Mgr Jolanta Dutkowska
Pedagog Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Sieradzu
Źródła zachowań agresywnych.
Coraz częściej media informują nas o szczególnie drastycznych zachowaniach agresywnej młodzieży. Obniża się też wiek sprawców tych działań i często są to uczniowie już ze szkół podstawowych. Jest to niszczenie mienia, agresja słowna, pobicie, a nawet zabójstwa. Przeraża fakt , że zachowania te uchodzą bezkarnie i dzieci są tego świadome.W ten sposób fala negatywnych zachowań poszerza swoje kręgi, a perspektywy są raczej przerażające. Rodzice uważają, że szkoła powinna zająć wychowaniem ich dzieci- szkoła zaś zajęta jest nauczaniem, realizacją programu, mierzeniem jakości swojej pracy i innymi obiektywnymi i koniecznymi czynnościami zawodowymi.
Skąd bierze się tyle zachowań nieaprobowanych społecznie?
Źródeł agresji należy w samym dziecku, jego stanie zdrowia psychicznego,
W rodzinie i najbliższym otoczeniu czyli szkole i grupie rówieśniczej.
Procesy emocjonalne dziecka związane są z cechami układu nerwowego, funkcjonowaniu układu endokrynologicznego i ogólnym stanem jego zdrowia. Zależność między procesami psychicznymi a stanem organizmu jes zależnością dwustronną. Np. występujące u dzieci mikrodeficyty rozwojowe mogą również stanowić jedną z pośrednich przyczyn trudności emocjonalnych.
Bardzo ważnym czynnikiem warunkującym prawidłowe funkcjonowanie dziecka w społeczeństwie jest środowisko rodzinne.Ważne tu są: warunki bytowe, struktura rodziny, system wychowawczy w niej dominujący (szkodliwe efekty przynosi przede wszystkim obecność systemu nadmiernie karzącego, nadmiernie liberalnego lub niekonsekwentnego ) oraz postawy rodzicielskie.
Najbardziej szkodliwe dla rozwoju emocjonalnego dziecka są:
-niezrozumienie i niezaspokojenie jego potrzeb psychicznych (poczucie przynależności, bezpieczeństwa )
-odrzucenie emocjonalne
-jawne konflikty
-patologiczne zachowania rodziców
-zakłócenia komunikacji
-osobowość rodziców
Niewłaściwe zachowania najbliższych wywołują u dziecka poczucie zagrożenia, lęki i napięcia, które rozładowuje w różnych formach nieprawidłowych zachowań. Sytuacja wielu rodzin, bezrobocie i bieda powodują agresję wewnątrz rodzin i przyczyniają się do agresywnych zachowań dzieci.
Innym żródłem tego typu zachowań jest środowisko szkolne. Do szkoły uczeń musi chodzić. Jest niejako skazany na grono kolegów i uczących go nauczycieli. Dlatego szczególnie ważne są relacje, jakie ułoży sobie na linii uczeń-uczeń i nauczyciel-uczeń.
Jeśli dziecko nie może sprostać wymaganiom dydaktycznym bądż tym, stawianym przez nieformalne grupy w klasie, przeżywa stany ciągłej frustracji i napięć, które z czasem przekształcają się w agresję i otwarty bunt.
Również organizacja procesu dydaktycznego szkoły niesie za sobą wiele niepożądanych zachowań u dzieci. Chodzi tu o zmianowość, brak dodatkowych form pomocy, zbyt liczne klasy. Nie każdy uczeń rozpoczynający naukę np. o godz. 14 w klasie 30 osobowej bez możliwości dodatkowych zajęć i pomocy nauczyciela (brak czasu) będzie funkcjonował prawidłowo.
Życie niesie smutne niespodzianki nie tylko dorosłym, ale także dzieciom. Zdarzają się tragedie, na które nikt nie zasłużył ani nie czekał, z którymi w żaden sposób nie umie sobie poradzić:-utrata bliskiej osoby, nagła choroba kogoś z rodziny,wypadek. Te wydarzenia często prowadzą do nagłego powstania zaburzeń emocjonalnych mających swoje odbicie w agresji.
Agresja nie rodzi się bez przyczyny. Jeśli je poznamy łatwiej nam będzie zaplanować i rozpocząć działania zaradcze i profilaktyczne.
Powinny one obejmować już dzieci w wieku przedszkolnym. Żeby uniknąć kolejnych tragedii, żeby wskazać dzieciom, jak mogą okazywać swoje negatywne uczucia nie krzywdząc innych.Taka profilaktyka i intensywne działania terapeutyczne są niestety smutnym wymogiem naszych czasów.
Mgr Jolanta Dutkowska