dr Skurzyńska-Sikora

Przedsiębiorczość

Wykład 1

Istota przedsiębiorczości

Przedsiębiorczość - cecha przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa czyli:

• gotowość i zdolność do podejmowania i rozwiązywania w sposób twórczy i nowatorski nowych problemów;

• umiejętność wykorzystywania pojawiających się szans i okazji;

• elastyczne przystosowywanie się do zmiennych warunków otoczenia;

Przedsiębiorczość może wyrażać się we wszystkich dziedzinach działalności firmy np.: szybsza realizacja postępu organizacyjno - technologicznego czy dynamicznych działań na rynku. Nie ogranicza się do sfery gospodarczej - występuje w różnych sferach.

W pojęciu przedsiębiorczości mieści się pojęcie ekspansywności - stawiania sobie ambitnych działań, których realizacja w krótkim czasie prowadzi do szybkiego rozwoju i znacznej poprawy sytuacji ekonomicznej jednostki. Ekspansywności towarzyszy chęć dorównania i wyprzedzenia innych organizacji, choć towarzyszy temu pewne ryzyko.

Interesujące naświetlenie przedsiębiorczości i ekspansywności daje Reykowski charakteryzując dwa typy instytucji życia społecznego:

1. Instytucje oparte na zasadach biurokratycznych;

2. Instytucje oparte na zasadach przedsiębiorczości;

Celem opartych na przedsiębiorczości jest:

• przekształcać rzeczywistość;

• wytworzenie czegoś nowego;

• otwierać nowe możliwości;

• „przekraczać” istniejący stan rzeczy;

Oparte na biurokracji nastawione są na działania ochronne, a instytucje przedsiębiorcze na działania „transgresyjne” - zawierające pierwiastki innowacji, ekspansji i twórczości.

Biurokratyczne są „konserwowane”.

Przedsiębiorcze są nastawione na przekształcanie.

Każda z nich wymaga innych ludzi i mentalności.

Biurokratyczne wymagają respektu wobec zasad, przepisów i poleceń.

Przedsiębiorcze potrzebują ludzi nastawionych na kwestionowanie zastanego stanu rzeczy, szukanie środków by za wszelka cenę realizować cele ekspansywne.

Przedsiębiorca zawsze poszukuje zmiany, reaguje na nią i wykorzystuje jako okazję.

Okazje przełomowe - rzadkie ale mogą mocno poprawić sytuację przedsiębiorstwa.

Niektórzy autorzy wyodrębniają z przedsiębiorczości innowacyjność, traktującą jako samodzielną cechę przedsiębiorstwa i przedsiębiorcy. Nie wydaje się to zasadne gdyż niemożliwa jest przedsiębiorczość bez innowacyjności.

P.F. Drucker - „Innowacja jest specyficznym narzędziem przedsiębiorczości”

Innowacje często dzielą się na techniczne i nietechniczne.

Skala innowacji może być różna, począwszy od innowacji rewolucjonizujących działalność przedsiębiorstw do innowacji drobnych, usprawniających technikę czy organizację przedsiębiorstwa.

Wielu autorów odwołuje się do kaizen - permanentnego wprowadzania zmian doskonalących wyroby i cały proces produkcyjny.

Ujawnianie cechy przedsiębiorczości zależy od:

• systemu ekonomicznego w kraju (system rynkowy pobudza przedsiębiorczość, a system gospodarki ją hamuje)) i system zarządzania w przedsiębiorstwie;

• osobiste predyspozycje ludzi;

• wykształcenie pracowników (ma ono szczególnie duży, pozytywny wpływ na innowacyjność przedsiębiorstwa)

• uwarunkowania kulturowe;

Pojęcie przedsiębiorczości:

a) W teorii ekonomii:

Przedsiębiorczość - forma pracy lub czwarty (obok pracy, ziemi i kapitału) czynnik produkcji.

Cecha działania zmierzającego do zapewnienia racjonalnej i efektywnej koordynacji zasobów gospodarczych firmy.

Cecha charakteru lub zespół cech w grupie i zachowań właściwych przede wszystkim dla przedsiębiorców.

b) W ujęciu przedmiotowym:

Aktywne działanie w sferze gospodarczej np. prowadzeniu własnej firmy. Cecha a właściwie zespół cech psychicznych warunkujących bycie dobrym przedsiębiorcą tzn. osiąganie sukcesów w kierowaniu przedsiębiorstwem.

Główne cechy przedsiębiorcy:

• umiejętność dostrzegania potrzeb i doskonalenia pomysłów;

• zdolność do wykorzystywania nadarzających się okazji;

• gotowość do podejmowania ryzyka;

Przedsiębiorczość człowieka wyróżnia się:

• dynamizmem, aktywnością;

• skłonnością do podejmowania ryzyka;

• dostosowywaniem do zmieniających się warunków;

• postrzeganiem szans i ich wykorzystywaniem;

• innowacyjnością i motoryką;

Geneza przedsiębiorczości

Termin przedsiębiorczość pojawił się na przełomie XVIII i XIX wieku. Początki rewolucji przemysłowej oraz pionierów rodzącego się kapitalizmu. Tworzone były nowe formy gospodarowania poprzez wykorzystywanie potencjału kapitałowego, technicznego, surowcowego oraz ludzkiego.

Wykład 2 Przedsiębiorczość w teorii ekonomii i zarządzanie

Przedsiębiorczość - nie każda gospodarka i system stworzyły (stwarzają) warunki sprzyjające rozwojowi przedsiębiorczości, zachęcające do podejmowania i prowadzenia działalności.

Nie zawsze doceniano znaczenie przedsiębiorczości.

Zmieniło się to:

• od zupełnego niedostrzegania jej roli w systemie gospodarczym (np. ekonomia klasyczna, teoria D. Ricarda, ekonomia maksowska);

• po przekonanie, że jest to główna siła napędowa gospodarki (np. poglądy Shumpetera), akcelerator wzrostu i rozwoju gospodarczego;

Za prekursora przedsiębiorczości w literaturze amerykańskiej uważa się A. Lincolna, który określając cele współczesnego społeczeństwa twierdził: Każdy Amerykanin winien być najemnym pracownikiem na początku swojej pracy, później pracować samodzielnie we własnej firmie, a następnie tak ja rozwinąć, aby móc zatrudnić innych ludzi by pracowali dla niego.

W wymiarze psychologicznym i ekonomicznym - od zarania dziejów była związana z:

• poszukiwaniem i wdrażaniem nowych form rozwoju;

• zmianą statusu - na tle zdobytej władzy lub kapitału przez szczególnie aktywne jednostki, grupy społeczne, narody, poprzez udział w globalnie ważnych wydarzeniach np. podboje, odkrycia geograficzne, migracje, prowadzenie działalności gospodarczej o różnym zasięgu terytorialnym;

Osoby o cechach przedsiębiorców występowały w każdej epoce historycznej, niezależnie od stopnia rozwoju społeczeństwa i poziomu rozwoju gospodarczego.

Funkcje przedsiębiorcy (J. Schumpeter):

• reformowanie lub rewolucjonizowanie stosowanego dotąd wzorca produkcji;

• wprowadzanie i wykorzystywanie nowych pomysłów, nierozpoznanej technicznej możliwości nowego lub znanego towaru;

• wytwarzanie znanego towaru za pomocą nowych metod;

Pojęcie „przedsiębiorca”:

Po raz pierwszy użyte w 1755 roku przez R. Cantillona (francuskiego ekonomistę). Nadał sens techniczny temu pojęciu, przypisując przedsiębiorcy centralną role w handlu. Naukowe opracowania z zakresu przedsiębiorczości pochodzą z okresów znacznie późniejszych.

Historia myśli o przedsiębiorstwie datuje się gdy zaczęły powstawać manufaktury. Działania przedsiębiorcze miały już naukowa podbudowę. Był to okres tzw. kapitału handlowego, a przedsiębiorca był utożsamiany z kupcem. Jego działalność wyrażała się w nowej rewolucyjnej (na owe czasy) filozofii gospodarowania, której celem było:

• osiąganie zysku;

• wyzwolenie ludzkich ambicji;

• stworzenie możliwości ich realizacji w praktyce;

Postawa taka nie była łatwa do zaakceptowania, napotykała opór społeczny. Dopiero gospodarka rynkowa i przedsiębiorstwo kapitalistyczne stworzyły możliwość „przedsiębrania”, czyli przyczyniły się do powstawania uwarunkowań koniecznych do rozwoju zachowań przedsiębiorczych.

Przedsiębiorca i przedsiębiorczość w gospodarce rynkowej to główne siły napędowe tej gospodarki, umożliwiające osiągnięcie zawodowego i społecznego awansu.

Kapitalistyczna gospodarka zniszczyła instytucjonalne urządzenia świata feudalnego, a mianowicie dworu, wsi i organizacji cechowych. Świat rzemieślnika został zniszczony przez automatyczne skutki konkurencji przedsiębiorcy kapitalistycznego. „świat” pana feudalnego i chłopa zniszczyły głównie działania polityczne

Kapitalizm zlikwidował feudalne bariery uniemożliwiające rozwój przedsiębiorczości, stworzył warunki rozwoju:

• polityczno-gospodarcza wolność;

• prywatna własność środków produkcji;

• rynek wraz z konkurencją;

Teorie przedsiębiorczości:

Wg Cantillona

Prawdopodobnie po raz pierwszy w literaturze ekonomicznej użył pojęcia „przedsiębiorca”

Zauważył, że istniejące różnice cen między rynkami pozwalają „taniej kupować, drożej sprzedawać”. Osoby tak myślące nazwał przedsiębiorcami. Kupcy hurtowi kupują po cenie „pewnej”, by sprzedać po cenie „niepewnej” więc zwrócił uwagę na ryzyko, które czyni ich przedsiębiorcami.

Zapoczątkował teorię arbitrażu wskazując, że źródłem zysku jest różnica cen tych samych produktów na różnych rynkach.

Odróżniał ludzi żyjących z niepewnych dochodów (przedsiębiorca) od tych co żyją ze stałych dochodów (pracownicy). Jako pierwszy odróżnił kapitalistę, przedsiębiorcę, kierownika, przypisując każdemu z nich odmienne funkcje gospodarcze.

Przedsiębiorca to osoba umiejąca się zachować na rynku niezrównoważonym i wykorzystywać proces przywracania równowagi na rynku do osiągnięcia zysku; to osoba odpowiedzialna za całą wymianę i cyrkulację w państwie, które kupuje po cenie ustalonej, a następnie sprzedaje po cenie niepewnej; to osoba, która nie należy do wyodrębnionej kategorii społecznej - każdy bowiem mógł zostać wg niego przedsiębiorcą.

Przedstawiciele nurtu ekonomii angielskiej mieli niechętny stosunek do przedsiębiorczości. Nie zauważyli oni pozytywnego wpływu na gospodarkę. Przedsiębiorczość przypisywali pasywność.

Łączyli przedsiębiorczość z wyzyskiem pracy najemnej i niesłusznym bogaceniem się przedsiębiorców.

Wg Adama Smitha „niewidzialna ręka” sama reguluje działanie rynku, dzięki temu, że ceny wpływają na wielkość produkcji i ilość kapitału w gospodarce.

Rewolucja przemysłowa umożliwiła zdobycie bogactw tym którzy byli dostatecznie szybcy, sprytni i pracowici. Doceniał przedsiębiorców, podkreślał ich moc twórczą, skłonność do ryzyka, wynalazczość, uruchamiali spiralę przedsiębiorczości czy cuś takiego tam było :P

Wyróżnił 4 formy inwestowania kapitału wskazując na następujące kierunki przedsiębiorczości:

• wytworzenie surowców - rolnictwo rybołówstwo;

• przetwarzanie surowców - fabrykanctwo;

• przemieszczanie surowców i produktów z miejsc, gdzie są one w obfitości do miejsc gdzie ich brakuje - kupiectwo hurtowe;

• dokonywanie podziału poszczególnych części surowców i produktów ma drobne pozycje - kupiectwo detaliczne;

A. Smith uważa, że przedsiębiorca to ten kto ma dużą skłonność do oszczędzania i wykorzystywania środków do innych przedsięwzięć. Utożsamiał go z dostarczycielem kapitału i właścicielem firmy. Odróżniał kapitalistę od przedsiębiorcy (który narażony jest na ryzyko).

J. B. Say - uważa się, że on na poważnie zaczął rozważania o przedsiębiorczości (jego rozumienie obowiązuje do dziś). Wprowadził pojęcie :przedsiębiorca przemysłowy” i dokonał rozróżnienia zysku płynącego z kapitału i tego z przedsiębiorczości. Wskazał na zdolność do nadzoru i zarządzania jakie podstawowe cechy przedsiębiorcy. Przedsiębiorczość widział w przenoszeniu zasobów ekonomicznych z obszaru i niższej wydajności do tych o wyższej wydajności, zwiększając wytwarzanie i zysk.

Przedsiębiorca to samodzielny podmiot w którego osobie łączy się czynniki kapitału, pracy i działalności przedsiębiorcy. To centralna postać w gospodarce.

Ważną funkcja przedsiębiorcy jest:

• „kombinowanie czynników produkcji”;

• doprowadzenie do ich połączenia, jednak pod warunkiem, że czynniki te pozostają połączone po raz pierwszy.

Dokonywanie tego w trakcie prowadzenia przedsiębiorstwa jest jego zdaniem zwykłą rutyną.

Wprowadził rodzaje przedsiębiorców:

1. przedsiębiorca przemysłowy - umiejętnie wykorzystuje czynniki materialne aby wytworzyć produkty;

2. przedsiębiorca przemysłu rolnego - rolnik jeśli ma ziemię;

3. przedsiębiorca przemysłu rękodzielniczego - rękodzielnik;

4. przedsiębiorca przemysłu handlowego - kupiec;

Zysk może być dla przedsiębiorcy bo on ryzykowałem niezależnie od tego czy to kapitał własny czy pożyczony.

Podzielił zysk na 3 kategorie:

• zysk z kapitału osiągany przez kapitalistę;

• zysk z funduszu ziemskiego osiągany przez właściciela

• zysk przemysłowy osiągany przez przemysłowca

Say jako pierwszy wyodrębnił też, obok kapitału materialnego, kapitał niematerialny np. talent, wiedzę oraz wskazał na przedsiębiorcę jako na pracowitego, aktywnego kierownika produkcji, który przyczynia się do kreowania kapitału niematerialnego.

Wykład 3

Przedsiębiorcami są przemysłowcy, rękodzielnicy, rolnicy i kupcy czyli osoby które chcą stworzyć produkt na własne ryzyko i dla własnego zysku.

Kapitał niematerialny - talent i wiedza. Aktywność, kreatywność, pracowitość, wynalazcy. Kierownicy produkcji przyczyniają się do zwiększenia kapitału niematerialnego.

Przedsiębiorczość wg Veblena:

Zdecydowanie odrzucał koncepcję homo economicus. Uważał, że jest ona hedonistyczna, mechanistyczna, sprzeczna z rzeczywistością.

Głównym przedmiotem zainteresowań była koncepcja :klasy próżniaczej”:

• nastawionej na konsumpcję;

• oderwanej od sił ekonomicznych;

• opóźniającej proces przemian społecznych i postęp wyróżniający się w rozwoju, racjonalnej organizacji produkcji masowej

Klasę próżniaczą cechuje skłonność do ostentacyjnego próżnowania.

„Konsumpcja na pokaz” - próżniactwo ludności, nieracjonalna konsumpcja stają się treścią życia. Teorie „klasy próżniaczej” przeciwstawił koncepcji „nosicielu instynktu pracy”. „Świat przemysłu” jest grupą niosącą postęp (dominująca rola inżynierów a nie robotników).

Stworzony przez nich system przemysłowy oparty na nowoczesnej technologii zmierza do:

• rozwoju produkcji;

• ciągłe udoskonalanie;

• wprowadzanie zmian;

• rozwijanie rożnych form biznesu;

Inżynierowie, technicy, przedstawiciele świata przemysłu tworzą postęp.

Robotnicy według niego byli bierni.

Siłą prawdziwie postępową jest więc inteligencja techniczna.

Zapoczątkował nurt „kapitalizmu managerów” w gospodarce.

Utożsamiał przedsiębiorcę z menedżerem, dostrzegając jego istotną role w fachowym zarządzaniu produkcją.

Odrzucał kojarzenie przedsiębiorcy z własnością. Kapitaliści są zbędni w społeczeństwie przemysłowym. Dobry przedsiębiorca nie może być zastąpiony przez opłacanych menedżerów Używał pojęcia kultura pieniężna dla określenia kapitalizmu. Większą rolę odgrywają technicy i inżynierowie, którzy planują, koordynują i organizują produkcję maszynową

Czynniki (nie wiem czego -.-):

• instynkt pracy, dobrej roboty;

• bezinteresowna ciekawość;

• poczucie poświęcenia się dla zbiorowości;

Określił te cechy jako dominujące sposoby myślenia, postawy duchowe lub koncepcje życia.

Punktem wyjaśnień badań ekonomicznych, a jednocześnie poszukiwań sił motorycznych w gospodarce powinno być badanie reguł i zasad postępowania. Zasady te mogą być źródłem działań przedsiębiorczych jednostek.

Przedsiębiorczość wg Schumpetera:

Proces twórczej destrukcji (kreatywnej destrukcji, kreatywnego niszczenia, twórczego niszczenia) pozostaje aktualny a przedsiębiorcy widziani są jako demiurgi - boscy budowniczy gospodarki.

Przedsiębiorcy stanowią główny akcelerator wzrostu gospodarczego. Przedsiębiorczość jest „nową kombinacją” środków produkcji, która umożliwia wprowadzenie nowego wyrobu lub technologii, otwarcie nowego rynku zbytu, pozyskiwanie nowych źródeł zasobów lub wprowadzanie nowej organizacji produkcji. Jest różnica między kapitalistami a przedsiębiorcami. Bo przedsiębiorca charakteryzuje się „duchem przedsiębiorczości”.

Ten zmysł przedsiębiorczości pomógł w rozwoju gospodarczym. Zasługują na miano przedsiębiorcy ci którzy są pełni pomysłów i inicjatyw w pokonywaniu barier i stereotypów.

Twórcze destrukcje => nowe kombinacje

Destrukcyjny charakter innowacji może wynikać z ich właściwości:

• innowacje nie pojawiają się w sposób regularny, ale realizowane są skokowo, falowo, opanowują gospodarkę;

• warunki zbliżone do stanu równowagi gospodarczej sprzyjają innowacji;

• rozumienie innowacji w całym systemie ekonomicznym nie odbywa się regularnie, maja tendencje do koncentrowania się w każdym dowolnym czasie, w pewnych sektorach i gałęziach;

Wiązał przedsiębiorczość z innowacyjnością. Poddał krytyce teorie oparte na cenie jako głównym wyznaczniku walki konkurencyjnej. Proces innowacji jest warunkiem walki konkurencyjnej.

Przedsiębiorstwo jest innowacyjne (przedsiębiorcze) gdy:

• nowe produkty lub stare ale nowej jakości;

• nowe metody produkcji lub stare nowej jakości;

• nowe metody produkcji i nowy handlowy sposób postępowania;

• otwiera nowe rynki zbytu;

• nowe źródła surowców;

• wprowadza nową organizację przedsiębiorstwa na rynku;

Uznaje innowacje za endogeniczne tzn. siły tkwiące wewnątrz systemu są podstawa zmian.

Wprowadzanie innowacji napotyka opór tego powodu, że deprecjonuje majątek produkcyjny. Stosowanie nowych kombinacji wymaga z reguły zwiększonych środków finansowych. Te osoby to przedsiębiorcy, wyłamujący się ze stałego zrytmizowanego, konserwatywnego trybu działalności posiadający odpowiednie kwalifikację, odpowiednie cechy charakteru.

Wykład 4

Kirzner: opisał przedsiębiorczość z punktu widzenia horyzontu czasu:

• krótki horyzont (szybkie dostosowanie się do otoczenia) ;

• długi horyzont (odkrywanie nowych możliwości, innowacje);

Zysk traktował jako najważniejszy element przedsiębiorczości. Jego osiągnięciem było zainteresowanie rynkiem, co się na nim dzieje. Trzeba umieć wykorzystywać sytuacje rynkowe.

F. Knight:

Istotą przedsiębiorczości jest przywracanie równowagi rynkowej przez przedsiębiorców. Są oni głównymi siłami. Przedsiębiorcy decydują o tym jakie przedsięwzięcia będą realizowane. Oni ponoszą ryzyko decyzji. Działają w niepewnym otoczeniu. Jako pierwszy uznał przedsiębiorcę za podmiot ryzyka. Jego zasługi za działanie w niepewności jest największe. Musi ponosić ryzyko jeśli chce żeby jego przedsięwzięcie się rozwijało, ale nie powinien być ryzykantem - jego ryzyko powinno być poparte wiedzą i umiejętnościami oraz doświadczeniem w branży.

P. F. Drucker:

• Innowacje nadają bezproduktywnym z pozoru zasobom nowe możliwości tworzenia bogactwa.

• Innowacje to praca - wymaga wiedzy, często wielkiej pomysłowości, odpowiednich predyspozycji, jednak na dłuższą metę oznacza po prostu ciężką, celową pracę i jeżeli tego zabraknie, żadna ilość talentu, pomysłowości czy wiedzy nie wystarczy.

• Innowatorzy chcący osiągnąć sukces powinni budować go na swoich mocnych stronach i rozważać wszelkie możliwości, w szerokim zakresie.

• Innowacja jest skutkiem procesów w gospodarce i społeczeństwie - jest zamianą w zachowaniach ludzi, w tym jak pracują lub produkują cokolwiek;

Celowe systematyczne innowacje rozpoczyna się od analizy okazji, stąd konieczne jest śledzenie źródeł okazji do innowacji:

1. „nieoczekiwane” - zarówno niespodziewane powodzenie jak i zdarzenia zewnętrzne stwarzające okazję do innowacji nie są bardziej ryzykowne niż reszta.

2. niezgodność między rzeczywistością a wyobrażeniem o niej;

3. potrzeby procesu, które można sprawdzić na podstawie kryteriów: stopień zawartości procesu, występowanie jednego słabego lub brakującego ogniwa, wyraźne zdefiniowanie celu itp.;

4. zmiany w strukturze przemysłu lub rynku, które mogą być zaskakujące stwarzają zagrożenia, ale są także poważną okazją do innowacji;

5. demografie (zmiany w populacji), ich skutki, są najbardziej widoczne i można z wyprzedzeniem określić ich skutki;

6. zmiany w postrzeganych nastrojach, wartościach;

7. nowa wiedza zdobyta we wszystkich możliwych dziedzinach;

Zadania przedsiębiorcy (wg Druckera):

• inwestowanie kapitału cudzego lub własnego w celu jego pomnożenia;

• organizowanie produkcji w celu wypracowania wartości rynkowej;

• wprowadzanie nowych produktów na rynek;

Menedżer we współczesnej gospodarce to przedsiębiorca zarówno różnej wielkości przedsiębiorstw jak i całej gospodarki.

Sposoby rozumienia przedsiębiorczości:

1. przedsiębiorczość jako postawa;

2. przedsiębiorczość jako zachowanie;

3. przedsiębiorczość jako proces;

Ad. 1 Postawa to względnie trwała predyspozycja (pogląd, odczucie) danej osoby do wykonywania określonego rodzaju działań, do reagowania na ściśle określone bodźce. Postawa to gotowość do przejawiania aktywności, a co się z ty wiąże - kompetencje, możliwości ludzi w danych uwarunkowaniach sytuacyjnych.

Postawa:

• wyraża nastawienie, stosunek (dodatni lub ujemny, pozytywny lub negatywny) człowieka wobec siebie i otaczającego go świata;

• obejmuje oceny ludzi, przedmiotów, zjawisk w otoczeniu zewnętrznym;

• to gotowość do aktywności wiążącej się z kompetencjami, możliwościami ludzie w danych uwarunkowaniach sytuacyjnych;

• to uzewnętrzniana przez jednostkę, wyuczona skłonność(akt woli przejawiający się w czynach) do reagowania w określony sposób, szczególnie podejmowanie pewnych działań w odpowiedzi na oczekiwania społeczne;

Postawa człowieka wobec otaczającego go świata i ludzi, wyraża się w twórczym i aktywnym dążeniu do ulepszenia rzeczywistości, istniejących stanów rzeczy, w gotowości do podejmowania nowych działań lub rozszerzania dotychczasowych. Umożliwia ona niekiedy dążenie korzyści materialnych, które z kolei prowadzą do wzrostu uzyskanych zysków (dochodów) oraz poprawy warunków życia i pracy/

Przedsiębiorcza postawa może być określona w kategoriach indywidualnych cech poszczególnych jednostek, takich jak:

• zdolności intelektualne;

• wysoka motywacja osiągnięć;

• zdolność abstrakcyjnego myślenia;

• potrzeba dominacji;

• umiejętność koncentracji;

Przedsiębiorca: inicjatywa, silna zdolność przekonywania, raczej umiarkowana niż wysoka skłonność do ryzyka, zdolność do rozwiązywania problemów, potrzeba osiągnięć i przywództwa, ciężka praca, wysokie przekonanie o kontroli własnego przeznaczenia, wyobraźnia, kreatywność, elastyczność, niezależność.

Bardzo ważna jest wiedza przedsiębiorcy:

• znajomość zasad funkcjonowania na rynku;

• wiedza ogólna, swego rodzaju mądrość życiowa, która ułatwia pokonywanie wielu trudności i problemów;

Przedsiębiorcza intelektualny - zdający sobie sprawę ze znaczenia w działalności gospodarczej intelektu:

• wykorzystuje powszechnie wiedzę;

• docenia się znaczenie jako istotnego zasobu przedsiębiorstwa;

• nie dąży do wąskiej specjalizacji swoich pracowników;

• przekazuje swoja wiedzę zespołowi, licząc na twórcze efekty;

Ad. 2 Przedsiębiorczość jako zachowanie: aktywność, działalność podmiotu, który wykorzystuje specyficzne cechy swojej osobowości.

Zachowanie to uporządkowana w czasie aktywność, o określonym kierunku działania.

Rodzaje:

• reagowanie - które jest wywołane czynnikiem powodującym jakąkolwiek aktywność jednostki;

• działanie - wywołane czynnikiem powodującym uporządkowana aktywność o określonym stopniu adekwatności;

Przedsiębiorczość:

• jest specyficznym rodzajem aktywności;

• określonym zachowaniem;

• umiejętnością wykorzystywania pomysłów, nadarzających się okazji niedostrzeganych lub bagatelizowanych przez innych;

Zachowanie przedsiębiorcze wynikają z (są uwarunkowane przez różne grupy czynników):

• potrzeb działania i rozwijania zachowań przedsiębiorczych (mają związek z dochodami, zasobami wytwórczymi, możliwość powodzenia w działalności, stopniem ryzyka, otoczenia organizacji i jej charakteru), mogą mieć charakter przymusowy, ale mogą też wynikać z osiągniętego sukcesu, z chęci jej powtórzenia;

• cech osobowościowych ludzi mogą zarówno sprzyjać działaniom przedsiębiorczym jak i je utrudniać

Atrybuty postaw i zachowań przedsiębiorczych:

• innowacyjność ekonomiczna - wyraża się we wprowadzeniu nowych technologii i technik wytworzenia, nowych rodzajów produktów;

• innowacyjność społeczna jej przejawem jest między innymi współpraca organizacyjna i tworzenie więzi między poszczególnymi pracownikami zespołu i grupami interesu;

• przeprowadzanie zmian w organizacji i zarządzaniu - zmiany dotyczą zarówno przedsiębiorstw jak i instytucji obsługi, a ich celem jest lepsze funkcjonowanie, zdobycie nowych rynków, poszukiwanie nisz rynkowych;

• uruchamianie nowych, samodzielnych podmiotów gospodarczych - są to podmioty wyspecjalizowane w prowadzeniu określonej działalności.

Wykład 5

Ad.3 Przedsiębiorczość jako proces

Fazy procesu przedsiębiorczości:

1. Etap wstępny - punkt wyjścia procesu na który składają się: przemyślenia, obserwacje, identyfikacja, problem;

2. Pomysł innowacyjny - powinien być jak najbardziej oryginalny

3. Motywacja przedsiębiorcza - to pragnienie uzyskania określonej korzyści ze swojego działania

4. Środki działania: materialne i niematerialne;

5. Realizacja - pomysł przybiera kształt materialny;

6. Efekt procesu przedsiębiorczości: zysk lub strata materialna jak i inne korzyści lub straty niematerialne przedsiębiorcy - to efekt urynkowienia, staje się przedmiotem transakcji kupna-sprzedaży;

Przedsiębiorczość jako proces wyraża się:

• w poszukiwaniu nowych rozwiązań;

• wprowadzaniu zmian;

• wykorzystywaniu pojawiających się możliwości;

• poszukiwaniu alternatywnych źródeł dochodu;

Biorąc pod uwagę czas, ryzyko, tempo zmian oraz cechy przedsiębiorcy wyodrębnia się przedsiębiorczość:

1. Ewolucyjną;

2. Żywiołową;

3. Etyczną;

4. Systemową;

Ad.A Ewolucyjna - stopniowe wprowadzanie zmian przez inwestowanie, poprawę umiejętności przedsiębiorcy, podejmowanie nowej działalności gospodarczej, modernizację dotychczasowej. Model dla przedsiębiorstw rodzinnych, na małą lub bardzo mała skalę.

Ad.B Żywiołowa - wysoki stopień ryzyka, silne dążenie do sukcesu. Może prowadzić do działań na pograniczu prawa, wykorzystywania luk w przepisach, łamania ich. Działanie z dużą pomysłowością i innowacyjnością.

Ad.C Etyczna - zgodnie z przepisami, systemem wartości, uczciwą pracą, działanie przedsiębiorcze charakteryzuje się rozwagą, lojalnością w stosunku do partnerów, uczciwością.

Ad.D Systemowa - charakterystyczna dla rozwiniętej gospodarki rynkowej, w której państwo stwarza odpowiednie warunki rozwoju zachowań przedsiębiorczych. Działania takie ograniczają do minimum lub eliminują zachowania negatywne, nieetyczne. Sprzyja to powstawaniu modelu przedsiębiorczości etycznej - najkorzystniejszej dla społeczeństwa.

Trójwymiarowy model przedsiębiorstwa R. Hornaday'a:

• innowacja ekonomiczna;

• tworzenie organizacji;

• dążenie do zysku w określonym sektorze rynku;

Innowacje ekonomiczne - stanowi „co”. To rozwijanie nowych kombinacji w celu osiągania wartości ekonomicznej tam gdzie jej nie było.

Tworzenie organizacji - stanowi „jak”. Nacisk na tworzenie organizacji w celu osiągania wartości ekonomicznej. Nie ma znaczenia wielkość organizacji, ale to że nie będzie przez indywidualną osobę kierowana.

Dążenie do zysku - „gdzie”. To miejsce realizowania innowacji ekonomicznej oraz cel tej działalności.

Przedsiębiorczość założycielska - ma doprowadzić do założenia nowego przedsiębiorstwa, zapewnić mu warunki racjonalnego rozwoju oraz przedsiębiorczość wewnętrzną, która pozwala harmonijnie funkcjonować i stabilizować działalność operacyjną.

Przedsiębiorczość regionalna - wykorzystywana w skali regionu, uwzględnia szanse w regionie aby można było wykorzystać te możliwości i zasoby.

Przedsiębiorczość przestępcza (patologiczna) - należy ja uważać za patologię społeczną i gospodarczą, która powinna być zdecydowanie zwalczana. Zawsze występuje strona pokrzywdzona np. może być to pracownik, klient. Rozwija się w trudnych czasach, kryzysowych, nieskuteczność działań prawnych, luki w prawie. Musi mieć charakter indywidualny lub grupowy

WYKŁAD 6

Przedsiębiorca jest podmiotem prowadzonej przez siebie, na własny rachunek, działalności gospodarczej, posiadającym odpowiednie wewnętrzne predyspozycje. Jest osobą zakładającą działalność:

• podejmuje całkowite ryzyko związane z tego rodzaju aktywnością;

• ponosi pełną odpowiedzialność za realizowane przedsięwzięcie, za konsekwencje swoich decyzji;

• angażuje się bez reszty w rozwój swojego przedsiębiorstwa;

To ktoś kto ma specyficzne predyspozycje, cechy, których określenie nie jest łatwe. Cechy te są różne w zależności od tego jakich rodzajów przedsiębiorców dotyczą.

Identyfikacja tych cech jest trudna, jednak niezmiennie ważna:

• umożliwia lepsze poznanie przedsiębiorców;

• pozwala zrozumieć motyw, którym kieruje się podejmując działalność gospodarczą;

• pozwala poznać mechanizmy odpowiedzialne za rozwój procesu przedsiębiorczości;

Cechy przedsiębiorcy: twórcza postawa, wiara w siebie, upór, sumienność, pomysłowość, zdolność do podejmowania ryzyka, chęć zysku, silnie wykształcona potrzeba osiągnięć, umiejętność współpracy z ludźmi, gruntowna wiedza, chęć przewodzenia, niezależność, inicjatywa, pozytywny otwarty stosunek do rzeczywistości.

To osoba, która:

• woli sama podejmować decyzje;

• uznaje konieczność podejmowania ryzyka;

• pragnie widzieć rezultaty tego co robi i oczekuje konstruktywnej krytyki i pochwał;

• chce odgrywać aktywną rolę w przedsiębiorstwie dlatego dobrze czuje się w małych firmach;

• czuje się dobrze gdy jest rozwój działalności;

• wiele od siebie wymaga;

Gdy odnosi sukcesy to rośnie jego poczucie własnej wartości.

Wg Kaliszczaka przedsiębiorca powinien być człowiekiem wielowymiarowym:

• o motywacjach hubrystycznych - dążenie do samodoskonalenia, akceptowania zmian i innowacji, ich spełnienia;

• motywacje kratyczne - związane z potrzebą władzy, z dążeniem do osiągania, coraz wyższych stanowisk, w hierarchicznych strukturach organizacji gospodarczej, administracyjnej, polityczej

• zdolny do aktów transgresji - stałe, poszerzenie swoich umiejętności i możliwości fizycznych, intelektualnych, manualnych, umysłowych; chodzi o przełamywanie barier i stereotypów, podejmowanie nowego typu działań; to ciągła praca nad sobą, podnoszenie kwalifikacji, wiedzy;

Typy przedsiębiorców w małych firmach:

• pośrednikami w działaniach innych elementów rynku;

• założycielami firm bazujących na udoskonalanym wyrobie lub usłudze;

• kupującymi firmy już istniejące;

• otwierającymi firmy oparte na własnej wiedzy i umiejętnościach;

• otwierającymi własne firmy bazujące na sieci kontaktów;

• założycielami firm otwierających całkowicie nowe wyroby lub usługi

• budowniczymi firm umiejscowionych na nowym dla siebie rynku

Kraśnicka wg kryterium nastawienia przedsiębiorcy na działanie i poszukiwanie wartości wyróżnia:

• administratora - dąży do utrzymywania istniejącego status quo, nie widzi potrzeby zasadniczych zmian, korzysta w większości z własnych zasobów;

• racjonalizatora - dąży do stałego udoskonalania tego co stworzył i rozwoju, ale stopniowego, ostrożnego

• menedżera - nastawionego na wzrost firmy, głównie pod kątem zwiększenia sprzedaży, poszukiwanie okazji;

• innowatora - największa skłonność do ryzyka; nastawiony na percepcję otoczenia pod katem wykorzystania okazji do zrobienia dobrego interesu, dąży do wprowadzenia zmian o charakterze innowacji, jest przekonany o ich potrzebie.

Wiele typów przedsiębiorców ukazuje F. Bławat:

• drwal - ambitny i lubi ciężką pracę, jest bardzo wydajny, nie lubi gdy on pracuje ciężej i wydajniej a dostaje mniejsze wynagrodzenie od leni, jego wyroby odznaczają się wysoka jakością;

• uwodziciel - szybko i entuzjastycznie angażuje się w realizowane przedsięwzięcie. Typowy przykład słomianego zapału - zakłada firmę by następnie szybko sprzedać. Kupuje firmę znajdującą się w trudnej sytuacji, a następnie sprzedaje. Osoba taka lubi ryzyko, towarzystwo. Dobrze kalkuluje;

• gracz - lubi aktywny wypoczynek, biznes traktuje jako źródło dochodów, często zajmuje się działalnością sezonową, cykliczną;

• hobbista - poświęca czas i wysiłek temu co lubi ale nie jest to rozrywka, ale działalność gospodarcza. Kryterium jest nie dochodowość, ale możliwość samorealizacji. Najczęściej jako pracownik najemny;

• misjonarz - jest pochłonięty pasją i przeświadczeniem o spełnianiu szczególnej misji dla społeczeństwa. Panuje nad emocjami i szuka racjonalnych rozwiązań. Troszczy się o dobrą atmosferę w pracy, stosuje pasujący wszystkim system motywacyjny.

Biznesplan - plan gospodarczy firmy przedstawiający jej zamierzenia rozwojowe, argument dowodowy jego realności oraz syntetyczny wynik końcowy. Jest on realistyczna oceną firmy i jej potencjału.

Jest instrumentem (narzędziem) planowania, zwięzły program finansowo-marketingowy nowych lub rozwojowych zamierzeń.

Jest to oficjalny dokument zawierający określenie misji, opisy wyrobów lub usług firmy, analizę rynku, prognozy finansowe oraz opis strategii zarządzania prowadzących do określonych celów.

Jak zbudowany jest biznesplan? To proste ludziska :

1. streszczenie kierownicze (max około 2 stron);

2. charakterystyka przedsięwzięcia;

3. zarząd i pracownicy;

4. produkty;

5. rynek i marketing;

6. sposób realizacji;

7. informacje finansowe;

8. ryzyko i spodziewane korzyści;

9. harmonogram i punkty odniesienia;

10. podsumowanie i załączniki;

Nie ma jednego wzoru biznesplanu.

Ad.a.) Streszczenie kierownicze (menedżerskie) jest zwięzłym przedstawieniem tego, co zamierzasz zrobić i co dokładnie opiszesz lub opisałeś w kolejnych częściach biznesplanu:

• cele opracowania biznesplanu;

• wysokość i przeznaczenie wnioskowanej kwoty;

• krótki opis produktów: rynki zbytu, korzyści dla klienta;

• doświadczenie i umiejętności kierownictwa

• główne dane finansowe;

• szczegóły strategii wyjścia z inwestycji;

• oczekiwana stopa zwrotu;

• jak inwestor skorzysta wchodząc w biznes;

Ad.b.) Charakterystyka przedsięwzięcia - przedstawienie pomysłu na biznes, nowe przedsięwzięcie, czyli po co ten biznesplan:

• informacje ogólne, opisać, podać datę powstania;

• opis podmiotu (lub przedmiotu) działania;

• opis struktury finansowania firmy (struktury własnościowej);

• opis historii przedsiębiorstwa;

• sytuacja prawna;

Ad.c.) Zarząd i pracownicy - sylwetki, profile osób przyszłych pracowników, polityka płacowa, system motywacyjny;

Ad.d.) Produkty (oferta) - co, jak, gdzie, dlaczego to będziemy robić, co potrzeba, jakie zyski są oferowane;

Ad.e.) Rynek i marketing - prognozowanie sprzedaży, oszacowanie rynku, sposoby dotarcia do klienta, konkurencja, popyt i podaż;

I TO BY BYŁO NA TYLE Z TEGO CO OBOWIĄZUJE NA ZERÓWKĘ

JEŚLI KTOŚ MA W SWOICH NOTATKACH COŚ CZEGO W NASZYCH BRAKUJE TO PROSZĘ O UZUPEŁNIENIE WSZYSCY WIEMY JAK SZYBKIE BYŁO CZASAMI TEMPO PROWADZENIA WYKŁADÓW :P

10

---