1. Prawo, norma prawna, budowa normy prawnej.

PRAWO (publiczne np. karne i prywatne np. cywilne, pracy) → system regulujących stosunki społeczne obowiązujących norm ustanowionych przez państwo bądź też przez państwo ustanowionych i zabezpieczonych przymusem. Całokształt generalnych i abstrakcyjnych norm postępowania.

NORMA PRAWNA jest to reguła postępowania stworzona na podstawie przepisów prawnych, która zawiera warunki powinnego zachowania się, regułę tego zachowania i konsekwencje nie zastosowania się do wymogów reguły.

W strukturze normy prawnej występują trzy niezbędne i ściśle określone elementy:
 Hipoteza - człon normy prawnej, który określa warunki, których zaistnienie powoduje możliwość przypisania komuś obowiązku lub uprawnienia (np. szkoda).
 Dyspozycja - członem normy prawnej, wyznaczającym sposób zachowania adresata, gdy spełnione zostały warunki przewidziane w hipotezie (np. naprawienie szkody).
 Sankcja - człon normy prawnej, określający konsekwencje prawne zachowania niezgodnego z obowiązkiem sformułowanym w dyspozycji (np. nie naprawienie szkody).

2. Przepis prawny, rodzaje przepisów prawnych.

PRZEPIS PRAWNY → każda jednostka zdania w sensie gramatycznym aktu normatywnego; zwrot językowy zawarty w akcie normatywnym stanowiący część redakcyjną, techniczną tego aktu, wyodrębnioną przez prawodawcę w postaci artykułu, paragrafu, punktu lub innej postaci zdaniowej.

Podział przepisów prawnych:

1a) nakazujące - wiele możliwych zachowań, wskazują na jedno jako zgodne z przepisem.

1b) zakazujące - wiele możliwych zachowań, zakazują - zabraniają określonego.

1c) uprawniające - możliwość wyboru sposobu zachowania się przez adresata.

2a) bezwzględnie obowiązujące - imperatywne - charakter polega na tym, że w każdym przypadku przewidzianym przez dany przepis, jego postanowienia moją znaleźć zastosowanie. Nie dopuszcza możliwości innego zachowania się.

2b) względnie obowiązujące - dyspozytywne - pozostawiają podmiotom stosunku prawnego swobodę kształtowania własnego zachowania się i wzajemnych relacji.

3a) ogólne - „lex generalis” - reguła powszechna

3b) szczegółowe - „specialis” - wyjątki od powszechnego zachowania się

3. Zobowiązania prawa personalnego w przestrzeni i czasie.

• Obowiązywanie prawa w przestrzeni - w prawoznawstwie stosowana jest zasada generalna, ze normy prawne należące do prawa wewnątrzkrajowego ustanowione lub usankcjonowane przez właściwe organy państwa obowiązują na całym lub na części (np. prawo miejscowe) terytorium tego państwa. Terytorium państwa jest przestrzenią geograficzną, która stanowi zarówno przedmiot władzy państwowej jak i granicę sprawowania tej władzy w sposób wyłączny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń. Granicę terytorium określają normy prawa wewnętrznego i umów międzynarodowych. Przez pojęcie granica państwa rozumie się płaszczyznę pionową przechodzącą przez linię graniczną, która oddziela terytorium państwa od terytoriów innych państw i od morza pełnego. W skład terytorium państwa wchodzi: obszar lądowy, morskie wody przybrzeżne (morze terytorialne) i morskie wody wewnętrzne, wnętrze ziemi oraz przestrzeń powietrzna nad obszarem lądowym i morskimi wodami przybrzeżnymi.

Zakres obowiązywania prawa we wnętrzu ziemi jest w zasadzie ograniczony możliwościami technicznymi natomiast przestrzeń powietrzna dzieli się na atmosferyczną należącą do terytorium państwa i kosmiczną, która jest przestrzenią wolną. Przyjmuje się zasadę, że normy prawne ustanowione lub usankcjonowane przez centralne organy państwa obowiązują na całym jego terytorium, chyba że zawarte są w nich inne postanowienia (od tej zasady są wyjątki: 1) wyjątek rozszerzający - dot. uznania za terytorium państwa statków morskich, powietrznych i kosmicznych, które podnoszą banderę lub oznaczone są znakami tego państwa. Stanowią one wówczas tzw. Terytorium pływające, powietrzne lub kosmiczne, 2) ograniczenie terytorialnego zakresu obowiązywania prawa- odnosi się do tej części terytorium państwa, która zajmowana jest przez siedziby placówek dyplomatycznych państw obcych (zasada eksterytorialności))

• Prawo temporalne - ( moment początkowy - norma prawna nabiera mocy obowiązującej, moment końcowy - norma traci moc)

Momentem początkowym obowiązywania normy prawnej jest moment wyznaczony przez prawodawcę, ale nie wcześniej niż od dnia opublikowania. Ta publikacja powinna wystąpić w oficjalnym programie promulgacyjnym np. dzienniku ustaw i tylko takie opublikowanie jest wiążące, co oznacza że nie może być zastąpione przez ogłoszenie w prasie lub TV. W PL obowiązuje zasada, ze akty normatywne powszechnie obowiązujące (zawierające normy prawne) wchodzą w życie po upływie 14 dni od daty opublikowania w organie promulgacyjnym chyba, że przepisy wprowadzające określają inny termin wejścia w życie. Przepisy wprowadzające mogą być zawarte w tym akcie ale mogą również znajdować się w innym akcie prawnym często wydanym tylko w tym celu. Czas dzielący datę opublikowania i datę wejścia w życie danego aktu normatywnego może wynosić 14 dni, kilka tygodni, miesięcy a nawet lat i określany jest mianem VACATIO LEGIS (spoczynek prawa).

Powszechnie stosowana jest zasada (zasada generalna), że prawo wstecz nie działa tzn. normy prawne nie powinny działać wstecz a więc w stosunku do zachowań, które miały miejsce przed momentem obowiązywania. Od tej zasady zdarzają się wyjątki - zasada zakazu stosowania surowszego prawa wstecz.

Moment końcowy obowiązywania prawa to jego określenie wiąże się z zasadą bezterminowego obowiązywania prawa. Rzadko zdarza się bowiem aby akt prawny zawierał określenie momentu końcowego obowiązywania. Przyjmowana jest zasada, że akt normatywny i zawarte w nim normy prawne obowiązują dopóty, dopóki nie zostaną uchylone mocą późniejszych aktów normatywnych. Późniejsze akty normatywne zawierają tzw. klauzule derogacyjne, które uchylają przepisy dotychczasowe. Mogą one mieć różne postacie.

• Osobowe obowiązywanie prawa- chodzi tu o podmiotowe ustalenie zakresu obowiązywania prawa. W tym przedmiocie obowiązują pewne zasady generalne, ale także zasady odrębne wykształcone w normach poszczególny6ch gałęzi prawa. Podstawowa zasada personalnego obowiązywania prawa wskazuje, ze zgodnie z zasadą terytorialności każdy, kto znajdzie się na obszarze danego państwa niezależnie od przynależności państwowej podlega normom tego państwa. Od tej zasady są wyjątki, które zawężają lub rozszerzają.

Umowy międzynarodowe i zwyczaje międzynarodowego prawa publicznego wyłączają spod jurysdykcji państwa a więc wyłączają możliwość stosowania sankcji zawartych w normach prawnych wewnątrz krajowego przedstawicieli państw obcych akredytowanych w danym państwie, którzy korzystają z immunitetów dyplomatycznych.

Rozszerzenie zasady osobowego obowiązywania prawa polega na tym, że normy prawa polskiego obowiązują obywateli polskich zawsze, niezależnie od miejsca pobytu. Niektóre normy prawne w szczególności prawa karnego obowiązują także obywateli państw obcych, którzy nie znajdują się na terytorium danego państwa, o ile ich zachowanie godzi w podstawowe interesy tego państwa.

Bardziej skomplikowane jest obowiązywanie norm prawa cywilnego, norm prawa pracy w stosunku do obywateli polskich przebywających na terenie innych państw. Stosuje się tu zasady, że w zakresie praw osobowych (np. zdolności prawnej czy zdolności do czynności prawnych) stosuje się prawo polskie. W zakresie praw rzeczowych prawo państwa, na którego terenie znajduje się rzecz. W zakresie prawa zobowiązań prawo państwa na terenie którego czynność została dokonana,

KOLIZJE OBOWIĄZYWANIA NORM PRAWNYCH

W procesie stosowania prawa zdarzają się przypadki, że pewna sytuacja jest unormowana przez więcej niż jeden przepis prawny, które w dodatku wyznaczają odmienne sposoby zachowania się. Mamy wówczas do czynienia ze zjawiskiem kolizji norm prawnych. Dla rozwiązania takich problemów judykatura (orzecznictwo sądowe) i dogmatyka prawa wypracowały pewne reguły postępowania zwane regułami kolizyjnymi.

1. Późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu prawnego wcześniejszego tej samej rangi np. ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą. O tym, który akt normatywny jest wcześniejszy a który późniejszy decyduje nie data wydania, a data ogłoszenia.

2. Akt normatywny wyższy rangą uchyla moc obowiązującą aktu niższego rzędu. Wynika to z hierarchiczności budowy systemu prawa i wiążących się z tym zależności a zwłaszcza tej, że akty prawne rzędu niższego są wydawane na podstawie delegacji zawartych w aktach prawnych rzędu wyższego a więc podstawę ich obowiązywania stanowią akty prawne zajmujące wyższą pozycję w hierarchii źródeł prawa.

3. Akty normatywne szczególne jako wyjątki od unormowań zawartych w przepisach generalnych (ogólnych) uchylają akty o charakterze ogólniejszym w takim zakresie, w którym wprowadzają reguły odmienne.

4. Źródła powszechnie obowiązującego prawa w RP. 

Przez ŹRÓDŁA PRAWA należy rozumieć decyzje organów państwowych tworzące prawo oraz formy, które przybierają akty tworzenia prawa. Źródłami prawa są tylko te decyzje organu władzy publicznej, których skutkiem są tworzone nowe lub uznawane zaprawne normy postępowania skierowanego abstrakcyjnie określonego adresata.
Prawo tworzone jest współcześnie najczęściej: drogą jego stanowienia, albo w formie tak zwanego uznania (prawo zwyczajowe).
W przeciwieństwie do prawa zwyczajowego zwyczajnie jest samoistnym źródłem prawa.
ZWYCZAJ jest to pewna utrwalona w danym miejscy w danych stosunkach społecznych, wśród określonych podmiotów praktyka pewnego sposobu postępowania. Jest to utrwalony wzorzec postępowania.

SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W RZECZPOSPOLITEJ
Zgodnie z postanowieniami konstytucji z 2 kwietnia 1997r. źródła prawa w Polsce zostały podzielone na
• źródła powszechnie obowiązującego prawa
• źródła prawa o charakterze wewnętrznym.

KONSTYTUCJA W państwie jednolitym jest tylko jeden akt o tej randze i nazwie.
• jest aktem o najwyższej mocy prawnej stanowiąc fundament normatywny całego systemu prawa w związku z tym zgodnie z nią muszą być wszystkie inne akty normatywne
• konstytucja zajmuje najwyższą pozycję w systemie źródeł prawa, przedmiotem regulacji konstytucji są podstawowe zasady ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego państwa
• określa podstawowe wolności i prawa jednostki, reguluje organizację, kompetencje i tryb działania organów władzy publicznej (tzw. materia konstytucyjna)
• uchwalenie nowej, zmiana i uchylenie dotychczasowej konstytucji odbywa się w szczególnym trybie, innym niż pozostałych ustaw.

USTAWA
• akt normatywny pochodzący od parlamentu
• w formie ustawy może być uregulowana każda sprawa nie będąca przedmiotem regulacji konstytucyjnej, niektóre kwestie wskazane w konstytucji Rzeczpospolitej muszą być uregulowane ustawą (materia ustawowa), np. budżet państwa, prawa i obowiązki jednostki
• ustawa musi być zgodna z konstytucją oraz umowami międzynarodowymi, ratyfikowanymi zgodą parlamentu wyrażoną w ustawie
• ustawa zajmuje wysoką pozycję pozycje w systemie źródeł prawa w Polsce, muszą być z nią wobec tego zgodne wszystkie niższe niż ustawa akty normatywne

UMOWA MIĘDZYNARODOWA
• stanowi źródło prawa nie tylko w stosunkach międzynarodowych, ale często również w stosunkach wewnętrznych poszczególnych państw
• konstytucja jako źródło powszechnie obowiązującego państwa traktuje jedynie ratyfikowane umowy międzynarodowe
• umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma moc prawną niższą od konstytucji, ale postanowienia takiej umowy mają pierwszeństwo przed postanowieniami ustawy, ponadto w przypadku przystąpienia Polski w drodze ratyfikacji umowy do organizacji międzynarodowej w ramach której obowiązuje prawo stanowione przez tę organizację. Prawo to jest stosowane bezpośrednio i m pierwszeństwo w przypadku kolizji z ustawami, chodzi tu przede wszystkim o prawo stanowione przez instytucje UE. Umowy międzynarodowe, których ratyfikacja nie wymaga zgody wyrażonej w ustawie stoją niżej niż ustawa.

ROZPORZĄDZENIE
• akt normatywny stanowiony przez organy władzy wykonawczej, które wyczerpująco określa konstytucja RP:
o Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Ministrów
oraz organy im równorzędne:
o Prezydenta RP, Krajową Radę Radiofonii i Telewizji
• ze swojej istoty rozporządzenie jest aktem normatywnym o charakterze wykonawczym
• wydawane jest przez konstytucyjnie uprawniony organ państwowy
• wydawany jest na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie, tzw. delegacja ustawowa
• wydawany w celu wykonania ustawy

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
• zakres obowiązywania tych aktów ograniczony jest do działania organów władzy publicznej, który ustanowił taki akt, np. rady gminy, rady powiatu, sejmiki województw, wojewodowie.

5. Osoba fizyczna, osoba prawna.

OSOBA FIZYCZNA - prawne określenie człowieka w prawie cywilnym, od chwili urodzenia do chwili śmierci, w odróżnieniu od osób prawnych. Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą zawsze posiadanie zdolności prawnej, czyli możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań). Osoby fizyczne mają także zdolność do czynności prawnych, uzależnioną jednak od dalszych warunków. Pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się po osiągnięciu pełnoletności, ograniczoną zdolność do czynności prawnych od chwili ukończenia lat 13. Osoba fizyczna po ukończeniu 13 roku życia może zostać całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniona całkowicie. Pełnoletni może zostać częściowo pozbawiony zdolności do czynności prawnych, czyli zostać ubezwłasnowolniony częściowo.

OSOBY PRAWNE - Są to sztucznie wyodrębnione twory , których ustawodawca przyznaje podmiotowość w stosunkach prawa cywilnego. Osoba prawna , tak jak osoba fizyczna ma zdolność prawną w prawie cywilnym, ma też pełną zdolność do czynności prawnych. Osoba prawna włada własnym wyodrębnionym majątkiem i tym majątkiem odpowiada za zobowiązania wobec jej wierzycieli. O tym czy dana jednostka , lub grupa jednostek posiada osobowość prawną decyduje w polskim systemie prawa cywilnego kryterium formalne (wola ustawodawcy), a nie kryterium funkcjonalne (cel działalności). Zgodnie bowiem z artykułem 33 kc. (kodeksu cywilnego) osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne, którym przepisy szczególne przyznają osobowość prawną.Osoba prawna działa przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie i opartym na niej statucie. Zgodnie z tzw. teorią organów osoby prawnej , jeżeli działa organ tej osoby , to działa sama osoba prawna.

6. Stosunki prawne: stosunki administracyjnoprawne, stosunki cywilnoprawne, stosunki karnoprawne oraz sankcje.

STOSUNKI PRAWNE → stosunek społeczny regulowany normami prawnymi. Może nim być zarówno istniejący uprzednio stosunek społeczny faktyczny, a następnie uregulowany przez ustawodawcę normą prawną jak i ten stosunek, który dopiero normą prawną został ustanowiony.

STOSUNKI CYWILNO - PRAWNE: charakteryzują się one przede wszystkim równoprawnością (formalną równorzędnością stron), w zasadzie pełną dobrowolnością nawiązania, poza nielicznymi wyjątkami, swobodą kształtowania przedmiotu stosunku prawnego, uprawnień i obowiązku (treści stosunku prawnego), charakteryzują się rodzajem sankcji (sankcja nieważności czynności prawnej) lub sankcja egzekucyjna. W przeważającej mierze regulowane są przez prawodawcę przepisami względnie obowiązującymi.

STOSUNKI ADMINISTRACYJNO - PRAWNE: charakteryzują się takimi cechami jak nie równoprawność (nie równorzędność stron) z których jedną ze stron jest organ władzy publicznej zajmujący pozycję władczą, dobrowolność nawiązania tych stosunków jest najczęściej wyłączona z mocy prawa (ex lege) lub jednostronnej decyzji organów władzy publicznej, przedmiot uprawnienia i obowiązki określane SA przepisami bezwzględnie obowiązującymi (imperatywnymi), obowiązki egzekwowane są sankcjami egzekucyjnymi i posiłkowo sankcjami karnymi.

STOSUNKI PRAWNO - KARNE: charakterystyczną cechą tych stosunków jest to, że podstawę ich nawiązania stanowi popełnienie czynu zabronionego przez ustawę karną. Poza tym strony są nierównoprawne (z jednej strony występuje państwo działające za pośrednictwem właściwych organów, z drugiej sprawca czynu), ich pozycję prawną wyznaczają przepisy bezwzględnie obowiązujące, podstawową sankcją jest sankcja karna i posiłkowo także egzekucyjna.

SANKCJA - człon normy prawnej, określający konsekwencje prawne zachowania niezgodnego z obowiązkiem sformułowanym w dyspozycji (np. nie naprawienie szkody).

Można wyróżnić SANKCJE:
a) Sankcja karna (represyjna) - grożąca za dokonanie czynów zabronionych przez normy prawa karnego materialnego (pozbawienie cennego dobra: wolności, praw itd.)
b) Sankcja egzekucyjna - najczęściej w normach prawa administracyjnego i cywilnego, przymuszenie adresata do wykonania ciążącego na nim obowiązku lub na unicestwieniu tego co zastało przez adresata zyskane wbrew zakazowi (np. eksmisja z lokalu)
c) Sankcja nieważności (bezskuteczności) - najczęściej prawo cywilne

7. Czynność prawna, klasyfikacja czynności prawnych.

CZYNNOŚĆ PRAWNA to taka czynność, na którą składa się co najmniej jedno oświadczenie woli, zgodnie z art. 56 KC czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone lecz również te, które wynikają z ustawy z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba, że właściwy przepis przewiduje inny skutek w szczególności ten, że na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Nieważna jest czynność ważna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w nocy co do pozostałych części, chyba, że okoliczności wynika, że bez postanowień dotkniętych nieważnością, czynność nie zostałaby dokonana.

Klasyfikacja czynności:

1. Wyróżniamy czynności jednostronne i dwu lub wielostronne. Czynności jednostronne to np. wypowiedzenie umowy, sporządzenie testamentu, natomiast czynności wielostronne są to umowy, np. umowa spółki cywilnej.2. Czynności prawne między żyjącymi (inter vivos) i czynności prawne na wypadek śmierci (mortis causa). Skuteczność tych czynności zależna jest od śmierci osoby (dotyczy mortis causa), która tej czynności dokonała, skuteczna zależy też od tego, aby osoba, która ma odnieść korzyść w skutek tej czynności żyła.

3. Czynności prawne konsensualne i czynności prawne realne. Czynności prawne konsensualne dochodzą do smutku, gdy strona lub strony złożą oświadczenia woli (solo consensus). Czynności prawne realne poza oświadczeniem woli dla swej skuteczności wymagają również określonego zachowania, tj. wydania rzeczy, np. umowa użyczenia, zadatek

4. Czynności prawne rozporządzające, czynności prawne zobowiązujące i czynności prawne przysparzające. Czynności prawne rozporządzające są to takie czynności prawne, których celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, obciążenie albo zniesienie prawa majątkowego, np. przeniesienie własności rzeczy czy też przelew wierzycielności (cesja). Natomiast czynność prawna zobowiązujące, która powiększa pasywa osoby dokonującej tej czynności, polega na tym, że osoba ta zobowiązuje się względem innej osoby do określonego świadczenia. Czynność prawna przysparzająca jest to czynność, której skutkiem i to zamierzonym przez dokonującego czynności jest przysporzenie korzyści majątkowej innej osobie. Może to polegać na zwiększeniu aktywów tej osoby, ale też może na zmniejszeniu jej pasywów.

5. Czynności prawne odpłatne i nieodpłatna. Czynność prawna jest odpłatna, jeżeli strona, która dokonała przysporzenia otrzymuje lub ma otrzymać w zamian korzyść majątkową stanowiącą ekwiwalent tego przysporzenia, np. umowa o dzieło, umowa sprzedaży, dzierżawa. Czynność prawna jest nieodpłatna, jeżeli takiego ekwiwalentu brak, np. darowizna czy użyczenie. Czynnością odpłatną, jak i nieodpłatną może być pożyczka lub zlecenie.

8. Pojęcie oraz cechy prawa międzynarodowego.

Prawo międzynarodowe publiczne można odnieść do dwóch zespołów norm prawnych:

1. Prawa międzynarodowego prywatnego

2. Prawa międzynarodowego publicznego

1. Wbrew swej nazwie nie jest prawem międzynarod., a prawem wewnętrznym państwa, zawiera tzw. Normy kolizyjne które pozwalają rozwiązać problem kolizji norm przestrzeni, a mianowicie rozstrzygnąć kwestię, jakie normy należy zastosować, gdy rzeczami stosunków prawnych są podmioty podlegające systemom prawnym różnych państw. Przypisy tego prawa mają charakter odsyłający - wskazują jakiego systemu normy należy zastosować w przypadku kolizji.

2. Można zdefiniować jako zespół norm prawnych, obowiązujących przede wszystkim w stosunkach pomiędzy państwami i regulujących te stosunki. Normy te są przez państwa ustalone (prawo konwencyjne) lub uznawane ( normy prawa zwyczajowego). Prawo międzynarodowe publiczne jest czymś innym niż prawo wewnętrzne państwa, różnice te są widoczne zwłaszcza w obszarach: w zakresie podmiotu regulacji prawnej.

Prawo wewnętrzne państwa:

• Reguluje stosunki społeczne wewnątrz państwa, natomiast prawo międzynarodowe reguluje stosunki między suwerennymi państwami

• W zakresie adresata regulacji prawnej: podmiotom prawa wewnętrznego są osoby fizyczne, prawne, niepełne osoby prawne, organy państwowe, inne podmioty wewnętrzne

• Podmiotami prawa międzynarodowego publicznego są przede wszystkim suwerenne państwa (chociaż również organizacje międzynarod.)

• W zakresie charakteru źródeł prawa normy prawa wewnętrznego są to wytwory jednego państwa, a wytwory prawa międzynarod. Publicznego wymagają dla ustanowienia współdziałania przynajmniej dwóch państw

9. Pełnomocnictwo, prokura.

PEŁNOMOCNICTWO → czynność prawna, której treścią jest oświadczenie woli mocodawcy upoważniające osobę lub osoby do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie. Na podstawie tego umocowania pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania (zastępstwa) mocodawcy, w zakresie określonym w pełnomocnictwie, w stosunkach prawnych z innymi podmiotami prawa;

Rodzaje: ogólne, rodzajowe (wskazuje określone kategorie czynności prawnych do których umocowany jest pełnomocnik), szczególne (indywidualnie określone czynności prawne).

PROKURA → specjalny rodzaj pełnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych (prokurenta), którego udzielić może każdy przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców (w Krajowym Rejestrze Sądowym). Prokura upoważnia do dokonywania czynności (sądowych i pozasądowych) związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z czynności tych wyłączone jest zbywanie i obciążanie przedsiębiorstwa i nieruchomości, co do których konieczne jest pełnomocnictwo szczególne. Rodzaje: łączna (kilku osobom) i samoistna (każdej osobie oddzielnie).

10. Formy czynności prawnych.

Podstawowa zasada prawa cywilnego wynikająca z art. 60 KC oznacza/stanowi, że „wola osoby dokonującej czynności prawnej może byś wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej”. Od tej zasady istnieją wyjątki polegające na zachowaniu formy szczególnej, trzy typy tej formy:

1. forma zastrzeżona (ad solemnitatem),2. forma zastrzeżona dla celów dowodowych (ad probarionem), 3. forma zastrzeżona dla wywołania oznaczonych skutków prawnych (ad eventum)

Przez formę Ad solemnitatem rozumiemy taką formę szczególną, której nie zachowanie rodzi skutek nieważności czynności prawnej. Obowiązek dochowania tej formy może wynikać z dwóch źródeł: 1. z przepisu ustawy (woli ustawodawcy),2. z woli stron czynności prawnej.

Kodeks cywilny przewiduje różne rodzaje formy zastrzeżonej pod rygorem nieważności:

1. forma aktu notarialnego, 2. forma pisemna zastrzeżona pod rygorem nieważności, 3. pismo z datą pewną (urzędowo potwierdzoną datą), 4. pismo z notarialnie poświadczonymi podpisami, 5. testamenty szczególne.

Przez formę dla celów dowodowych (ad probationem) rozumie się formę pisemną, jeżeli jej nie zachowanie nie pociąga za sobą nieważności czynności prawnej, lecz ogranicza możność w razie sporu skorzystania z niektórych środków dowodowych. W myśl art. 74 § 1 KC nie zachowanie formy zastrzeżonej dla celów dowodowych powoduje, że nie jest w sporze dopuszczalny dowód ze świadków, ani dowód z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Stosownie do §2 tegoż artykułu mimo nie zachowania formy pisemnej przewidzianej dla celów dowodowych, dowód ze świadków lub dowód z przesłuchania stron będzie dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę lub, jeżeli żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą, albo jeżeli fakt dokonania czynności prawnej będzie uprawdopodobniony za pomocą pisma.

Obowiązek zachowania tej formy może wynikać:1. z przepisu ustawy,

2. z woli stron.

Zgodnie z art. 860 §2 KC umowa spółki (cywilnej) powinna być stwierdzona pismem dla celów dowodowych. Umowne zastrzeżenie formy pisemnej bez równoczesnego określenia skutków niezachowania tej formy

11. Prawo rzeczowe.

Prawo rzeczowe to dział prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy. Do praw rzeczowych, które mogą przysługiwać osobom fizycznym i prawnym, a które reguluje omawiany dział prawa cywilnego, zaliczamy: prawo własności, użytkowanie wieczyste, ograniczone prawa rzeczowe.

Cechy praw rzeczowych:

1. mają charakter praw bezwzględnych,

2. skutkują względem wszystkich,

3. z praw rzeczowych wynika dla każdego obowiązek powstrzymania się od czynienia czegokolwiek, co mogłoby godzić w ich treść,

4. prawa rzeczowe „idą za rzeczą” (są związane z rzeczą) - mogą być realizowane bez względu na to, w czyim ręku rzecz się znajduje,

5. uprawniony ma bezpośrednie władztwo nad rzeczą (wyjątkiem zastaw bez dzierżenia), jawność i trwałość praw rzeczowych.

Ograniczone prawa rzeczowe - prawa rzeczowe zapewniające uprawnionemu tylko ściśle określony zakres uprawnień względem rzeczy. To właśnie jest zasadnicza różnica między prawami rzeczowymi ograniczonymi a pozostałymi prawami rzeczowymi.

Cechy praw rzeczowych:

• są skuteczne wobec wszystkich;

• mają za przedmiot tylko rzeczy i polegają na korzystaniu z rzeczy; obowiązki właścicieli rzeczy, będące odpowiednikami (korelatami) uprawnień służących beneficjentom praw rzeczowych ograniczonych, mają naturę bierną i polegają tylko na znoszeniu i powstrzymaniu się od działań naruszających prawa beneficjenta.

12. Pojęcie zobowiązania i jego elementy.

Zobowiązanie (art. 353 KC) - polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo zaniechaniu.

Elementy zobowiązania: 1. Podmioty między którymi stosunek zobowiązaniowy istnieje - jest to wierzyciel ipo jego stronie mamy do czynienia z wierzytelnością.

2. Przedmiot zobowiązań - jest nim dłużnik. Jest nim także świadczenie, czyli określone zachowanie się dłużnika, którego spełnienia może się domagać wierzyciel. Należy odróżnić od tego pojęcie przedmiot świadczeń. 3. Treść stosunku zobowiązań - ma charakter względny tzn że więź prawna jest skuteczna jedynie między stronami stosunku zobowiązanego. Na treść stosunku prawnego składają się uprawnienia wierzyciela i odpowiadające im obowiązki dłużnika. Może być tak, że każda ze stron może być wierzycielem i jednocześnie dłużnikiem.

13. Odpowiedzialność, rodzaje odpowiedzialności.

1. Odpowiedzialność dłużnika.Od pojęcia dług należy odróżnić pojęcie odpowiedzialność dłużnika, ponieważ dług jest zależny od dłużnika natomiast odpowiedzialność nie. Może istnieć dług, a odpowiedzialność nie, chodzi tu o zobowiązania niezupełne (zobowiązania naturalne). Jeżeli chodzi o zobowiązania niezupełne, ustawodawca odmawia pełnej skuteczności danej więzi zobowiązaniowej poprzez pozbawienie wierzyciela możności przymusowego dochodzenia świadczenia, w związku z tym można wyróżnić dwie cechy zobowiązania niezupełnego (naturalnego): 1. Niezaskarżalność

2. Przyznanie mocy prawnej spełnieniu zobowiązania przez dłużnika, oznacza to, że wierzyciel może zatrzymać spełnione świadczenie i nie ma obowiązku jego zwrotu.

Przypadki zobowiązań niezupełnych (naturalnych):

1. Przedawnienie roszczeń

2. Zobowiązania pochodzące z gier lub zakładów

Rodzaje odpowiedzialności:Osobista - oznacza, że dłużnik odpowiada całym własnym majątkiem teraźniejszymi przyszłym, konsekwencje w Kodeksie Postępowania Cywilnego. Odpowiedzialność osobista może być niekiedy ograniczona i na tym tle można wyróżnić:

• odpowiedzialność do wyodrębnionej masy majątkowej, np. przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, zgodnie z KC w razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe, tylko do wartości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku

• dłużnik odpowiada całym majątkiem, ale tylko do pewnej wysokości, np. komandytariusz (wspólnik) odpowiada za zobowiązania spółki komandytowej wobec jej wierzycieli, tylko do wysokości sumy komandytowej.

Rzeczowa- oznacza zabezpieczenie wierzytelności zastawem lub hipoteką. Gwarancję zaspokojenia roszczenia wierzyciela daje tutaj niecały majątek osobisty dłużnika, lecz określone rzeczy ruchome (zastaw) lub nieruchomości (hipoteka).

Podstawowe różnice między odpowiedzialnością osobistą, a odpowiedzialnością rzeczową:

• odpowiedzialność osobista jest szersza

• odpowiedzialność rzeczowa jest za to pewniejsza.

14. Świadczenie i jego rodzaje.

Może polegać na działaniu, czyli czynnym zachowaniu dłużnika bądź też na zaniechaniu, czyli biernym zachowaniu dłużnika.

1. Świadczenie musi być oznaczone, bowiem wierzyciel musi wiedzieć czego ma się domagać od dłużnika, oznaczenie to powinno nastąpić najpóźniej w momencie wykonania zobowiązania

2. Świadczenie musi być możliwe do wykonania i w związku z tym w prawie cywilnym

wyróżnia się:

• niemożliwość pierwotną spełnienia świadczenia

• niemożliwość następczą, zgodnie z KC umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna, oznacza to, że zobowiązanie w ogóle nie powstaje. Samo zobowiązanie jest ważne dla niemożliwości następczej, ale albo wygaśnie i wówczas dłużnik zwolniony jest ze świadczenia, albo utrzyma się w mocy, ale dłużnik będzie jedynie zobowiązany do dania odszkodowania w miejsce świadczenia.

Rodzaje świadczeń: Można wyróżnić świadczenia jednorazowe, ciągłe i okresowe. W przypadku dwóch pierwszych decyduje tylko kryterium czasu.

Jednorazowe wymaga w zasadzie jednorazowego zachowania się dłużnika, choć może się nań składać kilka czynności, np. wykonanie dzieła, jeżeli umowa o dzieło przewiduje, że będzie ono wykonywane w ratach.

Ciągłe świadczenia wymagają jakiegoś zachowania się dłużnika przez jakiś czas i nie może być zobowiązanie wykonane jednorazowo, np. przechowanie - zgodnie z KC przez umowę przechowania, przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.

Okresowe świadczenie, nie wystarcza samo kryterium czasu, ale powtarzalność świadczeń jednorazowych decyduje (przede wszystkim w pieniądzu), np. zapłata czynszu w umowie najmu.

Świadczenia podzielne i niepodzielne

świadczenia podzielne to definicja jest zawarta w KC, świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości, np. zapłata sumy pieniężnej.

Świadczenie niepodzielne jest przeciwieństwem (ma kontralio) - przeniesienie własności rzeczy oznaczonej, co do tożsamości.

Świadczenia oznaczone indywidualnie i świadczenia oznaczone rodzajowoŚwiadczenia oznaczone indywidualnie - przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona, co do tożsamości przedmiot świadczenia jest zatem jedyny i nie można go zastąpić.

Świadczenia oznaczone rodzajowo - jest przedmiotem świadczenia jest rzecz oznaczona, co do gatunku (rodzajowa) w obrocie zamienna. Dłużnik ma tu większą swobodę wyboru, przy czym dokonanie tego wyboru należy do dłużnika.

15. Prawo handlowe.

PRAWO HANDLOWE jest to zespół norm prawnych należących w przeważającej mierze do prawa cywilnego (prawa prywatnego) regulujących organizację i ustrój przedsiębiorców oraz stosunki handlowe zachodzące między przedsiębiorcami oraz przedsiębiorcami a innymi podmiotami w obrocie gospodarczym wewnętrznym (krajowym) jak i w obrocie międzynarodowym (handlu zagranicznym).
Cechy prawa handlowego: jest to cywilne albo prywatne prawo gospodarcze.
prawo publiczne prawo prywatne
(prawo gospodarcze publiczne) (prawo cywilne: prawo handlowe)
-nierówność podmiotów - formalno-prawna równość stron

W polskim systemie prawnym prawo handlowe nie jest odrębną gałęzią prawa (jest pewną autonomiczną częścią prawa cywilnego). W pewnej części normy prawa finansowego, administracyjnego czy nawet karnego, ale tylko te które wiążą się bezpośrednio z przedsiębiorcą i prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Podstawowymi działami prawa handlowego są:

• część ogólna prawa handlowego

• prawo przedsiębiorców (spółek) ale również spółdzielcze i normy prawa regulujące ustrój innych jeszcze przedsiębiorców

czynności handlowe:

• umowy

• prawo papierów wartościowych

• prawo własności intelektualnej (własności przemysłowej)

STOSUNKI HANDLOWE - to stosunki związane z przedsiębiorcą i prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Z jednej strony pojęcie stosunki handlowe jest pojęciem szerszym niż cywilno-prawne, bowiem możemy mieć do czynienia w związku z działalnością przedsiębiorcy ze stosunkami wynikającymi z prawa administracyjnego, czy prawa finansowego.

Z drugiej strony jest to pojęcie węższe niż stosunki cywilno-prawne, ponieważ ze stosunkami handlowymi będziemy mieli do czynienia jedynie wówczas, gdy przynajmniej jedna strona tych stosunków będzie przedsiębiorcą.

UMOWA - podstawowa metoda regulacji obrotu gospodarczego. Umowy handlowe tj. których co najmniej jedna strona jest przedsiębiorcą (jednostronnie handlowe) lub obie strony są przedsiębiorcami (dwu lub wielostronnie handlowe tj. kwalifikowane) można podzielić na umowy nazwane i umowy nienazwane.

Umowa nienazwana - jej istotne przedmiotowo elementy regulowane są przepisami prawa, natomiast umowy nienazwane to takie, których przedmiotowo istotne elementy nie są regulowane przepisami prawa.

Do umów nazwanych (handlowych) zaliczamy:

• umowę sprzedaży na raty

• umowę przewozu

• umowę komisu

• umowę agencyjną

• umowę ubezpieczenia

• umowę deweloperską

• umowę leasingu

do umów nienazwanych zaliczamy umowę (funkcjonują one w oparciu o art. 353¹KC i wyrażają w nim zasadę swobody umów):

• factoringu

• forfaitingu

• franchisingu

• know - how

• sponsoringu

PRZEDSIĘBIORCA - pojęcie to ustawodawca definiuje w wielu ustawach dla potrzeb prawa prywatnego. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczną osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadzącą we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.

Za przedsiębiorcę uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.

DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZA - Działalność gospodarcza jest zarobkową działalnością wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową, oraz poszukiwane, rozpoznawane i wydobywanie kopalni ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.

PRZEDSIĘBIORSTWO - można je definiować w znaczeniu podmiotowym, funkcjonalnym i przedmiotowym. Ustawodawca definiuje przedsięb. w znaczeniu podmiotowym, jako zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych, przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje ona w szczególności:

1. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo, lub jego wyodrębnione części.

2. Własność nieruchomości lub ruchomości.

3. Prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości, oraz prawa do korzystania z ruchomości lub nieruch. Wynikające z innych stosunków prawnych.

4. Wierzytelności prawa z papierów wartościowych i środków pieniężnych

5. Koncesje, licencje i zezwolenia.

6. Patenty i umowa prawa własności przemysłowej.

7. Majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne.

8. Tajemnice przedsiębiorstwa.

9. Księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

---