Ekstrawersja w komunikowaniu się.

Ekstrawersja (od łac. extra - "zewnątrz" i vertere - "zwracać się") - pojęcie wprowadzone przez Carla Gustava Junga - (ur. 26 lipca 1875 w Kesswil w Szwajcarii, zm. 6 czerwca 1961 w Zurychu) - szwajcarskiego psychiatrę i psychologa; w pracy Psychologische Typen (Typy psychologiczne, 1921). W psychologii oznacza ono cechę osobowości polegającą na tendencji do kierowania swojej percepcji i działań ku otoczeniu. Ekstrawersja jest cechą osobowości charakteryzującą się pozytywnym stosunkiem do przedmiotu i skłonnością do uzewnętrzniania uczuć. Ekstrawertyk zwrócony jest ku światu zewnętrznemu, przenosząc swoje zainteresowania z podmiotu na przedmiot. Ekstrawertycy zwykle: -zyskują energię, kiedy przebywają z innymi, a tracą gdy są sami, -czerpią energię ze świata zewnętrznego, tj. podejmowanych przedsięwzięć, ludzi, miejsc i rzeczy, z którymi mają kontakt, -najpierw coś robią lub mówią, a potem myślą albo myślą podczas mówienia, -utrzymują większy kontakt wzrokowy z rozmówcą podczas mówienia, niż podczas słuchania, -mają wiele zainteresowań, -znają wielu ludzi i wielu z nich nazywają "przyjaciółmi", -mówią szybko, -korzystają z pamięci krótkotrwałej, -osiągają lepsze wyniki niż introwertycy w szkole podstawowej, -pracują lepiej jeśli są chwaleni, -wolą nonsensowny dowcip. Ekstrawersja, w przeciwieństwie do introwersji, składa się z następujących cech: -towarzyskość -żywość -aktywność -poszukiwanie doznań Jest towarzyski, ma dar przyciągania do siebie ludzi oraz lubi się bawić. Dąży do emocjonalnej i intelektualnej wymiany z innymi i znajduje w niej satysfakcję. Kieruje się normami uznanymi przez kolektyw i zgodnymi z duchem czasu. Ekstrawertyk żyje dniem dzisiejszym, ceni swój majątek i pozycję. Ciekawi go widziany świat konkretnej, namacalnej rzeczywistości, jest entuzjastyczny i wylewny, emocjonalny i ekspresywny . Energia go wprost rozpiera ,rusza się kręci , podskakuje i gestykuluje. Będzie się skłaniał do szybkiego i spontanicznego działania i łatwo podejmował decyzje. Jest optymistą i niemal wszystko wzbudza w nim entuzjazm. Większość ekstrawertyków zachowuje się niesystematycznie i zwraca więcej uwagi na ogólne idee i pojęcia. Można ich określić ich jako ludzi „dużego formatu”, twórczych, marzycieli i wizjonerów. Ich umysł szuka wciąż nowych i ekscytujących możliwości. Nie zwracają uwagi na szczegóły i wykonują kilka zadań równocześnie. , kończąc je w nierównomiernych odstępach czasu. Ponieważ ekstrawertyk jest pełen energii i entuzjazmu, pociąga za sobą i inspiruje innych do działania, sprawiając iż czynią to z radością. Biorąc pod uwagę przedstawioną charakterystykę , można by stwierdzić że ekstrawertycy nie powinni mieć problemów z porozumiewaniem się. Niestety jest to tylko część prawdy.

Osoby reprezentujące ten typ postawy , popełniają wiele błędów. Jednym z nich jest to ,że prowadzą rozmowę w sposób nie partnerski. Mogą nie liczyć się rozmowie z drugą osobą, gdyż właściwie tylko opowiada ,nie rozmawia. Rozpoczyna i kończy rozmowę, wtedy gdy sam tego chce , nie zwracając uwagi a preferencje swojego rozmówcy. Nie słucha co mówi rozmówca, przerywa jego wypowiedzi, narzucając taki temat rozmowy jaki go bardziej interesuje. Nie dba o to, czy formułowane przez niego wypowiedzi, są zrozumiałe dla rozmówcy. Następnym problemem ekstrawertyków jest nadmierne ujawnianie własnych osobistych problemów oraz przekazywanie intymnych treści w swych kontaktach z ludźmi. Często bywa tak że nie stosują oni żadnej selekcji osób, mających być odbiorcami tych treści, a temat rozmów stanowią doświadczenia osobiste. Nie oznacza to jednak ,że osoba taka jest skłonna słuchać zwierzeń innych ludzi. Taki sposób porozumiewania się wywołuje najczęściej nieufność u odbiorcy. U odbiorcy może wytworzyć się obawa, iż brak poszanowania przez nadawcę sfery intymności, poprzez nadmierne ujawnianie własnych spraw osobistych, dotyczy również jego osobistych doświadczeń. Ujawnianie prywatnych problemów, poza nieufnością, może wywołać u słuchacz również znudzenie czy zniecierpliwienie. Czynniki te mogą sprawiać, że rozmowa zamiast stanowić źródło satysfakcji dla odbiorcy, dostarcza nieprzyjemnych przeżyć. Człowiek który ujawnia osobiste sprawy nie sprawdziwszy wcześniej na ile słuchacz zasługuje na zaufanie, może narazić się na kpiny, ośmieszenie. Ponadto jego trudności, poznane przez osoby skłonne do manipulowania ludźmi mogą być użyte przeciwko niemu. Informacja o jego kłopotach dla osób nastawionych nieżyczliwie, może być bronią, umożliwiającą dotkliwe zranienie go, pokrzyżowanie jego planów, oraz utrudnienie realizacji celów. Istotne znaczenie dla wyjaśniania mechanizmów kształtujących zachowania społeczne człowieka ma znajomość procesów komunikowania międzyludzkiego. Problemy związane z porozumiewaniem się bardzo często płyną z różnicy stylów i samego procesu komunikacji. Skuteczna komunikacja zachodzi między dwiema osobami wtedy, kiedy odbiorca rozumie sytuację tak, jak nadawca. W skutecznej komunikacji informacja nadawcy dokładnie oddaje jego intencje, a interpretacja odbiorcy zbiega się z zamiarami nadawcy. Każdy człowiek ma swój własny styl komunikowania się, który pozwala zarówno wtapiać się w otoczenie, oraz odróżniać od innych. Skuteczna komunikacja polega na przystosowaniu własnego stylu do drugiej osoby i elastyczności w porozumiewaniu się i myśleniu. Postęp ludzkości opiera się na współdziałaniu, które zależy od sprawnego porozumiewania się. Ludzie osiągają wzajemne porozumienie poprzez komunikację , uczą się rozumienia siebie, wpływania na siebie, budują wzajemne zaufanie do siebie i otoczenia dowiadują się czegoś o sobie samym oraz tego jak postrzegają ich inni. Porozumiewając się, człowiek uczy się rozumieć innych jako partnerów i pomaga im rozumieć siebie.

Stosunkami międzyludzkimi zajmują się przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych w tym psycholodzy, socjolodzy, psychiatrzy i pedagodzy. Pojęcie to określają oni z pozycji uprawianej przez siebie dyscypliny naukowej. W myśli każdej z tych definicji stosunki międzyludzkie są wynikiem nie jednej, lecz większej liczby interakcji co najmniej dwóch osób , które trwają w czasie. Każdy stosunek międzyludzki jest rezultatem zarówno psychologicznych właściwości partnerów , ich zainteresowań, postaw oraz potrzeb, jak też warunków, norm, ról i zadań społecznych każdego z nich. Poszczególne stosunki międzyludzkie różnią się między sobą stopniem udziału w nich czynnika społecznego na który składają się normy, role wzory bądź psychologicznego na który składają się różne właściwości psychiczne, a w szczególności postawy emocjonalne, oczekiwania, percepcja, potrzeby. Im większe występuje w nim nasilenie parametru psychologicznego tym bardziej staje się on osobowy i nieformalny, jeśli natomiast przeważa w nim parametr społeczny, mówimy wówczas o stosunku rzeczowym, formalnym. Cechy charakterystyczne stosunków międzyludzkich: -stanowią one określony rodzaj zależności, - zależności te ulegają stopniowemu normowaniu, -partnerzy przystosowują się do siebie. Zważywszy na to ,że interakcja jest podstawą stosunków międzyludzkich, można je rozpatrywać w trzech wymiarach: - behawioralnym - który traktuje stosunek jako sumę procesów oddziaływania na siebie partnerów interakcji, w trakcie których zachowanie jednego jest staje się bodźcem dla drugiego i wywołuje jego reakcje, które z kolei staja się bodźcami dla pierwszego itd. Stosunek międzyludzkim rozważany w tych kategoriach zależeć będzie od częstości interakcji i ich jakości. To czysto mechaniczne ujęcie pomija subiektywny składnik stosunków, ich wewnętrzną treść, uświadamianą tylko przez samych partnerów, w której zawierają się ich uczucia, potrzeby i oczekiwania. Pomimo zalet, jaką jest intersubiektywna sprawdzalność, ujęcie to nie może być wystarczające od strony poznawczej. -nagród i kar - stosunki międzyludzkie traktowane są jako zachodzące w różnych okolicznościach między jednostkami interakcje, w trakcie których produkują one pewne wytwory, dzięki temu porozumiewając się. Decyzja co do wyboru partnera dalszych kontaktów wypływa z zadowalającego wyniku interakcji, mierzonego stosunkiem nagród do kosztów ponoszonych w czasie jej trwania . Nagrody wiążą się z zaspokajaniem potrzeb i przyjemnością towarzyszącą temu zaspokajaniu, a koszty z negatywnymi odczuciami doznanymi w toku interakcji. Im wyższe są nagrody a koszty niższe ponoszone w czasie trwania interakcji , tym większa jest tendencja do jej powtarzania z wybraną osobą. Niskie gratyfikacje stwarzają tendencje do przerywania interakcji. -postawy interpersonalne- rozpatrując stosunki międzyludzkie z tego punku widzenia, psychologowie prezentują różne poglądy co do określenia czynnika wpływającego w sposób dominujący na ich tworzenie. Postawy interpersonalne są specyficznym rodzajem postaw, których przedmiotem jest człowiek, ale pod względem struktury nie różnią się one od podstaw w ogóle, stanowiąc zharmonizowany system elementów poznawczych, emocjonalnych i związanych z nim zachowań. Jako główny czynnik w kształtowaniu się postaw interpersonalnych wielu autorów uznaje zaspokajanie potrzeb. Jeśli potrzeby potrzeby uczestników w czasie interakcji są wzajemnie przez nich zaspokajane, to kształtują się pozytywne postawy między partnerami. Natomiast jeśli jeden z nich nie zaspokaja swoich potrzeb lub kiedy drugi utrudnia lub uniemożliwia ich zaspokojenie, to kształtuje się negatywna postawa, która może być źródłem frustracji, agresji, która wcześniej czy później zostanie skierowana na osobę wywołującą stan frustracji, lub na inne osoby.

Według Junga wyróżniamy dwie postawy lub nastawienia osobowości: -postawę ekstrawersji- ukierunkowuje aktywność jednostki na obiektywny świat zewnętrzny -postawę introwersji- ukierunkowuje aktywność jednostki na subiektywny świat wewnętrzny. Osobowość każdej jednostki zawiera te obie sprzeczne postawy lecz zazwyczaj jedna z nich ma charakter dominujący i jest uświadamiana, podczas gdy druga jest stłumiona i nieświadoma. Ekstrawertyk jest skierowany na zewnątrz, otwarty, żywy, towarzyski, śmiały, ofensywny, łatwowierny, lubiący się zwierzać, pełen inicjatywy i zapału . Woli mieć do czynienia z ludźmi niż z rzeczami. Ekstrawersja i introwersja widoczne są w sposobie komunikowania się między ludźmi. Ekstrawertycy łatwo nawiązują kontakty zarówno w domu, jak i poza nim. Swoimi myślami dzielą się z innymi. Introwertycy nie odczuwają wielkiej potrzeby kontaktowania się ze światem zewnętrznym. Ekstrawertyk czerpie energie z zewnątrz, od innych osób, przedmiotów i działań. Ma rozległe zainteresowania, utrzymują ścisłe stosunki z ludźmi, przywiązuje się do przedmiotów. Mówi to co myśli, może postępować pochopnie i składać pochopne deklaracje. Cechy ogólne ekstrawertyka mogą scharakteryzować następujące stwierdzenia, pokazujące jego zachowanie się: -wypromieniowuje na zewnątrz energię, czyniąc swoje działania zrozumiałymi dla wszystkich -skupia się na ruchu i działaniu zewnętrznym -mówi swobodnie i sugestywnie -nie przeszkadza mu tłum i hałas -łatwo się rozprasza -chętnie spotyka się z ludźmi i uczestniczy w nowych działaniach -cieszy się gdy może działać w obecności ludzi -niecierpliwi się, gdy musi coś zrobić bez towarzystwa -działa sprawnie, szybko i w sposób celowy Styl komunikowania się ekstrawertyka to: -prawie zawsze komunikuje się przejawiając energię, entuzjazm ekscytację -szybko reaguje na pytania i wydarzenia zewnętrzne -z równą łatwością i przyjemnością komunikuje się z pojedynczymi osobami, jak i grupami osób -musi się hamować, aby inni też mogli się wypowiedzieć -woli komunikowanie się bezpośrednie od komunikowania się za pomocą pisma -współpracuje z ludźmi, głośno myśli formułując natychmiast wnioski -odczuwa potrzebę dzielenia się swoimi doświadczeniami -łatwo dzieli się informacjami o sobie. Ekstrawertycy nawiązują wiele, ale powierzchownych kontaktów towarzyskich. Układy stosunków ekstrawertyka z ludźmi: -oprócz stałych lubi mieć także wielu innych znajomych i przyjaciół -łatwo nawiązuje nowe znajomości -opowiada innym o swoich znajomych - czuje się w swoim żywiole, zawierając nowe znajomości -nawiązuje kontakty z prawie każdą osobą podczas spotkań towarzyskich -z łatwością mówi, o tym co myśli -kiedy zabraknie mu partnera, czuje się osamotniony -chętnie dzieli się z innymi swoją przestrzenią i czasem. Ekstrawertyk dobrze się czuje w pracy nastawionej na działanie, urozmaiconej i pozwalającej na częste kontakty z ludźmi: -nudzi się i niecierpliwi, gdy jego praca idzie wolno i jest monotonna -poszukuje różnych aktywnych metod rozwiązywanie zadań -jednakowo skupia się na pracy, jak i na tym, co dzieje się dookoła -polecenia wykonuje natychmiast, działa szybko, bez większego namysłu -lubi rozmowy telefoniczne -mnoży pomysły w czasie dyskusji -potrzebuje częstych zmian, inspiracji szuka na zewnątrz siebie. Ekstrawertycy często wybierają zajęcia wymagające aktywności i współdziałania z innymi na podstawie regularnych i częstych kontaktów. Dla ekstrawertyka atrakcyjne są następujące zawody: konsultant, asystent dentystyczny, pracownik gastronomii, administrator domu, agent ubezpieczeniowy, kupiec, sprzedawca czy recepcjonista. Wymienione zalety i wady ekstrawertyzmu w procesie komunikowania się mogą potęgować się podczas kontaktu ludzi podobnych w zakresie osobowości.

Teoria temperamentu PEN Biologiczna teoria temperamentu PEN Hansa Eysencka badacz i teoretyk osobowości. Prowadził badania nad strukturą osobowości metodą analizy czynnikowej zalicza się do czynnikowych teorii osobowości. Autor prac z zakresu psychopatologii i psychoterapii. Jeden z twórców systemu terapii behawioralnej, krytyk psychoanalizy. Zakłada biologiczne podłoże temperamentu i uniwersalność cech temperamentalnych.

Osobowość powstaje i rozwija się przez funkcjonalne współdziałanie czterech sfer: sfery poznawczej (inteligencja), woluntarnej (charakter), afektywnej (temperament) i somatycznej (konstytucja ciała). Przez osobowość Eysenck rozumie względnie trwałą organizację charakteru, temperamentu, inteligencji oraz konstytucji fizycznej, która determinuje specyficzny sposób przystosowania do otoczenia. Temperament to sposób wyrażania emocji, jest częścią składową charakteru, czyli systemu świadomych dążeń w zachowaniu. Struktura osobowości składa się z trzech niezależnych czynników:

-Psychotyczności- w psychologii oznacza cechę osobowości o charakterze psychotycznym, psychopatycznym lub schizofrenicznym. Za wymiar przeciwny psychotyczności można uznać uspołecznienie, konwencjonalność, konformizm i altruizm. -Ekstrawersji -Neurotyczności- w psychologii oznacza cechę osobowości polegającą na silnym niezrównoważeniu emocjonalnym o charakterze nerwicowym, niskiej odporności na stres, skłonności do popadania w stany lękowe. Przeciwieństwem neurotyczności jest równowaga emocjonalna.

Neurotyczność - w psychologii oznacza cechę osobowości polegającą na silnym niezrównoważeniu emocjonalnym o charakterze nerwicowym, niskiej odporności na stres, skłonności do popadania w stany lękowe. Przeciwieństwem neurotyczności jest równowaga emocjonalna.

Pojęcie to wprowadził Eysenck w teorii temperamentu PEN. Eysenck nie zdefiniował neurotyczności wprost, uznając ją raczej za korelacje między cechami. Neurotyczność składa się z następujących cech: -lęk; -przygnębienie; -poczucie winy; -niska samoocena; -napięcie . W swoim wymiarze fizjologicznym neurotyczność jest opisywana jako reaktywność układu nerwowego współczulnego. U neurotyków reaktywność ta jest większa niż u osób zrównoważonych emocjonalnie.

Melancholik (gr. mélanos - czarny + chole - żółć; prawdopodobnie stąd m.in. "czarne myśli") to osoba o pesymistycznym, lękowym, negatywnym podejściu do przyszłości, życia, samego siebie, a także codziennych spraw (Osoba negatywna do Przyszłości).Melancholik cechuje się temperamentem reprezentującym słaby układ nerwowy (wg teorii Pawłowa). Według Hipokratesa dominującym narządem w organizmie melancholika jest śledziona, a dominującym "humorem" - tzw. czarna żółć i jest to człowiek o powolnych, słabych, lecz długotrwałych reakcjach uczuciowych. Osoba taka często popada w stany ruminacji, ma trudności z podejmowaniem decyzji, brakuje jej wiary w siebie. Melancholik jest wrażliwy na krytykę swojej osoby, obraźliwy, nerwowy i skłonny do zadumy, spokojny, wyciszony, powściągliwy i mało elastyczny w zachowaniu. Lubi marzyć, oddawać się zadumie.

Sangwinik (łac. sanguis, czyt. sangwis - krew) - najbardziej ustabilizowany typ charakteru. Sangwinik to osoba o optymistycznym podejściu do życia, otwarta na relacje interpersonalne, towarzyska, beztroska. Lubi być w centrum zainteresowania, władcza i dominująca, czasem dumna i spoglądająca na innych "z góry". Jest emocjonalna i spontaniczna, ma duże poczucie humoru, potrafi przyciągać do siebie ludzi. Tryska energią i entuzjazmem, jest twórcza, lubi komplementy, szybko przeprasza. Sangwinik cechuje się temperamentem reprezentującym silny, zrównoważony i ruchliwy układ nerwowy (wg teorii Pawłowa). Zgodnie z koncepcją czterech temperamentów Hipokratesa-Galena dominującym narządem w organizmie sangwinika jest serce, a dominującym "humorem" - krew.

Choleryk (gr. chole - żółć, stąd "żółć go zalewa") - przeciwieństwo flegmatyka, typ pobudliwy, przejawiający tendencje do ciągłego niezadowolenia i agresji. Charakteryzuje go silne przeżywanie emocji oraz duża energia życiowa i aktywność. Cholerycy bywają uparci, a ich reakcje na bodźce są szybkie i często nieprzemyślane, bywają też zakompleksieni. Często żałują wypowiedzianych słów. Są nastawieni na działania i kierowanie. Wzbudzają wśród ludzi zaufanie i respekt, często pracują dla potrzeb grupy. Są szybcy w działaniu, preferują pracę, którą mogą sami zorganizować. Lubią przewodzić i organizować pracę innym. Gdy ktoś się z nim nie zgodzi, denerwuje się, krzyczy, staje się agresywny.Według Hipokratesa dominującym narządem w organizmie choleryka jest wątroba, a dominującym "humorem" - żółć. Według Pawłowa, choleryk to osoba o silnym i niezrównoważonym układzie nerwowym.

Flegmatyk (gr. φλεγμη - śluz) cechuje się temperamentem reprezentującym silny, zrównoważony i bezwładny układ nerwowy (wg teorii Pawłowa). Według Hipokratesa dominującym narządem w organizmie flegmatyka jest mózg, a dominującym "humorem" - śluz.

Flegmatyk to osoba: -pogodna -o wysokim poziomie samokontroli-zrównoważona emocjonalnie, -zdystansowana -obiektywna w ocenie i obserwacji -łagodna -solidna -w relacjach interpersonalnych najczęściej nieufna i chłodna -dyplomatyczna -pojednawcza -cierpliwa -cicha -dowcipna -potrafiąca poświęcić dużo czasu sprawie czy człowiekowi -lubiąca obserwować ludzi -potrafiąca współczuć -preferująca pracę nie wymagającą pośpiechu i tempa -powolna w działaniu -potrafiąca słuchać -potrafiąca zachować spokój, nawet w trudnych sytuacjach.

Teoria uczy że ludzie rodzą się z określonymi skłonnościami, jednak wpływy zewnętrzne mogą wymuszać na jednostce używanie innych preferencji niż wrodzone. Kiedy ludzie znajdują się pod wpływem stresu, mogą eksperymentować z nowymi, zupełnie odmiennymi zachowaniami. Nasze typowe skłonności prawie zawsze ujawniają się w zachowaniu to jednak ludzie nie do końca są przez nie zdeterminowani. Powinni wręcz opracować odmienne strategie i celowo wykorzystywać skłonności nabyte, naturalne dla innych. „Typ rozwojowy” oznacza takiego człowieka, który właściwie wykorzystuje swoje wrodzone preferencje i wie, kiedy i jak skutecznie je stosować. Każdy człowiek jest zatem kimś wyjątkowym, pomimo wspólnych cech.

Bibliografia:

Józef Podgórecki : „Osobowościowe wyznaczniki komunikacji społecznej” Podręcznik akademicki Opole 2005r

Wikipedia

Neurotyczność

Równowaga emocjonalna

Ekstrawersja

Bierność, ostrożność, powaga, solidność, łagodność

Towarzyskość, otwartość, gadatliwość, żywość, beztroska

Niepokój ,agresja, optymizm, wybuchowość, aktywność, impulsywność

Apatia, lęk, pesymizm, nietowarzyskość, spokój, powściągliwość

Flegmatyk

Sangwinik

Choleryk

Melancholik

Introwersja

---