Prawa konsumenta i organizacje je chroniące
Każdy z nas zakupując jakiś towar telefon komórkowy, komputer, samochód czy korzystając z usług jak fryzjer oraz bank itp. stał się w tym samym momencie konsumentem. Kim jest konsument ? Według Kodeksu Cywilnego „to osoba fizyczna, która dokonuje czynności prawnej w celu bezpośrednio niezwiązanym z prowadzoną przez nią działalnością zawodową czy gospodarczą”. W Konstytucji pojęcie konsument przedstawione jest jako „osoba, która nabywa towar na własny użytek” .
Konsument posiada oczywiście prawa dotyczące nabytego przez niego towaru bądź usługi. Jednym z podstawowych praw jest prawo do bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Art. 76 Konstytucji oznajmia , że „władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.” Oznacza to , że mamy zapewnione bezpieczeństwo odnośnie możliwości wyrządzenia uszczerbku na zdrowiu czy też próby matactwa ze strony sprzedającego bądź wykonującego daną usługę.
Kolejne prawo jakie możemy wykorzystać to prawo do informacji. My jako konsumenci powinniśmy być poinformowani co do produktu lub usługi z jakiej postanowiliśmy skorzystać. Sprzedawca ma obowiązek podać prawdziwe informacje dotyczące oznaczeń przedsiębiorstwa, ceny towaru bądź usługi czy też wiadomościami odnośnie atestów dopuszczających go do sprzedaży.
Następne prawo jakie przysługuje kupującemu to prawo do ochrony interesu ekonomicznego. Umożliwia nam przede wszystkim zawieranie umów, które mogą być dla nas jako konsumentów niekorzystne i uderzające w nasze dobra.
Prawo do odszkodowania i ułatwień w ich dochodzeniu ma za zadanie umożliwienie ubiegania się o odszkodowanie spowodowane niezgodnością towaru bądź usługi z informacjami przedstawionymi przez przedsiębiorstwo.
Ostatnim z praw podstawowych jest prawo do reprezentacji interesów konsumentów. Sprowadza się ono w Polsce w praktyce do szczególnej roli organizacji konsumenckich oraz do reprezentacji interesów konsumentów także przez specjalne organy jak Rzecznik Konsumentów i Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Posiadamy również prawo do gwarancji i rękojmii. Jeśli konsument zakupił towar wadliwy lub zakupiony towar podczas użytkowania takim się okaże, może skorzystać z ustanowionych instrumentów ochronnych: rękojmi za wady fizyczne i prawne oraz gwarancji jakości.
Rękojmia za wady fizyczne i prawne to odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego, która wynika z ustawy (kodeksu cywilnego art. 556 - 576), a nie z umowy stron i dotyczy zarówno rzeczy nowych, jak i używanych. Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady sprzedanej rzeczy, nie zależy od winy sprzedawcy, gdyż oparta jest na zasadzie ryzyka i ma charakter absolutny. Sprzedawca nie może się z niej zwolnić, nie może jej ograniczyć lub wyłączyć.
Drugim instrumentem prawnym chroniącym konsumenta jest gwarancja jakości. Jest to pisemne zobowiązanie gwaranta do bezpłatnego usunięcia wad lub wymiany towaru na niewadliwy. Gwarantem może być zarówno producent, hurtownik, importer, dealer, jak i sprzedawca. Udzielenie gwarancji jest nieobowiązkowe. Gwarancja jakości chroni konsumenta tylko wtedy, gdy gwarant tej ochrony udzielił. Szczegółowo sposób załatwiania reklamacji oraz przysługujące uprawnienia określa karta gwarancyjna.
Nie zawsze sprzedawca świadczący dane usługi i sprzedający produkt jest uczciwy wobec kupującego bądź nie realizuje gwarancji. Gdzie powinniśmy się zgłosić, aby móc walczyć o przysługujące nam prawa ?
Jedną z takich instytucji, do której powinniśmy złożyć zgłoszenie może być Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji. Jego zadaniem jest przede wszystkim występowanie w interesie publicznym - to znaczy wszczynanie postępowań administracyjnych o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.
Kolejna możliwość to złożenie wniosku do Rzecznika Praw Konsumenta. Występuje on oskarżycielem publicznym w rozumieniu Kodeksu postępowania w sprawach popełnionego wykroczenia.
Oprócz rządowych organów walki o prawa konsumenta należy zaznaczyć również istnienie pozarządowych organizacji takich jak: Federację Konsumentów oraz Stowarzyszenie Konsumentów Polskich.
Federacja Konsumentów obejmuje swoim zasięgiem całe terytorium Polski poprzez sieć 50 klubów terenowych. Kluby te wykonują pracę poradni konsumenckich, a ponadto umożliwiają skoordynowaną współpracę z innymi podmiotami. Stowarzyszenie Konsumentów Polskich składa się z różnych grup ekspertów, którzy przeszkoleni zostali w konkretnej dziedzinie, np. bezpieczeństwo produktów, ochrona prawna lub reklama. Najwyższym celem Stowarzyszenia jest uświadamianie konsumentów o przysługujących im prawach.