Gwiazdki Zuchowe

Materiały dla kursantów

Wykorzystana literatura:

1. M. Wardręcki „Zuchy”

2. A. Kamiński „Książka Drużynowego Zuchów”

3. Praca zbiorowa „Poradnik Drużynowego Gromady Zuchowej”

4. Strony Internetowe

5. E. Prędka, Sł. Rudzińki „Poradnik drużynowego zuchów”

6. Instrukcja w sprawie organizacji i zasad działania gromady zuchowej

7. Regulamin sprawności zuchowych

8. Zuchowe wieści; Lato 95; Nr 2/95; Wiosna 97; Nr 1/97;

Lato 97; Nr 2/97;

9. H. Ciesielska, U. Kurek „Zuchowe obrzędy zwyczaje i tajemnice”

Co to są gwiazdki zuchowe?

to program osiągnięcia przez zuchy określonego etapu rozwoju, przygotowującego do podjęcia zadań odpowiadających nazwie gwiazdki. Gwiazdki zuchowe wspierają rozwój intelektualny, duchowy, fizyczny i społeczny zucha. Gwiazdki jako jeden z podstawowych instrumentów metodyki zuchowej powinny żyć w każdej gromadzie własnym niepowtarzalnym życiem. Z gwiazdkami powinno się pracować przez cały rok harcerski, a pod koniec roku lub na koloniach podsumować je i zamknąć próby.

Gwiazdki jako ważny element metodyki zuchowej pomagają drużynowemu w:

1. wyrobieniu u zuchów umiejętności pracy nad sobą,

2. kształtowaniu nawyków życzliwego współżycia w grupie rówieśników,

3. kształtowaniu pojęcia mówiącego o znaczeniu człowieka w środowisku naturalnym,

4. rozwijaniu potrzeb społecznych dziecka,

5. konstruowaniu programu pracy.

6. nakładać większe obowiązki i większe prawa

7. pobudzać aspiracje zucha, rozpocząć drogę po kolejnych szczeblach drabiny stale wzrastających zadań i wymagań.

Regulaminy

* ZUCH OCHOCZY

1. Złożyłem Obietnicę Zuchową. Dbam o swój mundur. Ochoczo biorę udział w zbiórkach gromady.

2. Chętnie służę radą i pomocą wszystkim, którzy tego potrzebują. Stale pomagam w pracach domowych.

3. Brałem udział w wycieczce lub innej formie turystycznej.

4. Znam symbole narodowe, hymn mojej Ojczyzny i potrafię godnie zachować się w sytuacjach, kiedy są używane.

Zuchem I gwiazdki może zostać chłopiec, który ukończył co najmniej 7 lat, w czasie minimum rocznego pobytu w gromadzie, chętnie przychodził na zbiórki, poznał tajemnice gromady, jest dobrym kolegą, dobrze czuje się w gromadzie. W czasie trwania próby składa obietnicę zuchową (po okresie max. 4 miesięcy od przyjęcia do gromady). Osiągnięcie dostatecznego stopnia wtajemniczenia ustala się przede wszystkim na podstawie indywidualnych obserwacji zucha przez drużynowego.

Zuch ochoczy - Chętnie bierze udział w życiu gromady, przychodzi na zbiórki, uczestniczy w zabawie. Jest zdyscyplinowany, wypełnia swoje obowiązki. Chętnie pomaga innym, jest koleżeński.

** ZUCH SPRAWNY

1. Jestem dla innych przykładem dobrego zucha. Ważne sprawy gromady i swoje potrafię omówić i załatwić w Kręgu Rady.

2. Potrafię zaplanować swój dzień, znajdując czas na naukę, zabawę i pracę domową. Wykonałem (-am) pożyteczną pracę dla domu rodzinnego.

3. Zorganizowałem (-am) gry i zabawy dla kolegów samodzielnie lub z szóstką. Aktywnie spędziłem (-am) ferie zimowe (w jednej formie).

4. Zdobyłem (-am) najważniejsze wiadomości związane z historią mojej miejscowości.

Zuchem II gwiazdki może zostać chłopiec, który ukończył co najmniej 8 lat i przez rok od pierwszej gwiazdki brał aktywny udział w życiu gromady. Samodzielnie podejmował realizację konkretnych zadań lub funkcji w gromadzie, stara się być pożyteczny w domu, rodzice mogą na nim polegać. Chętnie uczestniczy w wyprawach gromady.

Zuch sprawny - Aktywnie uczestniczy w życiu gromady, stara się współtworzyć zespół, potrafi zorganizować zabawę dla grupy rówieśników. Potrafi określić swoje zainteresowania i umie nimi innych zaciekawić. Podejmuje decyzje kierując się Prawem Zucha.

*** ZUCH GOSPODARNY

1. Zorganizowałem (-am) wraz z gromadą akcję gospodarczą, która przyczyniła się do wzbogacenia majątku gromady.

2. Nawiązałem (-am) kontakt z harcerzami i dowiedziałem (-am) się, jak można zostać harcerzem. Wykonałem (-am) z nimi pożyteczną pracę dla środowiska.

3. Zdobyłem (-am) odznakę „Siedmiomilowe buty” lub uczestniczyłem (-am) w harcerskiej formie wypoczynku.

4. Znam obrzędy i zwyczaje drużyny harcerskiej, z którą nawiązałem (-am) kontakt. Wiem, kto jest bohaterem tej drużyny i szczepu, w którym ona działa.

Zuchem III gwiazdki chłopak mający 9 lat, który minimum przez cały rok od otrzymania II gwiazdki uczestniczył w życiu gromady. Z chłopca, który zna swoje miejsce w gromadzie i w domu staje się zuchem, który opiekuje się młodszymi dziećmi (dom, podwórko, szkoła) organizuje dla nich gry, zabawy itp. rozpoczynając w ten sposób służbę. Umie sobie poradzić w nieprzewidywalnych sytuacjach i uczy się odpowiedzialności za swoje decyzje. Powinien wziąć udział w kolonii zuchowej.

Zuch gospodarny - Jest współgospodarzem gromady, pomaga młodszym zuchom, organizuje dla nich zabawy. Doskonali się w wybranej dziedzinie, stara się być samodzielny.

Jedynym wymogiem, który zuch musi spełnić przed przystąpieniem do zdobywania gwiazdki, o którym trzeba pamiętać, jest poznanie i zrozumienie Prawa Zucha oaz złożenie Obietnicy.

Kiedy i jak zdobywać?

Schemat ściągnięty ze stron internetowych

Kiedy

Rozpoczynamy tuż po Obietnicy Zuchowej, ponieważ wtedy zuch rozumie Prawo Zucha. Jest to jedyny wymóg, który musi spełnić zuch.

Przedstawienie gwiazdek

Zapoznajemy zuchy z tym, co to są gwiazdki i dlaczego mają je zdobywać. Można wprowadzić podczas zdobywania sprawności przedstawiających zawody, w których można porównać gwiazdki zuchowe do stopni zdobywanych u strażaków, policjantów czy żołnierzy... Należy w ciekawej formie przedstawić dzieciom to, co mają zrobić, aby tą gwiazdkę zamknąć i otrzymać. 

Sama próba dla większości zuchów jest pojęciem abstrakcyjnym, należy więc dobrać odpowiednią formę prezentacji zarówno zadań jak i ich realizacji.

Zadania

Pisanie samych zadań wydaje się straszne i bardzo pracochłonne. Nazwy gwiazdek podpowiadają, jakie cechy powinien mieć zuch z daną gwiazdką. Można używać gotowych książeczek na gwiazdki, które wręczycie dzieciom podczas otwarcia, ale można również przygotować własny projekt takiej książeczki. Należy pamiętać o odpowiednim skonstruowaniu „próby” odpowiadającej na potrzeby zucha, wykorzystującej jego aktywności i przede wszystkim odpowiedniej do jego wieku, umiejętności, predyspozycji i zainteresowań zucha. Zuch musi dostać konkretne zadania, które są układane wraz z nim. Przy odpowiedniej podpowiedzi dziecko określi, co powinno zrobić i jak postępować, aby osiągnąć te cechy charakteru, jakich wymaga się od zucha danej gwiazdki. Część zadań będzie wynikała z planu pracy gromady. Można je układać przed lub po zbiórce, z grupą dzieci, której dana gwiazdka dotyczy. Bardzo pomocne są również sprawności indywidualne.

Istotną sprawą jest forma plastyczna „karty próby” - dzieci w wieku 6 - 10 lat procesy myślenia i działania opierają jeszcze na konkrecie, wizualnym odwzorowaniu tego czym mają się zająć. Im jej forma będzie atrakcyjniejsza, tym chętniej zuchy będą chciały realizować zadania. Ważne jest aby na tej karcie zuch z łatwością przeczytał jakie zadania ma do wykonania, które zadania już wykonał i ile mu jeszcze zostało.

Próba

Zdobywanie gwiazdek nie odbywa się w systemie rocznym, tzn. zuch może zdobyć kolejną gwiazdkę po dokładnym wypełnieniu wszystkich wymagań programu poprzedniej gwiazdki. Dlatego należy odejść od ujednolicenia czasu przyznawania gwiazdek, uzależniając to od możliwości zucha. Należy tak ukierunkować działania zucha, aby więcej wiadomości i umiejętności zdobywał przez samodzielną pracę. Zuchy realizują zadania na poszczególne gwiazdki na zbiórkach, w domu i w szkole. Zuchy można zachęcić do zdobywania gwiazdek opracowując ciekawą obrzędowość otwarcia gwiazdki i ciekawą formę zaznaczania w widocznym miejscu ich postępów, takie działania będą mobilizowały kolejne zuchy do wykonywania zadań.

Drużynowy musi zwrócić uwagę na stworzenie takiego planu pracy gromady, aby poszczególne zuchy mogły osiągnąć kolejne etapy własnego rozwoju i realizować zadania na zbiórkach w różnym czasie - zgodnie ze swoimi możliwościami. Powinien umieścić w nim również takie sprawności, które pomogą dzieciom w realizacji programu danej gwiazdki. Nie możemy zapomnieć o tym, że podstawowym i ulubionym zajęciem jest zabawa, dlatego musimy im umożliwić zdobycie większości informacji niezbędnych do wypełnienia książeczki na zbiórkach. Dzieci chłoną wiedzę poprzez zabawę z rówieśnikami i samodzielne zdobywanie informacji. Warto więc wykorzystać zwiady i wyjścia gromady do realizacji tych założeń. Drużynowy i przyboczni powinni pamiętać o motywowaniu i wspieraniu zucha w jego pracy, chwaleniu nawet najmniejszych postępów, pomaganiu przy wykonywaniu trudniejszych zadań. Powinni systematycznie sprawdzać i podpowiadać dzieciom, co dalej muszą wykonać.

Przyznanie

Należy pamiętać, że gwiazdki nadajemy w sposób obrzędowy, charakterystyczny dla danej gromady. Proponuję organizację biegu na gwiazdkę, podczas którego na poszczególnych punktach sprawdzicie dzieci z podstawowej wiedzy takiej jak: Prawo Zucha, obrzędowość gromady, podstawowe informacje, które dziecko poznało podczas zdobywanych sprawności zespołowych na zbiórkach, a także elementy na poszczególne gwiazdki. Taki bieg powinien być w formie gry zuchowej - zuchy muszą się dobrze na nim bawić! Po zakończeniu biegu pamiętajcie, że przyznanie gwiazdki wiąże się z powtórką Obietnicy Zucha.

Zadania dla drużynowego

Drużynowy w swoim planie pracy powinien umieścić te sprawności, które pomogą dzieciom w realizacji programu danej gwiazdki!

Drużynowy powinien jeszcze pamiętać o tym, aby w Kręgu Rady uroczyście wręczyć zuchom gwiazdki, po powtórzeniu przez nie słów Obietnicy Zuchowej. Taki ważny fakt oczywiście trzeba uwiecznić w Księdze Gromady i przede wszystkim w Książeczce Zucha.

Drużynowy nie powinien narzucać zuchom zadań i łączyć spraw zuchowych ze szkolnymi, ale raczej stwarzać możliwości bycia dobrymi i uczciwymi ludźmi. To są najlepsze i najbardziej skuteczne metody pracy z dziećmi - dawanie im szansy pełnego i twórczego rozwoju! Nie należy „podnosić poprzeczki”, ale trzeba pozwolić zuchom „wspinać się po drabinie”! Jeśli „spadną” - drużynowy powinien „podać rękę” i „przystawić niższą drabinkę”. Po prostu - pamiętajmy o tym, aby wymagania dopasowywać do możliwości zuchów!

Drużynowy jako wychowawca musi najpierw sam się nauczyć przekształcać program na zadania i wiedzieć - co to oznacza.

Przy formułowaniu zadań dla zuchów, drużynowy musi uwzględnić ich potrzeby, zainteresowania i umiejętności.

Drużynowy powinien tak organizować zbiórki, aby dzieci w różnym czasie (zgodnie ze swoimi możliwościami) realizowały zadania.

Drużynowy nie może stwarzać takich sytuacji, w których zuch realizuje wszystkie zadania jednocześnie.

Drużynowy powinien być konsekwentny i demokratyczny w sposobie zaliczania i przyznawania gwiazdek.

Nie można dzieciom organizować „harcerskiego biegu na gwiazdkę”. Należy raczej wymyślić i zrealizować super sposób na sprawdzenie, by wszystkie zuchy brały w nim aktywny udział. Te, które „zaliczają”, są na „egzaminie”. Te, które realizują zadania innej gwiazdki, pomagają drużynowemu, a jego przyboczni wtajemniczają „żółtodziobów” w tajniki Prawa Zucha! To jest do zrobienia, trzeba tylko trochę wysiłku!

Drużynowy powinien w Kręgu Rady omówić wszystko to, co się wiąże z zaliczaniem zadań.

Przykłady zdobywania gwiazdek z Internetu

Systemu Tęczy

Punktem wyjścia dla naszych rozważań jest regulamin, a w szczególności jego układ graficzny. Regulamin podzielony jest na grupy pionowe zgodnie z kolejnością zdobywania gwiazdek oraz grupy poziome, zawierające dany "problem". Każda grupa posiada swój kolor i symbol. I tak czytając od dołu:

Ţ Wilczek, kolor fioletowy: wymagania dotyczące gromady.

Ţ Ludziki, kolor niebieski: wymagania dotyczące rodziny, domu, szkoły.

Ţ Drzewko, kolor zielony: wymagania dotyczące przyrody.

Ţ Orzełek, kolor żółty: wymagania dotyczące środowiska, ojczyzny.

Ţ Serce,kolor czerwony: wymagania dotyczące rozwoju duchowego.

kolory przyporządkowane poszczególnym grupom układają się właśnie w tęczę.

Mając taką tablicę wywieszoną wraz z regulaminem jako stały element naszej gazetki zuchowej, możemy przystąpić do zdobywania gwiazdek. Podczas spotkań w Kręgu Rady zuchy w dyskusji na temat danego wymagania, opisują swoje osiągnięcia i w przypadku pozytywnej decyzji Kręgu Rady lub drużynowego zamalowują odpowiednim kolorem miejsce odpowiedniego wymagania. Oczywiście częstotliwość takiego zatwierdzania jest uzależniona od nas samych.

Na podstawie programów gwiazdek opracowuje się dla zuchów zadania, w których ułożeniu i realizacji pomaga drużynowy. Aby pomóc drużynowym i zuchom w zdobywaniu gwiazdek, zostały kilka lat temu opracowane książeczki dla poszczególnych gwiazdek. Z doświadczenia jednak wiem, że zuchy (jak przystało na małe dzieci) gubią je lub oddają rodzicom, nie mówiąc jakie ma dla ich zuchowego rozwoju znaczenie. Choć książeczka z założenia miała pomagać zuchom w realizacji wyznaczonych zadań to w rzeczywistości zuchy ich realizację odwlekały lub w ogóle o nich zapominały. Dlatego też chciałam zaproponować Wam, drużynowym możliwość pracy z książeczkami w taki sposób, by dzieci same pilnowały realizacji zadań. W tym celu opracowałam woreczek zucha. Jego zadaniem jest systematyczne pokazywanie zuchom ich postępu w realizacji próby oraz nagradzanie ich za wykonanie każdego pojedynczego zadania (a nie nagrodzenie dopiero za uzupełnienie całej książeczki). Woreczek ma nagradzać zucha po trochu, zachęcać go do dalszej pracy, uczyć, że tylko systematyczna praca (którą zauważa i docenia drużynowy) pomoże mu ukończyć próbę.

Woreczek Zucha

Zuchy przez cały okres próby zdobywają ziarenka postępu (czerwone - za początkowe zadania, pomarańczowe - kiedy są w połowie drogi do ukończenia gwiazdki oraz zielone - kiedy zbliżają się do końca). Ziarenka przechowywane są w woreczku, który zuchy noszą przy mundurze, zaczepione o guzik prawej kieszeni. Ważne jest, by uczulić zuchy, że od momentu otwarcia próby, woreczek jest stałym elementem ich mundurka. Mają o niego dbać, nosić zawsze na zbiórki i pilnować, aby go nie zgubić. Sposób przygotowania woreczka oraz ziarenek pokazany jest w załączniku, który możecie ściągnąć w Skarbcu.

Przygotowanie książeczki zucha

Ważnym elementem, którym ma pomóc zuchowi w realizacji próby jest samo przygotowanie książeczki. W swojej gromadzie wprowadziłam książeczki opracowane i przygotowane przeze mnie (również dostępne do ściągnięcia w Skarbcu), zawierające podobne zadania, co te dostępne do kupienia w składnicy. Zasadniczą różnicą jest wygląd i forma książeczki:

Ø Jest większa (strony są formatu A5), co ma ułatwić zuchom uzupełnianie jej stron (pisanie większymi literami - przydatne zwłaszcza dla młodszych dzieci, przejrzystość, możliwość ozdobienia strony obrazkiem)

Ø Ma ruchome strony - Każda strona wydrukowana jest na twardym papierze, najlepiej technicznym, włożona do przezroczystej koszulki i wpięta do skoroszytu. Są drukowane jednostronnie. Strony są ruchome po to, aby zuchy nie pogubiły książeczek. Zuch po każdej zbiórce ocenia jakie zadanie chce wykonać między zbiórkami i wypina daną stronę ze swojej książeczki. UWAGA: takie rozwiązanie jest tylko propozycją, gdyż nie ma gwarancji, że zuch nie zawieruszy takiej strony. Natomiast zgubienie pojedynczej strony będzie dla zucha mniej przykre niż zgubienie całej książeczki. Zazwyczaj zuchy, które gubiły książeczki i otrzymywały nowe, uważały, że rozpoczynają próbę od nowa (co oczywiście było błędnym myśleniem), tak jakby to co już wykonały nie liczyło się. Zagubioną pojedynczą stronę można łatwiej odzyskać niż całą częściowo uzupełnioną książeczkę.

Ø Posiada możliwość oznaczania wykonanych zadań - dzięki jednostronnemu drukowi można każde wykonane zadanie (zadanie na jednej stronie) oznaczać. W tym celu należy przygotować karki formatu A4 w takich samych kolorach co ziarenka postępu (znaczenie kolorów takie samo), które dokłada się do stron z których zadania zostały wykonane (kartki wkłada się na tył stron, tak by nie zasłonić zadrukowanej strony). Dzięki temu zuch przeglądając swoją książeczkę będzie mógł od razu ocenić jakie zadania wykonał i na jakim etapie realizacji próby jest aktualnie.

Zuch trzeciej gwiazdki

Zuch trzeciej gwiazdki to zuch, który praktycznie przygotowuje się do przejścia do drużyny harcerskiej. Powinien bawić się z młodszymi kolegami, ale powinien również pomagać drużynowemu w przeprowadzaniu zabaw. Najlepiej, aby pełnili funkcje szóstkowych lub utworzyć szóstkę z trzecioklasistów i zmieniać szóstkowego co jakiś czas. Powinien mieć również kontakt z harcerzami lub drużyną harcerską, z którą współpracuje gromada. Pomoc i wsparcie powinno być w drużynowym harcerskim, który za kilka miesięcy stanie się wychowawcą zuchów. To drużynowy harcerski (przy ścisłej współpracy z drużynowym zuchowym) powinien zachęcić zucha do bycia harcerzem. Nie powinno się przetrzymywać zuchów dłużej niż jest to konieczne, ponieważ znudzone zuchy zaczną wyśmiewać „dziecinne” zabawy i niezbyt pochlebnie wyrażać się o gromadzie. To z kolei nie wpłynie pozytywnie na funkcjonowanie gromady. Praca z zuchem trzeciej gwiazdki dla drużynowego zuchowego powinna stać się przyjemnością, a dla niego prawdziwym wyzwaniem w drodze do bycia "prawdziwym" harcerzem. Przekazanie do harcerzy należy do wielkich obrzędów zuchowych i powinno być dużym przeżyciem dla dzieci. Jest to cały proces podczas zdobywania trzeciej gwiazdki. Ważna jest tu osoba drużynowego harcerskiego i zastępowego. Teraz to oni będą ich bezpośrednimi przełożonymi, często zastępowym jest chłopak niewiele starszy od nich. Warto, więc przygotować do tej zmiany zuchy i zastępowego. Drużynowy zuchowy pomaga zuchom w poznaniu ich przyszłej drużyny: nawiązaniu kontaktu z harcerzami, planuje wspólny biwak czy wycieczkę, zaproszenie na zbiórkę harcerzy. Przyszły zastępowy powinien odwiedzić zuchy podczas zbiórki i na kolonii letniej. Drużynowemu harcerskiemu powinno zależeć na budowaniu zgranego zespołu, dlatego zuch bardziej samodzielny, zaradny i umiejący pracować w zespole, z paroletnim stażem zuchowym, to wielka korzyść dla drużyny. Zuchy są zapraszane na zbiórki harcerskie, gdzie poznają zasady panujące „u harcerzy", nawiązują z nimi koleżeńskie znajomości. Drużyna okaże się przyjazna i choć inna to równie interesująca i wspaniała. To głównie w waszych rękach leży zainteresowanie dzieci drużyną. Zuch musi chcieć, a nawet pragnąć przejść do nowej drużyny.

w gromadzie zuchowej:

w drużynie harcerskiej:

nabywa wiele cech i umiejętności umie odnaleźć się w grupie rówieśników umie przewodzić grupie rozwija pomysłowość i kreatywność, rzadko ponosi konsekwencje za swoje postępowanie wiedzie prym w gromadzie ma wysoką pozycję w gromadzie zadania wykonuje najlepiej w całej gromadzie przyzwyczajony do pracy indywidualnej nie jest odpowiedzialny za zbiórki dostaje więcej zadań wymagających konsekwencji w działaniu i odpowiedzialności małymi kroczkami zapoznawany jest z życiem harcerskim Jest : bardziej doświadczony, samodzielny, przyzwyczajony pracy w grupie, bardziej zdyscyplinowany i mający głębsze poczucie obowiązku niż „cywile”

w zastępie panuje dość dobra atmosfera, ponieważ członkowie znają się od dawna. postawa przypomina raczej zachowanie typowe dla zuchów nie czuje odpowiedzialności, wewnętrznej dyscypliny nie jest już „najstarszymi w rodzinie”, nie widzi najbliższych perspektyw na dorównanie harcerzom pojawiają się problemy związane po części z brakiem umiejętności harcerskich nagle musi ciężko pracować brak indywidualizmu - zastęp jest odpowiedzialny jako całość zarówno za sukces, jak i za porażki harcerstwo to nie tylko zabawa, lecz także służba czy praca nad sobą. to ciężki orzech do zgryzienia dla drużynowego harcerskiego zaletą i wadą jednocześnie są przyzwyczajenia wyniesione z gromady bardziej krytycznie ocenia działania drużyny i drużynowego oczekuje zabawy i ciągłego podsuwania pomysłu na działanie wstępując do drużyny harcerskiej zuchy powinny być niesamowicie dumne, czuć się ważne i wynagrodzone za dotychczasowy trud

Czynniki od których zależy przejście zuchów do drużyny harcerskiej

1. W szkole działa drużyna młodszoharcerska na przyzwoitym poziomie.

2. Osobiste zaangażowanie w całą sprawę drużynowych.

3. Relacje jakie panują między gromadą zuchową a drużyną harcerską, oraz między kadrami drużyn. Czego drużyna harcerska oczekuje od zuchów, które do niej przejdą. Co dzieci powinny wiedzieć, co umieć? Należy to wspólnie ustalić. Zuchy muszą poznać drużynowego harcerskiego, członków drużyny, jej obrzędy. Jest to warunek konieczny, jeśli celem jest sukces.

4. Aspiracje zucha, są istotnym wyznacznikiem powodzenia całej akcji.

5. Poparcie rodziców zuchów, że ich dzieci dodrze robią przechodząc do drużyny harcerskiej.

6. Przygotowanie obrzędu przejścia, wymaga poświęcenia trochę czasu, ale naprawdę warto!

Najlepszymi instruktorami harcerskimi są osoby,

które znają harcerstwo „od pieluch", czyli od zuchowania.

Współpraca Gromady i Drużyny

dbałość o ciąg wychowawczy

najlepszymi członkami drużyny są harcerki i harcerze, którzy przeżyli zuchowanie

zuch to początek realizacji harcerskiego ideału wychowawczego, który wyznacza kierunek działania, określa cel

zadaniem wodzów zuchowych jest przyszłe pomnażanie szeregów harcerskich, czemu służy współpraca gromad zuchowych z harcerzami

zaangażowanie w jednakowej mierze we współpracę wodza gromady i drużynowego harcerskiego

drużynowi wiedzą, jakie drużyny harcerskie i zuchowe działają w środowisku i kto im przewodzi

gromada zuchowa chociaż raz powinna zrealizować zadanie wspólnie z harcerzami

gromada zuchowa powinna brać udział w pracach na rzecz szkoły lub społeczności lokalnej zainicjowanych przez harcerzy

umożliwia kształtowanie właściwej relacji między starszymi i młodszymi dziećmi

umożliwia położenie większego nacisku na samodzielność i własną inicjatywę

umożliwia przygotowanie zuchów do podjęcia nowych, trudniejszych zadań w drużynie harcerskiej

pomaga wzbudzić pragnienie dobrowolnego podjęcia nowych wyzwań

Nie wolno uzależniać zuchów od siebie, trzeba pozwolić im odejść.

Należy wspierać je w przejściu o poziom wyżej.

Dla zuchów z tej współpracy wynika:

• Pomoc materialna w zakresie lokalu

• Pomoc w usprawnieniu i organizacji imprez

• Pomoc przy organizacji kolonii zuchowej.

• Przybliżenie zuchom metody harcerskiej.

• Ośmielenie wobec starszych dzieci i nawiązanie współpracy

• Dostosowanie form pracy do zróżnicowanego rozwoju zuchów

• Przybliżenie perspektywy celów uczestniczenia w życiu organizacji harcerskiej

• Odnajdywanie autorytetów wśród harcerzy przez imponujące zuchom zachowania

Korzyści ze współpracy dla harcerzy:

• Umożliwienie realizacji zadań związanych ze zdobywaniem sprawności harcerskich

• Nabycie praktyki, w celu objęcia funkcji przybocznego lub drużynowego.

• Sprawdzenie się w praktycznym działaniu z małymi zespołami.

• Urozmaicenie i wzbogacenie zbiórek harcerskich formami pracy zuchowej (teatr, majsterka, pląsy).

• Stosowanie elementów metody zuchowej na zbiórkach harcerskich daje możliwość swobodnego oraz solidarnego z zuchami uczestnictwa w zabawie

• Szybko zostają stworzone dobrze działające zastępy.

• Nauka współpracy z młodszymi, co stwarza naturalne sytuacje uczenia się odpowiedzialności za innych.

Obrzęd Przekazania

obrzędu przekazania/przyjęcia go do drużyny harcerskiej. Powinno to odbyć się z udziałem obu zainteresowanych stron, w sposób uroczysty i może nawiązywać do obrzędowości gromady zuchowej i drużyny harcerskiej. Uroczystość zaplanuj wspólnie z drużynowym drużyny harcerskiej. Po przejściu do drużyny harcerskiej, reszta należy do ich nowego drużynowego.

§  Uroczystość przygotowuje razem kadra drużyny zuchowej i harcerskiej, a bierze udział cała gromada zuchowa i drużyna harcerska.

§  Należy pamiętać o obrzędowości gromady i drużyny oraz zwyczajach środowiska.

§  Podczas uroczystości nie może zabraknąć wszystkich ważnych symboli drużyny i gromady.

§ Wybór miejsca (biwak, całodzienna wycieczka) spotęguje efekt końcowy i daje większe możliwości w przygotowaniu imprezy.

§ Wódz zuchowy najlepiej zna zuchy i od niego zależy jak będzie wyglądała cała uroczystość: na wesoło, czy całkowicie poważna i nastrojowa.   Musi to być wyjątkowe przeżycie, by przez wiele lat wspominały swoją gromadę z łezką w oku.

§ Ilość przekazywanych zuchów. Jeśli jest to jeden zuch możemy otoczyć go wszelkimi względami. Gdy opuszcza ich więcej należy sprawić, aby każdy z nich poczuł się kimś wyjątkowym.

Po uroczystości przekazania zuchów do drużyny harcerskiej, rola Wodza zuchów staje się drugoplanową. Teraz bardzo ważne jest to, co dzieje się w drużynie harcerskiej. Całe przygotowania mogą zakończyć się niepowodzeniem, jeśli na zbiórkach harcerskich nic się nie dzieje, albo drużynowy nie ma pojęcia o prowadzeniu zbiórek harcerskich. Drużyna harcerska musi zaimponować zuchom - zaproponować coś nowego, nieznanego, ważnego. Gdy zuch zrazi się do nowej drużyny, to ciężko będzie go „odzyskać”. Miejmy jednak nadzieję, że odwiedzając drużynę harcerską, będąc jeszcze zuchem, bardzo zapragnął zostać jej harcerzem.

Przykład

Może to być zbiórka w terenie, którą przygotuje drużyna harcerska. W trakcie zbiórki będzie gra terenowa dla zuchów, podczas której idąc po śladach zostawionych przez harcerzy (godła zastępów, podobizny zastępowych zrobione z darów lasu itp.) - zuchy będą wykonywały zadania przedstawiające lub przypominające im nazwy zastępów. Zuchy przypomną sobie, jak nazywają się zastępowi, drużynowy i przyboczni drużyny harcerskiej. W punkcie docelowym na drodze leśnej będzie granica (zeriba, rozciągnięta lina itp.). Po jednej stronie granicy pożegnacie się z odchodzącymi zuchami okrzykiem, zostawią one barwy gromady, które zdejmą im zuchy zostające w gromadzie i oddadzą drużynowemu lub drużynowej. Po drugiej stronie będą czekali na nich harcerze przy zapalonym ognisku i witając nowych członków drużyny wręczą im barwy drużyny. Następnie mogą odbyć się obrzędy przyjęcia nowych członków do zastępów i kilka wspólnych gier i zabaw.

Przekazanie w 174 PDH „Hetman” Gromada Zuchowa „Mieszkańcy Boru”

W 174 PDH „Hetman” Gromada Zuchowa „Mieszkańcy Boru” przygotowanie zucha do przejścia do części harcerskiej jest obrzędem opisanym w dokumentacji.

Przez całą trzecią klasę uczestniczą zarówno w życiu gromady jak i drużyny, zdobywając w tym czasie trzecią gwiazdkę. W przypadku zuchów, które zdobywają inną gwiazdkę niż trzecią, a są w czwartej klasie, dodatkowo otrzymują książeczki “Jak zostać harcerzem”. Są tam zawarte zadania związane z poznaniem harcerzy i drużyny harcerskiej. W drużynie w tym czasie powstaje zastęp zuchowy, gdzie oddelegowany harcerz - zastępowy wprowadza zuchy w tajniki “zostania harcerzem”. Zbiórka takiego zastępu odbywa się raz w miesiącu dodatkowo lub zamiast zbiórki zuchowej. Zuchy te mają prawo jeździć na rajdy i biwaki harcerskie oraz otrzymują kartę próby na harcerza (przygotowanie do przyrzeczenia). Latem jadą na ostatnią kolonię zuchową, gdzie zdobywają trzecią gwiazdkę. Mogą być również przekazane do drużyny, jeżeli kolonia odbywa się wraz z harcerzami. Jeśli nie, to we wrześniu odbywa się wspólna zbiórka z drużyną harcerską, na której zuchy żegnają się z gromadą i przechodzą do części harcerskiej.

Zdobywanie trzeciej gwiazdki:

Gromada nie korzysta z książeczek gotowych - są one przygotowane na potrzeby gromady z możliwością dodania zadań indywidualnych dla każdego zucha. Jest wprowadzonych kilka dodatkowych zadań związanych bezpośrednio z drużyną harcerską: wyjazd we wrześniu na Bieg o Buławę, zdobycie odznaki „Zuch Hetman” (poznanie bohatera drużyny i otrzymanie pamiątkowej książeczki z życiorysem bohatera), itp. Muszą również założyć notatnik harcerski i zbierać w nim informacje z comiesięcznych zbiórek z harcerzami. W gromadzie powstaje szóstka czwartoklasistów, która ma co miesiąc wymienianego szóstkowego. Co zbiórkę są tej szóstce przydzielane „poważne” zadania, a zadaniem szóstkowego jest je rozdzielić między szóstkę i wykonać. Uczą się w ten sposób pracy w zastępie harcerskim i czują się ważni, bo pomagają druhnie. Uczą się również opieki nad młodszymi kolegami.

Dużą pomoc stanowią sprawności indywidualne, które przygotowują takiego zucha do zdobywania sprawności w drużynie harcerskiej. Książeczka z ich kartami jest wywieszona na gazetce zuchowej wraz ze zgłoszeniem. Zuch po zapoznaniu się z zadaniami wyraża chęć zdobywania sprawności wpisując swoje imię i nazwę sprawności na zgłoszenie. Następnie prowadzący zbiórki drukuje kartę sprawności, gdzie może skonkretyzować zadania pod zucha i wręcza ją zuchowi. Od tej chwili zuch przy pomocy rodziców, instruktorów i gromady zdobywa sprawność. Wypełnioną kartę z wykonanymi zadaniami oddaje prowadzącemu zbiórki. Sprawność jest przyznawana rozkazem drużynowego, a karta przechowywana w archiwum. Zgodnie z Konstytucją Drużyny znaczki sprawności kupowane są z funduszy drużyny i wręczane podczas zbiórek, noszone przez zuchy na lewym rękawie.

Może się zdarzyć przypadek, że zuch zbyt późno trafi do gromady i w momencie bycia w czwartej klasie będzie zdobywać pierwszą lub drugą gwiazdkę. Wtedy wraz z książeczką na kolejną gwiazdkę otrzymuje książeczkę „Jak zostać Harcerką/Harcerzem”, w której są zawarte zadania związane z drużyną harcerską (wyciągnięte z trzeciej gwiazdki). Etap przygotowywania się do przejścia do harcerzy przebiega tak samo jak przy trzeciej gwiazdce, ale zuch wypełnia zadania swojej kolejnej gwiazdki plus zadania harcerskie.

„Egzamin”

Sam „egzamin” odbywa się w terenie. Spotykamy się przed harcówką (jeśli jest to na kolonii wychodzimy na polanę) i idą w las po śladach, szukając woreczków z zadaniami. Zadania związane są z wymogami trzeciej gwiazdki i drużyną harcerską. Na trasie zadań krążą harcerze, którzy czuwają, aby zuchy nie zabłądziły. Koniec trasy wyznacza ognisko z totemem zuchowym i proporcem drużyny. Po dotarciu wszystkich „zdających”, siadamy wraz z harcerzami w kręgu wokół ogniska i każdy zuch zaczyna zdawać relację z trasy. Harcerze mogą mieć przygotowane pytania z obserwacji zuchów na trasie. Potem drużynowy z przybocznymi odchodzi od ogniska na krótką naradę i ponowne przejrzenie wypełnionych książeczek. Na koniec jest przeprowadzony obrzęd przyznania gwiazdki z obietnicą i przypięciem nad kieszonką znaczka gwiazdki.

Obrzęd przekazania:

Drużyna harcerska przygotowuje stos ogniskowy lub kominek. Ustawiają się z proporcem w półokręgu wokół ognia. Na wysokości ostatniego harcerza zostaje ustawiony tunel ze świeczek (ok. 4 m). Z drugiej strony tunelu stoi drużynowy z przyboczną zajmującą się częścią harcerską (po obu stronach tunelu). Za nimi na wysokości około 0,5 m rozciągnięta zostaje lina z napisami: zuchy, harcerze (napis zuchy jest po stronie harcerskiej, zuchy po drugiej stronie). Do tak przygotowanego pomieszczenia (terenu) przychodzą zuchy ze swoim totemem. Ustawiają się w półokręgu. Przyboczna zajmująca się zuchami i zuchowata stają koło drużynowego i przybocznej, ale po stronie liny z napisem harcerze. Zostaje rozpalony ogień przez Strażnika ognia i zaśpiewana “Watra”. Przyboczna “od zuchów” opowiada krótką gawędę wprowadzającą do obrzędu - mówi o tym co było w zuchach, a co będzie w harcerzach. Po gawędzie każe wystąpić czwartoklasistom, zdjąć chusty i przewiesić je przez prawe ramię na znak wyrażenia chęci przejścia do harcerzy (w przypadku kolonii jest to przewieszenie chust z gromady). Następuje teraz obrzęd pożegnania się z gromadą zuchową. Przyboczna “od zuchów” przepina Znaczek Zucha na patkę prawej kieszonki i zakłada chustę (w przypadku kolonii jest to wymiana chusty kolonijnej na chustę drużyny). Zuch przechodzi przed pozostałymi zuchami podając im rękę i mówią symboliczne do widzenia. Na końcu podchodzi do zuchowatej i przybocznej podając im również rękę. Przyboczna gratuluje wytrwania i życzy powodzenia w gromadzie harcerskiej. Teraz obie z zuchowatą chwytają za ręce kandydata i przenoszą go nad liną. Za liną podaje rękę przybocznej “od harcerzy” i drużynowemu z symbolicznym dzień dobry. Drużynowy przypina na miejscu Znaczka lilijkę i prosi o przejście przed rzędem harcerzy i przywitanie się również z nimi oraz ustawienie się na końcu tegoż rzędu. Gdy wszystkie przekazywane zuchy przejdą przez linę, zostaje odśpiewany Hymn Zuchowy, a po hymnie zuchy kiwają harcerzom, mówią CZUJ i idą na swój krąg (w przypadku kolonii idą spać). Nowi harcerze zostają powitani przez harcerzy i mogą być wysłani od razu na trasę biegu na Krzyż, zakończoną złożeniem Przyrzeczenia. Całość kończy krąg.

Plan pomieszczenia (terenu) do wykonania obrzędu

2

---