PODSTAWOWE KATEGORIE I POJĘCIA MAKROEKONOMII

PODSTAWOWE POJĘCIA

Makroekonomia - jest działem ekonomii zajmującym się badaniem sposobu działania gospodarki jako całości; zajmuje się badaniem współzależności między takimi wielkościami gospodarczymi (agregatami) jak: dochód narodowy, konsumpcja, inwestycje, oszczędności, poziom cen, budżet, podaż pieniądza, bilans płatniczy, itp.

Polityka makroekonomiczna - oddziaływanie państwa na gospodarką jako całość w celu wspierania stabilnego i wysokiego poziomu produkcji i zatrudnienia, stabilnego poziomu cen i wzrostu gospodarczego; w prowadzeniu polityki makroekonomicznej państwo wykorzystuje między innymi takie instrumenty jak: podatki, wydatki budżetowe, stopy procentowe.

Model makroekonomiczny - uproszczone opisy zachowań i wzajemnych interakcji zachodzących w rzeczywistości gospodarczej; w sposób uproszczony odwzorowuje zachodzące procesy ekonomiczne.

Rynki makroekonomiczne - rynki łączące gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd poprzez popyt i podaż na zasoby, produkty i usługi oraz środki finansowe.

Ruch okrężny - proces przepływu zasobów, dóbr i usług oraz płatności pomiędzy gospodarstwami domowymi przedsiębiorstwami i rządem.

Granica możliwości produkcyjnych - graficzna ilustracja kosztu alternatywnego; pokazuje alternatywne kombinacje dóbr, które mogą być wytwarzane w pewnym okresie przy wykorzystaniu w pełni i efektywnie dostępnych zasobów i technologii.

Popyt zagregowany (łączny) - suma, którą gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd planują wydać na dobra i usługi przy różnym poziomie cen.

Podaż zagregowana- obejmuje ogólną produkcję dóbr i usług wytworzonych w gospodarce przy różnym poziomie cen.

Mierniki aktywności gospodarczej - kategorie makroekonomiczne charakteryzujące stan i zmiany aktywności gospodarczej, np. produkt krajowy, produkt narodowy, dochód narodowy.

Ceny bieżące - ceny ukształtowane w danym okresie działalności gospodarczej kraju.

Ceny stałe (porównywalne) - ceny obowiązujące w okresie przyjętym za bazowy; służą do obliczania realnego PKB.

Ceny rynkowe - ceny kształtowane przez rynek.

Ceny czynników wytwórczych - ceny rynkowe skorygowane o wartość podatków pośrednich oraz dopłaty do cen.

Wielkości nominalne - wielkości oparte o ceny bieżące.

Wielkości realne - wartości nominalnych skorygowane o zmiany cen.

Wskaźnik cen - mierzy przeciętny poziom cen produktów i usług w gospodarce.

Gospodarka otwarta - model makroekonomiczny, w którym do rozważań oprócz gospodarstw domowych, przedsiębiorstw i państwa, włącza się zagranicę.

Dobra pośrednie - dobra częściowo przetworzone; stanowią nakład w procesach produkcyjnych w innych przedsiębiorstwach.

Dobra finalne - dobra nabywane przez ostatecznego użytkownika, np. dobra konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe.

Wartość dodana - jest to różnica między przychodem przedsiębiorstwa pochodzącym ze sprzedaży jego produktów, a sumą jaką musi ono zapłacić za zakupione od innych przedsiębiorstw dobra pośrednie.

Wartość globalna - suma wartości produktów i usług wytworzonych w gospodarce w danym okresie czasu.

Bezrobocie - oznacza sytuację, kiedy część osób aktywnych zawodowo pozostaje bez pracy, mimo chęci i gotowości do jej podjęcia.

Inflacja - oznacza trwały wzrost ogólnego poziomu cen w gospodarce.

Polityka fiskalna - obejmuje posunięcia rządu w sferze wpływów i wydatków budżetowych w celu wywarcia wpływu na ogólny poziom aktywności gospodarczej oraz na podział dochodów.

Polityka monetarna (pieniężna) - polega na regulowaniu przez państwo podaży pieniądza w celu wspierania aktywności gospodarczej i stabilizowania poziomu cen.

Polityka handlowa - oddziaływanie przez rząd na wymianę handlową kraju z zagranicą.

TEST WYBORU

1. Makroekonomia zajmuje się badaniami następujących zjawisk w gospodarce:

1. cykliczny rozwój gospodarki,

2. zmiany poziomu cen w gospodarce,

3. poziomem bezrobociem i zatrudnieniem,

4. znaczenie polityki pieniężnej dla gospodarki.

2. Makroekonomia nie zajmuje się:

a) analizą działań konsumentów,

b) analizą kosztów produkcji,

c) zachowaniem podmiotów i zjawisk przebiegających w gospodarce jako całości,

d) badaniem współzależności między takimi kategoriami jak: dochód narodowy, dochody i wydatki budżetowe państwa, rozmiary bezrobocia, inflacja, rozmiary bezrobocia i zatrudnienia, popyt i podaż pieniądza.

3. Makroekonomia w swoich badaniach kładzie głównie nacisk na:

a) zawodność i niezbędność ingerencji państwa w celu m.in. efektywniejszego wykorzystania zdolności produkcyjnych,

b) sprawność mechanizmów rynkowych,

c) wyjaśnienie jak i dlaczego z upływem czasu gospodarka rozwija się i podlega zmianom,

d) wszystkie powyższe.

4. Makroekonomiści nie wnikają w :

a) zachowania pojedynczych podmiotów gospodarczych,

b) zmiany całego popytu inwestycyjnego,

c) całkowite wydatki na inwestycje,

d) wzrost przeciętnego poziomu cen,

e) żadne z powyższych.

5. Który z poniższych wskaźników ma charakter makroekonomiczny:

a) stopa inflacji,

b) indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych,

c) stopa bezrobocia,

d) cena dobra X.

6. Popyt zagregowany maleje, gdy rośnie ogólny poziom cen ponieważ:

1. zmniejsza się siła nabywcza gospodarstw domowych,

2. rośnie stopa procentowa w wyniku inflacji,

3. zmniejsza się eksport netto,

4. wszystkie powyższe.

7. Na zmiany popytu zagregowanego wpływają:

a) zmiany dochodów realnych,

b) zmiany stóp procentowych,

c) oczekiwania dotyczące przyszłych dochodów, inflacji, zatrudnienia, stóp procentowych, itp.

d) polityka budżetowa i monetarna.

8. Na zmiany podaży zagregowanej wpływają:

1. zmiany podaży zasobów,

2. zmiany technologii,

3. zmiany wydajności pracy,

4. oczekiwania dotyczące przyszłych zysków, popytu, inflacji, zatrudnienia, stóp procentowych, itp.,

5. polityka budżetowa i monetarna.

9. Suma wartości dóbr finalnych wytworzonych przez gospodarkę krajową w danym czasie to:

a) dochód narodowy,

b) produkt krajowy,

c) produkt narodowy,

d) wartość globalna,

e) wszystkie powyższe.

10. PKB w cenach stałych:

a) koryguje nominalny produkt o skutki wzrostu cen,

b) to realny PKB,

c) to nominalny PKB,

d) wyraża produkcję w cenach istniejących w okresie bazowym.

11. Budżet państwa jest podstawowym instrumentem:

a) polityki handlowej,

b) polityki monetarnej,

c) polityki fiskalnej,

d) wszystkie powyższe.

12. Podstawowymi instrumentami polityki handlowej są:

a) wydatki budżetowe,

b) cła,

c) subsydia eksportowe,

d) operacje otwartego rynku,

e) wszystkie powyższe.

13. Głównym źródłem dochodów budżetu państwa są:

a) cła,

b) podatki,

c) dochody z prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych,

d) żadne z powyższych.

14. Działalność gospodarczą w państwie można mierzyć sumując:

a) strumienie produktów,

b) strumienie dochodów,

c) strumienie wydatków.

15. W ruch okrężnym strumieni pieniężnych w gospodarce dopływy obejmują::

a) wydatki inwestycyjne,

b) wydatki rządowe,

c) dochody z eksportu,

d) oszczędności.

16. Wartość dodana to:

a) wartość jaką przedsiębiorstwo dodaje do każdego produktu na każdym etapie procesu produkcji,

b) różnica między przychodem przedsiębiorstwa pochodzącym ze sprzedaży produktów, a sumą jaką musi ono zapłacić za zakupione od innych przedsiębiorstw dobra pośrednie,

c) wartości produktów i usług wytworzonych w gospodarce w danym okresie czasu.

17. Mierzenie bogactwa narodowego umożliwia:

a) ustalić i określić poziom wzrostu gospodarczego,

b) obserwację skutków oddziaływania polityki rządu na produkcję i dochód,

c) opracowanie polityki gospodarczej sprzyjającej wzrostowi gospodarczemu,

d) dokonywanie porównań między państwami.

18. Granica możliwości produkcyjnych:

a) ilustruje prawo podaży,

b) ukazuje ile gospodarka może wytworzyć dóbr przy wykorzystaniu w pełni i efektywnie dostępnych zasobów i technologii,

c) oddziela kombinacje osiągalne dla gospodarki od nieosiągalnych w danym czasie przy wykorzystaniu danej technologii.

19. Dobra finalne:

a) są nabywane przez ostatecznych ich użytkowników,

b) są używane do produkcji innych dóbr,

c) służą do zaspokajania potrzeb,

d) wszystkie powyższe.

20. Część ekonomii, w której nie pojawiają się sądy wartościujące to:

a) mikroekonomia,

b) makroekonomia,

c) ekonomia pozytywna,

d) ekonomia normatywna.

TEST PRAWDA/FAŁSZ

1. Makroekonomia pomaga prowadzącym politykę gospodarczą w podejmowaniu decyzji dotyczących całej gospodarki.

2. Makroekonomia stara się wyjaśniać zjawiska zachodzące w gospodarce wykorzystując standardowe zasady analizy ekonomicznej.

3. Makroekonomia bada poszczególne rynki funkcjonujące w ramach gospodarki narodowej.

4. Granica możliwości produkcyjnych przedstawia minimalne kombinacje produkcji możliwe do osiągnięcia przy pełnym wykorzystaniu zasobów będących w posiadaniu gospodarki.

5. Podaż zagregowana rośnie, gdy rośnie ogólny poziom cen.

6. Zagregowany popyt i zagregowana podaż zawsze są sobie równe.

7. Eksport netto przyjmuje zawsze wartość dodatnią.

8. Jeśli eksport netto jest ujemny to mamy do czynienia z deficytem handlowym.

9. Gospodarka otwarta prowadzi wymianę handlową z zagranicą.

10. Wprowadzenie pojęcia wartości dodanej zapobiega kilkakrotnemu liczeniu tych samych pozycji przy ustalaniu wielkości PKB.

11. Inflacją nazywamy wzrost przeciętnego poziomu cen dóbr w gospodarce w pewnym okresie.

12. W gospodarce każdy wzrost cen stanowi inflację.

13. Jeżeli dochody nominalne rosną wolniej niż stopa inflacji, to dochody realne rosną w takim samym tempie.

14. Bezrobotni to aktywni zawodowa, którzy nie pracują.

15. Występuje ujemna zależność pomiędzy stopą procentową a konsumpcją i inwestycjami.

16. Saldo budżetu to różnica pomiędzy dochodami i wydatkami budżetowymi.

17. Nominalny PKB to wartość wytworzonego w danym okresie produktu wyrażona w cenach z okresu bazowego.

18. Inflacja może być wywołana nadmiernym wzrostem ilości pieniądza w obiegu.

19. Wartość globalna to suma wartości zarówno dóbr finalnych, jak i dóbr pośrednich.

20. Cła są jednym z instrumentów polityki handlowej.

Zadania

Zadanie 1

Schemat przedstawia podstawowe przepływy rzeczowe i pieniężne w gospodarce zamkniętej. Uzupełnij schemat identyfikując poszczególne przepływy. Linia ciągła oznacza przepływy pieniężne, a przerywana przepływy rzeczowe.

6

RZĄD

PRZEDSIĘBIORSTWA

GOSPODARSTWA DOMOWE

---