EKONOMIKA PRZEDSIĘBIORSTW - wykłady

PRZEDSIĘBIORSTWA W GOSPODARCE RYNKOWEJ:

• konsumenci

• instytucje rządowe

Przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej - samodzielny podmiot gospodarczy, którego celem jest maksymalizacja zysku. Warunki działania określane są przez innych uczestników rynku w środowisku którym możemy wymienić : konsumentów i instytucje rządowe. Konsumenci maksymalizują stopień użyteczności, natomiast jednostki rządowe zmierzają do maksymalizacji dochodu narodowego.

PRZEDSIĘBIORSTWO ( max zysk )

KONSUMENCI INSTYTUCJE RZĄDOWE

(max użyteczności ) ( max dochód narodowy )

PRZEDSIĘBIORSTWO Z UWAGI NA SWOJĄ RÓŻNORODNOŚĆ MOŻEMY DZIELIĆ WEDŁUG PRZYJĘTYCH KRYTERIÓW. ZA PODSTAWOWE KRYTERIA PODZIAŁU PRZYJMUJEMY :

• formy organizacyjno prawne

• wielkość przedsiębiorstwa

• kryterium branżowe

• kryterium własności

PRZEDSIĘBIORSTWA :

• spółki - kodeks handlowy i cywilny jednoosobowe spółki

• przedsiębiorstwa państwowe - ustawa o przedsiębiorstwach państwowych skarbu państwa

• spółdzielnie - ustawa o spółce

• fundacje - ustawa o fundacji

• indywidualne działalności gospodarcze - ustawa o indywidualnej działalności gospodarczej

KRYTERIUM WIELKOŚCI :

• przedsiębiorstwa małe

• przedsiębiorstwa średnie

• przedsiębiorstwa duże

• duże koncerny międzynarodowe

PRZEDSIĘBIORSTWA MAŁE :

• obrót

• zatrudnienie

• wielkość majątku

• wielkość kapitału własnego

Struktura złożona %	Wielkość przedsiębiorstwa	Struktura wpłat do budżetu %
85	I małe przedsiębiorstwa	5
10	II średnie przedsiębiorstwa	10
5	III duże przedsiębiorstwa	85

WADY I ZALETY PRZEDSIĘBIORSTW Z PUNKTU WIDZENIA WIELKOŚCI :

Przedsiębiorstwa podzielone według kryterium wielkości : duże, średnie i małe wykazują zalety i wady przy czym z reguły istnieje relacja zgodnie z którą zalety z jednej grupy są wadą przeciwstawnej

ZALETY MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW :

• niskie koszty rozpoczęcia działalności i organizacyjne

• cały zysk przypada właścicielowi

• dochód opodatkowany tylko jako osobisty dochód właściciela

• łatwość przeniesienia firmy

• łatwość rozwiązania firmy

• dane dotyczące działalności firmy pozostają do wyłącznej wiadomości właściciela

ZALETY ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW :

• większe zasoby

• większa zdolność do zaciągania kredytu

• dochód opodatkowany tylko jako dochód osobisty wspólników

• większe możliwości intelektualne

• wzajemne psychologiczne poparcie wspólników

• większe zróżnicowanie talentów

• lepsze możliwości bariery dal zatrudnionych pracowników

ZALETY DUŻYCH PRZEDSIĘBIORSTW :

• odpowiedzialność właścicieli ogranicza się do zainwestowanego kapitału

• możliwość osiągania dużych rozmiarów dzięki emisji dodatkowych akcji i ich publicznej sprzedaży

• łatwość zmiany właścicieli firmy ( przeniesienie własności udziałów )

• nieograniczony czas trwania firmy

• dostęp do profesjonalnego zarządzania

• dostęp do rynków kapitałowych

PRZEDSIĘBIORSTWA BRANŻOWO DZIELONE

EKD - europejska klasyfikacja działalności

Klasyfikacja przedsiębiorstwa prowadzona zgodnie z EKD zmierza do zapewnienia porównywalności naszych podmiotów działających z jednostkami funkcjonującymi w unii.

EKD - usystematyzowany zbiór rodzajów działalności społeczno - gospodarczych występujących w gospodarce narodowej.

SYSTEM TEN SŁUŻY DO :

• klasyfikowania danych według rodzaju działalności gospodarczej w zakresie statystyki ludności, produkcji, zatrudnienia, płac, dochodu narodów i innych dziedzin statystyk

• sporządzania porównań międzynarodowych między jednolitych rodzajów działalności

• klasyfikacja podmiotów gospodarczych dla potrzeb rejestru jednostek gospodarki narodowej REGON zgodnie z rodzajem prowadzonej działalności.

System klasyfikacyjny EKD zmierza do utworzenia odpowiedniego kodu alfabetyczno - numerycznego. Kod ten tworzony jest zgodnie z podziałem pięciopoziomowym z jednym dodatkowym poziomem dla niektórych sekcji :

• poziom pierwszy ( sekcja ) - dzieli ogólną zbiorowość na 17 kategorii rodzajów działalności grupujących czynności związane ze sobą z punktu widzenia tradycyjnie ukształtowanego, ogólnego podziału pracy. Kategorie te są oznaczone jednoliterowym kodem alfabetycznym ;

• poziom pośredni ( podsekcja ) - występuje jedynie w kilku sekcjach. Poziom ten jest oznaczony dwuliterowym kodem alfabetycznym ;

• poziom drugi ( dział ) - dzieli ogólną zbiorowość na 60 kategorii rodzajów zgrupowanych wg stopnia podobnego. Poziom ten jest oznaczony dwucyfrowym kodem numerycznym ;

• poziom trzeci ( grupa ) - obejmuje 222 kategorie rodzaju działalności wyodrębnionych zgodnie z charakterem procesu przeznaczenia produkcji bądź też charakteru usługi lub charakteru odbiorcy tych usług. Poziom ten jest oznaczony trzycyfrowym kodem numerycznym;

• poziom czwarty ( klasa ) - obejmuje 512 kategorii rodzajów działalności dających wyodrębnienie z punktu widzenia specializacji procesu produkcyjnego czy też działalności usługowej. Poziom ten jest oznaczony czterocyfrowym kodem numerycznym;

• poziom piąty ( pod klasą ) - został wprowadzony w celu wyodrębnienia rodzaju działalności charakterystycznej dla polskiej gospodarki. Poziom oznaczony jest sześciocyfrowym kodem numerycznym.

PRZEDSIĘBIORSTWO ZGODNIE Z KLASYFIKACJĄ EKD JEST ORGANIZACJĄ PRAWNĄ KTÓRA :

• prowadzi własne rachunki ;

• jest podmiotem zarządzania przez władzę zwierzchnią ;

• prowadzi w jednym lub więcej miejsca działalności ;

• posiada minimalny stopień decyzji, które podejmuje w odniesieniu do swojej działalności ;

Zgodnie z EKD przyjmuje się że taką klasyfikację ( bilans ) prowadzi gospodarstwo domowe mimo że nie prowadzi ono kompletnego zestawu rachunkowości, ale wykazuje określony stopień autonomii decyzji. Przy klasyfikacji jako kryterium uznaje się przeważającą wielkość działalności produkcyjnej.

WYRÓŻNIAMY PRZEDSIĘBIORSTWA :

• państwowe

• prywatne

• mieszane

• publiczne

• niepubliczne lub mieszane

„ POSTĘP TECHNICZNY W PRZEDSIĘBIORSTWIE „

problemy postępowania technicznego stanowią szczególnie ważne zagadnienie w gospodarce rynkowej. Wdrażanie postępu innowacji to podstawowa przesłanka zmiennej, do zapewnienia przewagi konkurencyjnej.

Specializacja przedsiębiorstwa powoduje że nowe rozwiązania są coraz bardziej złożone do prowadzenia przedsiębiorstwa nie posiadającego odpowiedniego zaplecza i doświadczeń.

Problemy postępu technicznego możemy rozpatrywać w makroskali tj w odniesieniu do regionów gospodarczych lub poszczególnych państw albo w zakresie przedsiębiorstwa.

Problemy postępu technicznego umiejscawiane w podstawowych założeniach polityki naukowo - przemysłowej. Obszary typu regiony przemysłowe tj : unia europejska, gospodarka japońska czy amerykańska, posiadają własne mechaniczne oraz sformułowane cele w obszarze postępu technicznego.

Ewolucja polityki wobec sfery badawczo - naukowej w krajach unii europejskiej rozpatrywana jest z punktu widzenia przedmiotu, celu oraz podstawy funkcji. Założenia eksponują problemy społeczne i ekologiczne i niezależne dziedziny polityki, których najważniejszą rolę pełni infrastruktura.

FUNKCJONOWANIE PRZEDSIĘBIORSTWA A JEGO OTOCZENIE

SPECYFIKA DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA :

Funkcjonowanie przedsiębiorstwa wymaga uwzględnienia specyficznych form i rodzajów podmiotu gospodarczego. Charakter procesów produkcyjnych z jednej strony wpływa na warunki funkcjonowania przedsiębiorstwa ale również tworzy bazę wyjściową w relacjach przedsiębiorstwo a otoczenie.

W PROCESIE OCENY PRZEDSIĘBIORSTWA WYMAGANE JEST UWZGLĘDNIENIE WIELU CZYNNIKÓW :

1. charakter produkcji :

• kapitałochłonność

• pracochłonność

• materiałochłonność

• energochłonność

2. rytmiczność produkcji w sensie zmian w ciągu roku :

• produkcja ciągła, której poziom w ciągu roku praktycznie nie ulega zmianom

• produkcji sezonowej, która angażuje majątek obrotowy pracowników w wybranych okresach działalności.

3. struktura kapitału a proces produkcji

4. wskaźnik inflacji oraz zmiany kursu walut

5. podstawowe jednostki współpracujące z przedsiębiorstwem.

Współpraca z przedsiębiorstwem prowadzona jest przez wiele zróżnicowanych jednostek tworzących otoczenie danego podmiotu gospodarczego. Wg zasady wspólpracy konieczne jest wskazanie na charakter danej jednostki oraz jej cel.

CELE I PRZEDMIOT OCENY OTOCZENIA DOKONYWANEJ PRZEZ PRZEDMIOTY OTOCZENIA

PRZEDMIOT OTOCZENIA	CEL OCENY	PRZEDMIOT OCENY
Odbiorca	Określenie celowości podjęcia decyzji co do wyboru ocenionego przedsiębiorstwa jako dostawcy	Cena, sposób zapłaty, terminowość dostaw, obsługa komisowa, poziom techniczny produktu itp.
Dostawca	Określenie celów podjęcia decyzji co do wyboru ocenionego przedsiębiorstwa jako odbiorcy	Płatność przedsiębiorstwa, forma, sposób zapłaty
Bank	Ustalenie zdolności kredytowej przedsiębiorstwa, określenie stopnia ryzyka operacji kredytowej, oszacowanie opłacalności transakcji	Płynność finansowa przedsiębiorstwa, płynność długoterminowa przedsiębiorstwa
Inwestor ( potencjalny akcjonariusz)	Określenie opłacalności inwestowania, dostarczenie przesłanek do porównania opłacalności alternatywnych lokat kapitału	Pozycja przedsiębiorstwa na rynku, perspektywiczna sytuacja przedsiębiorstwa, polityka przedsiębiorstwa w zakresie podziału zysku
Władze lokalne	Kontrola przestrzegania przez przedsiębiorstwo obowiązujących norm prawnych, określenie uciążliwości przedsiębiorstwa dla środowiska	Koszty zewnętrzne działalności przedsiębiorstwa, przestrzeganie prawa gospodarczego, regulowanie ustawowych zobowiązań, infrastrukturo - twórcza pozycja przedsiębiorstwa
Konsument indywidualny	Określenie celowości i opłacalności tzn podjęcie decyzji co do kupna wyrobu lub skorzystania z usługi	Cena, spełniana przez wyrób funkcja, jakość, obsługa

Przedsiębiorstwa państwowe mogą działać na zasadach ogólnych i użyteczności publicznej. Przedsiębiorstwa grupy ogólnej zobowiązane są do osiągania wyniku finansowego, natomiast w stosunku do przedsiębiorstw użyteczności publicznej organ założycielski zobligowany jest do dotowania tej działalności. Dotowania funkcjonują w komunikacji miejskiej, usługach pogrzebowych.

6. tworzenie przedsiębiorstw handlowych

Przedsiębiorstwa mogą być tworzone przez :

• naczelne oraz centralne organy rządowe

• przez NBP i banki państwowe

jednostki te nazwane są organami założycielskimi

7. mienie przedsiębiorstwa

Organ założycielski wyposaża przedsiębiorstwa w środki niezbędne do prowadzenia działalności określonej w akcie prawnym o jego utworzeniu. Przedsiębiorstwo gospodarując wydzielonym mu nabytym mieniem zapewnia jego ochronę oraz gospodaruje we własnym imieniu i na własny rachunek. w podstawowych zasadach funkcjonowania przedsiębiorstwa eksponuje się racjonalność gospodarowania oraz samofinansowanie. Przedsiębiorstwo zobowiązane jest do prowadzenia rzetelnej rachunkowości oraz sporządzania na jej podstawie bilansu.

• Przedsiębiorstwo gospodaruje posiadanymi funduszami na podstawie przepisów o gospodarowaniu finansami przedsiębiorstw państwowych

• Wartość majątku przedsiębiorstwa odzwierciedlają : fundusz założycielski, fundusz przedsiębiorstwa i fundusz z aktualizacji wyceny

• Źródłem wzrostu funduszu przedsiębiorstw jest : zysk pozostający do dyspozycji przedsiębiorstwa, amortyzacja, inne źródła np. darowizny

• Fundusz zmniejsza się : straty, umorzenie majątku trwałego, zmniejszenia z tytułu przekazania nieodpłatnego mienia osobom prawnym i fizycznym

W przedsiębiorstwie można również tworzyć fundusz rekultywacji z narzutów na koszty działalności. Dotyczy to przedsiębiorstw wydobywających minerały metodą odkrywkową oraz innych przedsiębiorstw prowadzących działalność, której towarzyszy powstawanie hałd lub degredacja terenu. Środki funduszu przeznacza się na finansowanie przedsięwzięć pozainwestycyjnych mających na celu zagospodarowanie terenu po eksploatacyjnych i hałd. Zysk umożliwia tworzenie innych funduszy np. fundusz nagród dla pracowników.

8. Majątek przedsiębiorstwa

Majątek przedsiębiorstwa umożliwia prawidłowe funkcjonowanie podmiotu gospodarczego a jego wielkość struktury determinowana jest rodzajem i charakterem działalności przedsiębiorstwa. Majątek przedsiębiorstwa ulega podziałowi z punktu widzenia różnych kryteriów na wiele grup.

Podstawowym podziałem jest wyodrębnienie majątku trwałego i obrotowego. Majątek trwały eksploatowany jest w długim okresie ( ponad rok ), natomiast majątek obrotowy zużywany jest w ciągu jednego cyklu produkcyjnego.

Zużycie majątku powoduje wystąpienie kosztów, które ci do ich poziomu metod rozliczania stanowią przedmiot rozwiązań odpowiednich przepisów prawa.

Działalność przedsiębiorstwa wymaga prowadzenia prawidłowego gospodarowania w ramach którego można wyodrębnić różne obroty.

P- produkcja

Z - zatrudnienie

M - majątek

- wskaźnik produktywności środków trwałych ( jaka wielkość produkcji przypada na 1 zł )

- wielkość majątku przypadająca na jednego zatrudnionego pracownika

- wskaźnik wydajności ( produkcja przez zatrudnienie )

Środki trwałe z uwagi na swoje zużycie mogą być wyrażane w wartości brutto i netto.

Wartość brutto to cena nabycia lub koszt wytworzenia.

Wartość netto to różnica między wartością brutto a umorzeniem środka trwałego.

WYCENA PRZEDSIĘBIORSTWA

Konieczność wyceny przedsiębiorstwa lub jego części może się pojawić w związku z działaniami :

• o charakterze społecznym

• o charakterze prawnym

• o charakterze ekonomicznym itd.

1. zmianę stałą lub czasową właściciela ( kupno, sprzedaż, prywatyzacja )

2. restrukturyzacja przedsiębiorstw ( zmiana właściciela ) - ( fuzja, przejęcia, zmiana formy organizacyjnej np. z z.o.o. na SA ) stworzenie nowych spółek, publiczna emisja akcji, obligacji

3. pozyskiwanie dodatkowych źródeł kapitału obcego ( długoterminowe kredyty, określenie zdolności kredytowych przedsiębiorstwa )

4. realizacja przepisów prawa spadkowego i rodzinnego ( darowizna, podział majątku )

5. określenie wielkości opodatkowania ( nieruchomości, transakcje kupno - sprzedaż )

6. ubezpieczenie majątku

7. szacowanie wielkości odszkodowania

8. dokonanie obrotu majątkiem komunalnym lub państwowym

9. dokonywanie niektórych czynności urzędowych uzależnionych od wartości niewymiernych ( scalenia, podziały, wywłaszczenie, opłaty z tytułu wzrostu wartości nieruchomości )

10. nabywanie na rzecz skarbu państwa lub gminy

11. uwłaszczenia prywatyzacji i załatwienie roszczeń rewindykacyjnych

FUNKCJE WYCENY :

• informacyjna

• decyzyjna

• negocjacyjna

• rozwiązywanie konfliktów interesów

PRZESŁANKI WYCENY PRZEDSIĘBIORSTWA Z PUNKTU WIDZENIA CHARAKTERU STRON BEZPOŚREDNIO ZAINTERESOWANYCH WYNIKAMI WYCENY

WEWNĘTRZNE	ZEWNĘTRZNE	WEWNĘTRZNO - ZEWN ĘTRZNE
Kontrola zdolności kapitału zaangażowanego przez właścicieli do pomnażania	Wymiar produktów	Kupno - sprzedaż przedsiębiorstwa
Pomiar wartości udziałów w spółkach dla celów ich prezentacji w bilansie rocznym	Określenie wysokości opłat skarbowych, notarialnych itd.	Prywatyzacja lub reprywatyzacja
Przyjęcie nowych udziałowców do spółki bądź wyłącznie części dotychczasowych	Określenie wysokości składek ubezpieczenia	Przekazanie przedsiębiorstwa w dzierżawę, agencję, leasing
Podział przedsiębiorstwa	Ustalenie wysokości odszkodowań wynikających z ubezpieczenia	Fuzja przedsiębiorstwa
		Zabezpieczenie kredytów i pożyczek
		Wniesienie przedsiębiorstwa jako aportu do spółki

GŁÓWNE KIERUNKI W TEORII WYCENY :

1. podejście absolutystczne - jedynym prawem kryterium wyceny wartości przedsiębiorstwa jest jego zdolność przynoszenia dochodów

2. podejście relatywistyczne - przedsiębiorstwo ma wiele wartości -> cen. W zależności od celu wyceny i stopnia zróżnicowania interesów stron zaangażowanych w transakcje.

GDY NIE MOŻE BYĆ WYKORZYSTANA CENA RYNKOWA:

• cena rynkowa porównywalnego przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach konkurencji rynkowej

• rzeczywista lub potencjalna cena rynkowa porównywalnego przedsiębiorstwa funkcjonującego w warunkach braku konkurencji rynkowej

• wartość rynkowa aktywów przedsiębiorstwa pomniejszona o jego długi ( metody majątkowe )

• wartość dochodowa z uwzględnieniem różnych możliwości inwestorów oraz różnych metod ( metoda zdyskontowanych sald przepływów pieniężnych, zdyskontowanych zysków, dywidend, itp. )

• połączenie metod dochodowych i majątku tzw. metody mieszane.

UNIWERSALNE ZASADY WYCENY:

• zawsze musi być określony cel przeprowadzanej wyceny

• punkt wyjścia każdej metody wyceny są dane ewidencji księgowej charakteryzujące finansowe przedsiębiorstwo

• wartość przedsiębiorstwa jest odróżniana od jego ceny

• wycena prawie nigdy nie jest dokonywana na podstawie wartości majątku przedsiębiorstw

W_c =

W_c - wartość całkowita

W_d - wartość dochodu

W_m - wartość majątku

• wycena musi uwzględniać prognozy rozwojowe przedsiębiorstwa

• wartość likwidacyjna lub wartość upłynnienia z reguły traktowane jest jako najniższa z możliwych wartości

Wartość likwidacyjna nie może jednak być stosowana w odniesieniu do przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, które ze względów społecznych, prawnych, muszą modele funkcjonować.

• wszystkie sortowane procedury wyceny wartości przedsiębiorstwa uwzględniają czynnik ryzyka. Ryzyko czy niepewność co do przyszłych warunków działalności przedsiębiorstwa uwzględniane jest w wycenie poprzez odpowiednie oszacowane stopy dyskontowej lub też poprzez absolutne pomniejszenie wartości przedsiębiorstwa.

PODSTAWOWE METODY WYCENY

Wycena dokonana co najmniej dwiema metodami

• METODA MAJĄTKOWA - polega na wycenie składników majątku trwałego i obrotowego przedsiębiorstwa czyli aktywów bez bezpośredniego uwzględnienia stopnia efektywności wykorzystania tego majątku wartości aktywów po pomniejszeniu o wszystkie zobowiązania ( kapitał obcy ) stanowi jego wartość i cenę teoretyczną, ewidencyjną

• METODA DOCHODOWA - polega na określeniu zdolności przedsiębiorstwa do przyszłego kreowania dochodów bez względu na zasoby majątkowe

• METODA RYNKOWA - wykorzystuje np. notowanie giełdowe, że dokonywane jest przy pomocy różnego rodzaju wskaźników i mnożników giełdowych oraz wyników porównania do zawartych transakcji kupna - sprzedaży innych podobnych przedsiębiorstw.

W praktyce wycen najczęściej stosowana jest metoda mieszana czyli dochody majątku bazujące na metodzie średniej arytmetycznej nadaje się wartość dochodów.

Regułom wyceny jest nowelizowanie ostatnich 3 lat działalności po to by sporządzić właściwą prognozę przyszłych dochodów.

W praktyce obok metody dochodów zawsze wykonywana jest metoda majątkowa.

KONCENTRACJA I SPECIALIZACJA PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ

Postępujące procesy globalizacji to konsekwencja koncentracji produkcji i jej specializacji.

U podstaw koncentracji produkcji znajduje się prawo ekonomii skali zgodnie z którym im większa produkcja tym wyższy potencjalny zysk przedsiębiorstwa.

Procesy koncentracji określamy jako systematyczny wzrost rozmiaru pojedynczych przedsiębiorstw wzrost udziału dużych przedsiębiorstw w danej gałęzi lub w całym przemyśle.

W_kp =
=
= 20 %

W_kp = wskaźnik koncentracji produkcji

W_p - wartość produkcji - 100 tyś

W_pg - wartość wyprodukowanej gałęzi - 500 tyś.

FORMA KONCENTRACJI :

• budowa od podstaw dużych przedsiębiorstw przemysłowych

• zwiększenie rozmiarów istniejących przedsiębiorstw

• rozwijanie produkcji w już istniejących dużych zakładach

EFEKTY EKONOMICZNE KONCENTRACJI :

• duże możliwości wprowadzenia postępu technicznego

• następuje relatywny spadek nakładów inwestycyjnych na jednostkę zdolności produkcyjnej, koszty stałe / jednostkę zdolności produkcyjnej.

Zdolność produkcyjna - 2000 szt.

M - c styczeń - 1000 szt.

M - c marzec - 500 szt.

M - c lipiec - 2000 szt.

Koszty stałe - 4000 zł

Kst_{mI na jednostkę} =
= 4 zł / jedn.

Kst_{mIII na jednostkę} =
= 8 zł / jedn.

Kst_{mVII na jednostkę} =
= 2 zł / jedn.

EFEKTYWNOŚĆ KONCENTRACJI WYRAŻAJĄ :

• wydajność pracy

• jednostkowy koszt własny

• techniczne uzbrojenie pracy

• produktywność środków trwałych

• kapitałochłonność produkcji

MIERNIKI POZIOMU KONCENTRACJI PRODUKCJI PRZEMYSŁOWEJ :

• wielkość produkcji lub wielkość zdolności produkcyjnej

• wartość środków trwałych

• liczba zatrudnionych

Wzrost produkcji osiągany jest w wyniku postępującej specializacji. Pracownik wykonuje wąski zakres operacji technologicznych dzięki czemu wzrasta jego wydajność pracy oraz zapewnia się wysoką jakość produkowanych wyrobów. Specializacja zapewnia wiele efektów ekonomicznych a generalnie wskazuje się na następujące zakresy efektywności ekonomiczne.

ZAKRES EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ :

• zmniejszenie kosztów własnych

• wzrost rozmiarów produkcji specjalizowanej

• wzrost wydajności pracy

• spadek pracochłonności

• poprawa jakości produkcji

Specjalizację możemy mierzyć wykorzystując wiele różnych mierników a sam poziom specjalizacji określa :

• liczba wyodrębnionych grup : rodzajów produkcji przemysłowej

• udział danej gałęzi przemysłu w ogólnej produkcji wyrobów, należących do określonych grup asortymentowych.

EKD - Europejska Klasyfikacja Działalności

System EKD zmierza do porównywalności produkcji i przedsiębiorstwa w ramach państw, które go stosują.

Zasady ewidencji znormalizowanej występują również w systemie EAN. System służy do kodowania towarów, które są automatycznie numerowane. Zapewnia się jednoznaczną identyfikację każdego artykułu, bez względu na jego pochodzenie czy przeznaczenie. Głównymi zadaniami znakowania towarów kodem EAN jest usprawnienie ewidencjonowania ruchu wyrobów w obrocie handlowym niezależnie od kraju ich pochodzenia i miejsca sprzedaży, dokumentowanie poszczególnych transakcji handlowych, rozliczeń finansowych, analiz statystycznych, bieżącej inwentaryzacji.

GOSPODARKA ŚRODKAMI TRWAŁYMI

Gospodarowanie środkami trwałymi łączy się z ponoszeniem kosztów użytkowania. Koszty te nazywamy mianem amortyzacji.

Zasady amortyzacji określają szczegółowo przepisy z uwagi na wpływ tej kategorii ekonomicznej na wyniki finansowe.

Przedsiębiorstwa posiadają jednak pewien zakres samodzielności w ramach którego mogą wybierać określone metody amortyzacji środków trwałych. Istotnym jest zwłaszcza szybsze zamortyzowanie obiektu np. z tytułu postępu technicznego, pogorszonych warunków eksploatacji.

Amortyzacja jest kosztem wynikającym ze zużycia środka trwałego, a jej celem jest zgromadzenie środków na zakup nowych obiektów o tych samych parametrach technicznych.

Wart. Początkowa - > W_p - 60 tyś zł

Koszty remontu - > K_r - 15 tyś zł

Wart. Likwidacji - > W_l - 20 tyś zł

Lata użytkowania - > L_uż - 5 lat

A =

A =

A =
= 11000 / rok

Amortyzacja miesięczna = > A_m
1000 zł

Inflacja powoduje przeszacowanie wartości majątku trwałego. Im wyższa inflacja tym wskaźnik przeszacowania wyższy. Operacje te określane są przepisami co do terminu przeszacowań.

Z amortyzacją wiąże się umorzenie środków trwałych czyli stopniowa utrata wartości.

GOSPODAROWANIE ŚRODKAMI OBROTOWYMI

Kapitał

K_I > K_II

K_I < K_II

Przedsiębiorstwo zmierza do przyśpieszenia ruchu środków obrotowych gdyż w cyklu okrężnym otrzymuje zwrot kapitału oraz zysk. Poszczególne składniki środków obrotowych możemy rozpatrywać w sferze produkcji i sferze cyrkulacji.

SFERA PRODUKCJI :

• zapasy materiałowe ( materiały podstawowe, pomocnicze, części, paliwo, opakowania )

• produkcja w toku ( półfabrykaty )

• nakłady przyszłych okresów

SFERA CYRKULACJI :

• wyroby gotowe

• środki pieniężne

Podstawowe znaczenie w gospodarowaniu środkami obrotowymi posiadają zapasy.

Poziom zapasów i ich struktura determinowana jest przez wiele wskaźników wśród których podstawowe znaczenie posiadają : rodzaj produkcji, rodzaj zaopatrzenia, warunki technologiczne, rodzaj popytu, odległość od rynku.

O gospodarowaniu zapasami decydują wielkości ekonomiczne takie jak :

• koszty utrzymania zapasów

• koszty braku zapasów

K_utz. > K_bz

Zapasy

K_utz. < K_bz.

Zapasy

Zapasy spełniają w przedsiębiorstwie różne funkcje i można je dzielić przyjmując różne kryteria. Generalnie stosuje się kryterium „ abc „ oraz kryterium metody funkcjonalności i niezbędności dla zachowania ciągłości produkcji.

Wszystkie materiały w przedsiębiorstwie dzieli się na 3 podstawowe grupy, stosując kryterium ilości i wartości.

Do grupy A zalicza się materiały, których ilościowo jest niewiele czyli około 10 % , ale wartościowo ich udział sięga około 70 %.

W grupie B znajduje się zbliżona pod względem ilości i wartości części materiałów sięgająca około 10 %.

Do grupy C zalicza się natomiast bardzo dużą ilość materiału czyli około 80 % przy czym ich udział wartościowy jest niski i wynosi około 20 %.

W INNYM UJĘCIU ZAPASY MOŻEMY PODZIELIĆ NA :

• zapasy bezpieczeństwa ( buforowe )

• zapasy podstawowe

• zapasy nadmierne

• zapasy zbędne

Materiałochłonność produkcji określa nam wielkość zużytych materiałów w jednostce produkcji.

KOSZTY DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTWA

Prowadzenie działalności produkcyjnej / usługowej przez przedsiębiorstwo wymaga ponoszenia kosztów.

Koszty określa się jako niezbędne nakłady wytworzenia produktu lub usługi.

Koszty stanowią złożoną kategorię ekonomiczną i ulegają podziałowi według wielu kryteriów.

ZA PODSTAWOWE KRYTERIA PODDZIAŁU PRZYJMUJE SIĘ :

• układ rodzajowy

• układ kalkulacyjny

• układ według miejsc powstawania kosztów

• układ zmienności stosunku do wielkości produkcji

UKŁAD RODZAJOWY kosztów wskazuje na rodzaj angażowy środków i tak można w nim wyodrębnić amortyzację, materiały, paliwa, płace, usługi remontowe, transportowe.

W UKŁADZIE KALKULACYJNYM zmierzamy do określenia kosztów bezpośrednich to znaczy na podstawie dokumentów źródłowych, których możemy odnieść do produkcji wyrobów oraz takie które w sposób pośredni łączą się z wyrobami i które w związku z tym rozliczamy stosując różne metody.

W UKŁADZIE MIEJSC POWSTAWANIA KOSZTÓW przepisujemy koszty jednostkowe organizacji lub poszczególnym stanowiskom pracy. Porównanie zadań i kosztów umożliwia zarządzanie kosztami.

PODZIAŁ : KOSZTY STAŁE I ZMIENNE :

• koszty stałe nie zmieniają się w pewnych zakresach produkcji

• koszty zmienne bezpośrednio uzależnione od wielkości produkcji

SYSTEM MOTYWACYJNY W PRZEDSIĘBIORSTWIE

System motywacyjny w przedsiębiorstwie - zbiór uregulowań prawnych, finansowych w ramach którego określa się zasady wynagradzania pracowników.

Systemy te wykazują znaczne zróżnicowanie, jakkolwiek występuje wiele elementów wspólnych , jednolitych w skali danego kraju. W systemie motywacyjnym uwzględnia się różnice kulturowe i tak zdecydowanie jest różny od pozostałych. Jest systemem motywacyjnym w firmach japońskich.

W systemie motywacji szczególną rolę spełnia system płac, w ramach którego wyodrębniamy poszczególne pozycje wynagradzania pracowników.

SYSTEM PŁAC W PRZEDSIĘBIORSTWIE OBEJMUJE :

1. strukturę płac indywidualnych i zbiorowych

• rodzajowa struktura płac

• udziałowa struktura płac

2. metody opłaty płac

• formy płac indywidualnych i zespołowych

• metody wynagradzania zespołów pracowniczych

3. normy regulacji płac

• system prawny kształtowania wynagrodzeń

• normy płacowe ( stawki płac, współczynniki premiowania )

• taryfikatory kwalifikacyjne

4. organizacja systemu płac

• sformalizowanie procedury działań objętych systemów płac

• instrumentalizacja systemu płac, układ komórek organizacyjnych dla funkcjonalnej obsługi systemu płac

• układ podmiotu motywowania przez płace

W systemie płac wyróżniamy dwie podstawowe formy : wynagradzanie za ilość wykonanych jednostek i wynagrodzenie za czas przepracowany przy czym w tym obszarze dokonuje się podziału na wynagrodzenia za godzinę i w układzie miesięcznym.

GOSPODARKA MATERIAŁOWA :

Gospodarka materiałowa w przedsiębiorstwie jest istotnym elementem wpływającym na wynik finansowy przedsiębiorstwa. Podstawowym zagadnieniem jest prawidłowe wykorzystanie materiału a wymierna ocena w tym zakresie jest możliwa po zastosowaniu określonych mierników.

Podstawowym wskaźnikiem jest wskaźnik materiałochłonności produkcji ( MP ) , który oblicza się wg wzoru :

MP =
=
gdzie ;

Um - wartość zużytych materiałów

P - wartość wytworzonych produktów

q - ilość wytworzonych produktów

m - wielkość zużycia jednostkowego materiału w jednostkach naturalnych

cm - koszt jednostki zużywanego materiału

i - rodzaj zużywanego materiału ( i = 1, 2 ... n )

Normy zużycia można podzielić wg trzech głównych kryteriów. Należą do nich : liczba wyrobów objętych normą zużycia, sposób wyrażania normy oraz rodzaj normy.

ZGODNIE Z KRYTERIUM LICZBY WYROBÓW OBJĘTYCH NORMĄ MOŻEMY WYMIENIĆ :

• jednostkowe normy zużycia materiałów

• zbiorcze normy zużycia wyrobów

JEDNOSTKOWE NORMY ZUŻYCIA MATERIAŁÓW określają dopuszczalne zużycie materiału jednorodnego lub poszczególnych składników tzw wsadu produkcyjnego, odnoszącego się do jednorodnych nieskomplikowanych wyrobów lub do części wyrobów złożonych.

ZBIORCZE NORMY ZUŻYCIA WYROBÓW ustalają łączne zużycie materiałów na złożone wyroby gotowe lub grupy wyrobów niezłożonych.

Norma zużycia materiałowego określa górną lub dolną granicę zużycia materiału na jednostkę wyrobu o określonym poziomie jakości, wytwarzanego w określonych warunkach techniczno - produkcyjnych. Norma zużycia materiałów U_m może być przedstawiona w sposób następujący :

U_m = U_t + Q_m + U_n, gdzie

U_t - zużycie teoretyczne

U_n - ubytki naturalne

Q_m - odpady materiałowe

ZAGADNIENIA INWESTYCJI

Działalność inwestycyjna przedsiębiorstwa dotyczy dwóch podstawowych obszarów. Jednym z nich jest rynek kapitałowy, drugim są inwestycje rzeczowe.

W procesie inwestycji uczestniczą następujące podmioty :

• inwestor

• projektant

• wykonawca

• dostawca maszyn i urządzeń

INWESTOR dysponent lub posiadacz środków finansowych przeznaczonych na inwestycję rzeczową

PROJEKTANT z reguły biuro projektów sporządzające projekt inwestycyjny

WYKONAWCA realizuje bezpośrednio inwestycję rzeczową

DOSTAWCA MASZYN I URZĄDZEŃ to podmiot, który odpowiada za złożone zamówienia przez inwestora lub wykonawcę

INWESTYCJE Z UWAGI NA ZRÓŻNICOWANIE MOGĄ PODLEGAĆ PODZIAŁOWI :

1. szczeble podejmowania decyzji inwestycyjnych

• inwestycje przedsiębiorstw

• inwestycje wspólne danego przedsiębiorstwa i innych podmiotów

• inne inwestycje podejmowane przez władze lokalne

2. charakteru reprodukcji środków trwałych

• inwestycje odtworzeniowo - modernizacyjne

• nowe inwestycje : nowe budowy, generalna i inne

3. charakteru inwestycji

• podstawowe

• współzależne : zastępcze, towarzyszące lub pośrednie

4. rodzaju efektów uzyskanych z działalności inwestycyjnych

• produkcyjne

• nieprodukcyjne np. socjalne lub mieszkaniowe

5. stopnia zaawansowania inwestycji

• nowo rozpoczęte

• kontynuowane

6. źródeł finansowania ze środków własnych

• ze środków własnych inwestycji

• ze środków obcych ( kredyt )

• ze środków własnych i obcych

7. system realizacji ( realizowane systemem gospodarczym i systemem zleconym )

Do nakładów inwestycyjnych są zaliczane wszelkie nakłady ponoszone w związku z nabyciem lub wytworzeniem środków trwałych lub z wyposażeniem i oddaniem do użytku obiektów rozbudowanych w celu uzyskania określonej zdolności, a w konsekwencji do osiągnięcia zamierzonego celu inwestycji. W rachunku ekonomicznym nakłady inwestycyjne są konfrontowane przychodami uzyskanymi z tytułu danej inwestycji..

Inwestycje oceniamy za pomocą wskaźników efektywności w śród których podstawowe znaczenie posiadają :

• okres zwrotu nakładów inwestycyjnych

• wskaźnik NPV

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

11

1

ORGAN DZIAŁALNOŚCI INWESTYCYJNEJ

OBSŁUGA KONSERWACYJNA I REMONTOWA

ORGAN EKSPLOATACJI ŚRODKÓW TRWAŁYCH

POMIAR I OCENA WYKORZYSTYWANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH

GOSPODAROWANIE CZĘŚCIAMI WYMIENNYMI ( PRODUKCJA, REGENERACJA, SERWIS OBSŁUGOWY )

LIKWIDACJA I UPŁYNNIANIE ZBĘDNYCH ŚRODKÓW PRODUKCJI

EWIDENCJA I MAGAZYNOWANIE

ŚRODKÓW TRWAŁYCH

GOSPODARKA ŚRODKAMI TRWAŁYMI

WSPÓŁCZYNNIKI TECHNICZNEGO UZBROJENIA

WSPÓŁCZYNNIKI WYDAJNOŚCI PRACY

WSPÓŁCZYNNIKI PRODUKTYWNOŚCI ŚRODKÓW TRWAŁYCH

( P - Z - M )

WSKAŹNIKI I WSPÓŁCZYNNIKI ROZMIARÓW ŚRODKÓW TRWAŁYCH

• DYNAMIKI

• STRUKTURY

• STANU TECHNICZNEGO

WSKAŹNIKI I WSPÓŁCZYNNIKI WYKORZYSTANIA ŚRODKÓW TRWAŁYCH

WSKAŹNIKI :

WYKORZYSTANIA POWIERZCHNI

WSPÓŁCZYNNIKI :

MASZYN I URZĄDZEŃ

• AKTYWNOŚCI

• INTENSYWNOŚCI

• EKSTENSYWNOŚCI

WSPÓŁCZYNNIKI POSTĘPU TECHNICZNEGO NA ODCINKU ŚRODKÓW TRWAŁYCH

• TECHNICZNE I ENERGETYCZNE WYPOSAŻENIE

---