowo-foliowe w fałdy lub gładkie.

346

---