Blok H.
Pytanie nr 60 - Mniejszości narodowe w II Rzeczpospolitej
Polska państwem bardzo niejednolitym narodowościowo. 1/3 (30 procent) ludności to mniejszości narodowe.
Mniejszości - uwarunkowania w prawie:
mały traktat wersalski - narzucony nowym państwom w Euorpie Środkowo-Wschodniej, podpisanie jego miało gwarantować prawa mniejszości narodowych na tym terenie, mniejszości mogły powoływać się na mały traktat do Ligi Narodów, Polska wypowiedziała go w 1934,
Konstytucja Marcowa - art. 109 i 110 - prawo do własnej narodowości, zapewnienie swobodnego rozwoju, mniejszości mają takie same prawa jak inni obywatele, zakładanie własnych organizacji kulturalnych, oświatowych i społecznych,
układ genewski - przypisywał on prawa mniejszości niemieckiej zamieszkującej tereny Śląska,
sejmowy blok mniejszości narodowych, wspólne działanie w obronie praw mniejszości,
Etapy działania władz na mniejszości: przy rządach centro-prawicowych - proces asymilacji narodowej, po zamachu majowym - asymilacja państwowa, lata 30 to poważny konflikt z mniejszością ukraińską (osadnictwo, zamach na Pierackiego, represje, walka z prawosławiem, Bereza Kartuska).
Ukraińcy - najwięcej w województwach - stanisławowskim, wołyńskim, tarnopolskim i lwowskim. Ogólnie 5 milionów mieszkańców - 15 - 16 procent ludności. Społeczność głównie wiejska - trzecia pozycja po Polakach i Żydach. Niewielka część pracująca w spółdzielczości i handlu. Inteligencja - wpływ na kształtowanie się świadomości narodowej. Towarzystwo im. Tarasa Szewczenki. Próba stworzenia ZURLu przez Ukraińców nie udana. Partie - Ukraińskie Zjednoczenie Narodowo-Demokratyczne (Partia Pracy i Ludowa Partia Pracy) UNDO, KPZU, UWO i OUN
Białorusini - województwa nowogródzkie, poleskie, wileńskie i białostockie (5 procent) - problem z tą narodowością, która dopiero się określała. Głównie chłopi, duży stopień analfabetyzmu, brak rodzimej inteligencji. Partie - Hromada, chadecja.
Niemcy - mniejszość bardziej rozproszona, około 2 milionów (2 procent), Wielkopolska, Pomorze - do 1925 - masowa emigracja do Niemiec. Wyjazdy popierane przez Republikę Weimarską, po wojnie celnej nasiliły się naciski na Niemców. Województwa pomorskie, poznańskie i śląskie, łódzkie, warszawskie. Prowadzili wysoko rozwinięte, duże gospodarstwa. Właściciele małych i średnich przedsiębiorstw. Napięta sytuacja między Polakami, a Niemcami - reforma rolna, polityka obu państw, sprawy szkolnictwa. Często walczyli o swoje prawa w Lidze Narodów. Partie - Deutschtumsbund
Żydzi - około 3 milionów (9 procent), najbardziej specyficzna grupa, odrębność językowa, obyczajowa, brak tendencji państwotwórczych. Największa diaspora Żydów po USA. Hermetyczność - brak jakiejkolwiek asymilacji. Najwięcej Żydów w miastach - Kraków, Warszawa, Łódź, Lwów, Wilno. Najczęściej drobnomieszczaństwo handel, lichwa, różnego rodzaju rzemiosło. Walka z żydowskimi handlarzami (zakaz handu w niedziele). Dobrze wykształceni - adwokaci, lekarze, urzędnicy. Paragraf aryjski, walka o stragan, wystąpienia antyżydowskie. Partie - ortodoksyjna Aguda (Związek Izraela), lewica: Bund, Poalej Syjon
Inne mniejszości: Rosjanie, Litwini, Czesi, Słowacy, Tatarzy, Ormianie, Karaimi, Romowie i tzw. tutejsi, którzy byli przywiązani do lokalnej ziemi, a nie do narodowości.