1. Diagnostyka chorób płuc
a) zdjęcie PA rtg
b) zdjęcie boczne rtg
c) zdjęcie warstwowe (tomografia liniowa o rozdzielczości o,5cm)
d) skopia
e) USG- róznicowanie płynu od zmian zapalnych, pobranie płynu do diagnostyki
f) TK spiralne - przed/po kontraście
g) madiastinoskopia - w znieczuleniu na sali oparacyjnej z możłiwością pobrania węzła chłonnego
h) bronchoskopia

2. Diagnostyka serca
a) rtg AP
b) rtg boczne
c) USG
d) sondy USG doprzełykowe (ocena śródpiersia wraz z unaczynieniem)
e) MR
f) TK spiralne
g) prześwietlenie (skopia) uzupełnienei rtg (tętnienie)
h) koronarografia

3.Diagnostyka opłucnej
a) rtg (zap. wysiękowe - płyn wolny/otorbiony)
b) TK (nowotwory/płyn/zrosty)
c) USG (płyn w opłucnej)
d) rtg poziomym promieniem u chorego leżącego na chorym boku (małą ilość płynu)

4. Obrazowanie śródpiersia
a)zdjęcie klatki z zasotosowaniem tevchniki wysokiego napięcia >120kV l
b) spiralne TK
c) skopia
d)sondy USG
e) TK (wielopłaszczyznowa ocena zmian, gł. tętniaków aorty, guzów śródpiersia)
f) aortografia, kawografia, cyfrowa angiografia subtrakcyjna
g) scyntygrafia izotopowa (gł. diagn. tarczycy)
h) USG - diagn. grasicy,węzłów chłonnych
i) echokardiografia

5. Schemat post. diag. w nowotworach płuc
I. zdjęcie przeglądowe
II. zdjęcie warstwowe
IIIa bronchoskopia                  IIIb biopsja przezskórna
(biopsja, postać wnękowa)               (postać obwodowa)
     IV. ocena operacyjności w TK

6. Kryteria nieoperacyjności now. oskrzeli

Konieczne jest ustalenie bud. Histologicznej oraz zaawansowania TNM guza.

-guzowate nacieczenie węzłów tchawiczo- oskrzelowych lub tchawiczych po stronie przeciwnej

-paradoksalna ruchomość przepony (naciecz. Nerwu przeponowego), chrypka (naciecz. N. zwrotnego)

-zwężenie przełyku lub jego przemieszczenie przez powięk. Węzły

-krwisty wysięk opłucnowy z kom. Rakowymi

-odległe przerzuty (ale przerzuty do węzłów tchawicy w raku płaskonabł. i wielkokom. Nie są przeciwwskazaniem!)

-zwęż. lub zamknięcie prawej lub lewej tętnicy płucnej na odcinku 15mm od podziału

-nacieczenie przez węzły lub sam guz dużej żyły śródpiersia, osierdzia, żeber

-proces rozsiany w płucach (np. rak drobnokom.)

-zły stan chorego, niewydolność oddechowa, krążeniowa

7. Program przedoperacyjny raka płuc

a)wykrycie zmiany i jej połozenia

b)rozpoznanie różnicowe

c)ocena operacyjności

Wykonać zdjęcie RTG a następnie w zależności od obrazu:

1. cień krągły obwodowy do 2-3cm: bad. cytol. Plwociny, biopsja cienkoigłowa, aspiracyjna przez ścianę klatki pier. Jeśli wynik ujemny, to torakotomia (jako met. diagnostyczna!)

2. cień krągły >3cm: bronchofiberoskopia z biopsją szczoteczkową lub cewnikowanie drzewa oskrzelowego, cienkoigłowa biopsja aspiracyjna. Bad. cytol. Plwociny

3. zagęszcz. przywnękowe: bronchoskopia- szczoteczka (wycinek, wydzielina po bronchoskopii). Bad. cytol. Plwociny

4. zagęszcz., niedodma, powiększone węzły: bronchoskopia lub br.fiberoskopia (biopsja, wydzielina). Bad. cytol. Plwociny. Mediastinoskopia lub biopsja węzłów prze bronchoskop. TK, angiografia tęt. Płucnej, flebografia żyły gł. Górnej

5. zagęszcz. Drobnoguzkowe w obu płucach: bad. Cyto. Plwociny, biopsja przez bronchofiberoskop lub mała torakotomia

Ocena operacyjności guza (patrz pkt. 6)

8. Ocena stopnia rozległości guza płuc przed leczeniem oper.

RTG- wielkość, położenie, zajęcie węzłów

TK- -II-

Angiografia- zajęcie naczyń płucnych (teraz głównie jako met. Leczenie: embolizacja)

Mediastinoskopia- potwierdzenie zajęcia węzłów, gdy rtg niejesne

Bronchoskopia- położenie, wycinki

MR- ocena zajęcia śródpiersia

9. Ocena serca i dużych naczyń

RTG: (p-a, boczne lewe, boczne lewe z łykiem baru, +ewent. Skośne przednie pawe lub lewe) - ułożenie, wielkość, tętniaki itd.

USG: wady zastawek, choroby osierdzia, ruchomość ścian, płyn w osierdziu, przecieki itd.

MR: zmiany kształtu, wielkości, tętniaki, blizny, skrzepliny, rozwarstwienia, ocena guzów, wielkość jam serca, zwapnienia, martwice, lipidy, pomiar przepływu w naczyniach, ocena stęż. Tlenu we krwi (niepotrzebny kontrast!)

TK (z kontrastem): jak wyżej

Angiografia, koronarografia: przebieg, zwężenia, naciekanie, patol. Unaczynienie

Scyntygrafia, scynt. Wysiłkowa: grubość mięśnia serca, ruchomość ścian, niedokrwienie (scynt. wysiłkowa lepsza nawet od EKG!)

RTGkinematografia- ruch ścian (robi to ktoś jeszcze? :\ )

EKG, Holter EKG

Cewnikowanie serca: ciś. w jamach, wysycenie tlenem, wyliczenie pojemności, wylicz. Przepływu w krążeniu dużym i małym, przecieki, opory)

Dla naczyń możłiwe:

USG + Doppler

Termometria

Oscylometria

Pletyzmografia (zmiana objętości kończyny w czasie wypełniania tętnic)

Bad. Izotopowe

Angiografia

TK, MR

10. Ocena skuteczności zdjęcia przeglądowego jamy brzusznej

Obecnie stosowane jedynie do oceny:

1. perforacji przewodu pokarm. (sierp powietrza pod kopułami)

-żołądek

-dwunastnica

-jelito grube

Może być też po:

-niedawnych zabiegach na jamie brzusznej (do 6 dni)

-insulfacji (przedmuchiwaniu) jajników

-perforacji macicy, pochwy

-jatrogenna odma otrzwnowa

2. niedrożności jelit (poziomy płynów)

może to być też ropień podprzeponowy!

Czasami widoczne:

-kamienie (żółciowe, nerkowe)

-anomalie w budowie i położeniu nerek (np. nerka podkowiasta)

-ciała obce metaliczne

-guzy

-płyn w jamie brzusznej (ascites)

-odma podskórna

-nieprawidłowe ustawienie przepony

-płyn w opłucnej

-zwapnienia (w węzłach, blaszkach miażdżycowych, nowotworach, torbielach nerek)

1.Diagnostyka przełyku.

Metody badania

a)ezofagoskopia

b)radiografia kontrastowe

c)tomografia komputerowa

-radiografia dwukontrastowe:pozwala dokładnie odzwierciedlić powierzchnie bł. Śluzowej przelyku. Polega na dożylnym/domięśniowym podanie Śródków rozkurczowych (buscopan,glucagon) oraz doustnym podaniu preparatów gazotworczych + środku cienującego.

Wskazanie:podejrzenie wczesnego raka przełyku,objawy zap. przełyku

-radiografia jednokontrastowe:chory wypije środek cienujący.Pozwala ocenić stan przełyku na całej długości oraz rozpoznać:-zaburzenia czynnościowe,przepuklina rozworu 2)przełykowego, uchyłki, guzy i żylaki przełyku.

TK:Do oceny rozległości raka przełyku, określa stosunek nacieku do sąsiednich narządów śródpiersia, przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych wątroby, płuc.

d)ultrasonografia przełykowa (endosonografia)określa głębokość nacieku nowotworowego

Choroby przełyku

Zapalenie przełyku

Umiejscowienie;dolna, środkowa część.

Obraz:światło przełyku ulega rozszerzeniu, fałdy bł. Śluzowej pogrubiałe.W badaniu dwukontrastowe powierzchnia wewnętrzna staje się drobno lub gruboziarnista.

Nadżerki powodują nierówność zarsysów przełyku.

Owrzodzenia ujawniają się jako naddatki cieniowe.

Nowotwory przełyku

Umiejscowienie:środkowa i dolna część przełyku

Obraz:zależy od okresu rozwoju nowotworu.

a)wczesna postać- obejmuje bł. Śluzowa i podśluzowa.Guz ujawnia się jako płaskie ograniczone uwypuklenie bł. Śluzowej i owrzodzenie o nieregularnej powierzchni

b)okres zaawansowany- 3 postacie:guz o charakterze polipowatym,naciekającym i wrzodziejącym.Ponad zwężeniem światło przełyku jest miernie rozszerzone.

Bad. Uzupełniające:rtg klatki piersiowej, TK

Żylaki przełyku

Najbardziej czuła metoda jest wziernikowanie przełyku.

Obraz:okrągłe/ wężykowate guzki wpuklające do światła

Achalazja

Zaburzenie czynnosciowe,brak perystaltyki oraz upośledzenie czynności dolnego zwieracza przełyku.

Umiejscowienie:brzuszny odcinek przełyku.

Obraz:rozszerzony i wydłużony przełyk tworzy esowate zgięcie, szczególnie w okolicy nadprzeponowej.Odcinek brzuszny jest stożkowato zwężony.

Twardzina

Obraz;przełyk jest rozszerzony, wypełniony powietrzem i pozbawiony fałdów bł. śluzowej.Fala perystaltyczna jest niewidoczna lub pojawia się w dłuższych odstępach czasu.Zawiesina zalega w przełyku, co związana jest z upośledzona czynność dolnego zwieracza.

Uchylki-ograniczone uwypuklenia= naddatki cieniowe

- uchyłki z pociągania,z uwypuklenia(np. uchyłek zenkera na granicy gardła i szyjnej części przełyku),i rzekome(rozszerzone przewody gruczołowe)

12.Diagnostyka żołądka i dwunastnicy

Metody badania

Radiografia jednokontrastowa:-chory zgłasza się do badania na czczo. Wypije 30-50ml zawiesiny pod kontrola telewizji rentgenowskiej.Obraca się chory w pozycji leżącej Wokół długiej osi ciała żeby uzyskać dobre pokrycie środkiem cienującym całej bł. Śluzowej. Całkowite wypełnienie żołądka uzyskujemy po podaniu pacjentowi w pozycji stojącej dalszych 200ml zawiesiny cienującej.

Radiografia dwukontrastowa: stosuje się zawiesina barytowa jako dodatniego środka cienującego oraz dwutlenek węgla jako ujemnego środka cieniującego- stwarza optymalne warunki oceny struktury rzeźby bł. Śluzowej.

Farmakoradiografia:pozwala na rozroznicowanie zmian organicznych z zaburzeniami czynnościowymi:stosuje się metoklopramid, butylobromek hioscyny lub glucagon.

Endoskopia

USG endoskopowa- wczesne rozpoznania raka żołądka, rozległość i przerzuty do okolicznych węzłów

TK do oceny stopnia zaawansowania procesu nowotworowego.

Choroba wrzodowa żołądka

Podstawa rozpoznania jest wykrycie niszy wrzodowej.Obowiązuje zasada uwidocznienia i oceny niszy w dwóch płaszczyznach AP i bocznej.

Boczny rzut:dodatek cieniowy.W rzucie AP: okrągła /owalna plama środka, cienującego która otacza naciek zapalny widoczne jako pierścieniowate przejaśnienie.

W okresie gojenia nisza wypełni się ziarnina. Kurczenie tk. Bliznowatej powoduje zbieżny układ fałdów bł. Śluzowej w kierunku owrzodzenia.

Wrzód dwunastnicy.

Najczęstsze umiejscowienie to opuszka żołądka.

PA-nisza uwidacznia się jako okrągła plama środka cienującego otoczona walem obrzęku.

Boczne zdj.-Dodatek cieniowy łączący się szeroka podstawa ze światłem opuszki.

Początek bliznowacenia- zmiana kształtu niszy, z okrąglej staje się trójkątna/linijna. Ukazują się fałdy bł. Śluzowej ułożone promieniście i występuje okrężne węzenie opuszki.

Powikłania ch. Wrzodowej to krwawienie z przewodu pok,perforacja wrzodu i zwężenie odźwiernika.

Nowotwory żołądka

3 postacie morfologiczna raka zaawansowanego; polipowaty, naciekająca i wrodziejąca

Przepuklina rozworu przełykowego

Przepuklina wślizgowa - najczęściej występująca, dochodzi do przemieszczenia podprzeponowego odcinka przełyku i części wpustowej żołądka do kl. Piersiowej

Przepuklina okoloprzełykowa- prawidłowe podprzeponowe położenie wpustu żołądka. Przemieszczeniu ulega natomiast bliższa część żołądka, która przylega równolegle do dolnego odcinka przełyku.

13.Metody diagnostyczne stosowane w wykrywaniu schorzeń jelita grubego.

1.Zdjecia przeglądowe.Wskazania:ostry brzuch, niedrożności, niedokrwienie jelita, ostry stan zapalny(megacolon toxicum)

2.Badania dwukontrastowe-

Przygotowanie chorego:

1. Dnia dieta bezresztkowa

2. Dnia czyste płyny, do 3-4L i tabletka bisakodylu.

3. Dnia lewatywa- 1godz przed badaniem.

Przeciwwskazania; niedrożności, potencjalne trudności techniczne(np. ciężko chory, niewspółpracujący chory), głęboka biopsja przed 40 dniami, ostre zaawansowane zmiany zap.(megacolon toxicum), ostre zap. (perforacja) uchyłków

3.Wlew bez przygotowania.ostre stany zapalne przebiegające z biegunka(colitis ulcerosa) zwłaszcza w badaniach kontrolnych.

Przeciwwskazania:megacolon toxicum,biopsja jelita(wlew po 40 dniach) wieloletnie colitis ulcerosa ,i choroba Cohna.

4.Badanie jednokontrastowe. Jelito nieoczyszczone z mas kałowych, podejrzenie niedrożności, u pacjentów bardzo starych, niedołężnych i z ograniczona ruchomością.

5.USG możemy określić grubość ściany jelita, nacieki, ropnie lub przebicie uchyłku. W badaniach endoskopowych USG jest stosowane w celu określenia miejscowej nacieku w raku odbytnicy.

7.TK wyjaśnia rozległość zmian nowotworowych i ropni poza światłem oraz zap. Uchyłków

14.Schemat postępowania diagnostycznego w nowotworach odbytnicy.

1.Badanie per rectum- przydatne w określeniu lokalizacji,wielkości zakresu naciekania dystalnego odcinka odbytnicy.

Twarde obszary w obrębie guza mogą wskazywać no obecność raka, miękkie polipy natomiast na ogol łagodne.Jesli wyczuwa się ze nowotwór jest przytwierdzone do okolicznych tkanek to można podejrzewać ze jest związane z naciekiem przez niego ściany jelita.

2.Rectosigmoioskopia jest przydatna w określeniu dokładniej lokalizacji raka odbytnicy w stosunku do brzegu odbytu.

3.USG endorektalna dostarcza informacji dotyczącej głębokości naciekania

4. Kolonoskopia z biopsja zmiany i kontrola pozostałej części okrężnicy jest konieczna do wykluczenia dodatkowych zmian.

5 RTG klatki piersiowej

6Badania laboratoryjne - obecność antygen CEA

7.TK do oceny wątroby, j. brzusznej pod względem przerzutów i obu nerek(czy nie są uciśnięte moczowody)

15.Diagnostyka trzustki.

Metody badania- USG,TK i pankreatocholangiografia wykonywana metoda konwencjonalna/za pomocą MR

Ostra zapalenia trzustki; a)postać obrzękowa b) postać martwicza

Wstępna metoda badanie jest USG, najwięcej informacji rozpoznawczych można uzyskać za pomocą TK. W postacie obrzękowej występuje znaczne powiększenie trzustki,natomiast w martwiczej jest miernie powiększona.

Powikłania:torbiele rzekome, ropnie,wolny płyn w j. otrzewnej, zakrzepice żyły śledzionowej lub wrotnej i szerzenie się nacieku zapalnego na sąsiednie struktury.

PZT. Zarysy trzustki SA nierówne, a struktura wewnętrzna niejednorodna.Rozszerzenie nierówne zarysy przewodu trzustkowego głównego i jego bocznych gałęzi, torbielowate rozszerzenia przew. Trzustkowych oraz występowanie w ich światła złogów wapnia.( Zwapnienia można uwidocznić na zdj przeglądowym)

Rak trzustki adenocarcinoma stanowi 90% now. Trzustki. Najczęściej umiejscawia się na głowie trzustki. Trzustka jest prawidłowa lub powiększona, zarysy narządu; miejscowe uwypuklenie, w miąższu występuje ogniskowy obszar upośledzenia ukrwienia. Przewodu trzustkowy jest rozszerzony o gładkich zarysach, drogi żółciowe mogą być rozszerzone lub prawidłowe. Inne objawy: naciek przestrzeni zaotrzewnowej, przerzuty

16 Ocena przedoperacyjna nowotworów trzustki

badania podstawowe(USG, TK, ERCP, EUS [endoskopowa ultrasonografia przez ścianę dwunastnicy - b. dobrze obrazuje małe guzy] )

zdjęcie RTG z podaniem siarczanu baru w celu uwidocznienia ew. nacieku na dwunastnicę i żołądek

Ocena dużych naczyń: USG, angioTK, angiografia wybiórcza pnia trzewnego(celiakografia), splenoportografia

17 Objawy kliniczne choroby wrzodowej żołądka - podać schemat postępowania diagnostycznego

Objawy: żołądek - bóle w nadbrzuszu występujące bezpośrednio po posiłku, często zależne od rodzaju pokarmu; dwunastnica - bóle w nadbrzuszu na czczo, bóle nocne, często ustępujące po spożyciu pokarmu.

Inne objawy: nudności i wymioty, zmniejszony apetyt, niekiedy uczucie pełności w górnej części brzucha i wzdęcia

Objawy krwawienia!

Podstawą rozpoznania jest badanie endoskopowe.

Zalety: możliwość pobrania materiału do badania hispat (różnicowanie z rakiem)

diagnostyka H.Pylori (wycinki pobieramy z żołądka, przy istnieniu wrzodu w dwunastnicy przyjmujemy obecność HP)

możliwość uwidocznienia krwawienia

Wady: inwazyjność badania

możliwość przeoczenia zmian.

Badanie radiologiczne obecnie wykonywane jest rzadziej, gdy endoskopia jest przeciwwskazana lub gdy istnieją wątpliwości diagnostyczne. Stosuje się metodę podwójnego kontrastu i metodę dozowanego ucisku (opuszka dwunastnicy). Badanie radiologiczne pomaga różnicować ch. wrzodową z zaburzeniami czynnościowymi, rakiem żołądka i przepukliną rozworu przełykowego.

18 Zmiany patologiczne w jelicie cienkim - wymienić metody diagnostyczne

niedrożność ileus - zdjęcie przeglądowe na stojąco (poziomy płynów)

swoiste zapalenia - Leśniowski-Crohn: USG (pogrubienie ściany), pasaż jelitowy(podwójny kontrast?), TK(zmiany w krezce)

gruźlica jelit, obecnie rzadka: pasaż, TK(zmiany w krezce)

uchyłek Meckela - w jelicie krętym, najlepsza metoda - podwójny kontrast, czasami występuje ektopia nabłonka żołądkowego - owrzodzenia

zespoły złego wchłaniania(najczęstsza celiakia) - pasaż jelitowy: przyspieszony, poszerzenie, hipotonia jelit

Guzy jelita cienkiego - rzadkie

Rakowiak, chłoniak, raki (wyjątkowo) - diagnostyka: pasaż, badanie podwójnym kontrastem, TK

19 Diagnostyka pęcherzyka żółciowego

Najczęstsze schorzenia: kamica, zapalenie, rak

Metody: podstawowa diagnostyka: USG

Dodatkowe badania:

zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej ma małą wartość diagnostyczną (dobre do uwidocznienia powietrza w drogach żółciowych i pęcherzyka porcelanowego)

TK (zwłaszcza przy podejrzeniu nowotworu),

ERCP wsteczna endoskopowa cholangiopankreatografia (b. dobrze uwidocznia kamienie w przewodzie pęcherzykowym, kamienie żółciowe)

Cholangiografia przezskórna - nakłucie pod kontrolą rtg wewnątrzwątrobowego przewodu żółciowego, metoda inwazyjna, obarczona powikłaniami, stosowana w ostateczności.

Cholangiografia śródoperacyjna ( wprowadzenie przez przewód pęcherzykowy kontrastu podczas cholecystektomii)

Wybiórcza celiakografia (nowotwór - patologiczne unaczynienie)

[Starsze podręczniki piszą również o cholecystografii doustnej i dożylnej, obecnie chyba nie stosowane]

20 Schorzenia dróg żółciowych

kamica, zapalenie bakteryjne, nowotwory, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych

USG, ERCP, TK(spiralne bez lub z kontrastem)

EUS - ultrasonografia endoskopowa(kamica przewodowa)

MRCP - cholangiografia metodą rezonansu magnetycznego - badanie bez kontrastu, dobre, szczególnie przy p.s.z.d.ż, trudno dostępne

Cholangiografia przezskórna

Cholangiografia śródoperacyjna - podczas cholecystektomii

Cholangiografia pooperacyjna - przez pozostawiony dren (Kerha)

Wybiórcza celiakografia (nowotwór - patologiczne unaczynienie)

21. Metody diagnostyczne stosowane w ocenie zmian patologicznych w wątrobie

Najczęstsze schorzenia ogniskowe wątroby:

Torbiele (prawdziwe, rzekome-pourazowe, pasożytnicze-bąblowiec, mnogie), ropień (pojedynczy-urazowy, przerzutowy; mnogi-powikłanie przewlekłego ropnego zapalenia dróg żółciowych), rak wątrobowokomórkowy (powikłanie marskości), naczyniak jamisty (najczęstszy nowotwór łagodny wątroby), ogniskowy przerost guzkowy (łagodny nowotwór zbudowany z komórek wątroby z blizną w części centralnej), gruczolak (guz łagodny, rzadki głównie u kobiet stosujących antykoncepcje, często złośliwieje), przerzuty (90% nowotworów wątroby)

Choroby miąższowe:

Stłuszczenie, marskość, zespół Budda-Chiariego, hemochromatoza

Najczęściej bada się wątrobę za pomocą:

1) Ultrasonografii (pacjent zgłasza się 6-8h po ostatnim posiłku, w stanach nagłych bada się wątrobę bez przygotowania, w czasie badania ocenia się wielkość, kształt i zarysy zewnętrzne narządu, echogeniczność i strukturę wewnętrzną-naczynia i przewody żółciowe) - można zastosować również kolorowy Doppler (badanie unaczynienie i różnicowanie rozgałęzienia żyły wrotnej, żył wątrobowych i poszerzonych przewodów żółciowych) oraz ultrasonografie śródoperacyjną

2) Tomografii komputerowej -2 metody badania:

-przed podaniem środka cieniującego (służy uwidocznieniu zwapnień, świeżo wynaczynionej krwi, guzków regeneracyjnych w przebiegu marskości wątroby)

- po podaniu kontrastu (ma decydujące znaczenie, ze względu na unaczynienie wątroby z dwóch źródeł oraz występowanie guzów, które mogą być zaopatrywane bądź przez żyłę wrotną lub tętnicę wątrobową, odmianą tego badania jest podanie środka cieniującego przez cewnik wprowadzony wybiórczo do tętnicy śledzionowej bądź krezkowej górnej - TKAP (jedynie wybrane przypadki).

Metody uzupełniające:

1) Rezonans magnetyczny (techniki HASTE lub RARE - stosowane w rozpoznawaniu i różnicowaniu ogniskowych chorób wątroby, obrazowaniu dróg żółciowych, pęcherzyka żółciowego i przewodu trzustkowego)

2) Arteriografia (po nakłuciu tętnicy udowej wprowadza się cewnik do brzusznego odcinka aorty a następnie przez pień trzewny do tętnicy krezkowej górnej, podstawowe wskazania to hemobilia oraz paliatywne leczenie nieoperacyjnych nowotworów złośliwych za pomocą wstrzykiwania cytostatyków i embolizacji)

3) Badania izotopowe (scyntygrafia wykonywana w razie wątpliwości, co do złośliwego charakteru zmiany litej)

22. Przygotowanie chorego do badania USG, TK

Przygotowanie do USG:

- ultrasonografie jamy brzusznej wykonujemy na czczo (połknięte w czasie posiłków powietrze stanowi istotną przeszkodę dla ultradźwięków, po posiłku pęcherzyk żółciowy obkurcza się i jego ocena jest trudna),

-zakaz palenia tytoniu przed badaniem (także obkurcza pęcherzyk),

-wypełnienie pęcherza moczem w przypadku badania narządów miednicy mniejszej

(wypycha pętle jelitowe poza miednicę mniejszą -> lepsza wizualizacja narządów),

-w przeddzień badania środek przeczyszczający w formie tabletek - Bisacodyl, Laxigen lub naparu z ziół -Normosan (Muniek by się ucieszył),

-w przypadku badania w godzinach rannych nie należy spożywać śniadania i godzinę przed badaniem wypić 2-3 szklanki niegazowanego płynu,

-w przypadku badania popołudniowego można zjeść lekkostrawne beztłuszczowe śniadanie, również obowiązuje wypełnienie pęcherza,

-niemowlęta badamy prze porą karmienia,

-badanie prostaty wykonujemy po opróżnieniu odbytnicy - wskazana lewatywa przed badaniem,

-badanie pozostałych części ciała nie wymaga specjalnego przygotowania.

Przygotowanie do TK:

-TK wykonujemy na czczo, (co najmniej 6h bez posiłku),

-w przypadku badania jamy brzusznej stosuje się doustny roztwór wodnego kontrastu tuż przed badaniem

-stosuje się również dożylne jodowe środki cieniujące (badanie CUN, serca, wątroby, trzustki, nerek)

-uwidocznienie pochwy i jej sklepienia - stosuje się tampony nasączone środkiem cieniującym

-w niektórych przypadkach środki hamujące ruchy jelit (np. Buscopan, Glukagon)-eliminacja zaburzeń spowodowanych ruchami jelit,

-unika się wykonywania badania u osób z klaustrofobią

-małym dzieciom tuz przed badaniem podaje się środki uspokajające, może zajść konieczność znieczulenia ogólnego.

23. Przygotowanie do wlewu kontrastowego jelita grubego

Należy dokładnie oczyścić jelito z mas kałowych:

1 dzień - dieta bezresztkowa,

2 dzień - czyste płyny, do 3-4 l, i tabletka bisakodylu,

3 dzień - lewatywa - 1 godzinę przed badaniem.

24. Zmiany patologiczne w przestrzeni zaotrzewnowej (metody obrazowania)

Przestrzeń zaotrzewnowa sięga od poziomu przepony do miednicy. Znajdują się w niej nerki, nadnercza, moczowody, aorta, żyła główna dolna, trzustka, węzły chłonne, nerwy, zaotrzewnowe odcinki jelita grubego i dwunastnicy.

Podstawowe metody badania to TK i MR

Podstawowe zmiany patologiczne:

-krwiak przestrzeni zaotrzewnowej - w pierwszym okresie wykonuje się TK w okresie późniejszym MR (hemoglobina przemienia się w methemoglobinę, co daje silniejszy sygnał),

-zwłóknienie przestrzeni zaotrzewnowej - TK i MR,

-guzy pierwotne - zwykle mięsaki - można wykonać jeszcze USG

25. Diagnostyka tętniaków aorty brzusznej

Tętniak aorty brzusznej to miejscowe rozszerzenie światła naczynia o średnicy przekraczającej 30mm (zwykle poniżej tętnic nerkowych i może szerzyć się na tętnice biodrowe).Tętniaki powyżej 50 mm średnicy, krwawiące, szybko powiększające się (5mm/rok) wymagają operacji.

Podstawowa metoda wykrywania:

-USG (wykazuje poszerzenie aorty i obecność skrzeplin)

Metody uzupełniające:

-TK (ocenia dodatkowo stosunek tętniaka do tętnic biodrowych i nerkowych oraz umożliwia rozpoznanie krwawienia z tętniaka),

-Aortografia i MR (służą głównie do oceny drożności tętnic nerkowych, trzewnych, biodrowych).

26. Zmiany patologiczne w śledzionie - metody diagnostyczne

- zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej i klatki piersiowej - kształt, wielkość(12-15cm/6-8cm), położenie śledziony, stan przepony, opłucnej, żeber, przemieszczenie narządów(bańki żołądka), zwapnienia w śledzionie lub jej naczyniach(miażdżyca, torbiel bąblowca, pourazowe, pozapalne, CA, zejście prosówki), obj. ostrego brzucha(po urazie śledziony); generalnie słaba metoda do badania śledziony

- badanie izotopowe - ⁵⁸Cr, ⁹⁹Tm, nośnik - znakowane erytrocyty. Na podstawie stopnia i szybkości gromadzenia się znacznika można ocenić czynność krwiogubną, kształt, położenie, wielkość. Wskazania - splenomegalia, urazy, torbiele, guzy

- USG - pozwala uwidocznić krwiak okołośledzionowy, odróżnić guz lity od torbieli. Wskazania - takie same. USG + doppler - dla oceny krążenia wrotnego

- TK - można połączyć z dożylnym wlewem wodnego środka cieniującego. Wskazania - to samo

- badania naczyniowe - arteriografia pnia trzewnego - jodowe środki cieniujące. uwidocznienie: urazów, zmian naczyniowych, zab, odpływu i unaczynienia, nowotworzenie naczyń

- oczywiście badanie palpacyjne - to również metoda diagnostyczna:)

- biopsja przezskórna lub laparoskopowa(bezpieczniejsza)

Uraz śledziony: TK! - ubytek miąższu, krwiak, przemieszczenie śledziony i jej pęknięcie; USG - krwiak, RTG - ewentualnie

Zmniejszenie śledziony - gruźlica, anemia sierpowata, ludzie starsi

Powiększenie - zapalenie, torbiele, CA, zab. krążenia

27. Diagnostyka układu moczowego

- zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej - kształt, wielkość, położenie nerek, zwapnienia, zarysy mięśni lędźwiowych(zatarcie w zapaleniu), układ kostny(przerzuty do kości z prostaty). Zawsze poprzedza urografię.

- urografia - dożylne podanie jodowego środka cieniującego; wymaga przygotowania pacjenta(rano na dzień przed lekki posiłek i środek przeczyszczający, na wieczór wlew oczyszczający z 2l wody, w dniu badania na czczo). PRZECIWWSKAZANIA: ciężkie wole toksyczne, szpiczak mnogi, ciężkie uszkodzenie wątroby, uczulenie na środek cieniujący.

Oceniamy: wielkość nerek(9-14cm), kształt, położenie(Th11-L3, lewa wyżej), miąższ, układ kielichowo- miedniczkowy, moczowody, pęcherz moczowy(zdjęcie na koniec urografii). Wydzielanie powinno się skończyć po 25 minutach, po 45 minutach - pierwsze zdjęcie późne.

- USG - nerki i pęcherz moczowy, moczowody nie są widoczne. Echogeniczność miąższu podoba lub nieco niższa od wątroby i śledziony. Wskazania: zmiany lite, torbiele, wodonercze, kamica, guzy, stan nerki przeszczepionej, choroby miąższu, biopsja pod kontrolą USG.

USG + doppler - stan tętnicy nerkowej po przeszczepie

USG pęcherza - 1l. płynu na 1 godzinę przed badaniem, słaba metoda, oceniamy ściany; USG po mikcji - ocena ilości zalegającego moczu

- TK - można przed dożylnym podanie kontrastu i po, ale lepiej po.

- angiografia - obecnie w leczeniu paliatywnym - do podania cytostatyków lub embolizacji naczyń w nowotworze

- MR - najlepsze do oceny nerki przed wyszczepieniem - najlepiej określa budowę i wydzielanie(obraz plastra miodu - brak wydzielania w ogóle)

- pielografia wstępująca - stosowana gdy nerka nie wydziela, wprowadzenie cystoskopu a następnie cewnika do moczowodu i wsteczne podanie środka cieniującego

- pielografia zstępująca - środek do moczowodu po przeskórnym nakłuciu miedniczki pod kontrolą USG

- cystografia mikcyjna - do oceny odpływów pęcherzowo-moczowodowych, przez cewnik wprowadzony do pęcherza podajemy kontrast jodowy. Wykonujemy zdjęcie pęcherza, a następnie zdjęcie w czasie oddaniu moczu. Dobre do oceny stopnia zaawansowania odpływów przed zabiegiem operacyjnym.

28. Zmiany patologiczne pęcherza moczowego - schemat postępowania diagnostycznego

Wszystkie metody - patrz pytanie wcześniej

- kamienie - USG

- guzy - urografia, hist-pat, USG

- odpływy pęcherzowo-moczowodowe - cystografia mikcyjna

- uchyłki pęcherza - urografia + zdjęcie po mikcji(ocena ilości zalegającego moczu). Uchyłki najczęściej są spowodowane zmianą niżej, utrudniającą oddanie moczu - np. przerostem prostaty. I dlatego też takie badanie:)

29. Objawy raka oskrzela - schemat postępowania diagnostycznego

Objawy: kaszel(lub zmiana charakteru kaszlu), nawroty zapalenia płuc, chudnięcie, duszność, bóle w klatce, krwioplucie, limfadenopatia, bóle kostne, hepatomegalia, chrypka, zesp. Pancoasta, zaburzenia hormonalne, zmiany skórne

Objawy radiologiczne

- postać wnękowa - poszerzenie wnęki, niedrożność oskrzela(niedodma), stan zapalny

- postać obwodowa - cień krągły, ostro odgraniczony, rozpad w guzie(grube ściany); guz Pancoasta - zacienienie szczytu, zniszczenie żeber

Badania:

- RTG! - p-a i boczne - pozwala uwidocznić zmiany o średnicy większej niż 1 cm. W grupie osób szczególnie narażonych(palacze po 45r.ż.) - zdjęcie raz na pół roku robić

- badanie cytologiczne plwociny - 5-krotne, skuteczność do 80%

To badanie i RTG - profilaktyczne, do wczesnego wykrycia zmiany, badania poniżej - do ustalenia TNM, operacyjności, przerzutów.

- TK - ocena odległości nacieku od rozwidlenia tchawicy, rozległości nacieku, amputacji oskrzeli

- bronchoskopia - pobranie wydzieliny do badanie cytologicznego, biopsja

- biopsja aspiracyjna cienkoigłowa przez ścianę klatki(gdy guz położony obwodowo)

- badanie płynu opłucnowego - cytologia

- USG jamy brzusznej - poszukiwanie przerzutów(wątroba, nadnercza, węzły)

- scyntygrafia kości

- TK głowy

- PET

30. Kliniczne objawy raka nerki - najskuteczniejsze postępowanie diagnostyczne

Najczęściej jasnokomórkowy i ziarnistokomórkowy. Objawy: bóle, guz w okolicy nerki, gorączka, niedokrwistość o niejasnej przyczynie, trzycyfrowe OB, makroskopowa hematuria, objawy paranowotworowe(hiperkalcemia, poliglobulia, hiperreninizm - wzrost ciśnienia, hiperaldosteronizm, hipokaliemia). Czasem pierwsze objawy są spowodowane przerzutami do: płuc!, kości, wątroby, mózgu

Badania:

- USG - może być hiper-, izo-, lub hipoechogenny, dobra metoda do odróżnienia torbieli od guza; BIOPSJA pod kontrolą USG

- TK - bardzo skuteczne do oceny stopnia zaawansowania, dożylnie podajemy środek cieniujący

- MR - u osób u których przeciwwskazany jest środek cieniujący, najdokładniej ocenia stopień zaawansowania guza

- RTG płuc i kości, USG wątroby, TK czaszki - przerzuty, wykonujemy w każdym przypadku guza nerki

- urografia -zniekształcenie nerki, amputacja kielicha

- zdjęcie przeglądowy - słaba metoda, zmiana wymiaru nerki, zatarcie zarysów mięśni biodrowo-lędźwiowych, czasem zwapnienia

31. Diagnostyka nadnerczy.

Badania powinny być interpretowane razem:

1. Bad. morfologiczne

2. Bad. radioizotopowe

3. Bad. biochemiczne

Ad.a)

USG- czułość ok. 56%

TK- czułość ok. 99%

Odma zaotrzewnowa-( wprowadzenie powietrza do przestrzeni zaotrzewnowej +rtg) dawniej /Zgliczyński/ metoda z wyboru w przypadku guza nadnercza /przerost nadnercza jest słabo widoczny/

Ad.b)

Scyntygrafia- czułość ok. 93%

-kora nadnerczy

badanie 131-I-19jodocholesterol lub 131-I-6beta-jodometylocholesterol (NP59)

prawidłowe gromadzenie znacznika symetryczne (ew. nieco większe po prawej)

gdy gromadzenie dużo większe po 1 stronie- gruczolak?

wzmożone po obu stronach- przerost?

brak wychwytu- rak?

Diagnostyka hiperaldosteronizmu: znacznik podaje się w trakcie próby hamowania deksametazonem (hamuje wydzielanie ACTH) -norma: brak wychwytu

-rdzeń nadnerczy

podejrzenie phaeochromocytoma: podanie MIBG (metajodobenzylguanidyna) gromadzi się wtedy bardziej niż w innych narządach i pozostaje dłużej

Ad.c)

Kortyzol, aldosteron, androgeny, ACTH, próby czynnościowe, aminy katecholowe w surowicy i w moczu, itd...

32. Zmiany patologiczne gruczołu krokowego- diagnostyka.(?)

-bad. fizykalne- per rectum

-USG- sondą przezpowłokową lub doodbytniczą

-urografia: uniesienie dna pęcherza ponad spojenie łonowe- powiększenie gr. krokowego

-podejrzenie guza złośliwego, ocena naciekania- najlepiej rezonans miednicy mniejszej (może też być tomografia)

-metody radioizotopowe- diagnostyka i leczenie raka prostaty

33.Schemat profilaktycznych badań kontrolnych gruczołu piersiowego.

1. samokontrola: od 20 r.ż.

raz w miesiącu (między 1 a 10- najlepiej 6-9 dniem cyklu)

ocena kwadrantów: centralny, za brodawką piersiową, górny zewnętrzny, górny wewnętrzny, dolny zewnętrzny, dolny wewnętrzny, ogon Spensa, dół pachowy

2. USG: od 28 r.ż.

co 2 lata, do 10 dnia cyklu

3. mammografia:

od 35-40 r.ż. do 50 r.ż. co 2 lata (na zmianę z USG)

powyżej 50 r.ż. co rok

do 10 dnia cyklu

34. Kryteria kwalifikacyjne grup wzmożonego ryzyka raka gruczołu piersiowego.

• geny ( rak piersi, jajnika, jelita grubego w rodzinie)

• wczesne dojrzewanie (<11 r.ż.)

• późna menopauza (>54 r.ż.)

• otyłość

• HTZ ( guzy są estrogeno- i progesteronozależne)

• Stres

• Dieta wysokotłuszczowa

35. Metody diagnostyczne stosowane w ocenie gruczołu piersiowego.

• bad. palpacyjne

• USG (metoda z wyboru u kobiet <40 r.ż.- utkanie gruczołowe)

Wskazania:

• wyczuwalny guz

• wyciek z brodawki sutkowej

• powiększenie pachowych węzłów chłonnych

• stan po mastektomii

• profilaktyka (uzupełnienie mammografii)

• Mammografia ( metoda z wyboru >40 r.ż.- inwolucja tłuszczowa gruczołu)

• Biopsja: pod kontrolą USG lub mammografii (biopsja stereotaktyczna)

1. cienkoigłowa- bad. Cytologiczne, do potwierdzenia zmian łagodnych

2. gruboigłowa- bad. Histologiczne, w znieczuleniu miejscowym, obecnie nie wykonuje się

3. chirurgiczna otwarta- usunięcie fragmentu ok.1 cm + bad. Śródoperacyjne, znieczulenie miejscowe lub ogólne, znaczenie wzrasta

4. mammotomiczna- bad. Hist-pat., w zmianach łagodnych, za pomocą mammotomu

• cytologiczna ocena wycieku z brodawki

• scyntymammografia ( różnicowanie guzów łagodnych i złośliwych)

36. Kliniczne objawy sugerujące raka gruczołu piersiowego.

Objawy wczesne:

-pojedynczy guz

-wyciek z brodawki

-wciąganie lub nadżerka brodawki

Objawy późne:

-obrzęk sutka

-zaczerwienienie, stwardnienie lub owrzodzenie skory sutka

-duży guz nieruchomy względem klatki piersiowej

-powiększenie sutka, wciąganie skory lub brodawki

-powiększone węzły pachowe, nad-,podobojczykowe

-obrzęk ramienia

-bole spowodowane odległymi przerzutami (przerzuty droga krwionośna mogą umiejscawiać się w kościach, płucu, wątrobie, mózgu i in.)

-formowanie się tzw. skorki pomarańczowej nad guzem jest prawie pewnym dowodem złośliwości badanego guza.

37. Diagnostyka zmian ogniskowych w wątrobie

-USG - guz = obszar pozbawiony echa

-TK

-tomografia przy użyciu rezonansu magnetycznego( MRI)

-SCYNTYGRAFIA izotopowa:

pola zimne-ubytki tkanki wątrobowej (guzy, torbiele)

pola gorące - zmiany zapalne

p/wskazania: ciąża

-Arteriografia:

guz bogato unaczyniony-obszar naczyń patologicznych o zmiennej szerokości światła i chaotycznym przebiegu; tętnice i żyły w sąsiedztwie wykazują przemieszczenie i modelowanie

guz słabo unaczyniony pola beznaczyniowe z modelowaniem na obwodzie

-biopsja-najcenniejsze info

p/wskazania: żółtaczka mech. , skaza krwot. , procesy ropne na skórze, zapalenie otrzewnej, zap opłucnej, podejrzenie bąblowca wątroby

-wzrost alfa-fetoproteiny w osoczu

38. Metody diagnostyczne w ocenie gruczołu piersiowego u kobiet młodych

-oglądanie- wykrycie asymetrii, wciągnięcie skory, guzkowatość, zmiany na brodawce

-badanie palpacyjne- poszukuje się niesymetrycznych twardych mas i guzów

-badanie palpacyjne węzłów chłonnych (szyjnych, nad-,pod obojczykowych i pachowych)

-USG- np. do określenia cech guza sutka

-Biopsja

40.Rola TK w zmianach patologicznych schorzen klatki piersiowej

TK moze sluzyc do wykrywania:

-chorób płuc : ropień, fibroza, sarkoidoza, histiocytoza X, azbestoza, zator tętnicy płucnej, urazy płuc, zawal płuc

-zmian w opłucnej i ścianie klatki piersiowej: nowotwory, zapalenia, wraz, przerzuty nowotworowe

-chorób serca, osierdzia i dużych naczyń: kardiomiopatia, wady serca, guzy serca, płyn w osierdziu, zapalenie osierdzia, tętniaki aorty

-nowotwory płuc i drzewa oskrzelowego

41. W jakich schorzeniach podstawową metodą diagnostyczną jest MR

Schorzenia OUN:

• choroby demielinizacyjne (np. stwardnienie rozsiane)

• choroby otępienne (np. ch.Alzheimera)

• nowotwory mózgu trudne do oceny w innych badaniach

• schorzenia przysadki mózgowej, oczodołu, tylnego dołu mózgu

• guzy i inne patologie kanału kręgowego

• zmiany popromienne w OUN

• zaburzenia neurologiczne o niewyjaśnionej etiologii

• inne

Schorzenia tkanek miękkich:

• guzy tkaneek miękkich

• urazy tkanek miękkich (stawów, mięsni, wiązadeł)

• inne

Schorzenia klatki piersiowej, śródpiersia i miednicy:

• guzy serca

• choroby dużych naczyń

• guzy płucne naciekające ścianę klatki piersiowej

• nowotwory narządów rodnych

• nowotwory gruczołu krokowego

• inne

42. Metody diagnostyczne stosowane w ocenie schorzeń mózgu i rdzenia kręgowego

Metody badania mózgu:

1. Zdjęcie przeglądowe czaszki

2. Rezonans magnetyczny

3. Tomografia komputerowa oraz jej odmiany:
   - angio-TK
   - 3D angio-TK

4. Angiografia rezonansu magnetycznego (MRA)

5. Spektroskopia rezonansu magnetycznego (MRS)

6. Ultrasonografia przezczaskowa metodą dopplerowską

7. Cyfrowa angiografia subtrakcyjna (CAS)

8. Badania scyntygraficzne OUN:
   - badanie metabolizmu glukozy i zużycia tlenu w tkance mózgowej wykonywane techniką PET
   - badanie receptorowe mózgu (najczęściej badanie gęstości receptorów dopaminergicznych)
   - badanie przepływu krwi w mózgu wykonywane techniką SPECT

Metody badania rdzenia kręgowego:

1. Rezonans magnetyczny (metoda z wyboru większości patologi rdzenia kręgowego)

2. TK (lepsza metoda do obrazowania części kości kanału kręgowego niż do obrazowania rdzenia kręgowego)

3. Angiografia MR

4. Mielografia MR

5. Mielografia (badanie kontrastowe przestrzeni podpajęczynówkowej kanału kręgowego powyżej stożka końcowego rdzenia)

6. Angiografia rdzeniowa

7. Zdjęcie przeglądowe kręgosłupa - praktycznie tylko jako wstęp do diagnostyki

Dla ambitnych, tudzież kujonów

Zdj. przeglądowe czaszki - bad. przydatne bardziej do oceny czaszki niż mózgu, ale może np. ukazać zwapnienia wewnątrzczaszkowe lub zniszczenia kostne spowodowane nowotworami albo zmianami zapalnymi.

Rezonans magnetyczny - podstawowe badanie OUN. W porównaniu z TK znacznie lepiej ujawnia różnice pomiędzy tk. zdrową a patologiczną. Szczególnie dotyczy to istoty białej.

Tomografia komputerowa - jest badaniem z wyboru po urazie czaszkowo-mózgowym oraz
u pacjentów podejrzeniem krwiaka wewnątrzczaszkowego, krwawienia podpajęczykówkowego i udaru mózgu

Angio-TK - umożliwia prezentacje naczyń

3D angio-TK - metoda jest stosowana w ocenie tętnic szyjnic, koła tętniczego mózgu oraz
w rozpoznawaniu wad naczyniowych

Angiografia rezonansu magnetycznego - w rozpoznawaniu naczyniaków, tętniaków, niedrożności lub zwężeń tętnic, żył i zatok, a także unaczynienia patalog. guzów. Główną ich zaletą jest możliwość przedstawiania przepływu krwi bez użycia kontrastu.

Spektroskopia MR - do oceny procesów biochemicznych zachodzących w tkance mózgu

Ultrasonogrfia przezczaszkowa metodą dopplerowską - pozwala na pomiar przepływu krwi większości tętnic wewnątrzczaszkowych.

Cyfrowa angiografia subtrakcyjna - wykrywa z dużą skutecznością anomalie naczyniowe będące przyczyną krwotoku podpajęczynówkowego. Jest metodą inwazyjną, bo konieczne jest cewnikowanie tętnicy szyjnej i kręgowej z dojścia przez tętnice udową.

43.Jakie metody diagnostyczne są stosowane w diagnostyce ostrodyżurowej?

1) Zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej (szczególnie przy podejrzeniu perforacji przewodu pokarmowego lub ostrej niedrożnosci jelit)

2) Rtg czaszki i kości - przy urazach

3) Zdjęcie klatki piersiowej⇒ przy podejrzeniu obrzęku płuc, odmy, niedodmy itd

4) USG jamy brzusznej przy podejrzeniu: kamicy żółciowej, niedrożności moczowodu z wodonerczem, zapalenia trzustki, zakrzepicy żyły wrotnej, tętniaka aorty, ropnia oraz do oceny następstw urazów narządowych.

5) TK jamy brzusznej ⇒przy wielonarządowych urazach jamy brzusznej, gdy USG i bad. rad. nie pozwoliły na ustalenie rozpoznania.

6) TK mózgu ⇒jest metodą z wyboru po urazie czaszkowo- mózgowym oraz u pacjentów z podejrzeniem udaru mózgowego, krwawienia podpajęczynówkowego i krwiaka wewnątrzmózgowego.

7) Arteriografia ⇒przy przetokach tętniczo-żylnych i tętniakach rzekomych.

8) Cystografia ⇒ przy podejrzeniu pęknięcia pęcherza moczowego.

9) Rezonans magnetyczny ⇒ przy urazach rdzenia kręgowego

10) Scyntygrafia perfuzyjna ⇒ przy podejrzeniu zatorowości płucnej.

11) cyntygrafia wentylacyjna ⇒ przy podejrzeniu zatorowości płucnej.

44. Schemat postępowania diagnostycznego w planowaną mammektomią

ocena ognisk przerzutowych:

1. Rtg klatki piersiowej ⇒ rutynowo u wszystkich chorych (w przypadku wykrycia wysięku w jamy opłucnowej należy wykonać punkcję w celu ustalenia jego charakteru)

2. Scyntygrafia kości ⇒ w przypadku bólów kostnych lub wysokiego poziomu fosfatazy alkalicznej.

3. TK lub USG jamy brzusznej ⇒ w przypadku znacznego ubytku masy ciała, dolegliwości ze strony jamy brzusznej lub nieprawidłowych wyników badań biochemicznych.

4. Biopsja wątroby ⇒ do weryfikacji podejrzanych ognisk w wątrobie wykrytych badaniami obrazowymi.

5. Biopsja aspiracyjna lub trepanacja szpiku ⇒ w wybranych przypadkach podejrzenia zajęcia układu kostnego i szpiku.

6.Badanie cytologiczne wysięku ⇒ do potwierdzenia nowotworowego charakteru wysięku

7. TK mózgu ⇒ w przypadku objawów neurologicznych sugerujących przerzuty do mózgu

45. Łagodne schorzenia gruczołu piersiowego - metody diagnostyczne

Schorzenia łagodne:

1. drobne torbiele do 1 cm

2. torbielowatość mnoga

3. gruczolistość stwardnieniowa (adenosis sclerosans)

4. dysplazja włóknista (2,3,4 mogą być stanami przednowotworowymi)

5. zmiany ogniskowe różnego typu

6. łagodne guzki sutka:

• włókniakogruczolaki (najpospolitszy nowotwór niezłośliwy u młodych kobiet)

• gruczolaki

• włókniaki

• tłuszczaki

• guz liściasty (w 10% może być złośliwy)

• brodawczaki

Obraz zmiany łagodnej:

• kształt regularny, okrągły, owalny lub policykliczny

• zarys zewnętrzny gładki

• utkanie jednorodne, normoechogenne

• reakcja na ucisk - elastyczność

• przesuwalny względem skóry

• modelowanie (nigdy naciekanie) otaczających struktur

• brak reakcji w otaczającej tkance

• unaczynienie umiarkowane

Metody diagnostyczne:

• mammografia

• USG

• biopsja aspiracyjna cienkoigłowa (BAC)

• biopsja gruboigłowa

• biopsja chirurgiczna

• galatkografia (ductografia) - jest badaniem radiologicznym przewodu wydzielającego po wypełnieniu go środkiem kontrastowym. Wskazaniem do wykonania badania jest samoistny wyciek z pojedynczego przewodu o treści surowiczej, surowiczo-krwistej lub krwistej.

• rezonans magnetyczny (tylko w przypadkach, gdy konwencjonalne metody obrazowania łącznie z BAC nie doprowadziły do rozpoznania. Najważniejszą cechą różnicującą zmiany złośliwe od łagodnych jest różnica we wzmocnieniu po 1 minucie od podania środka cieniującego ⇒ zmiany złośliwe ulegają szybkiemu i intensywnemu wzmocnieniu)

Mammografia
Zmiana lita o regularnym kształcie i gładkich zarysach, dobrze odgraniczona	Zmiana lita o nieregularnym kształcie lub nierównych zarysach
mammografia kontrolna za 6 miesięcy	USG w celu odróżnienia zmiany litej od torbielowatej Jeśli torbiel ⇒ koniec diagnostyki Jeśli zmiana lita ⇒ biopsja (BAC)

46.Schorzenia trzustki-najskuteczniejsze metody diagnostyczne.

TK-po podaniu doustnego środka kontrastującego w celu zakontrastowania przylegajacych narządów-zoladka,dwunastnicy i początkowego odcinka jelita czczego.

Po podaniu szybkiego wlewu dozylnego zakontrastowanie przylegajacych nacz. i wzmocnienie kontrastowania miąższu.

Metoda jest dobra do wykrywania zmian zapalnych , nowotworów z cz.endokrynnej i raka trzustki.

Najlepsza jest tomografia spiralna,dwufazowa.

W wątpliwych przypadkach ,przeprowadza się jeszcze arteriografię trzustki lub badanie rezonansem magnetycznym.

Rezonans magnetyczny-mozliwosc wielopłaszczyznowego obrazowania oraz odrozniena struktur tkankowych od krążącej krwi.

Angiografia trzustkowa-obecnie rzadko wykonywana,ale superwybiorcza angiografia subtrakcyjana stosowana jest do lokalizacji malych guzow poch.endokrynnego.

ECPW-endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna-najlepsza metoda do badania przewodu trzustkowego-oceny szerokości,wykazywania w nim kamieni.Można również pobierac mat. do dalszych badan oraz usuwac zlogi .Tą metodą mogą być także oceniane współistniejące schorzenia -zwezenie przewodu żółciowego wspolnego wtorne do raka trzustki,kamica zolciowa doprowadzajaca do zapalenia trzustki.

P/wskaz. do wykonania tego badania jest ostre zap. trzustki.

Cholangopankreatografia w rezonansie magnetycznym-w sekwencji T2 silnie zaleznej od czasu.Mozliwa jest tu wizualizacja przewodow w wielu płaszczyznach,jednoczesne uwidocznienie przewodow trzustkowych i żółciowych .Nie ma konieczności podawania środków cieniujących.Jednak zdolność rozdzielcza jest tu nizsza niż w ECPW.

USG:

-ocena wielkości trzustki

-diagnostyka zmian zapalnych(ostre zap.trzustki-spada echogenicznosc; pseudotorbiele-destrukcja ognisk trzustki po przebytym zapaleniu)

-ocena echostruktury narządu

-wykrywanie zmian rozrostowych

-ocena rozległości procesu chorobowego przed planowana operacja

-biopsja pod kontrola USG

Jednak trzustka jest narządem dosc trudnym do zobrazowania w USG,a utrudnaja to jeszcze gazy jelitowe i otyłość.

47.Diagnostyka narządów miednicy mniejszej

Pęcherz moczowy i cewka

- RTG po zakontrastowaniu moczem cieniujacym

- USG przez powłoki brzuszne po wypełnieniu pęcherza moczem lub płynem podanym przez cewnik

- USG po wprowadzeniu głowicy przez cewke moczowa - dobre obrazowanie ścian pęcherza moczowego

USG pozwala na uwidocznienie kamieni, guzów, uchyłkow, pomiar objętości pęcherza

-TK:

- bez kontrastu -dobrze widac zwapnienia, świeże krwiaki, złogi.

- po podaniu kontrastu - ocena zmian litych i torbielowatych

- TK spiralna

- rezonans magnet.

- cystografia mikcyjna - ocena refluksu pęcherzowo- moczowodowego, rozerwania pęcherza guzow, uchylkow, przetok pęcherzowo - jelitowych

- uretrografia - mikcyjna lub wstepujaca ( w czasie wstecznego wprowadzana srodka cieciujacego do cewki)

Rozpoznanie nabytych i wrodzonych zwężeń cewki, uchylkow, przetok pourazowych, ekotopowego ujscia moczowodu do cewki

Odbytnica

- bad. kontrastowe - uwidocznienie naddatkow i ubytkow

- bad. dwukontrastowe - uwidocznienie ścian jelita. P / wskazania to megacolon toxicum, gleboka biopsja do czterdziestu dni przed badaniem, ostre zapalenie lub perforacja uchylkow. W tych sytuacjach wykonuje się USG lub TK.

- USG - można określić grubość sciany, nacieki, ropnie i przebicie uchylka

- USG endoskopowe określenie miejscowej rozległości nacieku w raku odbytnicy

-TK - wyjaśnienie rozległości zmian nowotw. , zmian zap., ropni poza światłem jelita i zap. uchylkow.

Można wykonac tez TK po podaniu srodka kontrastującego

-MR

Narządy rodne kobiece

- w ginekologii podstawowa metoda jest USG przez powloki brzuszne lub dopochwowe - ocena wad rozwojowych, stosunkow anatomicznych, ocena zmian patologicznych.

Wykonuje się je przy wypelnionym pęcherzu moczowym.

Jest to rutynowa metoda diagnostyczna w rozpoznaniu guzów nowotworowych, torbieli i guzow jajnika. Umozliwia ocene grubości endometrium (met. wewnątrzpochwowa) , diagnozowanie mięśniaków macicy,

- TK - w celu zwiekszenia kontrastu miedzy tk. miękkimi miednicy wskazane jest zakontrastowanie jelita doustnym srodkiem cieniujacym, np. Uropolinum.

TK spiralne, TK trójwymiarowe- zobrazowanie naciekow w otaczających tk.., przerzutow w węzłach chłonnych, ocena guzow jajnika gdy sa wątpliwości w bad. USG , do lepszego obrazowania miesniakow macicy,

-rezonans magnetyczny - ocena budowy warstwowej macicy, ocena przydatkow, uwidocznienie zmian grubisci endometrium w cyklu miesięcznym, widoczne sa nawet kilkumilimetrowe zmiany patolog. ze szczególnym uwzględnieniem kanalu i podścieliska szyjki macicy. Przed bad. - kontrast.

- histerosalpingografia (HSG) - bad. do oceny drożności jajowodow. Uwidocznie kanalu szyjki i jamy macicy, jajowodow po wprowadzeniu do ich swiatla wodnego r-ru srodka cieniującego

Badanie to pozwala na uwidocznienie niedrożności jajowodow, np. spowodowanej zapaleniami, zrostami, a także pozwala na określenie położenia, kształtu, wielkości i wad macicy.

P/ wskaz - ciaza, ostre zmiany zap. narządu rodnego

Gruczoł krokowy

- w bad. urograficznym - modelowanie pęcherza moczowego

- USG przez powloki brzuszne - jedynie orientacyjna ocena - wielkości, dużych zmian w miąższu

-USG z sonda doodbytnicza - umożliwia rozpoznanie przerostu prostaty

Gdy sa watpliwosci - biopsja pod kontrola USG.

USG ma jednak ograniczona wartość roznicujacą w diagnostyce pacjentow z podejrzeniem raka.

- rezonans - najefektywniejsza met. w ocenie i uwidocznieniu nowotworow i przerzutow do węzłów

-TK - uwidacznia przerzuty w wezlach

48.Objawy i diagnostyka raka przełyku.

Objawy: bardzo wczesne postaci przebiegaja praktycznie bezobjawowo..Dosc wczesne objawy to utrata apetytu i spadek masy ciala,Nastepnie,gdy nowotwor osiagnie już znaczne rozmiary,pojawia się utrudnienie polykania najpierw pokarmow stalych,pozniej nawet już plynnych,bol przy polykaniu,glownie w okolicy miedzylopatkowej i zamostkowej.Im wyższe jest umiejscowienie,tym objawy pojawiaja się wczeniej.Moga wystąpić krawienia.

Diagnostyka:

Jako pierwsze badanie zazwyczaj wykonuje się RTG po doustnym podaniu zawiesiny barowej .W raku przełyku występują ubytki cieniowe,odpowiadające wpuklajacemu się do swiatla przełyku guzowi.W ubytku tym mogą wyst.naddatki cieniowe wpuklajace się do guza jako wyraz owrzodzenia powstalego w raku. Rak przełyku najczęściej objawia się jako zwężenie pewnego odcinka,o nierownym,poszarpanym zarysie.Ponad zwężeniem najczęściej jest mierne poszerzenie przełyku.Rak może doprowacdzic tez do niedrożności przełyku.

Wewnątrzprzelykowe badanie ultrasonograficzne-można zróżnicować poszczególne warstwy sciany przełyku i ocenic głębokość nacieku nowotworu dokladniej niż w TK

Ezofagoskopia umozliwia ocene przełyku od wewnątrz,dokladna lokalizacje zmian oraz pobranie wycinkow do badan.

Tomografia komputerowa-gł. spiralna po podaniu kontrastu-ocena rozległości miejscowej raka,naciekania struktur sąsiadujących ,przerzutow do węzłów chłonnych oraz przerzutow odległych.

Rezonans magnetyczny-ocena szyi,nadbrzusza i srodpiersia.Jednak w badaniu przełyku metoda ma ograniczone zastosowanie ze względu na artefakty ruchowe.

Bronchoskopia-badanie standardowe w raku plaskonablonkowym gornego i środkowego odcinka przełyku.

49.Skutecznosc USG w ocenie zmian pęcherzyka żółcowego.

USG jest tu metoda z wyboru.

-kamica zolciowa -podstawowa metoda do ich wykrywania.Ocena wielkości i umiejscowienia kamieni.Skutecznosc w wykrywaniu kamieni-ok.95%

-badanie wielkości pęcherzyka

-ocena sciany pęcherzyka-zgrubienie przy zlogach,zapaleniu

-wykrywanie polipow w scianie

-wykrywanie zmian rozrostowych

Obraz USG:

-ostre zap.pecherzyka- zlogi w pęcherzyku,zgrubienie sciany,obrzek srodscienny.Przy zastosowaniu techniki dopplerowskiej można zobaczyc przekrwienie ścian.

-przewlekle zap. pęcherzyka-zlogi,zgrubienie ścian,upośledzenie kurczliwości,czasem odkladanie soli wapnia w ścianach

-kamien-silne echo i cien akustyczny

wiecej na ten temat nie mogłam znaleźć

50.Rola USG w ocenie narządów jamy brzusznej.

Ultrasonografia jest jedną z nieinwazyjnych metod wykrywania zmian patologicznych w narządach bez potrzeby podawania środków cieniujących. Sposób ten pozwala na ocenę kształtu, wielkości i położenia narządu czy przestrzeni anatomicznej, a także powierzchni i wnętrza tych narządów.Pozwala na zobrazowanie naczyn prawidłowych i patologicznych. Najczęściej przedstawia się narząd w wymiarach podłużnych i poprzecznych do jego długiej osi, można go jednak obserwować w dowolnym przekroju. Z oceny echostruktury badanego narządu można wysunąć niektóre wnioski diagnostyczne dotyczące charakteru zmiany - zapalnej, zanikowej, zwyrodnieniowej czy nowotworowej, a w tej ostatniej - sugerować proces łagodny czy złośliwy. To samo odnosi się do tworów patologicznych położonych wewnątrz narządów, które najczęściej inaczej odbijają ultradźwięki niż otoczenie.
Specjalny rodzaj sond biopsyjnych lub sond z nakładką biopsyjną umożliwia w trakcie badania precyzyjne nakłucie obserwowanego narządu czy przestrzeni między narządami. Można dzięki tej metodzie (tzw. biopsji celowanej) pobrać materiał do badania histopatologicznego, opróżnić zbiorniki patologicznego płynu, przeprowadzić drenaż tych zbiorników, wykonać przezskórną przetokę układu moczowego, czy drenaż zewnątrzwątrobowych dróg żółciowych oraz inne zabiegi. Inny rodzaj sond ultrasonograficznych zakłada się do przełyku, żołądka, pochwy czy odbytnicy, dzięki czemu można precyzyjniej określić echostrukturę ściany żołądka, narządów rodnych kobiety oraz gruczoł krokowy. Specjalne sondy służą do śródoperacyjnej oceny jamy brzusznej.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

 Bóle brzucha o ostrym i przewlekłym charakterze.

 Powiększenie obwodu jamy brzusznej.

 Uraz jamy brzusznej.

 Żółtaczka.

 Krwawienia z przewodu pokarmowego, układu moczowego i dróg rodnych.

 Utrudnienia w oddawaniu moczu i stolca.

 Wymioty.

 Biegunki.

 Zakażenie układu moczowego.

 Utrata wagi ciała.

 Anemia.

 Utrzymująca się podwyższona ciepłota ciała o niejasnej etiologii.

 Podwyższone OB.

.Przygotowanie do zabiegu chirurgicznego

.Monitorowanie schorzeń jamy brzusznej

Obrazowane w USG narządy jamy brzusznej:

-watroba- torbiele,ocena wielkości,zarysow,echogenicznosci,naczyn ,różnicowanie zmian ogniskowych,ocena stłuszczenia watroby

-pecherzyk żółciowy-patrz pyt.49

-trzustka-patrz pyt.46

-przestrzen zaotrzewnowa-wezly chłonne,guzy,oarta i zyla gl. dolna

-nerki-wielkosc,polozenie,kamica ,wodonercze,torbiele i torbielowatosc,guzy,stosunek kory do rdzenia(norma 1:2)

---