Justyna Bień

Konspekt lekcji języka polskiego w klasie V

Hasło programowe: zdanie pojedyncze

Temat: Potyczki ze zdaniem pojedynczym.

Cele: - główny: powtórzenie i utrwalenie wiadomości dotyczących zdania pojedynczego

- szczegółowe: uczeń - potrafi scharakteryzować zdanie pojedyncze;

- odróżnia zdanie pojedyncze od równoważnika zdania;

- wskazuje i nazywa części zdania (podmiot, orzeczenie, przydawkę, dopełnienie, okolicznik);

- samodzielnie tworzy zdani pojedyncze rozwinięte;

- potrafi wskazać związek główny w zdaniu;

- dokonuje rozbioru logicznego zdania.

Metody: - wiodąca - metoda ćwiczeniowa (metoda okazjonalnych ćwiczeń praktycznych),

- wspomagające: metoda poszukująca

Forma: zbiorowa, grupowa

Środki dydaktyczne: karty pracy sporządzone przez nauczyciela

Przebieg lekcji:

Etapy lekcji	Czas	Czynności nauczyciela	Czynności uczniów	Uwagi
	5 min.	- powitanie uczniów - sprawdzenie listy obecności - sprawdzenie pracy domowej - zapisanie tematu
Faza orientacyjna	7 min.	- N: Mam dla Was nietypowe zadanie na początek. (N rozdaje karty pracy z zadaniem). Oto polecenie: „Pewien początkujący dziennikarz sportowy miał sporządzić notatkę z wyścigu sprinterów. Wywiązał się z zadania, ale nie do końca… Emocje wzięły górę i jego zapis jest dość chaotyczny. Pomóżcie dziennikarzowi i uporządkujcie jego relację w logiczną całość.” * Jestem na stadionie sportowym. * Zbliżają się do mety. * Sędzia zagwizdał. * Na prowadzenie wysunął się Amerykanin w niebieskiej koszulce. * Widownia zamarła. * Tuż za nim biegnie reprezentant Japonii. * Pogoda dopisała. * Biegną coraz szybciej przed siebie. * Wszyscy w napięciu patrzą na tablicę z wynikami. * Zawodnicy powoli zajmują miejsca na linii startu. * Amerykanin i Japończyk wbiegają niemal równocześnie. * Kibice wiwatują! * Trybuny są wypełnione po brzegi. * Ruszyli! * Amerykanin był jednak szybszy. - N prosi o odczytanie właściwej wersji sprawozdania. N: Z jakiego rodzaju wypowiedzeń dziennikarz zbudował swą relację? - N prosi o zapisanie tematu lekcji: „Potyczki ze zdaniem pojedynczym”	- Uczniowie układają treść, która brzmi: „Jestem na stadionie sportowym. Pogoda dopisała. Trybuny są wypełnione po brzegi. Zawodnicy powoli zajmują miejsca na linii startu. Sędzia zagwizdał. Ruszyli! Biegną coraz szybciej przed siebie. Na prowadzenie wysunął się Amerykanin w niebieskiej koszulce. Tuż za nim biegnie reprezentant Japonii. Zbliżają się do mety. Widownia zamarła. Amerykanin i Japończyk wbiegają niemal równocześnie. Wszyscy w napięciu patrzą na tablicę z wynikami. Amerykanin był jednak szybszy. Kibice wiwatują!” - Chętny uczeń czyta powyższy tekst - ze zdań pojedynczych - U piszą
Faza operacyjna	5 min. 7 min. 5 min. 3 min. 8 min.	- N: Dzisiaj na lekcji, niczym najlepsi sportowcy, będziemy wylewać siódme poty i zmagać się z ćwiczeniami dotyczącymi zdań pojedynczych. Na rozgrzewkę - szybkie przypomnienie wiadomości o naszym przeciwniku. Ułatwi nam to rozwiązanie krzyżówki. (N odsłania narysowaną na tablicy krzyżówkę i objaśnia instrukcję) - N: Będę czytać pytania, a wy słuchajcie uważnie. Kto pierwszy poda właściwą odpowiedź, będzie mógł zapisać ją na tablicy. Liczy się wiedza i refleks. Uwaga! Gotowi?! Czytam! 1. O nim się mówi w zdaniu 2. Najważniejsza część zdania, wyrażona osobową formą czasownika 3. Liczba orzeczeń w zdaniu pojedynczym 4. Wyrazy tworzące grupę podmiotu i grupę orzeczenia to… 5. Część zdania należąca do grupy orzeczenia, odpowiadająca na pytania przypadków, oprócz mianownika to… 6. Wszystkie określenia podmiotu to… 7. Wypowiedzenie które nie posiada orzeczenia, ale może być uzupełnione o osobową formę czasownika 8. Określa orzeczenie i odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? 9. Zdanie z rozbudowaną grupą podmiotu i grupą orzeczenia to zdanie pojedyncze… 10. Wypowiedzenie zawierające tylko podmiot i orzeczenie to zdanie pojedyncze… - N: Po treningu pamięci czas na ćwiczenia w grupach. Dostaniecie zestaw zadań, za które do zdobycia będą punkty. Na końcu - wyłonimy zwycięzców. (N dzieli uczniów na 4 grupy, prosi o wybór liderów i rozdaje karty pracy) - N: Pierwsze ćwiczenie to gra pt. „Rozciąganie zdania”. Uwaga, czytam instrukcję: Na planszach przed sobą macie po 3 zdania pojedyncze nierozwinięte. Waszym zadaniem jest zbudowanie możliwie jak najdłuższych, sensownych zdań, ale ułożonych na kształt piramidy. Aby tego dokonać, musicie przestrzegać kilku zasad: * do podanego „wierzchołka” należy dopisywać określenia jednocześnie z dwóch stron *kolejne określenia powinny znajdować się na coraz niższych poziomach *nie wolno dopisywać czasowników! *za każde poprawne „piętro” drużyna zdobywa 1 punkt *liczą się poziomy kompletne tj. uzupełnione po obu stronach *czas wynosi 5 minut Wygrywa ta drużyna, która zbuduje jak najwyższe „piramidy” i zgromadzi najwięcej punktów. Oto WZÓR: pies szczeka kudłaty głośno mały na podwórku. Wierzchołek 1: sprinter biegnie Wierzchołek 2: zawodnik skacze Wierzchołek 3: zapaśnik walczy - N prosi o odczytanie efektów pracy przez liderów grup i przyznaje punkty. N: Co daje nam użycie zdań rozwiniętych? - N: kolejna konkurencja to „Bieg z przeszkodami” (N rozdaje długie, zapisane paski papieru), N: Macie przed sobą dosyć nietypową bieżnię. To tory zbudowane ze zdań pojedynczych. Przeszkodami są luki lub równoważniki zdań, które należy pokonać, wpisując odpowiednie wyrazy, by powstały logiczne zdania pojedyncze. W tym celu należy też odwołać się do wiedzy z zakresu różnych dyscyplin sportowych. Wpisując wyraz, podpiszcie, jaka to część zdania. Za każdy poprawnie wstawione słowo, a także za podpisanie części zdania drużyna otrzymuje po 1 punkcie. Dodatkowy punkt - dla najszybszych. Konkurencję wygra ta drużyna, która pierwsza dotrze do mety z prawidłowo pokonanymi przeszkodami. Na miejsca! Gotowi! Start! … ścigają się na rowerach.=> Zapaśnicy walczą …. => kolejna konkurencja pięcioboju. =>… medale są nagrodą za zajęcie drugiego miejsca. => Podnoszenie ciężarów ważną dyscypliną olimpijską. => Na strzelnicy zawodnicy strzelają do tarcz z … …. => Zawodnicy sumo noszą na sobie … => Konkurencje lekkoatletyczne rozgrywane są na… =>… jest marzeniem każdego sportowca. - N prosi o odczytanie wyniku lidera grupy, która skończyła pierwsza i przyznaje punkty. - N rozdaje grupom po 2 karty w kształcie kół, z pustym środkiem i zapisanym na brzegu zdaniem. - N: To tarcze z zapisanymi zdaniami. Celujcie uważnie i eliminując kolejne określenia, „ustrzelcie” związki główne tych zdań. Wynik zapiszcie pośrodku. Poprawna odpowiedź to 1 punkt. Zwycięstwo należy do precyzyjnych strzelców. Tarcza 1: Wytrwali kajakarze w zielonych koszulkach są blisko ostatniej boi przed metą. Tarcza 2: Podczas biegu przez płotki, młoda portugalska zawodniczka została wyprzedzona przez starszą koleżankę z reprezentacji. - N prosi o odczytanie efektów i wyjaśnienie, co to jest związek główny; przyznaje punkty - N: to już ostatnia potyczka. Teraz wasze zadanie polega na tym, by wcielić się w zawodnika i tak celnie „rzucić dyskiem”, by kompletnie rozłożyć zdanie pojedyncze, które otrzymacie na planszy. Pamiętajcie o podpisaniu wszystkich jego części. Poprawne wykonania zadania to aż 14 punktów! (N rozdaje karty z zapisanymi zdaniami) „Niezwykle zmęczeni i szczęśliwi sportowcy wracają wesoło do swych domów ze złotymi medalami, zdobytymi podczas zawodów.” - N prosi lidera jednej z grup, by przestawił graf na tablicy. - N podlicza punkty uzyskane przez drużyny. Zwycięzców nagradza oceną bardzo dobrą.	- U odpowiadają i zapisują na tablicy: 1. PODMIOT 2. ORZECZENIE 3. JEDNO 4. OKREŚLENIA 5. DOPEŁNIENNIE 6. PRZYDAWKI 7. RÓWNOWAŻNIK 8.OKOLICZNIK 9. ROZWINIĘTE 10. NIEROZWINIĘTE - U w grupach rozwijają zdania. Powstają konstrukcje np.: 1. Młody, silny sprinter biegnie szybko po bieżni. 2. Silny, dzielny polski zawodnik skacze odważnie wzwyż o tyczce. 3. Niski, szczupły amerykański zapaśnik walczy dzielnie z muskularnym przeciwnikiem. - U: Można przekazać więcej informacji. - U uzupełniają kolejne zdania: Kolarze (podmiot) ścigają się na rowerach. * Zapaśnicy walczą wręcz (okolicznik). * Trwa (orzeczenie) kolejna konkurencja pięcioboju. * Srebrne (przydawka) medale są nagrodą za zajęcie drugiego miejsca. * Podnoszenie ciężarów jest (część orzeczenia imiennego) ważną dyscypliną olimpijską. * Na strzelnicy zawodnicy strzelają do tarcz z karabinów pneumatycznych (dopełnienie). * Zawodnicy sumo noszą na sobie przepaski (dopełnienie). * Konkurencje lekkoatletyczne rozgrywane są na stadionie (okolicznik). * Zwycięstwo (podmiot) jest marzeniem każdego sportowca. - Lider zwycięskiej drużyny odczytuje tekst. - U wypisują związki główne: Tarcza 1: kajakarze są blisko Tarcza 2: zawodniczka została wyprzedzona - U z grupy, która skończyła pierwsza odczytuje odpowiedzi. Wyjaśnia: związek główny to związek podmiotu i orzeczenia - U dokonują rozbioru zdania oraz nazywają jego części sportowcy - wracają / \ / \ zmęczeni szczęśliwi wesoło do domów / / \ niezwykle z medalami swych / \ złotymi zdobytymi \ podczas zawodów	Gra dydaktyczna Heureza
Faza syntezy	5 min.	- N: Zmęczeni, ale szczęśliwi, dotarliśmy wreszcie do mety. Wszystkie konkurencje zostały pomyślnie ukończone. Zanim pójdziecie świętować sukces, podsumujmy to, o czym dziś mówiliśmy. W tym celu uzupełnimy wspólnie na tablicy graf, który wy wkleicie do zeszytu. (N rozdaje karty z grafami i prosi po kolei kilka osób o wypełnianie luk) „Przepis na zdanie pojedyncze” Równoważnik zdania + osobowa forma ………, czyli …………… II zdanie pojedyncze / \ Rozwinięte Nierozwinięte II II Zd. nierozwinięte + określenia 1)……… / 2)…+… ………+……… / / \ schemat ……… zd. pojedynczego ……… ……… ……… - N: Trening czyni mistrza, więc mam dla Was zadanie specjalne do domu. Oto jego treść: „Wykorzystując wiedzę zdobytą na lekcji, a także posługując się uzupełnionym grafem, z podanego równoważnika utwórz długie zdanie pojedyncze rozwinięte i dokonaj jego rozbioru.” Równoważnik : „Zawody na stadionie.” - N: Dziękuję za współpracę na lekcji i życzę miłej zabawy w domu.	- U uzupełniają graf: Równoważnik zdania + osobowa forma czasownika, II czyli orzeczenie zdanie pojedyncze / \ Rozwinięte Nierozwinięte II II Zd. nierozwinięte + określenia 1)orzeczenie / 2) podmiot + orzecz. podmiot +orzeczenie / / \ schemat rozbioru przydawka / okolicznik zd. pojedynczego dopełnienie

5

---