Estetyka 14.05.2011
Pojęcie antysztuki
Pojęcie nieprecyzyjne, w antywartościach mamy anty normy, jest nieodłączne z pojęciem awangardy (z nią jest tak, impresjoniści itp. Rózne kierunki II poł. XIX wieku - futuryzm, dadaizm, surrealizm, Witkacy) awangarda w liteetraturze jest również odrębnym kierunkiem, Karol Irzykowski „Pałuba” prekursor nowej powieści, awangardowej, powieść eksperymentalna, temat - auto temat jak się tworzy powieść (nie wszyscy musieli mieć kręgi artystyczne. Witkacy nie należał do żadnego kierunku - indywidualista w Argentynie nawet o nim piszą.)
Awangarda była także odrębną literacką dziedziną. Tadeusz Peiper - poetyka lat. 30 czas awangardy. Wielka awangarda XX-lecie, ponieważ zrywają z kanonami. Gołaszewska po II poł. XX w. - 50,60,70 (II awangarda kontynuacja pierwszej)
I awangarda -sztuka (Ruchy awangardowe początku XX wieku najsilniej oddziałały na modernistyczną wizję sztuki, stworzyły nową koncepcję dzieła sztuki, opartą na eksperymencie, nowych technikach, badaniu języka sztuki, nowość i oryginalność stają się wartościami naczelnymi, charakterystyczna była też pogarda dla tradycji. Wiele kierunków próbowało stworzyć nową wrażliwość i nową sztukę, na miarę nowoczesnych czasów i nowoczesnego człowieka. Sztuka awangardowa łączy się z utopijnymi wizjami społecznymi, często jest politycznie zaangażowana (zwłaszcza lewicowo)
II neoawangarda - antysztuka (Gdy widmo wojny zawisło nad Europą, wielu artystów poszukiwało schronienia najpierw w Londynie, a później w Stanach Zjednoczonych, tam też przenosi się w latach wojny, i po niej centrum światowej sztuki. Termin neoawangarda pochodzi z analogii kierunków powojennej awangardy z tymi przedwojennymi (na przykład sztuka konceptualna posiada wykazuje szereg podobieństw do dadaizmu). Po okropnościach wojny artyści porzucają utopijne wizje, skupiają się jeszcze mocniej na badaniu reguł sztuki - tradycyjne dyscypliny artystyczne jak malarstwo czy rzeźba zostają zatarte, pojawiają się nowe - happening, performance, environment. Nasila się dyktat oryginalności, wynalezienie nowej struktury formalnej dzieła staje się podstawowym motywem twórczości. Występuje tendencja do nieustannego poszerzania obszaru sztuki - aż do ostatecznej granicy - wszystko może zostać sztuką, i - jak powie Beuys - każdy jest artystą.) Tak zarysowana koncepcja sztuki nie mogła się rozwijać wiecznie, i po doprowadzeniu do ostatecznych konsekwencji i wyeksploatowaniu wszystkich możliwości (pod postacią konceptualizmu) musiała ustąpić - co sprowokowało tezy o końcu sztuki - jednak to nie sztuka się skończyła, tylko pewna jej wizja. Nadszedł czas na postmodernizm.
III post awangarda postmodernizm (Postmodernizm z założenia wystrzega się zastygania w jednym skodyfikowanym sposobie uprawiania sztuki, często za styl postmodernizmu uważa się właśnie bezstylowość. Do kanonu postmodernistycznych chwytów należą interpretacja antroposfery jako gry, pastisz, cytat (przy czym zarówno teksty, jak utwory muzyczne, czy dzieła plastyczne są interpretowane jako mozaiki zbudowane z przytoczeń i przekształceń wcześniejszych dzieł, a sam cytat nie służy, jak wcześniej bywało powołaniu się na mistrza, albo uznane dzieło, i tym samym nobilitacji, lecz prowadzeniu, w różnych celach, własnej gry), świadomość przyjętej konwencji (np. bohaterowie kreskówek wypowiadający uwagi o dubbingu), intertekstualność, paradoksalne skojarzenia, dowolne komponowanie form i znaczeń (co określa się francuskim terminem bricolage), przywiązuje się dużą uwagę do kontekstu, w którym dzieło się pojawia. Często pojawiającym się motywem w postmodernizmie jest niemożliwość dotarcia do pierwotnych źródeł, bezpośredniego zapisu rzeczywistości.)
Sztuka XX - antysztuka
Każda dziedzina ze sztuki wytworzyła swoje „anty” - antypowieści - Irzykowski, strumień świadomości bohatera, notatki, luźne wiadomości, Leopold Buczkowski, pamiętnik bohatera; anty rzeźba, anty architektura, anty malarstwo (miro - mord na malarstwie)
Bardzo popularny happening, protest przeciw klasyczności,
6 rodzajów rozumienia anty sztuki (Gołaszewska )
anty sztuka przeciwstawienie się sztuce tradycyjnej (zamiast sztuki df. sztuki konceptualizmu - myśli i koncept się liczy)
przeciwstawienie się anty estetyce, pewna idea sztuki dla sztuki, estetyka program jej - sztuka ma być awangardą sztuki, sztuka ma być działaniem kontestacji. Marcuze człowiek jednowymiarowy, program jest utopią on tak uważał
zdominowanie przez technikę, homofbaer człowiek tworzący narzędzia, myślenie technotatyczne, powiązane z nurtem przemysłu, dominuje technika - futuryzm, Witkacy był przeciw uważał ze technika zabija sztukę
przeciwstawienie się dotychczasowej sztuce, regułom, kanonom, wzorcom, brak dbałości o szczegóły, brzydota, antywzory, antywartości, tym się sztuka zajmuje
anty sztuka odrzuca rozumienie sztuki jako sztuki; przekroczenie dotychczasowych kategorii estetycznych, odwołuje się do instytucji tabeli, przekazów, liczb, instalacje techniczne (zwykły przedmiot użytkowy staje się dziełem)
anty sztuka ujmowana jest od strony odbiorcy, odbiorca nie jest zainteresowany sztuką tradycyjną, łączy swój bunt społ. Z buntem przeciw sztuce tradycyjnej. Odbiorca negacja szt. Tradycyjnej ponieważ mają zainteresowania filozoficzne
Happening - akcja widowiskowa, zorganizowane wydarzenie o charakterze artystycznym, ograniczone czasowo, mające swoją dramaturgię, tworzącą logiczną lub nie narrację, lub jako zestaw znaków: haseł, obrazów, gestów, przedmiotów, postaci w przestrzeni.
Happening charakteryzuje się bezpośredniością, otwartością formalną, często z elementami improwizacji (choć powstawały również partytury happeningów), aktywizujące widza, często jako wyraz nieskrępowanej ekspresji twórczej, i otwarcia formuły dzieła, wprowadzenia akcji w czasie (happening wywodzący się z plastyki), wprowadzenia elementu amatorskiego (happening wywodzący się z teatru). W swoim przebiegu może być połączeniem akcji - czynności z przedmiotami, obiektami (często specjalnie do tego celu spreparowanymi), wytwarzaniem dźwięków. Happening może wynikać również ze specyfiki miejsca (np: anektowanie elementów natury) itp.
Dla wielu dziedzin sztuki (plastyka, teatr, muzyka) stał się ożywczą formułą rozszerzającą obszar wąskich specjalności, realizując dzieła multimedialne i polisensoryczne. Happeningi powstały jako wynik wspólnej pracy artystów różnych dziedzin (na początku związanych z plastyką i sceną muzyczną) przy aktywnym, współuczestniczącym udziale publiczności. Pierwsze realizowane były w instytucjach sztuki, później jako wydarzenia w przestrzeni: miasta, ulicy, lotniska itp. Początkowo jako niezależna forma sztuki, z czasem stał się narzędziem komunikacji społecznej czy wyrazem postawy politycznej, jak również formą zwracania uwagi na jakiś problem.
Na tym tle happening jawi się jako naturalna konsekwencja ewolucji artystycznych koncepcji. Na początku lat 50. Klein i John Cage zainspirowani zen powzięli podobne pomysły: Cage "skomponował" utwór 4'33" - 4 minuty 33 sekundy ciszy. Podczas premiery wykonawca zamknął pianino na początku i otworzył na koniec utworu. Publiczność została skonfrontowana z nicością, która jednak nie była zupełnie "pusta" - sala wypełniona była, normalnie niesłyszalnymi odgłosami wydawanymi przez publiczność - "wykonanie" utworu zostało przerzucone na nią. Podobnie postąpił Klein - zaprosił gości na wernisaż do galerii, z której wcześniej wyniósł wszystko, co tylko dało się wynieść. Tutaj również publiczność stanęła sama wobec siebie - wobec braku dzieła sama stała się dziełem.
Kantor, Borowski, pomarańczowa alternatywa. Manifesty z lat 20 powstało
Ben Vautirer, artysta fotografik - Nie myślę, żebym był zawodowym fotografem Lubię wypełnianie pustych przestrzeni.
Lubię komunikować się jakkolwiek z czymkolwiek jeśli tylko mogę doprowadzić ludzi do śmiechu
złymi fotografiami, głupimi fotografiami, jakimikolwiek fotografiami Pewnego dnia umrę jak każdy człowiek na tym świecie
Test happeningu, 9 kierunków w sztuce (nieobecność sztuki, niszcz sztukę, użytkowość jest sztuką, kopiuj sztukę, uprawiaj sztukę, zmień sztukę, ty jesteś sztuką, sztuka…brakuje mi jeszcze jednego jak masz to daj znać )
Anty sztuka z nią można zrobić wszystko, potrzeba jest aktywność odbiorcy, nadawca ma wyreżyserowany w głowie pomysł, komunikat jest dziełem, odbiorca uczestniczy w tym dziele i wtedy mam odrzucenie estetyczne, dzieło robi wrażenie, jest ulotne, niestałe, a sztuka ma być odświętna
Anty estetyka - termin który krytykuje estetyka, że już nie ma, ogrom zainteresowania sztuką filozofii, dlatego taka forma estetyki (tak ma na napisane jak masz bardziej po polsku to daj znać) wyczerpywanie się inwencji twórczej stąd antyetstyka, dotąd można było być indywidualnym, mieć ciekawe nowe pomysły lata 70 i 80 postmodernizm literatury, komercjalizacja sztuki, wszystko stało się towarem, występuje przeciw klasyczności, efektem tego jest powrót do klasycyzmu (neosecesja)
W postmodernizmie: nihilizm aksjologiczny, łączenie nowych stylów
Np. kwiatek do kożucha - brak gustu postmodernizm
Modernizm funkcjonalny
Postmodernizm - nie funkcjonalny, eklektyzm, zwalcza totalitaryzm, kapitalizm, jako nurt filozoficzny uważa że wszystko jest postmodernizmem. Łączenie niskiej z wysoką sztuką łączy się by całkowicie nie było schamienia sztuki - kultura niska, musi być granica sztuka ma nie szkodzić człowiekowi, demony itp. sztuka ma nie wytwarzać anty cech człowieka
Estetyka feministyczna, postmodernistyczna, ekologiczna,
E. ekologiczna, l. 80, nowa duchowość - New age, otwiera się na filozofie wschodu, Era wodnika; e. ekologiczna wyrasta może z Ne age, jest reakcją na technikę , konsumpcję; estetyka a ekologia - Wilkoszewska; opozycja wobec dotychczasowej kultury, idea związku człowieka z naturą
T. kantor - happening morski
Kawiak
Bereś - protest przeciw zakładom azotowym „Zwid wielki”
Murak Teresa, szaty z rzeżuchy
Powiązanie ze sztuką życia, protest przeciw zakładom azotowym, murak paradowała w stroju z rzeżuchy po Warszawie,
Tario Kiezo - owce w kształcie banana przeciw genetyce i jej ingerencji w żywotność.
E. ekologiczna to estetyka lasów, bagien, wód. Zakład estetyki na UJ ma np. św. Wiosny, nauka o pięknie natury - książka II nurty badań:
Dziedzinie empiryczne
Estetyka rzeczywistości
Sztuka 4 żywiołów wyraża odwieczne pragnienie człowieka z naturą - tworzyć tak by sztuka nie stała się towarem, próby eksperymentów, zaprzęgnięcie natury do bycia artystą - natura tworzy obraz - stawia się płótno i wiatr wieje, liście opadają, piasek. Piotr C. tworzył obrazy natury, u niego ona jest podmiotem twórczym, mamy także Maślanko - rzeźby z źdźbeł.
Próba powrotu do źródeł artystycznych, naśladowanie artysta ma działać przeciw kłamstwu, fałszu, współdziała dla siebie i planety - program miłość braterstwo, część dla natury życia, poszukiwanie utraconych jedności z bytem
Chciał pokazać estetykę alternatywna projekt estetycznej rzeczywistości, estetyka zwierząt, propaguje. Pokazuje jak natura wyposażyła zwierzęta, estetyczny świat zwierząt, ponieważ estetyka ma źródła w naturze. Elementy wykroczenia poza estetykę, upiększenie rzeczywistości, podyktowane wymogiem globalizacji. Estetyzacja dotycząca świata ludzie badają Zycie ulicy, w kategoriach teatralnych.
Homo estetyka jest nową figurą przewodnią różnego rodzaju operacji plastycznych - poszukiwanie estetyki w sferze życia codziennego, upiększanie wszystkiego zgubne, wszechobecne piękno traci znaczenie, estetyka pada ofiarą globalizacji, tęsknota za nieestytecznością