1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI

Nazwa produktu: Kwas octowy lodowaty

Wzór konstytucyjny: CH₃CO₂H

Wzór sumaryczny: C₂H₄O₂

Producent:

Dostawca:

Użytkownik:

Telefon awaryjny: (042) 631 47 24 (informacja toksykologiczna w Polsce)

2. SKŁAD I INFORMACJA O SKŁADNIKACH

Składnik stwarzający zagrożenie:

Nazwa chemiczna	% wag.	Nr CAS	Nr EINECS	Symbol ostrzegawczy	Symbole zagrożenia (R)
kwas octowy lodowaty	80	64-19-7	200-580-7	C	10-35

3. IDENTYFIKACJA ZAGROŻEŃ

Substancja niebezpieczna w myśl dyrektywy 1999/45/EEG.

ZAGROŻENIE POŻAROWE: W temperaturze pokojowej ciecz łatwo palna. Pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe. Pary są cięższe od powietrza - gromadzą się przy powierzchni i w dolnych partiach pomieszczeń.

ZAGROŻENIE TOKSYKOLOGICZNE: Kwas octowy lodowaty i jego pary działają żrąco na żywą tkankę.

ZAGROŻENIE EKOTOKSYKOLOGICZNE: Nie wywiera szczególnie szkodliwego działania w środowisku naturalnym. Kwas octowy jest naturalnym produktem fermentacji biologicznej.

4. PIERWSZA POMOC

Uwaga: W pierwszej kolejności należy wyprowadzić poszkodowaną osobę ze skażonego kwasem octowym lodowatym środowiska. Ułożyć na lewym boku z głową skierowaną w dół. Zasięgnąć porady u lekarza lub w ośrodku toksykologicznym.

Zatrucie inhalacyjne:
1.	W przypadku wystąpienia takiej potrzeby - wykonać sztuczne oddychanie lub podać tlen - najlepiej, jeśli tego dokona osoba przeszkolona. Zaleca się inhalacje roztworem sody.
2.	Zapewnić pomoc lekarską.
Zatrucie doustne:
1.	W razie zatrucia doustnego przepłukać usta wodą, dać do wypicia 2-3 szklanki wody i skontaktować się z lekarzem lub centrum toksykologicznym. Podać osobie przytomnej środki wymiotne, o ile nie upłynęło zbyt wiele czasu od momentu zatrucia. Stosować łagodne środki neutralizujące: zawiesinę magnezji palonej, zawiesinę wodną węgla aktywnego, mocną herbatę niesłodzoną, filiżankę czarnej kawy, białka jaja rozmieszane z wodą, wodę wapienną. Kwas należy rozcieńczyć 100-krotnie. Nie wywoływać wymiotów.
2.	Do chwili odtransportowania do szpitala choremu zapewnić spokój, leżenie i ciepło.
Skażenie oczu:
1.	Przemyć skażone oczy strumieniem letniej wody przez 15-20 minut, przy wywiniętych powiekach.
2.	Zapewnić pomoc okulisty.
Skażenie skóry:
1.	Zdjąć skażone ubranie. Oczyścić mechanicznie skażoną skórę, przemyć dużą ilością wody, następnie alkoholem oraz wodą z łagodnym mydłem.
2.	W przypadku gdy podrażnienie skóry nie mija, skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

5. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POŻARU

Szczególne zagrożenia:	Ciecz w temperaturze pokojowej łatwo palna. Pary z powietrzem tworzą mieszaniny wybuchowe. Pojemniki z kwasem octowym lodowatym narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury mogą eksplodować.
Środki gaśnicze:	gaśnice CO2, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym ABC, gaśnice proszkowe z proszkiem gaszącym BC, gaśnice pianowe, gaśnice płynowe z dodatkowym wodnym roztworem środka, woda rozproszona.
Zalecenia szczegółowe:	Mały pożar gasić gaśnicą śniegową (CO2) lub proszkową (ABC albo BC), duży pożar gasić pianą lub rozproszonymi prądami wody. Uwaga: Nie stosować zwartych strumieni wody na powierzchnię palącej się substancji. Powoduje to jej rozrzucanie, a tym samym rozprzestrzenianie ognisk pożaru. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić wodą, a w miarę możliwości usunąć z zagrożonego obszaru.

6. POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU NIEZAMIERZONEGO UWOLNIENIA DO ŚRODOWISKA

Zalecenia ogólne:	W przypadku wydostania się większej ilości kwasu octowego lodowatego do środowiska, skażony teren należy wyizolować z otoczenia, a poza jego obręb wyprowadzić osoby postronne. W pierwszej kolejności odciąć źródło skażenia środowiska. W razie potrzeby wezwać ekipy ratownicze.
Środki ochrony osobistej:	Unikać kontaktu z uwalniającą się cieczą. Stosować ubrania ochronne kwasoodporne, rękawice ochronne, okulary ochronne w szczelnej obudowie, a w przypadku wyraźnie wyczuwalnego zapachu kwasu - ochrony dróg oddechowych. Należy pamiętać o ograniczonym czasie działania ochronnego filtrów cząsteczkowych i gazowych (filtr cząsteczkowy oznaczony kolorem białym i symbolem P2, filtr par oznaczony kolorem żółtym i literą E).
Zalecenia szczegółowe:	Usunąć źródło zapłonu (ugasić otwarty ogień, ogłosić zakaz palenia i używania narzędzi iskrzących), zabezpieczyć zbiorniki przed nagrzaniem, pary rozcieńczać rozproszonym strumieniem wody, starać się odciąć źródło skażenia środowiska (zamknąć dopływ cieczy, uszczelnić uszkodzone opakowanie i umieścić w opakowaniu awaryjnym), miejsce gromadzenia się cieczy obwałować, zebrane duże ilości cieczy odpompować, małe ilości rozlanej cieczy przysypać niepalnym materiałem chłonnym, najlepiej pochodzenia roślinnego (siano, słoma, torf, trociny), zebrać, skierować do ewentualnego zagospodarowania lub zniszczenia. Podobnie postąpić z zestalonym kwasem. W tym przypadku używać narzędzi mechanicznych.
Zabezpieczenie środowiska:	Zabezpieczyć studzienki ściekowe. W przypadku skażenia wód powiadomić odpowiednie władze.

7. POSTĘPOWANIE Z SUBSTANCJĄ I JEJ MAGAZYNOWANIE

Zapobieganie zatruciom:	Podczas stosowania kwasu octowego lodowatego nie jeść, nie pić, unikać kontaktów z substancją stałą lub cieczą, unikać wdychania par i aerozoli, przestrzegać zasad higieny osobistej, stosować odzież i sprzęt ochrony osobistej, pracować w wentylowanym pomieszczeniu. Przechowywać w zamknięciu, w warunkach jak dla materiałów żrących, palnych, poza zasięgiem dzieci.
Zapobieganie pożarom/wybuchom:	Wyeliminować źródła zapłonu - nie wykonywać prac z otwartym ogniem, nie palić, nie używać narzędzi iskrzących i odzieży z tkanin podatnych na elektryzację, chronić zbiorniki przed nagrzaniem, instalować urządzenia elektryczne w wykonaniu przeciwwybuchowym.
Magazynowanie:	W oryginalnych, właściwie oznakowanych opakowaniach, w magazynie cieczy żrących i palnych wyposażonym w instalację wentylacyjną i elektryczną w wykonaniu przeciwwybuchowym, na twardym podłożu. Opakowaniami są szczelnie zamknięte beczki ocynkowane piętrzone w stosy lub balony szklane zamykane korkami, znajdujące się w koszach wiklinowych, umieszczanych na półkach regałów. Opakowania napełniać do 90% ich objętości. Na terenie magazynu przestrzegać zakazu palenia, spożywania posiłków, używania otwartego ognia i narzędzi iskrzących. Kwas octowy lodowaty działa korodująco na stal. Zasady magazynowania określa norma PN-89/C-81400.

8. KONTROLA NARAŻENIA I ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

Rozwiązania techniczne: Ogólne - niezbędne do prawidłowego przewozu, magazynowania i stosowania kwasu octowego lodowatego. Sprawna wentylacja.

Najwyższe dopuszczalne stężenia w środowisku pracy:

NDS - 15 mg/m³,

NDSCh - 30 mg/m³.

Ochrony osobiste:

Drogi oddechowe:	Maski ochronne z pochłaniaczami par kwaśnych (oznaczone literą E i kolorem żółtym) i filtrami cząsteczkowymi P2.
Ręce:	Rękawice ochronne z tkanin powlekanych, odporne na działanie kwasów.
Oczy:	Okulary ochronne w szczelnej obudowie.
Skóra i ciało:	Ubrania ochronne powlekane, odporne na działanie kwasów.
Inne informacje:	Przestrzegać ogólnych zasad higieny. Nie jeść, nie pić podczas pracy. Po zakończeniu pracy umyć ręce. Zanieczyszczone ubranie wymienić. Unikać bezpośredniego kontaktu powierzchni ciała i dróg oddechowych z kwasem octowym lodowatym. Natychmiast usuwać rozlewiska kwasu octowego lodowatego

METODY OCENY NARAŻENIA

Metody oceny narażenia opierają się na laboratoryjnym oznaczaniu zawartości kwasu octowego lodowatego w powietrzu metodą chromatografii gazowej.

PN-71/Z-04061.01

Ochrona czystości powietrza. Badania zawartości kwasu octowego i jego bezwodnika. Zakres normy.

9. WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE

9.1	Masa cząsteczkowa: 60,05 g/mol (kwas 100%)
9.2	Postać fizyczna, barwa, zapach: Kwas octowy lodowaty należy do najważniejszych alifatycznych kwasów karboksylowych. Charakteryzuje się ostrym zapachem octu.
9.3	Temperatura topnienia: 17oC
9.4	Temperatura wrzenia: 118^oC
9.5	Rozpuszczalność w wodzie i innych rozpuszczalnikach: Rozpuszczalność w wodzie kwasu octowego lodowatego całkowita. Dobra w alkoholu, chloroformie, glicerolu, eterze.
9.6	Gęstość: w 20^oC 1,05 g/cm^3
9.7	Gęstość par względem powietrza: 2,07
9.8	Prężność par: w 20^oC 15,4 hPa
9.9	Temperatura zapłonu: 40oC
9.10	Temperatura samozapłonu: 485^oC
9.11	Zakres tworzenia mieszanin wybuchowych z powietrzem: 4,0-17% obj. (100-430 g/m^3)
9.12	Wartość pH (10 g/l H2O, 20^oC): 2,5

10. STABILNOŚĆ I REAKTYWNOŚĆ

Reaktywność i stabilność:	Kwas octowy lodowaty łatwo wchodzi w reakcję z metalami z wydzieleniem wodoru. Wchodzi w reakcję z silnymi utleniaczami.
Właściwości korozyjne:	Substancja żrąca.

11. INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE

Drogi narażenia człowieka: Wdychanie, spożycie, kontakt ze skórą, kontakt z oczami.

Drogi narażenia:	Oczy	tak
	Spożycie	tak
		Skóra	tak
		Wdychanie	tak

Informacja ogólna: Działanie kwasu octowego lodowatego na organizm człowieka jest silnie żrące. Kwas octowy lodowaty w organizmie ulega przemianie, jak wszystkie kwasy tłuszczowe, oraz bierze udział w cyklu kwasów trikarboksylowych. Zatrucia zdarzają się wśród robotników przemysłu chemicznego i spożywczego jako skutek wdychania par. Ulegają przy tym podrażnieniu błony śluzowe, także oczu. W wyniku działania na skórę następuje silne oparzenie. W warunkach narażenia zawodowego występują wypryski na dłoniach, zwłaszcza między palcami.

Dane toksykologiczne:

LD_{50 (doustnie, szczur)} = 3310 mg/kg,

LD_{50 (skóra, królik)} = 1060 mg/kg,

LD_{Lo (doustnie, królik)} = 1200 mg/kg,

LC_{50 (inhalacyjnie, mysz)} = 5620 ppm/1 godz.,

LC_{Lo (inhalacyjnie, szczur)} = 16000 ppm/4 godz.

Działanie miejscowe:

Wdychanie par i aerozoli: Wdychanie par kwasu octowego lodowatego wywołuje ostry ból w ustach, gardle, przełyku i żołądku. Jama ustna, podniebienie miękkie i migdały są często pokryte białymi strupami i wrzodami. Występują natychmiastowe wymioty. Mogą być one połączone z biegunką i krwawym stolcem. Chorzy duszą się. Objawy przypominają zapaść. Kwas octowy lodowaty może spowodować bezdech z pieniącą się śliną (objaw obrzęku płuc). Może pojawić się zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc.

Kontakt ze skórą: Wystąpią zaczerwienienia i podrażnienia chemiczne. Kwas octowy lodowaty powoduje silne poparzenia chemiczne połączone z ostrym bólem.

Kontakt z oczami: Pojawią się zaczerwienienia, poparzenia i ból. Zaistnieje poparzenie chemiczne.

Spożycie: Kwas octowy lodowaty powoduje groźne wymioty z obecnością krwi. Dojdzie do perforacji (przedziurawienia) jelit.

Zatrucia przewlekłe: Wdychanie par prowadzi do zapalenia płuc i oskrzeli, a nawet do ostrego obrzęku płuc. Do znamiennych objawów zatruć przewlekłych należą stany zapalne śluzówek, nadżerki i próchnica zębów, zapalenie oskrzeli, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz objawy typowe dla anemii. Ciągły kontakt z parami kwasu octowego lodowatego powoduje zapalenie spojówek.

12. INFORMACJE EKOLOGICZNE

Działanie na organizmy wskaźnikowe:

Ryby: Choroby i szybką śmierć u karpi powoduje odczyn pH 4,8. Pstrąg jest wrażliwszy na kwasy, natomiast szczupaki i liny są znacznie mniej wrażliwe. Śnięcie linów przy pH 4,6 występuje dopiero po dwóch dniach działania.

Jeśli jest duża zawartość żelaza w wodzie, to już przy małej kwasowości wody (pH około 5,5) wytrąca się on na skrzelach ryb, powodując ich śmierć.

Wskaźnik oceny dla ostrej toksyczności: wobec ssaków: 1,0,

wobec ryb: 3,4,

wobec bakterii: 2,6.

Stopień zagrożenia wód: mały.

13. POSTĘPOWANIE Z ODPADAMI

Metody unieszkodliwiania:

Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

Zawartość opakowania wg:

rodzaju 07 01 99 - inne niewymienione odpady.

Sposób likwidacji A1(A3): „Procesy spalania odpadów niebezpiecznych nie zawierających związków chlorowcoorganicznych..., w obrotowych piecach do produkcji cementu lub wapna” (po rozładowaniu opakowań).

Opakowania wg:

rodzaju 15 01 02 - opakowania z tworzyw sztucznych,

rodzaju 15 01 07 - opakowania ze szkła.

14. INFORMACJE O TRANSPORCIE

14.1	Numer ONZ:	2789
14.2	Klasa RID/ADR/IMO:	8 + 3
14.3	Grupa pakowania:	II
14.4	Numer rozpoznawczy zagrożenia:	83
14.5	Numer indeksowy (EC):	607-002-00-6
14.6	Symbole niebezpieczeństwa (R):	10-35
14.7	Symbole bezpieczeństwa (S):	1/ 2-23-26-45
14.8	Nalepki ostrzegawcze wg ADR/RID Nr 8 i Nr 3:

15. INFORMACJE DOTYCZĄCE PRZEPISÓW PRAWNYCH

Kartę wykonano zgodnie z:

• Dyrektywami UE Nr 67/548 EEC oraz 88/379/EEC.

• Ustawą o substancjach i preparatach chemicznych z dnia 11 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 11, poz. 84; Nr 100, poz. 1085; Nr 123, poz. 1350; Nr 125, poz. 1367 ze zmianą z dnia 5 lipca 2002 r. (Dz. U. Nr 142, poz. 1187).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie karty charakterystyki substancji niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego (Dz. U. Nr 140, poz. 1171).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 3 lipca 2002 r. w sprawie wykazu substancji niebezpiecznych wraz z ich klasyfikacją i oznakowaniem - ZAŁĄCZNIK (Dz. U. Nr 129, poz. 1110).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1173).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140, poz. 1172).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 15 lipca 2002 r. w sprawie substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych, których opakowania należy zaopatrywać w zamknięcia utrudniające otwarcie przez dzieci i wyczuwalne dotykiem ostrzeżenie o niebezpieczeństwie (Dz. U. Nr 140, poz. 1174).

• Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 lipca 2002 r. w sprawie obowiązku dostarczenia karty charakterystyki niektórych preparatów nie zaklasyfikowanych jako niebezpieczne (Dz. U. Nr 142, poz. 1194).

• Normą PN-ISO 11014-1 „Bezpieczeństwo chemiczne - Karta charakterystyki bezpieczeństwa produktów chemicznych”.

• Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 czerwca 1998 r. (Dz. U. Nr 79, poz. 513) ze zmianą z 2 stycznia 2001 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 36) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

• Rozporządzeniem MZiOS z dnia 11 września 1996 r. (Dz. U. Nr 121, poz. 571) w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki.

• Rozporządzeniem MOŚZNL z dnia 28 kwietnia 1998 r. (Dz. U. Nr 55, poz. 355) w sprawie dopuszczalnych wartości stężeń substancji zanieczyszczających w powietrzu.

• Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 1998 r. (Dz. U. Nr 145, poz. 942) i zmianą z 5 marca 2001 r. (Dz. U. Nr 22, poz. 251) w sprawie szczegółowych zasad usuwania, wykorzystywania i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych.

• Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628) oraz rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206).

• Klasyfikacją materiałów niebezpiecznych według Umowy Europejskiej dotyczącej Międzynarodowego Przewozu Materiałów Niebezpiecznych ADR (ważnej od 01.07.2001 r.)

• Niniejsza karta charakterystyki substancji niebezpiecznej jest bezpośrednio przekazywana użytkownikowi kwasu octowego lodowatego, bez zapewnień lub gwarancji co do kompletności bądź szczegółowości odnośnie do wszystkich informacji lub zaleceń w niej zawartych.

• Niniejsza karta nie jest żadną podstawą zobowiązującą do jakiejkolwiek odpowiedzialności jakiegokolwiek rodzaju ze strony dostawcy kwasu octowego lodowatego. Przedsiębiorstwo nie będzie odpowiedzialne za jakiekolwiek zejście śmiertelne, chorobę lub uszczerbek na zdrowiu jakiejkolwiek natury, będący następstwem zastosowania lub niewłaściwego wykorzystania karty charakterystyki substancji niebezpiecznej lub materiału, którego karta dotyczy.

• Informacje zawarte w niniejszej karcie przedstawiają aktualny stan naszej wiedzy i doświadczeń dotyczących bezpiecznego stosowania wyrobu.

Na etykietach należy umieścić następujące informacje:

Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:
Napis ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych:		„Substancja żrąca.”
Symbole zagrożenia
R 10	Substancja łatwo palna.
R 35	Powoduje poważne oparzenia.
Symbole bezpieczeństwa
S 1/ 2	Chronić przed dziećmi.
S 23	Nie wdychać pary/rozpylonej cieczy.
S 26	Zanieczyszczone oczy przemyć natychmiast dużą ilością wody i zasięgnąć porady lekarza.
R 45	W przypadku awarii lub jeżeli źle się poczujesz, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza - jeżeli to możliwe, pokaż etykietę.

16. INNE INFORMACJE

16.1 Chemiczne określenie produktu: Kwas octowy lodowaty
16.2 Znaczenie symboli:
Symbol ostrzegawczy na opakowaniach jednostkowych
C	Substancja żrąca.
Numer rozpoznawczy zagrożenia
83	Materiał ciekły, żrący, zapalny.
Znaczenie oznaczeń transportowych
Klasa RID/ADR: 8-II		Materiał żrący - niebezpieczny.
Numer ONZ: 2789		Kwas octowy lodowaty.

Uwaga: Użytkownik ponosi odpowiedzialność za podjęcie wszelkich kroków mających na celu spełnienie wymogów prawa krajowego. Informacje zawarte w powyższej karcie stanowią opis wymogów bezpieczeństwa użytkowania substancji. Użytkownik ponosi całkowitą odpowiedzialność za określenie przydatności produktu do konkretnych celów. Zawarte w niniejszej karcie dane nie stanowią oceny bezpieczeństwa miejsca pracy użytkownika. Karta charakterystyki nie może być traktowana jako gwarancja właściwości substancji.

* * * * *

Zgodnie z rozporządzeniem MZ z dnia 3 lipca 2002 r., PN-ISO 11014-1 i Dyrektywą 91/155/EEC

	KARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEJ SUBSTANCJI	Wydanie: I Data wydania: 15.12.02 Strona/stron 8/8
Nazwa:	KWAS OCTOWY LODOWATY

Kwas octowy lodowaty

---