Psychologiczne koncepcje człowieka.

I - koncepcja Behawiorystyczna - człowiek reaktywny

II - koncepcja psychodynamiczna - człowiek niedoskonały

III - koncepcja poznawcza - człowiek samodzielny

Ad. II

Struktura osobowości

Id - podstawa, nieświadoma struktura stanowiąca źródło energii wedle zasady przyjemności. Najbardziej podstawowy element ludzkiej natury kieruje się więc regułą maksymalizowania doznań hedonistycznych.

Ego - pełni funkcję koordynatora kontaktów z rzeczywistością. Funkcjonuje na zasadzie realności. Pełni funkcję kontrolną i decyzyjną. Pozostaje w opozycji do id.

Superego - zinternalizowane reguły postępowania i normy moralne. Kieruje się zasadą moralności (zasada słuszności). Wywodzi się z wymagań rodziców, rodziców nagród i kar zewnętrznych, przekształca się w sumienie, pełniące funkcje samokontroli. Superego powściąga impulsy z id, szczególnie te, które stoją w sprzeczności z normami moralnymi lub wymaganiami społecznymi. Nakłania ego do preferowania celów zgodnych z normami moralnymi, nie zaś najbardziej dostępnych. Formą przejawiania się superego jest ideał własnego ja.

Dwa składniki podejścia humanistycznego:

Teoria potrzeb - mechanizmem sterującym ludzkimi zachowaniami są potrzeby, pojmowane jakoś brak czegoś i stanowiące hierarchię.

Teoria samoaktualizacji - proces stawania się tym, kim się jest, dążeniem do wewnętrznej spójności, jedności z samym sobą, spełniania swojego przeznaczenia lub powołania.

• Koncepcja psychodynamiczna, założenia:

☼ ludzkie działanie jest ukierunkowane przez wewnętrzne siły motywacyjne, między którymi zazwyczaj istnieje konflikt i które są z zasady nieświadome

☼ celem psychologii ni jest badanie zewnętrznych zachowań, lecz poznawanie osobowości człowieka

☼ wiedza o osobowości stanowi system sił dynamicznych, zwanych popędami, pozwala przewidywać i wyjaśniać ludzkie zachowania pozwala ponadto je korygować

☼ siły motywacyjne są z reguły nieświadome, a człowiek z reguły nie zdaje sobie sprawy, dlaczego działa tak jak działa

☼ koncepcja ta wyjaśnia nie tylko jak działa człowiek, ale również wyjaśnia jak zmienić jego osobowość

☼ najbardziej znaną wersją portretu dynamicznego jest psychoanaliza, a w ostatnich latach dużą popularność zdobyła psychologia humanistyczna, której najwybitniejszym przedstawicielem jest Abraham Maslow (1908 - 1970) wg niego głównym celem jednostki jest rozwijanie się i aktualizacja jej własnych potencjalnych możliwości i zainteresowań, dąży ona do samorealizacji, chce być sobą

piramida Maslow'a

• Koncepcja Behawiorystyczna, założenia.

☼ zachowanie człowieka zależne jest od wyposażenia genetycznego oraz od środowiska fizycznego i społecznego. Środowisko to pełni rolę czynnika sterującego ludzkim działaniem.

☼ struktura zachowania jest w dużym stopniu kopią struktury środowiska

☼ środowisko jest konfiguracją bodźców. Bodźce te sterują reakcjami człowieka. Zachowanie (R) się jest więc funkcją układu zewnętrznych bodźców (S). Głównym zadaniem psychologii jest badanie relacji istniejących między R i S.

☼ zachowanie ludzkie jest sprawcze ponieważ kształtuje otoczenie jednostki. Oddziaływanie otoczenia na zachowanie ma jednak charakter bardziej fundamentalny niż wpływ zachowania sprawczego na otoczenie. O ile środowisko jest układem aktywnym człowiek jest jedynie tworem reaktywnym.

☼ behawioryści nie negują istnienia życia wewnętrznego, zwracają jedynie uwagę, że nie reaguje ono na działania człowieka. (kolor samochodu, który jest jego cechą nie wpływa na kierowanie pojazdem)

Struktury poznawcze - system informacji o świecie zewnętrznym i o sobie samym. Stanowi względnie stałe cechy człowieka i jest głównym składnikiem osobowości.

Lewa półkula mózgu	Prawa półkula mózgu
Mowa Logiczne myślenie Liczenie Zdolności matematyczne Szeregowanie	Rymy Rytm Muzyka Obrazy Wyobraźnia

Czynniki determinujące ludzkie zachowanie.

System oczekiwań - czynnik determinujący w znacznej mierze zachowanie ludzi

Rodzaje systemu oczekiwań:

1. przewidywanie zdarzeń niezależnych od działania jednostki

2. przewidywanie konsekwencji

Formułowanie systemu oczekiwań:

1. informacje płynące ze środowiska

2. informacje zawarte w strukturach poznawczych

Podstawą formułowania oczekiwań jest łatwość aktualizacji wiedzy!!

Cechy systemu struktur poznawczych

Treść - źródło o człowieku i o własnym „ja” oraz o programach działania

• daje poczucie tożsamości

• podstawa do formułowania oczekiwań

• ułatwia ocenę wartości zdarzeń

• zawiera system algorytmów algorytmów heurystyk, za których pomocą można osiągnąć określone wartości

Cechy formalne systemu - relacje, jakie istnieją między jednostkami informacyjnymi

Złożoność struktur poznawczych

• proste - złożone - liczba aspektów, które człowiek bierze przy ocenie zdarzeń, zakres informacji, które one zawierają

• abstrakcyjność - konkretność - system liniowy i hierarchiczny

• otwartość - zamkniętość

• aktywność - bierność

• Koncepcja poznawcza, założenia.

☼ odrzuca obraz człowieka reaktywnego oraz wizerunek człowieka niedoskonałego

☼ jednostka jest samodzielnym podmiotem, przyjmującym postawę badawczą wobec rzeczywistości

☼ obserwuje świat, przewiduje, formułuje hipotezy, planuje, eksperymentuje i wnioskuje zgodnie z posiadaną wiedzą - przystosowuje się do świata i kształtuje go

☼ procesy psychiczne i zewnętrzne zachowania człowieka zależą od informacji

☼ człowiek jest sterowany przez informacje płynące ze środowiska oraz informacje zakodowane uprzednio w pamięci

☼ struktura informacji decyduje o tym, do czego ludzie dążą, czego chcą

☼ informacje pochodzą z dwóch źródeł: płyną aktualnie z otoczenia oraz są zakodowane (system wiedzy o sobie, o świecie)

Składniki inteligencji emocjonalnej.

• zwracanie uwagi na swoje stany emocjonalne „często myślę o swoich uczuciach”

• jasne rozumienie swoich stanów emocjonalnych i adekwatne nazywanie ich „zawsze umiem powiedzieć, co czuję”

• świadome wpływanie na nastrój emocjonalny, regulowanie nastroje emocjonalnego i skuteczne działanie mimo złego nastroju „kiedy sprawy idą źle staram się myśleć o dobrych stronach życia”

• zdolność przestrzegania uczuć innych ludzi, która rozwija się wraz ze świadomością uczuć własnych i rozwojem współodczuwania (empatii)

Modele inteligencji emocjonalnej

Model autorstwa Salove'a i Mayer'a

☺ zdolność rozpoznawania i kierowania własnych emocji i uczuć

☺ zdolność do dostrzegania i kierowania emocjami i uczuciami innych

☺ znajomość różnych stanów emocjonalnych i wykorzystywanie tych umiejętności w kierowaniu własnymi działaniami

☺ zdolność do nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z innymi

Model stworzony przez Bar - On'a

☺ zbiór pozaintelektualnych możliwości, kompetencji i umiejętności wpływających na zdolność jednostki do efektywnego radzenia sobie z oczekiwaniami otoczenia (umiejętność interpersonalna), strategie radzenia sobie ze stresem

Wg Goleman'a

☺ do zdolności określanych mianem inteligencji emocjonalnej zalicza znajomość własnych emocji (samoświadomość - rozpoznawanie uczucia w chwili gdy nas ogarnia oraz zdolność śledzenia uczuć z momentu na moment)

☺ kierowanie emocjami (panowanie nad emocjami, tak aby były właściwe w każdej sytuacji, zdolność uspokajania się

☺ zdolność motywowania się (podporządkowanie emocji celom)

☺ rozpoznawanie emocji u innych

☺ nawiązywanie i podtrzymywanie znajomości z innymi

Kreowanie wizerunku

rasa

płeć

wiek

wzrost

wyraz twarzy

ubiór

postawa

	Wiarygodność	Agresywność	Pasywność
Postawa	Wyprostowana	Wychylona do przodu	Zgięta, skulona
Głowa	Trzymana zdecydowanie ale nie sztywno	Uniesiona z wysuniętą brodą	Spuszczona
Oczy	Patrzy wprost, regularny kontakt	„wpatruje się”	W bok, rzadki kontakt
Twarz	Ekspresja odpowiednia do słów	Zacięta „maska”	Uśmiecha się, nawet gdy mu przykro
Głos	Odpowiednio modulowany	Głośny, zbytni nacisk	Miękki
Ręce i dłonie	Zrelaksowane, poruszają się z łatwością	Ostre ruchy, wskazywanie palcami	Spokojne ale bezcelowe ruchy
Sposób chodzenia	W równym rytmie	Wolny i ciężki, szybki i twardy	Szybki i nierówny

Introwertycy

Stali Niestali

٭ bierny ٭ z rezerwą

٭ spokojny ٭ sztywny

٭ myślący ٭ nietowarzyski

٭ zrównoważony ٭ spokojny

٭ wyciszony ٭ zachowujący przytomność

٭ pesymistyczny

Ekstrawertycy

Stali Niestali

٭ władczy ٭ wzruszający się

٭ nieostrożni ٭ niespokojni

٭ pełni życia ٭ agresywni

٭ łatwy w kontakcie ٭ łatwo ekscytujący się

٭ łatwo reagujący ٭ zmienni

٭ gadatliwy ٭ impulsywni

٭ rywalizujący ٭ optymistyczni

٭ towarzyscy ٭ aktywni

Wewnętrzne siły kierujące aktywnością człowieka.

• siła osobistych potrzeb \ stan dziecka - czegoś chcę, gdy o czymś marzę lub tęsknię, podejmuje

działanie zmierzające do zaspokojenia moich potrzeb

• siła norm i powinności \ stan rodzica - robię coś, powinienem to zrobić. Jeżeli czegoś nie

nie powinienem, nie robię tego

• siła decyzji \ stan dorosłego - podejmuje działanie, na które jestem zdecydowany; moje

zamierzenia i plany opierają się na moich wewnętrznych

decyzjach

☼ rodzic dominuje dziecko - jeżeli to, co powinniśmy i to co musimy determinuje nasze działanie i sposób w

jaki wykorzystujemy czas, to produktem ubocznym jest poczucie krzywdy, taki ktoś jest niewolnikiem swojego czasu i swoich działań, czuje się wykorzystywany i przymuszany przez ludzi i okoliczności

☼ dziecko dominuje rodzica - nasze potrzeby, zachcianki zdominują nasze powinności. W konsekwencji

człowiek przeżywa poczucie winy. Taki ktoś czuje się nie w porządku wobec

innych. Kieruje swoją energię na samokaraniu. Jest zawsze spięty. Nie lubi sam

siebie.

☺ DZIECKO - to wszystkie nasze marzenia, życzenia i uczucia

☺ RODZIC - jest niezbędny do przekazania zasad kultury i aprobaty norm współżycia społecznego

☺ DOROSŁY - część naszej psychiki uformowana w trakcie samodzielnego życia, parania się problemami

zadaniami, odnoszenia sukcesów i porażek

Budowanie postawy asertywnej

- świadomość praw osobistych

- w budowaniu postawy asertywnej najistotniejsze jest poczucie TO CO CHCĘ ZROBIĆ JEST W

PORZĄDKU i ŻE MAM PRAWO DO TAKIEJ WŁAŚNIE DECYZJI

Asertywne reagowanie na krytykę

postawa dziecka postawa oskarżonego

- zaprzeczanie faktom - próba symulowania rozprawy sądowej

- usprawiedliwianie się

- milczenie i strach

- atakowanie

Teoria osobowości - nie zajmuje się obserwowalnymi właściwościami, jak wiek lub rasa, a wewnętrznymi,

nieobserwowalnymi stanami

O osobowości wnioskuje się na podstawie pewnych wzorów obserwowalnych zachowań lub na podstawie samopisu w kwestionariuszu.

Najbardziej znaczącymi szkołami osobowości są te cechy, które traktują osobowość w kategoriach albo cech albo typów.

Przyswajanie wiadomości organizacja toku myślenia wyrażanie myśli

wzrokowe wzrokowe

seryjna

słuchowe równoległa słuchowe

kinestetyczne kinestetyczne

Nowy model stylu komunikacji

TABELA PRZEKŁADU

Znaczenie	Kinestezja	Wzrok	Słuch
Nie rozumiem Cię.	To, co mówisz nie dociera do mnie.	Nie widzę, o co Ci chodzi.	Nie brzmi to jasno.
Chcę Ci coś zakomunikować.	Chcę nawiązać z Tobą kontakt.	Chcę Ci coś pokazać.	Posłuchaj, co Ci powiem.
Opisz mi swoją obecną sytuację.	Wprowadź mnie bliżej w swoją sytuację.	Opisz mi swoją sytuację.	Powiedz mi coś więcej na swój temat.
Obecna sytuacja odpowiada mi.	Czuję, że to dobry pomysł.	To wygląda na znakomity pomysł.	Brzmi świetnie.
Czy mnie rozumiesz?	Czy ten pomysł do Ciebie dociera?	Czy widzisz, co Ci chcę przekazać?	Czy to brzmi dla Ciebie jasno?

Grupowe a indywidualne podejmowanie decyzji

1. Zadania addytywne

polegają na tym, że wszyscy członkowie grupy wykonują w zasadzie ten sam rodzaj pracy, produkt końcowy jest sumą wkładu wszystkich jej członków. Grupy te tak długo SA lepsze w pracy w porównaniu z pojedynczymi osobami, jak długo każdy z członków wnosi odpowiedni wkład pracy.

2. Zadania koniunktywne

w których działanie grupy jest uzależnione od najmniej sprawnego członka „słabego ogniwa w łańcuchu”. Praca każdego członka zespołu jest uzależniona od pozostałych osób. Ekipa alpinistów może się wspinać z taką szybkością, na jaką pozwala umiejętność najsłabszego uczestnika wyprawy.

W tego typu zadaniach cecha charakterystyczną jest gorsze wykonanie zadania przez grupę niż przez pojedyncze jednostki, ponieważ najsłabszy członek będzie obniżał działanie grupy do jego poziomu.

3. Zadania dysjunktywne

zadania grupowe, których poziom rozwiązywania zależy od pracy najsprawniejszego członka grupy (np. gdy grupa rozwiązuje wspólnie trudne zadanie matematyczne).

Grupa rozwiązująca zadanie dysjunktywne będzie efektywna tylko wtedy, gdy jej najzdolniejszy członek potrafi przekonać resztę grupy do swoich racji

Myślenie grupowe.

Warunki sprzyjające

- duża spójność grupy, grupa zapewnia prestiż i jest atrakcyjna

- izolacja grupy, grupa jest wyizolowana, chroniona przed alternatywnymi poglądami

- alternatywny przywódca, przywódca kontroluje dyskusje w grupie oraz wyraźnie

przedstawia swoje życzenia

- silny stres, członkowie grupy odczuwają zagrożenie dla grupy

- słabo wypracowane sposoby podejmowania decyzji, brak standardowych metod rozpatrywania alternatywnych sposobów

Symptomy myślenia grupowego

- złudzenie odporności na atak

- przekonanie o moralnych racjach

- stereotypowe postrzeganie przeciwników

- autocenzura

- ukierunkowany nacisk na dysydentów

- złudzenie jednomyślności

Podejmowanie błędnych decyzji

- niepełna analiza alternatywnych poglądów

- lekceważenie określenia ryzyka (poziomu) dla preferowanych rozwiązań

- opieranie się na niepełnej informacji

- brak planu działania na wypadek niepowodzenia

Psychologiczne koncepcje człowieka.

Wyróżniające kryteria	Psychoanaliza	Behawioryzm	Psychologia humanistyczna	Psychologia poznawcza
Kim jest człowiek?	Pionek sterowany przez biologię, ograniczony przez kulturę	Pionek sterowany przez cechy sytuacji	Wszechwładny podmiot	Badacz, decydent
Prosty, złożony?	Złożony	Prosty	Złożony	Złożony
Realizowane interesy	Libido	Redukcja popędów	Rozwój osobisty	Poznanie, równowaga poznawcza
Stosowane strategie	Kateksja, mechanizmy obronne	Zachowanie skuteczne	Samoaktualizacja	Gromadzenie i przetwarzanie informacji
Biologia czy doświadczenie	Biologia	Uczenie się	Biologia (marginalne uczenie się)	Uczenie się
Wolność, konieczność?	Konieczność	Konieczność	Wolność	Wolność
Koncentracja na czasie	Przeszłość	Przeszłość	Teraźniejszość	Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość
Stabilność czy zmienność natury ludzkiej	Stabilność	Zmienność	Zmienność	Zmienność
Metafora	Maszyna	Maszyna	Bóg	Komputer

CZYNNIKI WARUNKUJĄCE SKUTECZNE

DZIAŁANIE ZESPOŁÓW

WSPÓLNE

PROCEDURY CELE

I KONTROLA

WYKORZYSTANIE

EFEKTYWNA ZASOBÓW

KOMUNIKACJA

INTERPERSONALNA

ZAUFANIE

I ROZWIĄZYWANIE

KONFLIKTÓW

Cechy efektywnych zespołów

☼ radzi sobie z konfliktami, rozwiązuje je w sposób otwarty

☼ satysfakcja z dobrze wykonanych zadań

☼ zaangażowanie wszystkich członków zespołu na podobnym poziomie

☼ dobra organizacja pracy

☼ literowanie jest rolą przechodnią

☼ poczucie humoru

☼ docenianie informacji zwrotnej

☼ wzajemna sympatia

☼ wzajemna pomoc

☼ docenianie

☼ wspólny cel

CECHY SKUTECZNEGO LIDERA





UCZCIWOŚĆ KOMPETENCJA

UMIEJĘTNOŚĆ INSPIROWANIA ZMYSŁ KIERUNKU DZIAŁANIA

- liderzy muszą wiedzieć, dokąd idą

Rola lidera w zespole

Lider zespołu powinien wykazać się umiejętnościami:

٭ wspierania otwartej i uczciwej komunikacji wewnątrz zespołu

٭ rozwiązywania konfliktów

٭ bycia skutecznym „specjalistą” zarówno, jeśli chodzi o realizacje zadań, jak i budowę pozytywnych

relacji międzyludzkich

٭ dostrzegania sygnałów i oznak niezadowolenia pracowników, którymi są: brak komunikatywności, złu humor, unikanie rozmów, niezwykła drażliwość, nieobecność w pracy, opieszałość, niedbała postawa.

٭ bycia skutecznym rzecznikiem grupy na wyższych szczeblach hierarchii organizacyjnej.

Techniki prac zespołowych.

Metody grupowego rozwiązywania konfliktów

- dyskusja

- dyskusja moderowana

- burza mózgów

Rozwiązywanie konfliktów - 6 kroków T. Gordona

1 KROK

ZIDENTYFIKUJ PROBLEM

dojdź do właściwych potrzeb obu stron

2 KROK

WYMYŚLCIE JAK NAJWIĘCEJ ROZWIĄZAŃ TEGO PROBLEMU

3 KROK

ODRZUĆCIE WSZYSTKIE POMYSŁY, KTÓRE KOMUKOLWIEK NIEODPOWIADAJĄ

zostawcie przynajmniej jedno rozwiązanie akceptowane przez obie strony

4 KROK

PODEJMIJCIE DECYZJĘ O WDROŻENIU JEDNEGO ROZWIĄZANIA W ŻYCIE

5 KROK

USTALCIE SZCZEGÓŁY DZIAŁANIA

Co, kto kiedy?

6 KROK

SPRAWDŹCIE EFEKTY I EWENTUALNIE ZWERYFIKUJCIE DZIAŁANIE

(powrót do pkt 1 lub 2)

STRES

stres korzystny

stres niekorzystny

Reakcje fizjologiczne wywołane stresem

wzrost ciśnienia krwi wzrost pulsu (serce łomocze)

stres
=

lęk

wzrost częstości skóra blednie

oddychania (bo krew odpływa do mięśni)

(szybko, płytko)

obniżenie elektrycznej odporności

skóry na skutek zwiększonej

potliwości skóry

Konsekwencje stresu

psychologiczne społeczne somatyczne

- dyskomfort, niskie samopoczucie - występowanie trudności - osłabienie układu

nadwrażliwość emocjonalna interpersonalnych, dysonans immunologicznego,

obniżenie motywacji wewnętrznej społeczny, alienacja, choroby somatyczne

ograniczenia w samorealizacji, lęk konfliktowość

Asertywność a inteligencja emocjonalna

stres, lęk

ucieczka agresja

na zewnątrz do wewnątrz



na zewnątrz

Adaptorzy i innowatorzy

- sposób podejmowania nowych inicjatyw

- radzenie sobie ze strukturą organizacyjną podejmowania decyzji

- wyjaśnianie własnych porażek i sukcesów

Adaptator	Innowator
- lubi wykonywać pracę coraz lepiej	- preferuje wykonywać pracę w odmienny sposób

Wykonywanie zadań

- modyfikuje istniejący system po to, by go udoskonalić

- poszukuje nowości

Sposób formułowania problemów, poszukiwanie rozwiązań i wdrażanie

- czeka aż problem zostanie mu dany - czuje się dobrze w organizacjach, które adaptuje się powoli - nie lubi wprowadzać zasadniczych i gwałtownych zmian

- szuka problemu - wyzwaniem jest znajdowanie nowych i możliwie oryginalnych rozwiązań

Silne i słabe strony

- dostosowuje się do istniejącego stanu rzeczy, ale wyraźnie nie jest w stanie dostrzec rozwiązań, które leżą poza tym systemem

- jest szczęśliwy tworząc nowe rozwiązania

Sposób wdrażania decyzji

- praca cechująca się precyzją, określoną metodą, dyscypliną - jest w stanie utrzymać wysoką jakość w długich okresach - osoba bezpieczna, spolegliwa, podporządkowująca się

- niezdyscyplinowany, niezdolny do dłuższego wykonywania pracy zrutynizowanej - osoba niezależna, silnie wierząca w swoje możliwości

---