Amfetamina - opis substancji, zagrożenia, otrzymywanie
Zebrane z różnych źródeł informacje o amfetaminie, historia powstania związku, działanie na organizm, szkodliwość.
Beta-fenyloizopropyloamina. Biały krystaliczny proszek o gorzkim smaku, czasem o ostrym zapachu. Sprzedawany w postaci proszku lub tabletek, kapsulek. Działa silnie pobudzajaco na OUN i kore mózgową, pobudza dzialalność psycho-ruchową. Zmniejsza łaknienie, zmniejsza zmęczenie fizyczne i psychiczne, poprawia samopoczucie, w większych dawkach powoduje bezsenność. Dawka śmiertelna to 1 gram, dawka śmiertelna dla dziecka to 0,1 grama. Częste stosowanie prowadzi do stanów lękowych, apatii a nawet do paranoi. Dawniej amfetamina stosowana była przy nadwadze, depresjach, stanach wyczerpania i neurastenii. Odmiany : efedryna, metaamfetamina - znacznie mocniejsza od swojej poprzedniczki, ice - palna forma amfetaminy. Amfetamina (D,L-2-amino-1-fenylopropan..) Nie występuje w przyrodzie. Jest związkiem optycznie czynnym, prawoskrętna (Synatan, Dexamphetamine) wykazuje dwukrotnie wyższą aktywność ośrodkową. Stosowana jest w formie siarczanu (Benzedrine, Psychoton) lub bardzo rzadko fosforanu (Actemin, Aktedron). W Polsce i w większości krajów amfetamina jest obecnie wycofana całkowicie z legalnego obrotu. Spowodowane jest to otrzymaniem wielu lepszych farmakologicznie substytutów. Tam, gdzie jest stosowana, pozostaje pod kontrolą WHO (wykaz II). W recepturze farmaceutycznej stosowany był siarczan amfetaminy. FPIII podaje ją pod nazwą Psychedrinum, zaś FPIV jako Amphetaminum sulfuricum. Do FPV nie weszła ze względów wymienianych wcześniej. Czysty siarczan amfetaminy jest białym, krystalicznym proszkiem, bez zapachu. Powoduje słabe, przemijające znieczulenie języka, połączone z nieco gorzkim smakiem. Łatwo rozpuszcza się w wodzie, trudno w etanolu, zaś w benzenie, chloroformie i eterze praktycznie wcale. Roztwór jest nieczynny optycznie. Zanieczyszczeniami mogą być fenole, chlorki, metale ciężkie. Należy wątpić, czy amfetamina czarnorynkowa przeszłaby pozytywnie którykolwiek test czystości. Amfetamina pobudza receptory alfa- i beta-adrenergiczne, punkty uchwytu w mózgu znajdują się na znacznie większym obszarze niż kofeiny. Następuje zniesienie uczucia zmęczenia i poprawa nastroju, pozorne ułatwienie percepcji i koncentracji, jak również zmniejszenie odczuwania głodu. Poszerzenie percepcji jest złudzeniem, gdyż zwiększa się obiektywna liczba błędów w różnych testach psychologicznych przeprowadzanych po jej zażyciu. Przenika do mleka matki (!), w ok. 60% wydalana jest w stanie pierwotnym drogą moczową. Przy większych dawkach jest w nim wykrywalna po kilku dniach. Po ustąpieniu działania przychodzi (jak i po kofeinie) dołek, czyli zmęczenie, senność, dyskomfort psychiczny, a u części osób chęć sięgnięcia po kolejną porcję. Okres półtrwania formy racemicznej wynosi 4-8h. Wśród metabolitów wykrywa się a -metylotyraminę, która przekształcana jest do a -metylooktopaminy i p-metoksyamfetaminy. Związki te działają prawdopodobnie czysto halucynogennie na układ nerwowy. Precyzuje dawki zwykle stosowane: jednorazową 2,5-5 mg, dobową 15 mg. Maksymalna dawka jednorazowa to 15 mg, dobowa 30 mg. Przekroczenie tych dawek w czasach przed wycofaniem wymagało wyraźnego potwierdzenia przez lekarza. Większe dawki stosowano wyłącznie w zatruciu barbituranami (20-50 mg dożylnie, potem co godzinę 50-100 mg). Takie ilości były szkodliwe, jednak chodziło o uratowanie życia zatrutej osobie. Charakterystyczny jest rozwój tolerancji czyli konieczność powiększania dawki amfetaminy wywołującej dane objawy, jednocześnie zmniejsza się działanie na układ krążenia. Opisano przypadki rozwoju tolerancji do kilkuset mg dawki dobowej. Obecnie amfetamina sprzedawana w Polsce jest produkowana nieoficjalnie. Synteza tego związku jest stosunkowo prosta, trudne w przypadku niektórych metod jest zaś wyodrębnienie go z mieszaniny poreakcyjnej. Do tego konieczne jest zastosowanie chromatografu cieczowego preparatywnego (koszt ok. 100 tys. PLN). Z tego też względu aparatura do wytwarzania tyle kosztuje, ile słychać w mediach. W przypadku stosowania odpowiednich substratów (trudnych do zdobycia) amfetamina może być produkowana ze stosunkowo dobrą czystością produktu. Amfetamina czarnorynkowa ma całkowicie niepewną zawartość oraz czystość. Nie wiadomo, jaką ilość (nawet jeśli zważymy) tak naprawdę przyjmujemy, jak również jakie związki (często toksyczne) jej towarzyszą. Amfetaminę niesłychanie łatwo przedawkować, co rodzi dużo negatywnych konsekwencji. Zatrucie Objaw zatrucia ostrego może wystąpić po różnych dawkach, w zależności od wytworzenia stopnia tolerancji. Towarzyszy mu gonitwa myśli, bezsenność, dziwny niepokój, drżenia mięśni. Notowano również skłonność do brutalnych reakcji i tendencje samobójcze. Ciśnienie krwi podnosi się znacznie, skóra staje się blada, serce bije niemiarowo. Odczuwalna jest suchość w ustach, a organizm odwadnia się wymiotami i biegunką. Zejście po przyjęciu dawki śmiertelnej następuje poprzez ostrą niewydolność serca. W zatruciu ostrym stosuje się płukanie żołądka, oraz przy dużym podnieceniu anksjolityki (np. benzodiazepiny) i neuroleptyki (np. chloropromazynę). Celem obniżenia niebezpiecznie wysokiego ciśnienia stosuje się nitroglicerynę i sześcioazotan mannitu. Przewlekłe zatrucie prowadzi do wielu zaburzeń, może skończyć się śmiercią. Notuje się znaczne wychudzenie, częściowo związane ze zniesieniem głodu, oraz objawy odwrotne do zatrucia ostrego bardzo niskie ciśnienie, zaparcia. Oczywiście dalej występują drgawki, gonitwy myśli i brak skupienia. W zaawansowanym przewlekłym zatruciu nagłe odstawienie może być bardzo groźne. Przyjmowanie jakichkolwiek dawek amfetaminy może mieć bardzo negatywne konsekwencje przy chorobach układu krążenia, nadczynności tarczycy, jaskrze, stanach lękowych (!), zażywaniu innych środków i alkoholu. Również przyjmowanie trójcyklidów, inhibitorów MAO, amantadyny i guanetydyny wywołuje groźne interakcje. Metamfetamina N-metyloamfetamina. Związek ten działa znacznie szybciej i silniej od amfetaminy. Dlatego też w slangu otrzymał nazwę speed. Metamfetamina jest środkiem niechętnie stosowanym nawet przez wytrawnych narkomanów, przestrzegają oni przed nią w swych podziemnych opracowaniach. Przeciwwskazania, interakcje i mechanizm działania są analogiczne do czystej amfetaminy.
Historia amfetaminy i opis jej działania
Synteza amfetaminy zostala przeprowadzona w roku 1887. Siarczan amfetaminy sprzedawany byl poczatkowo (od 1932 roku) jako srodek zmniejszajacy przekrwienie sluzówki nosa, znalazl takze zastosowanie w leczeniu astmy, otylosci, patologicznej sennosci (narkopleksji), a wkrótce potem depresji. Szybko odkryto niepozadane efekty bezsennosci po amfetaminie, mimo to lista schorzen, w których zalecano stosowanie srodka, wciaz sie wydluzala. Znalazla sie na niej choroba Parkinsona, migreny, uzaleznienia, choroba morska, róznego rodzaju manie, schizofrenia, impotencja i apatia w starszym wieku. Pierwszym niemedycznym zastosowaniem amfetaminy bylo zwalczanie zmeczenia wsród zolnierzy walczacych w hiszpanskiej wojnie domowej. W czasie II wojny swiatowej zwyczaj ten rozpowszechnil sie niemalze we wszystkich armiach. Pierwszy odnotowany przypadek "spolecznej" konsumpcji amfetaminy zdarzyl sie w Japonii bezposrednio po zakonczeniu wojny, kiedy ogromne zapasy przeznaczone dla wojska znalazly sie na rynku cywilnym. Do lat piecdziesiatych tabletki amfetaminy staly sie w USA do tego stopnia popularne, ze zasluzyly sobie na osobna, sloganowa nazwe speed freak. Dziwnym zbiegiem okolicznosci nie pohamowana zostala ekspansja legalnego stosowania amfetaminy, przez co powszechne stalo sie uzywanie jej, jako srodka stawiajacego na nogi. Dopiero w 1956 roku wprowadzono w Wielkiej Brytanii pierwsze restrykcje, które jednak w niewielkim stopniu byly zdolne ograniczyc popyt na amfetamine. W 1964 roku wydano w tym kraju niemal cztery miliony recept na narkotyk, co stanowilo 2% wszystkich recept wypisanych w tym roku, co spowodowalo wprowadzenie restrykcji i stopniowe wycofywanie z rynku legalnych zapasów. Mimo to produkcja nielegalnych wytwórni byla na tyle wydajna, iz przyczynila sie do zdobycia przez amfetamine pozycji najpopularniejszego narkotyku po marihuanie w Zjednoczonym Królestwie. Siarczan amfetaminy i deksamfetaminy sa latwo przyswajalne, kiedy sie je polyka lub wciaga przez nos. Kulminacja dzialania po przyjeciu doustnym nastepuje po uplywie 1-2 godzin, a w ciagu nastepnych dwunastu aktywnosc spada o polowe. Jego dzialanie jest zatem o wiele dluzsze niz kokainy (najbardziej zblizonego pod wzgledem dzialania narkotyku), a jednoczesnie amfetamina jest mniej podatna na neutralizacje podczas pierwszego przejecia przez watrobe. Zastosowanie medyczne leków o dzialaniu podobnym do siarczanu amfetaminy jest obecnie znacznie ograniczone, a stosowane jeszcze m.in. w leczeniu dzieci z zespolem nadpobudliwosci psychoruchowej, u których daje ona efekt uspokajajacy (!), oraz w zwalczaniu narkopleksji (patologicznej sennosci); maksymalne dawki stosowane w takich przypadkach wynosza odpowiednio 40 i 60 mg. Metylfenidat (Ritalin) dostepny jest jedynie na imienne recepty (m.in. w Wielkiej Brytanii), naleza one jednak do rzadkosci; czesciej natomiast pojawiaja sie np. w USA. Sposób dzialania tego narkotyku jest podobny do siarczanu deksamfetaminy, ale proces neutralizacji przez organizm jest tutaj szybszy. Tak jak w przypadku kokainy, czeste zazywanie równiez powoduje gwaltowne oslabienie. Przypadki smierci z powodu przedawkowania notowane sa rzadko. U stalych uzytkowników amfetamina moze stac sie przyczyna wysokiego cisnienia krwi i uszkodzenia malych naczyn krwionosnych w oku. Prawdopodobnie powoduje takze czeste wysypki, a ci którzy siegaja po nia bardzo czesto, stwierdzaja u siebie próchnice zebów z powodu utraty zebiny. Amfetamina pozostaje w bliskim zwiazku strukturalnym z dwoma podstawowymi przekaznikami chemicznymi mózgu: noradrenalina i dopamina. Efekty farmakologiczne sa bardzo podobne do tych, jakie wywoluje kokaina. Jedyna wazna róznica w sensie praktycznym, jest jej znacznie dluzszy czas dzialania. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami, jesli zostanie podana amfetamina, a potem kokaina, uczestnicy doswiadczenia nie potrafia powiedziec, który narkotyk byl wczesniejszy, a który byl pózniejszy. Niebezpieczne interakcje moga powstawac w przypadku równoczesnego zazywania amfetaminy i innych narkotyków lub leków, zwlaszcza znieczulajacych (nieregularna praca serca), przeciwdepresyjnych (niemiarowosc serca, podwyzszone cisnienie krwi), tabletek obnizajacych cisnienie krwi (amfetamina niweluje ich dzialanie) i leków blokujacych ß- receptory (podwyzsza cisnienie krwi). Amfetamina zazywana podczas ciazy zagraza rozwojowi serca i ukladu zólciowego plodu, przypuszczalnie powoduje powstanie rozszczepienia podniebienia, opóznia wzrost dzieci. Wiarygodnych informacji na ten temat jest jednak niewiele, a opisane w kontekscie amfetaminy przypadki sa prawdopodobnie bardzo rzadkie. Po przedawkowaniu eliminacja amfetaminy przez organizm jest tym gwaltowniejsza, im bardziej kwasny ma odczyn mocz. W szpitalach taki efekt uzyskuje sie przez podanie chlorku amonowego; jezeli pomoc medyczna jest niedostepna, ten sam rezultat mozna osiagnac, podajac duze ilosci witaminy C. W USA amfetamina nie cieszy sie obecnie duzym zainteresowaniem mediów i literatury naukowej, mimo ze wlasnie na USA przypada 80% swiatowej konsumpcji tego srodka. Po zakonczeniu hossy kokainowej zainteresowanie amfetamina prawdopodobnie znowu wzrosnie. Deksedryna (deksamfetamina) sprzedawana jest w postaci malych bialych tabletek, podczas gdy nielegalnie produkowany bialy proszek siarczanu amfetaminy sprzedawany jest zwykle w torebkach lub paczuszkach. Szczególnie czysta partia deksedryny zostala kiedys zabarwiona na rózowo, zeby w ten sposób zaznaczyc jej wysoka jakosc; obecnie rózne kolory tego narkotyku to tylko handlowa manipulacja. Metamfetamina, która nadaje sie do palenia (ice), dostepna jest m. in. w niektórych regionach Wielkiej Brytanii, ale jej silne skutki uboczne odstraszaja potencjalnych amatorów. Jesli jednak handlarzom uda sie rozpowszechnic ja tak skutecznie, jak uczynili to z crackiem, spowoduje to szczególne zagrozenie w Europie, gdzie juz istnieje ogromna populacja uzytkowników amfetaminy. Amfetamina przy wciaganiu przez nos piecze, jakby bylo to tluczone szklo. W ciagu kilku minut wystepuja efekty, skadinad takie same jak przy zazywaniu kokainy; dobre samopoczucie, ozywienie i optymizm, zwiekszona energia i pewnosc siebie, wyostrzona percepcja i koncentracja, zmniejszony apetyt na jedzenie i znacznie oslabiona potrzeba snu. Glówna róznica to dluzszy czas dzialania amfetaminy oraz wieksze natezenie efektów ubocznych. Oslabienie wrazliwosci na euforyczne efekty nastepuje dosc szybko. W przypadku wstrzykniecia amfetaminy odczucia, czy tez przeplyw doznan pojawiaja sie w ciagu kilku sekund, i sa one o wiele silniejsze. Intensywnosc skutków dzialania ograniczaja zanieczyszczenia, których jest zwykle znacznie wiecej niz w kokainie. Ta róznica moze byc przyczyna mylnego wrazenia, ze kokaina jest narkotykiem silniejszym niz amfetamina. U niektórych osób moga przewazac negatywne doznania, takie jak drazliwosc, podejrzliwosc, zwiekszona agresja i nerwowosc. W celu ich zlagodzenia niektórzy siegaja po alkohol, srodki uspokajajace lub opiaty, w ten sposób reagujac na gwaltowne zmiany nastroju, natlok mysli i "oryginalnych" pomyslów, wyrazne napiecie fizyczne polaczone z nerwowoscia. Natomiast kiedy narkotyk przestaje dzialac, uzytkownik odczuwa silne przygnebienie lub zmeczenie. Schemat powstawania natychmiastowego i dlugotrwalego uzaleznienia jest bardzo podobny do tego, z jakim mamy do czynienia w przypadku kokainy - oprócz tego, ze z powodu róznic w stopniu neutralizacji obu narkotyków czas potrzebny do zwiekszenia dawek skraca sie w miare umacniania sie nalogu. Po seansach narkotycznych nastepuje krótki okres wyczerpania i snu, po czym uzytkownik wchodzi w faze letargu i inercji, którym czesto towarzysza leki lub depresja. Pokusa ponownego uzycia jest na tym etapie ogromna - ale jesli zostanie szczesliwie pokonana, to mozna liczyc na stopniowy powrót nastroju. Czeste zazywanie utrzymuje stany depresyjne przez miesiace a nawet lata. Pierwszy opis psychozy amfetaminowej, sporzadzony przez Conella w 1958 roku, stal sie klasyczna pozycja literatury psychiatrycznej.Ów alarmujacy stan zdarza sie zwykle u osób, które przez dlugi czas braly wysokie dawki, ale moze i on nastapic po pojedynczym zazyciu. Pojawia sie jeden lub dwa dni po wzieciu narkotyku i polega na halucynacjach (doznaniach wzrokowych, sluchowych, dotykowych lub ich kombinacji wystepujacych przy braku realnych bodzców mogacych je wywolac), rozkojarzeniu oraz maniach przesladowczych. Osoby dotkniete tym stanem powtarzaja jakies bezsensowne czynnosci, szczypia sie i drapia. Tego rodzaju objawy zanikaja stopniowo po tygodniu abstynencji amfetaminowej. Rzadko utrzymuja sie dluzej, i wtedy wywolana przez nie psychoze trudno odróznic od schizofrenii. Tolerancja, a wlasciwie oslabienie wrazliwosci na narkotyk, powoduje, ze wielu narkomanów zwieksza swoje dawki do kilku gramów dziennie. U tych osób stwierdza sie czesto zmieniajace sie nastroje, slaba koncentracje, bezsennosc, podlegajaca wahaniom podejrzliwosc oraz manie przesladowcza, co powoduje, ze osoby walczace z nalogiem stosuja najczesciej dla podbudowania nastroju duze ilosc alkoholu, benzodiazepin lub opiatów. Fizyczny zespól odstawienia nie jest zbyt powszechny po odstawieniu amfetaminy, ale bardzo czeste sa depresje, zmeczenie, brak optymizmu i zadowolenia z zycia, skrajny glód narkotykowy oraz zaklócenia snu. Stan taki moze trwac kilka tygodni lub miesiecy.
Otrzymywanie
PRODUKCJA AMFETAMINY Z FENYLOALANINY
Nieprawdopodobnie prosta jest synteza AMFETAMINY z aminokwasu zwanego FENYLOALANINA. Jest on latwo dostepny, bo stosowany przez kulturystów. FENYLOALANINA to kwas 2-amino-3-fenylopropanowy. Róznica pomiedzy AMFETAMINA a FENYLOALANINA jest taka, ze grupa COOH (z FENYLOALANINY) zostala zastapiona grupa CH3. CHLOREK TIONYLU zastapi OH przez podstawienie atomu Cl, który rozpadnie sie i zostanie podstawiony przez atom H, gdy dodamy LiAlH4, SODIUM BOROHYDRIDE(borowodorek sodu), albo WODÓR (H2) z NIKLOWYM albo PLATYNOWYM katalizatorem. Jezeli uzyjemy WODÓR i metal dla tego kroku, to zredukujemy grupe karbonylowa z jednym z wodorów. Dlatego jest to najlepsza metoda, bo oszczedza czas i wysilek redukujac podwójnie za jednym razem. Gdy grupa karbonylowa jest zredukowana, otrzymujemy AMFETAMINE.
PRODUKCJA METYLOAMFETAMINY Z EFEDRYNY
Zrobienie METYLOAMFETAMINY z EFEDRYNY jest mozliwe. Roznica pomiedzy METYLOAMFETAMINY a EFEDRYNY jest taka, ze w EFEDRYNIE występuje grupa alfa-hydroksylowa. Niech EFEDRYNA reaguje z CHLORKIEM TIONYLU, co spowoduje zastapienie OH z Cl, aby wyprodukowac N-METYLO-ALFA-CHLOROAMFETAMINE. Uwodornienie tego produktu jest latwe: uzyj LiAlH4, SODIUM BOROHYDRIDE, albo nawet WODÓR z NIKLOWYM lub PLATYNOWYM metalem jako katalizatorem. Produktami tego kroku sa: N-METYLOAMFETAMINA i KWAS SOLNY. Odparuj wode i masz chlorowodorek METYLOAMFETAMINY.
PRODUKCJA METYLOAMFETAMINY Z AMFETAMINY
Jednym z najprostszych sposobow na wykonanie METYLOAMFETAMINY, jest produkcja z AMFETAMINY. Róznica pomiedzy AMFETAMINA a METYLOAMFETAMINA to dodanie pojedynczej grupy metylowej (CH3) do grupy aminowej (NH2) w AMFETAMINIE. Nalezy zamienic w pare AMFETAMINE z wiazanka CHLOROMETANU (CH3Cl) i gazowa PIRYDYNA. Wówczas grupa aminowa z AMFETAMINY pobiera od CHLOROMETANU grupe metylowa i odlacza wodor. Wodór przylacza sie do uwolnionego chloru (chlor z CHLOROMETANU) i w rezultacie KWAS SOLNY przereaguje z PIRYDYNA. PIRYDYNA jest opcjonalna. Jej dodanie kontroluje reakcje, laczac nadmiar KWASU SOLNEGO z równania, ale nie jest konieczna.
PRODUKCJA AMFETAMINY Z FENYLOACETONU
Z FENYLOACETONU AMFETAMINE mozna otrzymac na trzy sposoby: 1) FENYLOACETON + HYDROKSYAMINA daje OKSYM, ktory po redukcji WODOREM w obecnosci NIKLU daje AMFETAMINE. 2) Redukcja krystalicznego FENYLOACETONU WODOREM w obecnosci NIKLU przy jednoczesnym dzialaniu AMONIAKIEM. 3)Kondensacja FENYLOACETONU z HYDRAZYNA i redukcja powstalego HYDRAZONU WODOREM w obecnosci NIKLU.