9369


Dumping i postępowanie antydumpingowe

Podstawą prawną prawa europejskiego w zakresie dumpingu jest Rozporządzenie Rady UE 384/96 dotyczące postępowań antydumpingowych. Powyższa regulacja uwzględnia postanowienia porozumienia antydumpingowego przyjętego w ramach rundy negocjacji GATT.

Za eksportową cenę dumpingową produktu sprzedawanego na terytorium Unii Europejskiej uważa się cenę, która jest niższa od porównywalnej ceny tego produktu lub produktu podobnego na rynku krajowym. Ponadto, aby wprowadzić środki antydumpingowe muszą być spełnione dodatkowe trzy warunki:

Podstawą wszczęcia postępowania przez Komisję Europejską jest zazwyczaj skarga składana przez przemysł Wspólnoty lub też jego przedstawicieli. Zgodnie z postanowieniami Rozporządzenia 384/96 Komisja może również otworzyć procedurę na mocy własnej decyzji. Wniosek powinien zawierać dowody, których istnienie świadczy o istnieniu dumpingu, szkody oraz związek przyczynowy. W trakcie postępowania przedsiębiorcy zobowiązani są dostarczać wszystkich niezbędnych informacji w formie wypełnionego kwestionariusza. Przedstawiciele Komisji Europejskiej składają następnie tzw. wizytę weryfikacyjną, której celem jest weryfikacja informacji otrzymanych uprzednio w formularzu. W przypadku wstępnego ustalenia dumpingu Komisja Europejska może nałożyć na okres 6 lub 9 miesięcy tymczasowe cła antydumpingowe. Gdy w wyniku przeprowadzonego postępowania potwierdzone zostaną wstępne ustalenia, cła nakładane mogą być na pięć lat. Całe postępowanie zakończyć się powinno w terminie jednego roku od momentu jego wszczęcia.

Zgodnie z postanowieniami art. 173 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej każda osoba fizyczna lub prawna [...] może wszcząć postępowanie przeciwko decyzji, której jest adresatem, lub przeciwko rozstrzygnięciu, które pomimo iż jest w formie rozporządzenia lub decyzji skierowanej do innej osoby, dotyczy jej bezpośrednio i osobiście. W powyższym trybie zaskarżeniu ulec więc może decyzja o nałożeniu ceł antydumpingowych. Właściwym w przedmiotowych sprawach jest Sąd I Instancji; odwołanie od jego decyzji przysługuje do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Europejski Bank Inwestycyjny

Europejski Bank Inwestycyjny rozpoczął działalność w 1958 roku. Członkami Banku są państwa członkowskie UE. Zadaniem EBI jest przyczynianie się do zrównoważonego i stabilnego rozwoju wspólnego rynku, sięgając do rynku kapitałowego i środków własnych. W tym celu Bank udziela pożyczek i gwarancji we wszystkich sektorach gospodarki umożliwiających finansowanie następujących projektów:

Działalność Banku nie ogranicza się jednak jedynie do działań w ramach UE. Środki EBI są także przeznaczane na finansowanie realizacji działań UE poza nią. W chwili obecnej EBI jest zaangażowany w 120 państwach.

W 1997 roku pożyczki EBI wyniosły 26.2 miliarda ecu, z czego 3.2 miliarda stanowiły środki przekazane poza UE.

Od początku lat 90-tych środki EBI są dostępne dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej. W okresie 1990 - 1998 (do sierpnia) 7.9 miliarda ecu zostało zaangażowane w projekty realizowane w 12 państwach regionu - Albanii, Bułgarii, Czechach, Estonii, Węgrzech, Litwie, Łotwie, Macedonii, Rumunii, Słowacji, Słowenii i Polsce. W okresie 1998 - 1999 przewidywane są dla regionu środki w wysokości 5.5 miliarda ecu (w tym 3.5 miliarda stanowią pożyczki przedakcesyjne).

Projekty realizowane przy współpracy EBI koncentrują się w następujących sektorach:

Bank maksymalnie finansuje projekt w 50%, zazwyczaj jest to jednak 1/3 kosztów.

Tabela: Środki EBI przyznane Polsce w latach 1990 - 1998

Sektor, rodzaj inwestycji

Wysokość zaangażowanych środków EBI

(w milionach ecu)

Modernizacja i rozwój sieci telekomunikacyjnej

320

Pożyczka dla Polskiego Banku Rozwoju (t.zw. global loan) przeznaczona na finansowanie linii kredytowych dla małych i średnich projektów w sektorze przemysłu, turystyki oraz małych projektów w sektorze ochrony środowiska (zwłaszcza projekty energooszczędne)

125

Rozwój gazownictwa

50

Modernizacja sieci telekomunikacyjnej dla kolei oraz lokomotywowni

20

Pożyczka dla Banku Rozwoju Exportu (t.zw. global loan) przeznaczona na finansowanie linii kredytowych dla małych i średnich przedsiębiorstw działających w sektorze ochrony środowiska

38

Modernizacja i rozbudowa lotniska Okęcie

50

Zalesianie

13

Naprawa drogi Wrocław-Opole oraz budowa nowego połączenia Opole-Gliwice

225

Rozwój infrastruktury oczyszczania ścieków

45

Pożyczka dla ABN AMRO, Banku Handlowego, Deutsche Bank, Creditanstalt, ING-Bank-Warsaw, Raiffeisen Centrobank (t.zw. global loan)

100

Rozwój połączenia kolejowego Berlin-Warszawa-Mińs-Moskwa

240

Skład gazowy k. Wrocławia

180

Pożyczka dla Vereinsbank Polska S.A (t.zw. global loan) przeznaczona na linie kredytowe dla małych i średnich przedsiębiorstw

35

Naprawa szkód wyrządzonych w różnych sektorach przez powódź w 1997 roku

225

Naprawa szkód wyrządzonych w sektorze kolejowym przez powódź w 1997 roku

75

Modernizacja infrastruktury municypalnej w Katowicach

20

Źródło: EIB Bulletin, 27 lipca 1998 roku

Europejskie Konsorcjum Gospodarcze

Rozporządzenie Rady WE (2137/85) z 25 lipca 1985 jest wyrazem dążeń do stworzenia, obok procesu harmonizacji prawa spółek, dokonań wspólnotowych w dziedzinie europejskich ugrupowań interesów gospodarczych. Kształt ponadnarodowy zawierają także propozycje dotyczące spółki europejskiej.

Rozporządzenie określa jedynie podstawowe zasady tworzenia ugrupowania, szczegółowe aspekty jego działalności podlegają regulacjom prawa krajowego.

Celem ugrupowania jest ułatwienie albo rozwijanie działalności gospodarczej jego uczestników, polepszenie albo powiększenie wyników tej działalności nie zaś osiąganie zysków. Jego działalność musi być prowadzona w ścisłym związku z działalnością gospodarczą uczestników i może mieć jedynie charakter pomocniczy (art.3). W związku z tym ugrupowanie nie może:

Członkiem ugrupowania może zostać:

Ugrupowanie nie posiada osobowości prawnej. Jego działalność pozostaje w ścisłej zależności od działalności jego członków. W związku z tym, ugrupowanie nie może samodzielnie osiągać korzyści, uzyskiwane dochody są przekazywane jego członkom (art.21). Działalność ugrupowania nie podlega opodatkowaniu.

Kryteria kopenhaskie

Polska gospodarka a warunki przyjęcia do Wspólnot

Państwo aspirujące do członkostwa w Unii Europejskiej musi być państwem o ustabilizowanym porządku prawnym, z instytucjami powołanymi w drodze demokratycznego wyboru, które zagwarantują mu sprawne funkcjonowanie w ramach gospodarki rynkowej.

Jednym z głównych wyzwań stojących przed polską gospodarką jest spełnienie makroekonomicznych kryteriów zawartych w Traktacie z Maastricht. Należą do nich następujące problemy świadczące o kondycji i sprawności gospodarki: stabilność cen, deficyt budżetowy, wysokość długu publicznego, kurs walutowy i stopa procentowa.

Innym problemem jest określenie pozycji banku centralnego w państwie oraz zapewnienia mu warunków do skutecznej realizacji przyjętych założeń. W myśl Traktatu z Maastricht, podstawowym obowiązkiem banków centralnych jest utrzymanie stabilności cen przy założeniu, że bank nie może finansować sektora publicznego oraz jest autonomiczny wobec rządu. Realizacja takich postanowień nie będzie odnosić się wyłącznie do problematyki prowadzenia polityki pieniężnej ale musi określać perspektywy rozwoju systemu płatniczego i nadzoru bankowego.

Kolejnym wyzwaniem stojącym przed Polską jest ujednolicenie polskiego prawa bankowego ze standardami obowiązującymi w UE. Harmonizacja ta jest warunkiem koniecznym prawidłowego funkcjonowania jednolitego rynku finansowego, a przez to osiągnięcia wyższego poziomu efektywności i bezpieczeństwa obrotu.

Warunek dotyczący bezpieczeństwa systemu bankowego odnosi się do tych działań dostosowawczych, które zmierzają do podwyższenia standardów zarządzania i planowania strategicznego. Działaniom tym musi towarzyszyć szybki postęp technologiczny i edukacyjny.

Wyżej wymienione warunki konieczne, nie wyczerpują tematu procesu dostosowawczego a jedynie sygnalizują problem jaki musi zostać przezwyciężony przez stronę polską aby osiągnąć poziom państw członkowskich Wspólnot. Proces integracji jest bardzo dynamiczny a więc można spodziewać się nowych wyzwań jakie Unia Europejska będzie stawiała przed państwami stowarzyszonymi.

Liberalizacja przepływu kapitału

Przeprowadzenie liberalizacji rynku kapitałowego było i jest trudne. Regulacje dotyczące przepływu kapitału są instrumentem silnego oddziaływania na zachowanie równowagi zewnętrznej i wewnętrznej kraju. Państwa członkowskie obawiając się głównie o stan swojego bilansu płatniczego, wprowadzały bariery ograniczające przepływ kapitału. Pierwsza dyrektywa regulująca przepływ kapitału została przyjęta w 1960 roku (60/921/EWG) i wprowadziła zasady liberalizacji większości kapitału długoterminowego.

Lata osiemdziesiąte przyniosły podstawy do pogłębiania współpracy w ramach wspólnego rynku oraz podstawy dalszego pogłębiania integracji w postaci rynku wewnętrznego. Rok 1988 był przełomowym w historii wprowadzania liberalizacji przepływu kapitału. Rada Ministrów podjęła wówczas decyzję o całkowitej liberalizacji tego sektora do 1 stycznia 1990 roku. Dwie dyrektywy (86/566/EEC, 88/361/EEC) wprowadziły regulacje dotyczące przepływu kapitału, których celem było także zapewnienie równowagi bilansu płatniczego. Dyrektywy te wymuszą eliminację ograniczeń dotyczących transakcji pieniężnych, w tym pożyczek, kredytów, rachunków bieżących i depozytowych, zabezpieczeń oraz innych czynności obrotu bankowego (krótkoterminowych przepływów kapitału). Dyrektywy nie nakładają na państwa żadnych obowiązków w związku z podejmowanymi działaniami przez nie wobec pożyczek, rachunków bieżących, wkładów na rachunkach zagranicznych instytucji kredytowych, inwestycji w bony skarbowe, przywozu i wywozu środków pieniężnych.

Dyrektywa 88/361/EEC zniosła ograniczenia przepływu kapitału pomiędzy osobami mieszkającymi w różnych państwach członkowskich wprowadzając całkowite zniesienie ograniczeń i kontroli w zakresie wymiany. Postanowienia dyrektywy weszły w życie 1 stycznia 1994 roku. Oznaczało to liberalizację transakcji związanych z rachunkami bieżącymi, wkładami w instytucjach kredytowych innego państwa, członka UE, zaciąganiem pożyczek i lokatą kapitału.

Aktualnie decydujące znaczenie ma wprowadzony w Maastricht art. 56 ust.1 (art.73 b ust.1) zakazujący całkowicie z dniem 1 stycznia 1994 roku wszelkich ograniczeń w przepływie kapitału między państwami członkowskimi, jak również między państwami członkowskimi i państwami trzecimi.

Ochrona konsumenta

Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej pociągnie za sobą istotne skutki prawne. Jedną z dziedzin, w której zmiany będą szczególnie dostrzegalne będzie ochrona konsumenta. Obecnie polski system prawny potrzebuje wielu zmian w tym zakresie. Warto jednak pamiętać, że kwestie ochrony konsumenta nie od samego początku interesowały brukselskich urzędników. Dopiero w połowie lat siedemdziesiątych zdecydowano o poszerzeniu kompetencji ówczesnej EWG o zagadnienia zbiorczo określane jako ochrona konsumenta. W roku 1975 przyjęto Pierwszy Program Ochrony Konsumentów i Polityki Informacyjnej. Następne programy, drugi i trzeci przyjęto w roku 1981 i 1986. Podstawy traktatowe polityka konsumencka uzyskiwała stopniowo, najpierw na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego, gdzie stworzono prawne podstawy dla przyjmowania przez Radę wysokiego poziomu ochrony konsumenta, później na mocy Traktatu z Maastricht, który wprowadził do Traktatu o Wspólnocie Europejskiej (dawnej EWG) art. 129a, tym samym podnosząc politykę ochrony konsumenta do rangi polityki wspólnotowej. Zgodnie z postanowieniami ww. artykułu Wspólnota przyczynia się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumenta m.in. poprzez działania szczególne, wspierające i uzupełniające politykę realizowaną przez państwa członkowskie dla ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i interesów ekonomicznych konsumentów oraz dla zapewnienia im odpowiedniej informacji.

Harmonizacja prawa państw członkowskich dokonywana jest w oparciu o charakterystyczny dla Wspólnot Europejskich instrument prawny, jakim jest dyrektywa. Jest ona aktem prawnym wiążącym państwa członkowskie tylko co do zamierzonego celu, pozostawia swobodę dla państw członkowskich w doborze właściwego środka prawnego (np. ustawy) dla wdrożenia jej postanowień w życie. W chwili obecnej dorobek prawny Wspólnot w zakresie ochrony konsumenta obejmuje ponad 40 aktów prawnych. Do najważniejszych należą:

W chwili obecnej Polska na mocy postanowień Układu Europejskiego jest zobowiązana dostosowywać swój system prawny do prawa europejskiego. Jest to warunek wstępny integracji ze Wspólnotami. Prawo w zakresie ochrony konsumenta zostało umieszczone w grupie dziedzin prawa, w zakresie których harmonizacja ma znaczenie priorytetowe.

Komisja Europejska w Opinii o Polskim Wniosku o Członkostwo podkreśliła, że w Polsce brak jest ogólnego programu ochrony konsumenta, co skutkuje fragmentarycznością rozwiązań. Ustawodawstwo, które powinno chronić interesy ekonomiczne konsumenta ma braki w wielu ważnych dziedzinach, do których można zaliczyć nieuczciwe warunki umów, kredyty konsumpcyjne, bezpieczeństwo produktów, sprzedaż wysyłkową. Podsumowując swoją opinię Komisja podkreśliła, że poziom ochrony konsumenta w Polsce jest niewystarczający.

Aby więc spełnić wymogi wynikające z przystąpienia do Unii Europejskiej będziemy musieli przyjąć i wdrożyć wiele nowych aktów prawnych. Szereg obecnie już obowiązujących ustaw nie do końca jest zgodne z dyrektywami Wspólnot Europejskich i tym samym będą musiały podlegać stosownym nowelizacjom.

Organy Wspólnot Europejskich

Głównymi organami Wspólnot Europejskich jest Rada Europejska, Rada Wspólnot Europejskich (Rada Ministrów), Komisja Europejska, Parlament Europejski, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Sąd Pierwszej Instancji oraz Trybunał Kontroli Budżetowej.

Powstała z ewolucji zebrań szczytowych obejmujących głowy państw i szefów rządów krajów członkowskich. Jednolity Akt Europejski podniósł nieformalne zebrania Rady Europejskiej do rangi instytucji wspólnoty, a traktat z Maastricht przemianował radę Europejską na organ Unii Europejskiej. Rada Europejska wyznacza Kierunki rozwoju Unii a także określa ogólne wytyczne jej polityki. Zebrania Rady odbywają się co najmniej raz na pół roku w państwie, które aktualnie przewodniczy pracom „piętnastki”.

Jest to ciało złożone z ministrów spraw zagranicznych lub też innych ministrów krajów członkowskich, zależne jest od omawianego zagadnienia. Rządy państw członkowskich są reprezentowane przez jednego przedstawiciela. Rada podejmuje uchwały, które są zazwyczaj inspirowane przez Komisję Europejską, a wynikające z nich zarządzenia, decyzje i dyrektywy mają charakter wiążący. Rada Ministrów jest najwyższym organem Wspólnot i ma decydujący wpływ na działalność Wspólnoty Europejskiej.

Jest to jedyny organ wykonawczo - zarządzający Wspólnot. Komisja składa się z 20 komisarzy powoływanych przez rządy krajów członkowskich na 5 letnie kadencję. Podporządkowany im jest aparat administracyjny z siedzibą w Brukseli, a ten składa się z 24 tzw. Generalnych Dyrekcji. Komisji przewodniczy prezydent wybierany również na 5 lat. W zakres kompetencji Komisji wchodzi: nadzór nad wypełnianiem umów i przepisów prawnych WE, inicjowanie działalności uchwałodawczej Rady Ministrów, wydawanie rozporządzeń szczegółowych, zarządzanie budżetem Wspólnoty Europejskiej i jej funduszami.

Złożony jest z 626 deputowanych wybieranych od roku 1979 w wyborach powszechnych i bezpośrednich, przeprowadzanych we wszystkich krajach członkowskich. Parlamentarzyści nie otrzymują ani od własnych rządów i parlamentów ani od organów Wspólnot instrukcji i wytycznych. Każdy parlamentarzysta dysponuje jednym głosem i głosuje wedle własnego uznania. Parlament Europejski ma uprawnienia polegające na dyskutowaniu i kontrolowaniu działalności Wspólnoty oraz współdziałaniu przy uchwalaniu budżetu Wspólnoty. Komisje Parlamentarne obradują w Brukseli a sesje plenarne Parlamentu odbywają się w Strasburgu.

Składa się z 15 sędziów, wyznaczanych imiennie na mocy jednomyślnej decyzji rządów państw członkowskich. Dodatkowo Trybunał ma 9 adwokatów generalnych, których zadaniem jest przedstawienie w bezstronny i niezależny sposób wniosków dotyczących rozstrzygania spraw wniesionych do Trybunału. Trybunał Sprawiedliwości pełni funkcje sądu międzynarodowego, konstytucyjnego, trybunału administracyjnego. Stronami w postępowaniu przed Trybunałem mogą być państwa, organy wspólnot, osoby prawne i osoby fizyczne. Wyroki Trybunału są przymusowo wykonywane na terytorium państw członkowskich, tak samo jak wyroki sądów krajowych. Siedziba Trybunału znajduje się w Luksemburgu.

Został powołany do życia w roku 1988, a w jego skład wchodzi 15 sędziów. W zakres kompetencji wchodzą sprawy, w których stronami są osoby fizyczne i prawne. Stronom przysługuje możliwość odwołania się od decyzji Sądu w Trybunale Sprawiedliwości.

Złożony jest z przedstawicieli 15 państw członkowskich wybieranych na okres 6 lat. Trybunał kontroluje dochody i wydatki Wspólnoty oraz sporządza roczne sprawozdania, które przekłada Radzie i Parlamentowi. Sprawozdanie to stanowi podstawę dla udzielenia absolutorium Komisji pełniącej funkcję skarbnika Wspólnoty.

Pomoc państwa w europejskim prawie konkurencji

Ogólne zasady dotyczące pomocy państwowej w prawie Unii Europejskiej uregulowane są w art. 92 - 94 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (TWE). Zgodnie z postanowieniami art. 92 pomoc świadczona przez państwo członkowskie lub pochodząca z funduszy państwowych, bez względu na formę jest niezgodna z zasadami wspólnego rynku, jeżeli poprzez uprzywilejowanie określonych przedsiębiorstw lub gałęzi produkcji wypacza lub zagraża wypaczeniem konkurencji, o ile wpływa na handel między państwami członkowskimi. Pomocą państwową będą więc takie działania władz państwowych, które spowodują określone korzyści u odbiorcy, jednocześnie zaś uszczuplając zasoby państwowe. Zakaz obejmuje nie tylko pomoc świadczoną bezpośrednio przez administrację państwową, dotyczy bowiem również wsparcia udzielanego przez organy lokalne, instytucje o charakterze zarówno publicznym i prywatnym, jeżeli zostały założone dla udzielania takiej pomocy, lub też, gdy państwo odgrywa w ich działalności główną rolę. Nie ma przy tym znaczenia, czy pomoc udzielana jest na rzecz podmiotów prywatnych czy publicznych.

Zakres pojęciowy pomocy państwowej obejmuje nie tylko dotacje i subwencje, lecz również wiele innych form wspomagania ze strony państwa. Zaliczyć do nich można m.in. kredyty udzielane na preferencyjnych zasadach, zwolnienia podatkowe, obniżenia lub wyłączenia płatności na ubezpieczenia społeczne, gwarancje rządowe, nieodpłatne doradztwo, gwarancje i poręczenia kredytowe, czy tez różnego rodzaju instrumenty kapitałowe, jak np. zakup akcji.

Nie należy mylić pomocy państwowej z działaniami państwa o charakterze regulacyjnym, czy też interwencyjnym. Pierwsza kategoria obejmuje bowiem działania o skutku selektywnym, tj. skierowane do określonych podmiotów i faworyzujące ich działalność lub pewne przedsięwzięcia, natomiast druga dotyczy aktywności państwa skierowanej na wywarcie skutków o charakterze ogólnym tzn. dotyczących wszystkich podmiotów.

Jak wynika z przytoczonej powyżej definicji pomocy państwowej z punktu widzenia prawa wspólnotowego zakazana jest tylko taka pomoc, która wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Zgodnie z postanowieniami Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej w pewnych sytuacjach pomoc państwa będzie dopuszczalna.

I tak z mocy prawa zgodna z regułami wspólnego rynku będzie:

W pewnych sytuacjach Komisja może zadecydować o uznaniu pomocy państwowej za zgodną z zasadami wspólnego rynku i tym samym dopuszczalną. Będzie tak np. gdy:

Zgodnie z postanowieniami art. 92 TWE szczególne kategorie dopuszczalnej pomocy państwowej mogą być przyjęte przez Radę Unii Europejskiej na wniosek Komisji. Oznacza to więc, że wyliczenie wyjątków od zakazu udzielania pomocy państwowej nie ma charakteru zamkniętego.

Istotną rolę w zakresie pomocy państwowej prawo wspólnotowe powierzyło Komisji Europejskiej. Zgodnie z postanowieniami art. 93 TWE, Komisja przy współpracy z państwami członkowskimi monitoruje systemy pomocy funkcjonujące w poszczególnych państwach. Dotyczy to pomocy przyznanej przed wejściem w życie TWE, pomocy udzielonej zgodnie z art. 92.2 oraz art. 92.3, pomocy przyznanej po uprzedniej notyfikacji Komisji Europejskiej.

W zakresie pomocy projektowanej, czyli przed jej udzieleniem istnieje obowiązek jej notyfikacji przez państwo członkowskie Komisji Europejskiej. Obowiązek ten dotyczy również projektowanej zmiany pomocy już przyznanej. Powyższa notyfikacja powinna być dokonana w odpowiednim czasie, tak by Komisja zdążyła wypowiedzieć się na temat projektu przed jego wejściem w życie. W orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości przyjęto regułę, że Komisja formułuje swoje uwagi w terminie dwóch miesięcy. Zgodnie z zasadą de minimis zwolnieniu od notyfikacji podlega pomoc o wartości poniżej 100 tysięcy ECU. Zasada ta stosowana jest niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa. Nie podlega jej jednakże pomoc w zakresie m.in. rolnictwa, rybołówstwa, przemysłu stoczniowego, czy też transportu.

W przypadku, gdy Komisja uzna proponowaną pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem lub też napotka na poważne trudności w określeniu, czy projekt pomocy jest zgodny ze wspólnym rynkiem podejmuje decyzję o wszczęciu postępowania (etap II procedury). Ponadto, powyższa procedura będzie miała zastosowanie w stosunku do obowiązującej już pomocy, jeżeli Komisja uzna taką za niezgodną ze wspólnym rynkiem.

W stosunku do projektowanej pomocy wszczęcie postępowania ma skutek suspensywny, co oznacza, że państwo członkowskie na czas postępowania musi wstrzymać procedurę jej przyznawania. Innymi słowy pomoc taka nie może być przyznana przed końcem postępowania wszczętego przez Komisję Europejską. W pierwszym etapie procedury Komisja wydaje komunikat (publikowany we wspólnotowym dzienniku urzędowym) w którym wzywa zainteresowane strony do zajęcia stanowiska w przedmiocie projektowanej pomocy. Prawo to przysługuje zarówno państwom członkowskim, jak i obecnym i projektowanym beneficjantom pomocy oraz ich konkurentom. W wyniku przeprowadzonego postępowania Komisja może uznać pomoc za zgodną ze wspólnym rynkiem. Może również uznać jej dopuszczenie za niezgodne ze wspólnotowym prawem konkurencji i w takim przypadku zakazać jej udzielenia albo zalecić państwu członkowskiemu pewne modyfikacje decyzji. W zakresie pomocy już przyznanej Komisja Europejska może nakazać zwrot pomocy wraz z odsetkami. W przypadku, gdy Komisja uzna taką pomoc za dopuszczalną w świetle postanowień dotyczących wspólnego rynku może zobowiązać beneficjanta do zwrotu odsetek za okres do momentu uznania pomocy. Jedynie w wyjątkowych sytuacjach Komisja może odstąpić od obowiązku zwrotu udzielonej pomocy.

Decyzje Komisji w przedmiocie pomocy państwowej, zarówno jej dopuszczenia, jak i uznania za niezgodną z postanowieniami wspólnego rynku zgodnie z postanowieniami art.173 TWE mogą podlegać zaskarżeniu do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przesłanką skierowania skargi do ETS może być m.in. nadużycie władzy Komisji, naruszenie prawa, czy też istotnego wymogu proceduralnego.

Prawo antymonopolowe

Aby zapewnić rzeczywiste funkcjonowanie rynku wewnętrznego stworzono, poza zasadami swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału, reguły europejskiego prawa konkurencji. Obejmuje ono szereg zagadnień - prawo antymonopolowe, kwestie pomocy państwowej, dumpingu oraz monopoli państwowych.

Zagadnienia prawa antymonopolowego swoją podstawę prawną mają zarówno w prawie pierwotnym - traktatach o utworzeniu poszczególnych Wspólnot Europejskich, jak i prawie pochodnym, tworzonym przez instytucje Wspólnot.

zmowa kartelowa

Zgodnie z postanowieniami art. 85 Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (TWE) zakazane są:

które mogą wpływać na handel między państwami członkowskimi. Ich przedmiotem lub też skutkiem jest uniknięcie, ograniczanie lub naruszanie konkurencji na unijnym rynku wewnętrznym. Traktat wskazuje na przykładowe działania, które na mocy art. 85.2 TWE z mocy prawa należy uznać na nieważne. Do najistotniejszych zalicza się:

Art. 85.3 TWE przewiduje dwa rodzaje wyłączeń od powyższego zakazu, tj. wyłączenia indywidualne (odnoszące się do konkretnych podmiotów) oraz wyłączenia blokowe, które mają charakter generalny. Zakazu można nie stosować, gdy:

służą wzrostowi produkcji lub dystrybucji produktów, popieraniu postępu technicznego i gospodarczego, ponadto przynoszą udział w zysku konsumentom i nie nakładają na zainteresowane przedsiębiorstwa restrykcji, które nie są niezbędne dla osiągnięcia celów. Zarówno wyłączenia indywidualne, jak i wyłączenia blokowe wydawane są przez Komisję Europejską.

nadużycie pozycji dominującej

Zgodnie z postanowieniami art.86 zabronione jako niezgodne ze wspólnym rynkiem jest nadużywanie pozycji dominującej na wspólnym rynku lub znacznej jego części przez jedno lub kilka przedsiębiorstw, jeżeli mogłoby to wpłynąć na handel między państwami członkowskimi. Nadużycie pozycji dominującej może w szczególności polegać na narzucaniu (w sposób pośredni lub bezpośredni) nieuczciwych cen zakupu lub sprzedaży albo też innych warunków handlu, czy też ograniczaniu produkcji, rynku lub postępu technicznego na szkodę konsumentów. Ponadto za niezgodne z art.86 TWE należy uznać stosowanie przez podmioty gospodarcze niejednakowych warunków do podobnych transakcji, czy też uzależnianie zawarcia umowy od spełnienia przez drugi podmiot zobowiązań, które nie pozostają w żadnym związku z przedmiotem umów.

procedury przeciwdziałania zmowie kartelowej oraz nadużyciu pozycji dominującej

Kwestie procedury zostały uregulowane w szeregu aktów prawnych; do najważniejszych należą: Rozporządzenie 17/62 oraz Rozporządzenie 2988/74. W postępowaniu szczególną rolę odgrywa Komisja Europejska. Może prowadzić ogólną kontrolę nad wyodrębnionymi działami gospodarki oraz kontrolę szczególną wobec konkretnego podmiotu, czy umowy, porozumienia etc. Postępowanie wszczynane jest albo na wniosek państwa członkowskiego lub też osoby fizycznej (prawnej) albo z urzędu. Do uprawnień Komisji zaliczyć należy m.in.:

najważniejsze akty prawne

Układ Europejski, co czeka polski system bankowy

W podpisanym 16 grudnia 1991 r. Układzie Europejskim strona polska zobowiązała się do wprowadzenia następujących rozwiązań prawnych w dziedzinie finansów:

  1. zgodnie z zasadą traktowania narodowego, Polska powinna ułatwić podjęcie działalności osobom fizycznym i prawnym pochodzącym z państw członkowskich Wspólnot,

  2. należy korzystać z wszelkich niezbędnych środków w celu prowadzenia skutecznej polityki pieniężnej, ochrony inwestorów, deponentów, zapewnienia spójności i stabilności systemu finansowego. Środki te nie mogą dyskryminować podmiotów zagranicznych,

  3. otwieranie nowych banków, oddziałów bądź przedstawicielstw może zależeć od spełnienia dodatkowych wymogów związanych z istniejącymi różnicami technicznymi, prawnymi lub ostrożnościowymi,

  4. bank centralny i inne instytucje publiczne realizujące politykę pieniężną lub kursową kraju zostały wyłączone z postanowień Układu Europejskiego,

  5. w trakcie trwania okresu przejściowego strona polska może nie wykonywać postanowień układu dotyczących zakładania przedsiębiorstw przez podmioty Wspólnot jeżeli w odniesieniu do systemu bankowego powołany zostanie argument: restrukturyzacji, problemów społecznych, groźby wyeliminowania podmiotów polskich bądź nowej dziedziny gospodarki. Jednak nowe regulacje nie mogą dyskryminować podmiotów zagranicznych już obecnych na rynku,

  6. należy stopniowo eliminować bariery i ograniczenia w zakresie płatności bieżących i przepływu kapitału,

  7. strona polska ma obowiązek zbliżenia ustawodawstwa w dziedzinie prawa bankowego, prawa spółek, rachunkowości, usług finansowych, zasad konkurencji i ochrony konsumenta,

  8. w zakresie polityki pieniężnej należy wprowadzić pełną wymienialność złotego oraz ujednolicić własną politykę pieniężną z obowiązującą polityką pieniężną w Europejskim Systemie Walutowym.

Organem powołanym do oceny realizacji postanowień zawartych w Układzie Europejskim jest Rada Stowarzyszenia. Do jej kompetencji należy ustalenie stanu faktycznego i prawnego osiągnięć Polski w procesie prowadzącym do systemu gospodarki rynkowej.

Programy wspólnotowe otwarte dla Polski

Ochrona środowiska, Małe i średnie przedsiębiorstwa

LIFE - Natura

Instrument finansowy wspomagający rozwój oraz implementację polityki wspólnotowej w zakresie ochrony przyrody.

Cele:

Realizator programu: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Odbiorcami mogą być: administracja terenowa, organizacje pozarządowe, inwestorzy, jednostki badawczo-rozwojowe.

Czas trwania: 1996-1999.

LIFE - Środowisko

Instrument finansowy wspomagający rozwój oraz wdrażanie polityki ochrony środowiska w szerokim rozumieniu.

Cele:

Realizator: Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa.

Odbiorcami mogą być: administracja terenowa, organizacje pozarządowe, inwestorzy, jednostki badawczo-rozwojowe.

Czas trwania: 1996-1999.

Zintegrowany program dla małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) i sektora rzemiosła - SME

Cele:

Wspierane projekty:

Realizator: Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i Średnich Przedsiębiorstw.

Czas trwania: 1997-2000.

Swobodny przepływ kapitału

Swoboda przepływu kapitału, zwana czwartą swobodą jednolitego rynku, dotyczy transakcji finansowych, które nie mają bezpośrednich związków z przemieszczaniem się ludzi, towarów czy usług. Swoboda ta daje obywatelom państw UE oraz podmiotom gospodarczym mającym siedziby w państwach UE prawo inwestowania, nabywania aktywów rzeczowych i finansowych za granicą. Pozwala także na swobodny transfer zysków.

Pierwsza dyrektywa regulująca przepływ kapitału została przyjęta w 1960 roku (60/921/EEC). Załącznik I stał się niezwykle istotny dla dalszego rozwoju prawodawstwa w tej dziedzinie. Zawiera bowiem klasyfikację grupową przepływu kapitału:

*GRUPA A, zawiera między innymi:

*GRUPA B (operacje związane z walorami giełdowymi), które podlegały obowiązkowej liberalizacji.

*GRUPA C tutaj znalazły się formy podlegające liberalizacji warunkowej, to znaczy państwo ze względu na bezpieczeństwo swojej polityki gospodarczej decyduje o wprowadzaniu liberalizacji. Są to :

*GRUPA D zawiera te formy operacji kapitałowych, wobec których państwa członkowskie swobodnie podejmują stosowne regulacje.

Dyrektywa 60/921/EEC została uzupełniona przez dyrektywę 63/21/EEC, która dotyczy obrotu papierami wartościowymi.

Polskie przedsiębiorstwa a swobodny przepływ kapitału w UE

Pod koniec 1990 roku rozpoczęto negocjacje w sprawie układu stowarzyszeniowego Polski ze Wspólnotami Europejskimi. 16 grudnia 1991 roku podpisano w Brukseli Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi. 1 lutego 1994 roku Układ Europejski wszedł w życie.

W czerwcu 1995 roku Rada Europejska przyjęła Białą Księgę w sprawie przygotowania krajów stowarzyszonych do stosowania przepisów prawnych obowiązujących we Wspólnym Rynku. W związku z tym rząd polski podjął uchwałę (nr 133/95), która określa czynności konieczne dla dostosowania polskiego systemu prawnego do wymogów wspólnego rynku. Ważne także jest zaadoptowanie istniejących, bądź stworzenie nowych instytucji i struktur administracyjnych, prawnych, technicznych koniecznych dla dobrego rozwoju sektora prywatnego.

Układ zobowiązuje Polskę i kraje członkowskie do stworzenia warunków zapewniających swobodny przepływ kapitału (w zakresie bezpośrednich inwestycji kapitałowych) do lutego 1999 roku.

Strony przyjęły także zobowiązanie do niewnoszenia nowych ograniczeń do obrotu dewizowego związanego z przepływem kapitału. Polska została dodatkowo wyposażona w prawo zastosowania ewentualnego ograniczenia w obrotach dewizowych do czasu wprowadzenia pełnej wymienialności złotego. Ograniczenia nie mogą mieć jednak charakteru dyskryminacyjnego.

Realizacja postanowień Układu Europejskiego oraz Białej Księgi doprowadziła do całkowitej liberalizacji: inwestycji bezpośrednich, kredytów komercyjnych, kredytów długoterminowych, pożyczek, przepływ kapitału pomiędzy osobami fizycznymi. Częściową liberalizacją zostały objęte: inwestycje w nieruchomości (m.in. nabywanie nieruchomości lokalowych), transakcje dotyczące papierów wartościowych, dostęp papierów wartościowych do wewnętrznych i zagranicznych rynków kapitałowych.

Do końca roku 1998 powinny zostać wyeliminowane pozostałe ograniczenia dotyczące przepływu kapitału średnio- i długoterminowego. W roku 1999 powinny być zniesione ograniczenia związane z przepływem kapitału krótkoterminowego.

Dodatkowe zalecenia dotyczące swobody przepływu kapitału zostały zawarte w Partnerstwie dla Członkostwa (zalecenie dotyczy zakończenia dostosowań w sektorze usług finansowych).

Po uzyskaniu przez Polskę członkostwa w UE, polski przedsiębiorca będzie mógł korzystać ze swobody przepływu kapitału dzięki zwiększonej podaży kapitału, wynikiem czego będzie lepsze przygotowanie jego towaru czy usługi na wysoko konkurencyjny rynek wewnętrzny. Napływ kapitału oznacza także zwiększenie atrakcyjności towaru poprzez napływ nowych technologii. Polskie podmioty będą mogły dokonywać wyboru inwestora kredytodawcy z szerszej niż dotychczas oferty.

Osoby fizyczne i prawne będą miały możliwość korzystania z korzystnych ofert lokat oszczędnościowych. Interesująca oferta zmobilizuje większy kapitał oszczędnościowy.

Czynnikiem, który mógłby wpłynąć negatywnie na rozwój byłoby zmniejszenie atrakcyjności rynku krajowego dla inwestorów zagranicznych w porównaniu z innymi rynkami krajowymi. Nie można do tego dopuścić biorąc pod uwagę dotychczasowe wyniki oddziaływania wprowadzanych zmian na polską gospodarkę. Obecnie elementem, który winien być umacniany to wzrost zaufanie do polskich kontrahentów. Czynnikiem umacniającym rozwój dobrych stosunków gospodarczych z podmiotami z państw członkowskich (na poziomie makro) jest stabilizacja ekonomiczna Polski. Bezpośrednio w sferze obrotu kapitałowego oznacza to stworzenie stabilnego systemu podatkowego, głównie gałęzi ulg podatkowych. Kolejnym etapem winno być wypracowanie systemu instrumentów oddziałujących na rynek wtórny, które wyeliminują element spekulacyjny.

Wprowadzenie bardziej elastycznego kursu walutowego pozwoli na wyeliminowanie kapitału spekulacyjnego a jego miejsce zastąpią nakłady inwestycyjne przeznaczone na inwestycje portfelowe, długoterminowe.

Korzyści płynące z dostosowań polskiego sektora obrotu kapitałowego do swobodnego przepływu kapitału można zaobserwować w sektorze inwestycji bezpośrednich. Wzrost aktywności inwestorów zagranicznych na naszym rynku jest bardzo dynamiczny. W latach 1993-95 bezpośrednie inwestycje osiągnęły wartość 1.5-2.5 miliardów USD, a w roku 1996 już 5.2 miliardów USD. Tak silny wzrost pozostaje w ścisłym związku z wprowadzaniem w życie przepisów liberalizacyjnych dotyczących przepływu kapitału (obok dużej chłonności inwestycyjnej rynku). Inwestycje amerykańskiego kapitału są obecnie najsilniej reprezentowane w kraju. Drugą, wielką grupę stanowi kapitał pochodzący z państw UE i wykazuje tendencje wzrostowe. Prognozy wskazują na bardzo optymistyczny rozwój inwestycji europejskich w Polsce. Zakłada się, że w ciągu najbliższych pięciu lat bezpośrednie inwestycje zagraniczne będą charakteryzować się 20% średnim rocznym wzrostem.

Warto odnotować, że także polskie podmioty inwestycyjne wykazują zainteresowanie zagranicznymi lokatami kapitałowymi. Rynki europejskie są w głównym kręgu zainteresowania (europejskie inwestycje bezpośrednie Polski stanowią około 2/3 wszystkich inwestycji bezpośrednich). Jest to wyraźny znak rosnących wpływów i wzajemnych powiązań.

Swobodny przepływ towarów

Zgodnie z art. 7a Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (TWE) utworzono rynek wewnętrzny, obejmujący obszar bez granic wewnętrznych, na którym zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Jednym z elementów realizacji jego założeń jest swobodny przepływ towarów, który można zdefiniować jako prawo do nieskrępowanego przemieszczania towarów w obrębie rynku wewnętrznego. Twórcom Wspólnot Europejskich zależało przede wszystkim na zapewnieniu całkowicie swobodnego przemieszczania towarów w ramach państw członkowskich, bez barier celnych, dyskryminacji towarów ze względu na ich pochodzenie (innymi słowy na wprowadzeniu i urzeczywistnieniu zasady równego traktowania podmiotów pochodzących ze wszystkich unijnych krajów), czy też ukrytych barier handlowych (jak np. specjalistycznych norm technicznych). Głównym celem było doprowadzenie do nieskrępowanej wymiany handlowej, dotychczas spotykanej wyłącznie na rynkach krajowych w poszczególnych krajach.

Realizacja zasady swobodnego przepływu towarów opiera się na trzech zasadniczych elementach:

Państwa piętnastki od wielu już lat związane są unią celną. Wewnętrznym jej aspektem jest brak granic celnych w wewnątrzunijnym obrocie towarowym, aspektem zewnętrznym jest ujednolicona Wspólna Taryfa Celna. Ponadto, na mocy postanowień porozumienia między Wspólnotami a państwami EFTA utworzona została strefa wolnego handlu - Europejski Obszar Gospodarczy.

Znoszenie barier parataryfowych obejmuje zakaz dyskryminacji podatkowej oraz stopniową harmonizacje systemów podatkowych państw członkowskich. Szczególne osiągnięcia w tej dziedzinie zanotować można w zakresie ujednolicania legislacji podatków pośrednich - VAT i akcyzy.

Podczas gdy stopień redukcji eliminacji barier taryfowych i parataryfowych można uznać za wystarczający dla zapewnienia swobodnego przepływu towarów, wyraźnie największą barierą w handlu pomiędzy państwami członkowskimi jest zbyt powolne znoszenie barier ilościowych i jakościowych. Do dziś wszelakie bariery o takim charakterze wprowadzane przez poszczególne państwa członkowskie uniemożliwiają nieskrępowany obrót towarowy i stanowią ukrytą barierę w handlu.

Jakie towary należy uznać za podlegające swobodnemu przepływowi ? Prawo europejskie jako towar określa produkty, które dają się wyrazić w pieniądzu i jako takie mogą być przedmiotem transakcji handlowych. Zasada swobodnego przepływu towarów dotyczy zarówno artykułów przemysłowych, jak i produktów rolnych. Obejmuje wyłącznie towary pochodzące z państw członkowskich oraz towary, które zostały w sposób legalny, tzn. po wypełnieniu wszelkich formalności wprowadzone na terytorium któregokolwiek państwa członkowskiego Unii Europejskiej.

Zgodnie z postanowieniami Wspólnotowego Kodeksu Celnego towar ma pochodzenie danego państwa, jeżeli jest całkowicie produkowany lub wydobywany w danym państwie. Może się jednak tak zdarzyć, że dany produkt wytwarzany będzie przez dwa lub więcej państw. Wtedy zgodnie z postanowieniami art. 24 kodeksu towar taki ma pochodzenie tego z państw, w którym nastąpiła ostatnia zasadnicza, gospodarczo uzasadniona obróbka lub przetworzenie, dokonana w działającym w tym celu przedsiębiorstwie. W rezultacie obróbka ta doprowadziła do wyprodukowania nowego produktu lub stanowiła istotny etap w jego produkcji.

Towarem wyprodukowanym we Wspólnocie jest towar wyprodukowany w jednym z państw członkowskich - w całości wyprodukowany i otrzymany na terytorium państw członkowskich lub też towar wyprodukowany wprawdzie na terytorium celnym Wspólnoty, jednakże w oparciu o składniki pochodzące z importu, w sposób legalny dopuszczone do obrotu w wewnętrznym rynku Wspólnot. Towarem dopuszczonym do swobodnego obrotu jest towar pochodzący z państwa trzeciego, który został wprowadzony na terytorium jednego z państw członkowskich w sposób legalny, tj. po wypełnieniu wszelkich formalności. Oba wymienione rodzaje towarów tj. towar wyprodukowany w państwach członkowskich oraz towar w sposób legalny wprowadzony na terytorium państwa członkowskiego są uważane za towary wspólnotowe.

Wszystkie inne towary są określane jako towary pozawspólnotowe i nie podlegają zasadom rynku wewnętrznego.

Prawo europejskie nakazuje w sposób jednakowy traktować wszystkie towary wspólnotowe, zarówno więc wyprodukowane w państwach członkowskich, jak i dopuszczone do swobodnego obrotu.

Rynek wewnętrzny

Zgodnie z programowymi założeniami Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej podstawowym zadaniem Wspólnoty jest m.in.:

Dla realizacji tych założeń Wspólnota Europejska podejmuje szereg zróżnicowanych działań o charakterze ekonomiczno prawnym oraz społecznym. Obejmują one przede wszystkim utworzenie pomiędzy państwami członkowskimi rynku wewnętrznego. Zgodnie z art. 7a Traktatu o utworzeniu Wspólnoty Europejskiej (TWE) tworzy się rynek wewnętrzny, obejmujący obszar bez granic wewnętrznych, na którym zgodnie z postanowieniami niniejszego Traktatu zostaje zapewniony swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału. Rynek wewnętrzny ma docelowo tworzyć, zarówno z punktu widzenia prawnego jak i handlowego przestrzeń zbliżoną do terytorium państwowego. Zgodnie z przedstawionymi w 1985 roku w Białej Księdze, planami Komisji Europejskiej rynek wewnętrzny miał być utworzony do końca roku 1992. W praktyce jednak, mimo przyjęcia 270 aktów prawnych wskazanych jako elementarne dla utworzenia rynku wewnętrznego w wielu dziedzinach zaistniały problemy związane z ich wprowadzaniem w życie. Można więc rzec, że w praktyce proces powstawania rynku trwa do dziś. Widać to wyraźnie np. w dziedzinie zamówień publicznych, gdzie stan prawny jak i faktyczny jest niezadowalający. Rynek wewnętrzny tworzony jest w oparciu o dwie zasadnicze kategorie działań:

Przyjęto różnorakie instrumenty dla realizacji jego założeń, jak np. wspólne polityki w zakresie handlu (Wspólna Polityka Handlowa), rolnictwa (Wspólna Polityka Rolna), czy też transportu (Wspólna Polityka Transportowa), ochrony konsumenta (Polityka Ochrony Konsumenta). Istotna rolę odgrywa harmonizacja systemów prawnych państw członkowskich, której głównym celem jest możliwie jak największe zbliżenie krajowych systemów prawnych. Warto wspomnieć, że w wybranych dziedzinach w których ujednolicenie krajowych ustawodawstw sprawiało największe trudności, przyjęto tzw. minimalny stopień harmonizacji. W praktyce oznacza to, szczególnie w zakresie ochrony zdrowia, ochrony środowiska, czy też ochrony konsumenta, stworzenie na poziomie Wspólnoty jedynie minimalnego poziomu bezpieczeństwa i pozostawienie w gestii państw członkowskich pewnej swobody w zakresie przyjmowania bardziej rygorystycznych uregulowań. W rzeczywistości bowiem proces tworzenia rynku wewnętrznego napotyka na wiele trudności i w dalszym ciągu pozostaje wiele sfer, w których brak zgody na wspólne uregulowania nie pozwala na faktyczne powstanie rynku o charakterze zbliżonym do rynków krajowych. Szczególnie widoczne są problemy w zakresie polityki ochrony konsumenta (w wielu krajach znacznie zróżnicowany jest poziom ochrony, co w konsekwencji prowadzić może do tworzenia barier w handlu), czy też w zakresie zamówień publicznych, gdzie wyraźnie widać jak krzyżować się mogą interesy państw członkowskich z interesem wspólnotowym.

Finalnym rezultatem tworzenia rynku wewnętrznego ma być ukształtowanie rynku, który charakteryzowałby się brakiem jakichkolwiek barier fizycznych i technicznych, tym samym byłby zbliżony do terytorium państwowego.

Bardzo istotnym elementem realizacji podstawowych założeń rynku wewnętrznego jest stopniowe wprowadzanie unii gospodarczo walutowej.

W momencie akcesji krajów Europy Środkowo Wschodniej do Unii Europejskiej polski rynek również stanie się elementem rynku wewnętrznego. W praktyce oznaczać będzie to zniesienie barier technicznych i fizycznych między naszym krajem a pozostałymi państwami członkowskimi. Warto pamiętać również o tym, że swobodny przepływ towarów, osób, usług oraz kapitału oraz perspektywicznie wspólna waluta łączyć nas będą nie tylko z obecnymi państwami członkowskimi, ale również z innymi krajami kandydującymi naszego regionu, Czechami, Węgrami, Słowenią i Estonią.

Jednolity Dokument Europejski - SAD

SAD - the Single Administrative Document - jest dokumentem, który obowiązuje w stosunkach zewnętrznych Wspólnoty z krajami należącymi do EFTA, krajami Europy Południowowschodniej, Środkowej w tym także z Polską. Opracowana go podstawie zaleceń Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (tzw. Wzorcowy formularz dla dokumentów handlowych). Jednolity Dokument Administracyjny ustanowiono Rozporządzeniem Rady Nr 678/85 z 18 lutego 1985 roku, i po późniejszym wprowadzeniu zmian zaczął obowiązywać od 1 stycznia 1988 roku.

SAD jest ujednoliconym formularzem wielofunkcyjnej deklaracji celnej, którą stosować można zarówno w imporcie, eksporcie jak i w tranzycie. Wprowadzenie jego wyeliminowało około 70 dokumentów, jakie wcześniej trzeba było wypełniać przy odprawach celnych na granicach, oraz wyeliminowało problemy językowe poprzez stosowanie techniki komputerowej i kodów zamiast zapisów tekstowych. Obecnie na granicy do wypełnienia dostaje się 8 ponumerowanych somokopiujących się egzemplarzy, które mają różne przeznaczenie. Kopie o numerach od 1 do 3 zostają w kraju eksportującym, 4 i 5 są używane w procedurze tranzytowej, a kopie 6 i 8 są przekazywane do kraju importującego.

System podatkowy Polski na tle Unii Europejskiej (1)

Podatki pośrednie

1.Podatek od wartości dodanej - VAT

Podstawową zasadą podatku VAT jest to, że sprzedawca wlicza podatek należny od dokonanej sprzedaży a następnie odejmuje od niego podatek zapłacony wcześniej przez własnych dostawców, zawarty w fakturach zakupu. Powstałą różnicę sprzedawca wpłaca do budżetu bądź otrzymuje zwrot, jeżeli podatek zawarty w fakturach jest wyższy od należnego.

Obowiązujący obecnie w Polsce podatek VAT został wprowadzony 5 lipca 1993 r. Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 22% a oprócz niej stosuje się dodatkowo w odniesieniu do niektórych towarów i usług stawki obniżone: 7%, 2% i 0%.

7% stawką podatkową opodatkowano większość przetworzonych artykułów spożywczych, materiałów budowlanych, niektóre usługi w zakresie robót budowlanych oraz międzymiastowych przewozów pasażerskich.

2% stawką opodatkowano większość leków i środków farmaceutycznych.

Natomiast 0% stawka podatkowa dotyczy eksportu oraz niektórych dziedzin gospodarki (np. środki do produkcji rolnej).

W państwach członkowskich Wspólnot stosuje się stawki podatku od wartości dodanej rozpoczynając od stawki 0% a kończąc na najwyższej. Między poszczególnymi państwami członkowskimi Wspólnot istnieją różnice dotyczące nie tylko liczby i rodzaju stosowanych stawek ale również ich wysokości.

Stawka podatkowa (w %)

Kraj

podstawowa

ulgowa

podwyższona

zerowa

Austria

20

10

32

-

Belgia

19

6 i 17

25 i 33

Tak

Dania

22

-

-

Tak

Francja

18,6

5,5 i 7

25 i 28

-

Grecja

16

3 i 6

36

-

Hiszpania

12

6

33

-

Holandia

18,5

6

-

-

Irlandia

23

5 i 10

-

Tak

Luksemburg

12

3 i 6

-

-

Niemcy

15

7

-

-

Portugalia

17

8

30

Tak

Szwecja

19

-

-

Tak

Wielka Brytania

15

-

-

Tak

Włochy

19

4; 9 i 13

38

-

2.Akcyza

Podatki akcyzowe są określane mianem podatków od spożycia i nakładane są na poszczególne rodzaje towarów. Akcyzy obciążają przede wszystkim spożycie alkoholi, produkcję olejów mineralnych, oraz energię elektryczną.

Najczęstszym uzasadnieniem nakładania akcyz jest polityka fiskalna, a w mniejszym zakresie np. ochrona środowiska, zdrowia bądź względy etyczne. Lista akcyz jest długa więc dla zilustrowania problemu można wymienić tylko niektóre grupy towarów objętych akcyzami:

W Polsce podatek akcyzowy został uregulowany łącznie z podatkiem od wartości dodanej ustawą z dnia 8 stycznia 1993 r. Zakres stosowania akcyzy pokrywa się z zakresem obowiązującego podatku akcyzowego określonego właściwymi dyrektywami wspólnotowymi np. 69/169/EWG; 92/12/EWG.

Jedną z najważniejszych kwestii dostosowania podatku akcyzowego do ram prawnych Jednolitego Rynku jest właściwe stosowanie tego podatku, oraz oznacza zniesienie kontroli granicznej, posługiwanie się ujednoliconymi dokumentami.

System podatkowy Polski na tle Unii Europejskiej (2)

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) - Polska a państwa członkowskie Unii Europejskiej

Podstawę opodatkowania w Polsce stanowi dochód danej osoby, pomniejszony o odliczenia i ulgi. Podatek dochodowy od osób fizycznych obejmuje swoim zasięgiem wszystkie dochody osób fizycznych, z wyjątkiem tych uzyskanych z:

Obowiązujące stawki podatkowe w Polsce.

Przed rokiem 1994 obowiązywały w Polsce następujące stawki podatkowe - 20%, 30%, 40%. W roku 1994 wprowadzono nową skalę podatkową - 21%, 33%, 45%, która obowiązywała aż do roku 1997. Rok 1997 przyniósł nowe, niższe stawki - 20%, 32% i 44%. Obniżenie stawek podatkowych nie wpłynęło dodatnio na kondycję polskich podatników, ponieważ równocześnie zmieniono sposób odliczania ulg. W roku 1998 miała miejsce następna obniżka stawek podatkowych - 19%, 30% i 40%.

Dla porównania w Austrii i Holandii obowiązują stawki podatku dochodowego od osób fizycznych, na następującym poziomie:

Podatek dochodowy w Austrii

Podstawa opodatkowania (w ATS)

Stawka podatkowa (w %)

Poniżej 50 000

50 000 - 150 000

150 000 - 300 000

300 000 - 700 000

Powyżej 700 000

10

22

32

42

50

Podatek dochodowy w Holandii

Podstawa opodatkowania (w NLG)

Stawka podatkowa (w %)

Poniżej 43 267

43 267 - 86 532

Powyżej 86 532

38,25

50

60

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

Podatek CIT w Polsce został wprowadzony w roku 1992 i wynosi 36% (podatek liniowy). Podatek ten w Czechach wynosi 29% a na Węgrzech - 18%.

W państwach członkowskich Wspólnot stawki podatku CIT są proporcjonalne. W ostatnich latach utrzymuje się tendencja do obniżania stawek podatku. Stawki podatku CIT oscylują w przedziale od 30% do 50%. W Austrii stawka podatku CIT wynosi 34%,Belgii - 41%, Danii - 50%. Większość państw członkowskich Wspólnot stosuje wyłącznie jedną stawkę podatku CIT. Jednak od tej zasady są wyjątki:

  1. w Portugalii stosuje się stawkę podatku CIT skumulowaną, tzn. obejmuje ona stawkę państwową - 36,5% oraz stawkę podatku lokalnego - 10%,

  2. we Włoszech 36% plus 16,2%,

w Niemczech spółki kapitałowe, spółdzielnie prowadzące działalność gospodarczą oraz prywatne fundacje opodatkowano stawką 50%. Stawka w wysokości 36% obejmuje zysk wypłacony w formie dywidendy. Stawką w wysokości 46% opodatkowano zakłady ubezpieczeń wzajemnych, związki prawa prywatnego, osoby prawne prawa publicznego oraz krajowe przedstawicielstwa spółek zagranicznychZamówienia publiczne

W chwili obecnej warunki dopuszczalności polskich przedsiębiorstw do przetargów przeprowadzanych na terenie Unii Europejskiej oraz wspólnotowych przedsiębiorstw w Polsce reguluje Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Polską a Wspólnotami. Zgodnie z postanowieniami art.67 polskie przedsiębiorstwa w momencie wejścia w życie Układu otrzymały na zasadzie traktowania nie mniej korzystnego niż przedsiębiorstwa unijne dostęp do wspólnotowego rynku zamówień publicznych. Podobnie przedsiębiorstwa pochodzące z państw członkowskich otrzymały podobne uprawnienia w odniesieniu do rynku polskiego, jednakże wobec założeń Układu, ma to dopiero nastąpić do końca dziesięcioletniego okresu przejściowego. Od momentu wejścia w życie Układu do przetargów w Polsce stawać mogą natomiast unijne przedsiębiorstwa mające swą siedzibę w Polsce.

Układ Europejski stworzył więc przynajmniej formalne ramy dostępu do rynku zamówień publicznych dla podmiotów gospodarczych obu stron. W praktyce jednak sytuacja istotnie się komplikuje. Wynika to choćby z ograniczeń zatrudniania na terenie Unii obywateli polskich, czy też wewnątrzunijnych problemów z realizacją założeń rynku wewnętrznego w sferze zamówień publicznych. Poza tym w dalszym ciągu przedsiębiorcy unijni mają ograniczone prawo dostępu do polskiego rynku.

W okresie przedczłonkowskim jednym z obowiązków Polski jest dostosowanie systemu prawnego do prawa europejskiego. Jeżeli chodzi o zamówienia publiczne to większość prac harmonizacyjnych mamy już za sobą. Mimo to w niektóre aspekty uregulowane są w polskim prawie odmiennie, niekiedy sprzecznie z postanowieniami europejskich dyrektyw. Jest tak choćby w przypadku kontrowersyjnych preferencji krajowych (rozporządzenie Rady Ministrów z roku 1994). Zgodnie z jego postanowieniami przy ocenie składanych ofert stosuje się przeliczniki cen ofert faworyzujące przedsiębiorców krajowych. Pozostaje to w całkowitej sprzeczności z zasadami rynku wewnętrznego i dyskryminuje podmioty unijne.

Za niezgodne z prawem europejskim mogą wydawać się kwestie ilości oraz rodzajów trybów udzielania zamówień publicznych. Prawo unijne przewiduje trzy tryby, podczas gdy nasz ustawodawca przewidział w ustawie o zamówieniach publicznych aż sześć odrębnych procedur. Podczas gdy niektóre z nich odpowiadają unijnym (jak choćby przetarg nieograniczony w procedurze otwartej) przetarg dwustopniowy, procedura zapytania o cenę oraz tryb składania zamówień z wolnej ręki nie znajdują odzwierciedlenia w prawie europejskim. Te dwie ostatnie procedury nie powinny powodować niezgodności z prawem europejskim, gdyż dotyczą zamówień których wartość progowa jest poniżej wartości określanych w unijnych dyrektywach.

Polskie kryteria przyznawania zamówień odpowiadają unijnym standardom.

Ogólnie rzecz biorąc stopień dostosowania polskiego prawa do norm europejskich należy określić jako wysoki, w szczególności w tzw. dziedzinach klasycznych - robót budowlanych, dostaw i usług. Prac dostosowawczych wymagają jeszcze reguły udzielania zamówień w sektorze użyteczności publicznej.

Najważniejszą przyczyną powstawania deficytu bilansu płatniczego jest zmiana wielkości dochodu narodowego (wynikająca ze wzrostu wydatków na inwestycje, wzrostu wydatków na spożycie wewnętrzne, recesji gospodarczej, zmian w strukturze cen towarów), zmian relacji cen towarów eksportowych i importowych (terms of trade), zmian w strukturze popytu za granicą, zadłużenie międzynarodowe, zmiany wysokości stop procentowych, w: Klauzule ochronne w Unii Europejskiej, Biblioteka Europejska nr 10, Komitet Integracji Europejskiej, Warszawa 1996, s.75-76

Komisja Europejska przedstawiła w 1985 roku Białą Księgę w Sprawie Utworzenia Rynku Wewnętrznego. Dokument zawiera zbiór przedsięwzięć koniecznych dla funkcjonowania Wspólnego Rynku. Największe znaczenie w procesie budowania Wspólnego Rynku miał przyjęty przez państwa członkowskie Wspólnot Europejskich rok później Jednolity Akt Europejski (wszedł w życie 1 lipca 1987 roku).

Grecja zastosowała krótkoterminowe ograniczenia do 30 czerwca 1994.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
9369
9369
9369
9369
9369
9369
9369
9369

więcej podobnych podstron