Metody i techniki badawcze

Podstawowe zagadnienia.

1. Teoria w nauce.

Teorie naukowe - uznaje, że świat wykazuje pewne prawidłowości, pewne procesy. Procesy te ukazuje inne wydarzenie. Żeby opisać świat tworzymy teorie - wyjaśnienie czegoś.

Teoria winna być formułowana w sposób abstrakcyjny.

• Teorie wychodzą ponad to co możemy zbadać i opisać

• Teorie będzie obejmować: definicje, relacje, które organizują nasze rozumienie świata

• Teoria systematyzuje to, co widzimy, sprawia, że świat jest bardziej zrozumiały

• Teorie naukowe dotyczą zasadniczo istoty władzy (w politologii)

• Teorie dotyczą ogólnych właściwości, teorie traktują o tym co „uniwersalne, fundamentalne, ponadczasowe”

2. Sposób wyrażenia.

Formą jest język formalny - inny od potocznego. W naukach ścisłych wyrażamy teorie za pomocą symboli. Język teorii naukowej - przejrzysty, spójny, unika dwuznaczności. Teoria ma znaczyć to samo dla wszystkich.

• Teoria musi być systematycznie testowana za pomocą empirii.

• Wystawiamy teorię na próbę jej obalenia.

• „nie ma teorii prawdziwych , są tylko te nieobalone”

• Weryfikacja hipotez naukowych to podstawa

• Nauka dąży do skonstruowania abstrakcyjnych teorii i zderzenia tych konstruktów ze światem empirycznym (służy to ich sprawdzeniu)

• Nauka - rozbijanie, modyfikowanie, odrzucanie teorii

Rodzaje teorii (Easton).

1. Zakres teorii:

1. Poziom mikro

2. Poziom makro

3. Poziom mezo (środek)

2. Ze względu na funkcje:

1. Dynamiczne

2. Statyczne

3. Ze względu na strukturalne właściwości teorii”

1. Czy struktura teorii jest spójnym systemem myśli, czy luźnym zbiorem definicji i twierdzeń

4. Ze względu na poziom:

1. Pewne skale hierarchiczne systemów zachowań, których teoria ta dotyczy. Ukazuje pewien przypadek.

Poziomy teorii. - wg Parsonsa

1. Systemy klasyfikacyjne ad hoc - składają się z arbitralnych systemów, klasyfikują pewne stany.

2. Taksonomie - systemy kategorii, kategorie muszą być skonstruowane do obserwacji empirycznych, w taki sposób, że można wskazać związki między tymi kategoriami. Kategorie mogą być wewnętrznie powiązane, co oddaje opisywaną rzeczywistość. Taksonomia wykazuje pewne związki, wskazuje jak rzeczywistość może być opisywana.

3. Struktury pojęciowe - kategorie opisowe są wbudowane w strukturę twierdzeń wyraziście formułowanych. Twierdzenia te będą dotyczyły związków między przynajmniej 2 właściwościami obiektów badanych. Potrafią wyjaśnić szersze pole problemowe. Twierdzenia wyprowadzane z tych związków nie mają charaktery dedukcyjnego, np. teoria kultury politycznej.

4. Systemy teoretyczne - łączą taksonomie i struktury pojęciowe - dostarczają w systematyczny sposób opisy, wyjaśnienia i predykcje. Wymaga to najbardziej rygorystycznie formułowanych twierdzeń - najwyższy stopień teorii. Pozwala przewidywać i sensownie wyjaśniać badane zjawisko. System składa się z powiązanych twierdzeń. Jedno twierdzenie daje nam możliwość twierdzenia kolejnego. Są one wyprowadzane dedukcyjnie!

Problematyka założeń porządkujących proces badawczy.

1. Natura jest uporządkowana. Oznacza to, że istnieje pewien przypadek - regularność. Zdarzenia nie pojawiają się losowo. Każde zaistniałe zdarzenie rozgrywa się o pewien schemat. Ten schemat jest rozpoznawalny. Nie dotyczy zjawisk ponadnaturalnych.

2. Natura jest poznawalna. Ludzie są częścią natury, podobnie jak inne zdarzenia. Da się wskazać różne zależności i można je poznać. Ktoś stawia mi flachę za moje męki prób rozczytania tych notatek.

3. Wszystkie naturalne zjawiska mają naturalne przyczyny. Jeśli wystąpi zjawisko to możemy wskazać NATURALNĄ przyczynę tego zjawiska. Nie przyjmujemy w nauce, że przyczyną jakiegoś zjawiska było zdarzenie ponadnaturalne. To odróżnia naukę od magii i religii. (A naukowców od czarodziei i księży. )

4. Nic nie jest dowiedzione samo w sobie. Prawdziwość wiedzy naukowej musi być dowiedziona obiektywnie. Myślenie naukowe musi mieć cechę sceptycyzmu - szukanie dowodów naukowych na wyjaśnienie zjawisk jest obowiązkiem nauki.

5. Wiedza jest wyprowadzana z doświadczenia. Nauka musi opierać się na doświadczeniach, spostrzeżeniach, obserwacji. Zależy więc od zmysłów zarejestrowanych wrażeń.

6. Wiedza przewyższa ignorancję. Wiedza ma dawać możliwości poznania człowieka. Nauka - proces kumulowania wiedzy. Prawda w nauce zależy od dowodów.

Cele nauk społecznych:

• Wyjaśnianie

• Przewidywanie

• Rozumienie

Wyjaśnianie - proces w którym jakieś zjawisko jest wyjaśniane przez inne zjawisko. Odwołujemy się do czegoś innego - najczęściej do prawd ogólnych. Prawa ogólne tworzą podstawę do odpowiedzi na pytania szczegółowe. Funkcją nauki jest ustalenie tych praw dotyczących zdarzeń empirycznych. Jest tu pewna hierarchia, gdzie prawa szczegółowe są konsekwencją praw ogólnych.

Carl Hempel - mówił o generalizowaniu, wprowadza zasadnicze dla teorii wyjaśnienie.

Dedukcyjne i indukcyjne.

1. Dedukcyjne - wymaga istnienia uniwersalnych generalizacji.
   

• Ustalenia warunków, w jakich te generalizacje są prawdziwe

• Zdarzenia - które ma zostać wyjaśnione

• Wymaga reguł logiki formalnej

• Zjawisko wyjaśniamy stwierdzając, że może być wyprowadzone z innego zjawiska

• Tym zjawiskiem będzie prawo ogólne!

• Odnosi się do wszystkich przypadków

• Przesłanki prowadzą do wniosków co oznacza, ze wnioski są prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy przesłanki są prawdziwe

• Jest to najmocniejszy rodzaj wyjaśnienia

• Prawdziwość przesłanek gwarantuje prawdziwe wyjaśnienie (uważaliście na logice? :P)

2. Indukcyjne (probabilistyczne).
   

• Nie każde wyjaśnienie jest oparte na ogólnej zasadzie - zwłaszcza w naukach społecznych. Takie ogólnie są kwestionariusze (?).

„Człowiek - istota racjonalna” - czy na pewno?

Jeśli mamy do czynienia z powiązaniem pewnych zjawisk, pewnymi przypuszczeniami, że istnieje prawdopodobieństwo, że jedno zjawisko będzie tłumaczyć inne.

- odwołuje się do arytmetycznego stosunku

x/70%

- mówimy o skłonnościach, tendencjach
x może wywołać z
- nigdy nie mamy pewności, że zjawisko zajdzie

Przewidywanie - podstawowy cel nauki. Opiera się na wiedzy, która ma nas prowadzić do dokładnych przewidywań. Ogólne prawa są prawdziwe. Generalizacje są rozpoznawalne.

• Proces przewidywanie jest często odwrotnością procesu wyjaśniania

• Jeśli zaszły warunki wstępne tzn., że będą im towarzyszyć… (autor notatki zasnął?)

Rozumienie - rozpatrujemy na 2 poziomach.

1 - tradycje empatyczne -

2 - rozumienie predyktywne

Ad. 1

- nauki przyrodnicze i społeczne tworzą 2 osobne ciała, dwie odmienne dziedziny wiedzy, wynika to z procesu badawczego. Postulat stosowania dwóch różnych podejść nie może być traktowany, jak np. ??? planet. Musimy zastosować odmienne zasady badawcze.

Nauki humanistyczne.

- interesuje nas czynnik ludzki - wskazuje jak rozumieć ludzi.
Weber: trzeba stawać na miejscu badanych.

Przy badaniu losów ludzkich musimy więc wziąć pod uwagę wiele czynników: biografie itd., losy ludzkie, środowisko, temperament.

- współczynnik humanistyczny (Florian Znaniecki)

- tradycje empatyczne rozmija się w opozycji do rozumienia predyktywnego (empiryzm logiczny)

Ad. 2

- obiektywne wyniki da się uzyskać przy stosowaniu tych samych metod, co przyrodnicze!

- świat społ. I przyroda wspólnymi metodami można zbadać (pozytywizm)

- przyrodoznawstwo jest wzorem!

- stosujemy te same reguły metodologiczne

- nie odrzucamy empatii, ale jest ona zweryfikowana za pomocą empirii.

„REWOLUCJA NAUKOWA”.

Nauka często podlega dogmatom, dopasowaniu się do utartych zasad. Jest niebezpieczne, stąd pomysły rewolucji…
Thomas Kuhn - wprowadza rozróżnienie między nauką normalną a nauką rewolucyjną.

Nauka normalna - rutynowa weryfikacja teorii dominujących w danym momencie. Są to badania wyrastające z doświadczeń przeszłości - to wzorzec rozwiązywania problemów, jako fundament. Taka nauka jest w podręcznikach.
Teorie miały dwie cechy:

1. Dorobek, który prezentowały był atrakcyjny, oryginalny - stąd powstały szkoły

2. Dorobek był na tyle otwarty, że rozmaite problemy do rozwiązania byłe jeszcze do przebadania

Wzorce myślenia w nauce - PARADYGMATY - zespół przekonań!

„Akceptowane wzory praktyki naukowej”.

• Stąd zwarta nauka teorii badań

• Pracownicy naukowi - nalezą do profesjonalistów

Reprodukujemy wzorzec zachowania.
- trwanie tradycji naukowej, badawczej
- grupy naukowców bronią paradygmatów

Nauka rewolucyjna - nagły rozwój konkurencyjnego paradygmatu. Może zostać zaakceptowana, ale stopniowo.
Proces zmiany paradygmatu zaczyna się od prób zmiany wzorca.

Tworzy się paradygmat konkurencyjny, stąd konflikt między zwolennikami starego i nowego paradygmatu. Czasami dziesiątki lat są potrzebne do rozwiązania. Rewolucje zdarzają się rzadko. Obowiązujące paradygmaty maja tendencję do utrzymywania się.

Struktura logiczna wyjaśniania naukowego:

1. Twierdzenie, które musimy wyjaśnić (E) - odnosi się do jakiegoś zjawiska, które chcemy wyjaśnić.

2. Mamy zbiór twierdzeń, opisuje on warunki, które będą poprzedzać fakt zjawiska (E). Warunki są oznaczone przez twierdzenie
   A₁ - A_n

3. Zbiór praw ogólnych (generalizacja probabilistyczna)
   L₁ - L₂

Mówią nam: jeśli zajdzie jakieś zdarzenie z opisanych w punkcie 2, to zajdzie także zdarzenie opisane przez E. Jeśli zajdzie jakies zdarzenie, które ma charakter ogólnych zdarzeń, to zajdzie także to bardziej szczegółowe.

Proces wyjaśniania da nam prawidłowość, gdy spełnione są dwa warunki:

1. Twierdzenie E musi być dedukcyjnie wyprowadzone z twierdzeń poziomu 2
   A₁ - A_n
   
   i z twierdzeń poziomu
   L₁ - L₂
   
   ŁĄCZNIE!

2. Twierdzenia rzędu A i L muszą być prawdziwe.

Proces badawczy.

Jest to całościowy schemat działań, które są przez naukowców podejmowane, celem wytworzenia wiedzy. Składa się na niego 7 etapów:

1. Określenie problemu

2. Hipoteza

3. Plan

4. Pomiar

5. Zbieranie danych

6. Analiza danych

7. Uogólnienie (połączone z publikacją wyników badań)

Proces badawczy zależy od:

- teorii
- cykliczności procesu - każdy z punktów procesu badawczego rządzi się swoimi prawami, swoją dynamiką!
- autokorekta - autokorekcyjny charakter procesu badawczego. Wyniki jednego p. badawczego zaburzają kolejne

2 drogi
/ \

Metoda ? hipotezy metoda ? badań

Wyniki badań należy traktować elastycznie.
Wyniki kolejnych etapów mogą wpływać na zmianę hipotezy.

POJĘCIA.

Są to pewne abstrakcje, symbole reprezentujące pewien obiekt, zjawisko, stan. Wyrażamy je w sposób symboliczny. Każda dyscyplina tworzy swój własny zespół pojęć. Tworzą język profesjonalny danej dziedziny.

Cechy pojęć:

• Komunikowanie się skraca mówienie o czymś (?)

• Perspektywa - daje nam pewien ogląd

• Klasyfikacja

• Generalizowanie

Aby pojęcia mogły pełnić swoje funkcje i aby były sensownie rozumiane przez uczestników komunikowania musimy odnieść się do definicji.

Pojęcia musimy móc ująć w definicje.

Definicje - wyjaśnianie znaczenia.

Definiendum - wyjaśniamy ciąg wyrazów/wyrazami definicje - to co wyjaśnia (ciężko się rozczytać)

TYPY DEFINICJI:

• Definicje ostensywne - poprzez wskazanie czegoś. Odwołują się do pojęć pierwotnych (nie wyjaśnimy ich za pomocą definicji, są oczywiste)

Pojęcie pierwotne - nie można ich definiować wykorzystując inne pojęcie np. kolor.

Terminy pochodne - takie, które można zdefiniować za pomocą terminów pierwotnych.

Definicje ostensywne - reprezentują zjawiska przez zbiór łatwo obserwowalnych zachowań.

• Definicje pojęciowe - opisują pojęcie poprzez odwołanie się do innych pojęć (by oddać jedno pojęcie posługujemy się kilkoma innymi)

• Definicje operacyjne - wyposażają pojęcia w odniesienia empiryczne, gdy właściwości lub zdarzenia empiryczne reprezentowane przez jakieś pojęcie mogą być nieobserwowalne bezpośrednio („Władza”, ”Inteligencja”). Badacz musi pokazać odniesienia do empirii.
  

Definicje operacyjne - składa się z opisu działań jakie musimy podjąć aby pisać daną definicję.

1. Składają się ze zbioru procedur opisujących działania, jakie musi podjąć badacz, aby ustalić istnienie zjawiska opisywanego przez pojęcie

2. Definiują co robic i co obserwować

3. Wprowadzają konkretny sposób rozumienia pojęcia poprzez zaprojektowanie procedur pomiarowych

Struktura definicji operacyjnych:

Jeżeli bodziec wywołuje reakcje w stały sposób, ale określonego obiektu, to obiekt ten ma określoną własność, którą da się wywnioskować np. zjawisko wyborów a kultura polityczna studentów UMK.

METODY BADAWCZE

Stefan Nowak

Metody badawcze - to zalecane lub stosowane w danej nauce schematy czynności służące do udzielenia odpowiedzi na formułowane w niej pytania.

Relatywizujemy metody badawcze ze względu na dziedzinę nauki!

Czynności badawcze - akcje (wymyśliłem sobie, nie mogę się doczytać) składające się na badania, np.:

- zaprojektowanie ankiety, próby, redefinicje ankiety, próby…

Stefan Nowak:

Metody badawcze to przede wszystkim typowe i powtarzalne sposoby zbierania, opracowywania, analizy i interpretowania danych empirycznych, służących do uzyskania maksymalnie uzasadnionych odpowiedzi na stawiane w nich pytania.

Metoda badawcza:

- powtarzalna- im więcej badań, tym lepiej, np. zrobić ankietę 2 razy. Lol
- wyrażalna- metody można się nauczyć
- zestawialna -zespół czynności
- obraz dla dobrego celu poznawczego - metodę relatywizujemy do tego, co chcemy zbadać, nie odwrotnie (nie mam pojęcia czy dobrze przepisałem)

WSKAŹNIK -> umożliwia rejestrację, identyfikuje jakieś cechy, fakt, który zaszedł, zjawisko. Np. pójście na wybory, zaangażowanie, wolontariat.

- jest łatwo obserwowalny

Cechy i cele wskaźnika:

- identyfikuje zjawiska
- operacojnalizuje pojęcia
- musi być łatwo obserwowalny

Etyka w badaniach społecznych i politologicznych:

1. Dobrowolne uczestnictwo - każde badanie musi zakładać zgodę, bo będzie to sytuacja stresowa. Wiąże się z ujawnieniem intymnych kwestii.
   Problem: bardzo chętni będą tylko ?????? - skrzywione wyniki!

2. Nie krzywdzić badanych.

3. Anonimowość i poufność.

4. Oszukiwanie badanych - czy przyznać się do prowadzenia badania, czy wprowadzać do ludzi w błąd jest etyczne?

5. Prezentacja wyników badań - badacz ma obowiązek przedstawić opinii publicznej wyniki. Np. na konferencji, artykuł w prasie.

Badacz jako rola społeczna.

- dystans roli - nieutożsamianie się z daną rolą - sposób całkowity.

OBSERWACJA.

Nauki społeczne wyrastają z obserwacji. Obserwacje zaliczamy do terenowych badań jakościowych - jej celem jest nie tylko gromadzenie danych liczbowych, ale subiektywne zrozumienie sytuacji. Ważne są elastyczność, umiejętności interpersonalne badacza.

Cechy:

1. Bezpośredniość - patrzymy na zjawiska w ich trakcie

2. Badanie danego zjawiska przebiega w naturalnych warunkach - inne metody gromadzenia danych mogą wprowadzić element sztuczności do badania.

3. Stosujemy obserwacje wtedy, gdy ludzie nie zgadzają się na opisywanie samych siebie

Badacz wyciąga wnioski z obserwacji, nie ingeruje w badanie.

Obserwujemy zachowania:

1. Przestrzenne - zmierzają do panowania nad przestrzenią, jak się zachowuje, jaki utrzymuje dystans
   
   E.T. Hall

Proksemika - mówi o dystansie jaki ludzie wobec siebie zachowuje.

/ Intymny

Dystans
\ Publiczny

zależy od kultury

Południe - Hiszpanie, Włosi stają blisko
Północ - dystans bliski - naruszanie intymności.

2. Niewerbalne - mimika, ruchy ciała, gesty - wyrażają emocje. Wskazanie emocji.

3. Parajęzykowe - szybkość , ton mówienia - wskazują na emocje

4. Językowe - co mówi człowiek pod względem treści?

Celem badań etnograficznych jest dotarcie do sensu działań społecznych.

Trudności:

- poczucie osamotnienia
- frustrująca jest także niechęć członków grupy do mówienia otwarcie o sobie
- niektóre tematy badań mogą być niebezpieczne

Od niedawna zaczęto mówić o pozytywnych kwestiach.

EFEKT HAWTHORNE (dzielnica Chicago) - były to badania przeprowadzone przez Eltona Mayo w Western Eletrcic Company of Chicago (1924)

Chciano poszukiwać czynników zwiększających produkcyjność. Sięgnięto do autorytetów naukowych.

• Mierzono wpływ różnorodnych warunków wiedzy. Zaczęto manipulować pewnymi czynnikami: przerwy, oświetlenie, relacje między szefostwem a załogą, godziny pracy

• Różnice w wynikach spowodowane były nie tylko zmianą fizycznych warunków czy też materialnych nagród, ale częściowo wynikały z samego prowadzenia eksperymentów.

• Robotnicy pracowali wydajniej, ponieważ zdawali sobie sprawę, że w zakładzie są „obcy” robiący eksperyment . Jeśli człowiek wie, że jest obserwowany zachowuje się inaczej.

• Termin „efekt Hawthorne'a” stosuje się do efektów modyfikujących zachowanie pod wpływem prowadzenia społecznych obserwacji eksperymentów, gdy jesteśmy ich obiektem.

• Relacje między człowiekiem - zespoły i nieformalne hierarchie w grupie - mają wpływ na relacje.

OBSERWACJA UCZESTNICZĄCA

• Wchodzimy w biski kontakt z obiektem, który obserwujemy

• Zakłada zdobycie bliższej i intymnej znajomości z obiektem badania poprzez intensywne zaangażowanie się w stosunki z badanymi ludźmi przebywającymi w ich neutralnym środowisku.

Robert Park - szkoła chicagowska

William Whyte -„Street Corner Society” 1955 - gangi

L. Humphries - “Tearoom Trade” 1970 - homoseksualiści

• Szereg metod (głównie jakościowych):

• Wywiady nieformalne

• Bezpośrednie obserwowanie

• Udział w życiu grupy

• Dyskusje kolektywne

• Analiza dokumentów osobistych

Podstawowy problem metodologiczny takiego badania to balans pomiędzy subiektywizmem I obiektywizmem.

Problem przekładalności i „going native” (zbytnie wczuwanie się). Zbytnie utożsamianie się z punktem widzenia.

• Niebezpieczeństwo - przekładamy nad punkt widzenia problem badawczy. Możemy zatracić dystans. Musimy starać się patrzeć z zewnątrz.

Obserwacja uczestnicząca może przyjąć wiele form.

Raymond Gold (1958) - wyróżniał 4 role , które mogą być przyjęte w takim badaniu

1. Całkowite wyłączne uczestnictwo

2. Uczestnik jako obserwator

3. Obserwator jako uczestnik

4. Całkowite wyłączne obserwowanie

• Obserwacja uczestnicząca jawna

- badacz obserwuje obiekt swego zainteresowania za jego zgodą, nie ukrywając swojej roli jako badacza

- badacz ujawnia tożsamość , lecz często nie ujawnia celu badań

- zdobycie zaufania - bardzo potrzebne, aby „tubylcy” dostarczyli informacji

• Obserwacja uczestnicząca ukryta
  - obserwacja uczestnicząca podejmowana bez informowania obiektu badanego, że jest przedmiotem jakichkolwiek badań

- badany nie ma świadomości, ze jest badany

OBSERWACJA NIEUCZĘSTNICZĄCA

• Badacz obserwuje obiekt swego zainteresowania za jego zgodą, lecz bez brania aktywnego udziału w sytuacji którą opisuje

Wujek dobra rada: prowadź szereg takich badań, aby mieć materiał porównawczy np. nagranie video

Bronisław Malinowski - funkcjonalizm jako psychologizm

- badanie wykonywał na Wyspach Triobrandzkich (1914-1918)

Dzieła -

Założenia badawcze:

• Niezwykła wszechstronność - badanie wszystkiego, trudne, bo uczestniczył

• Daleko posunięty krytycyzm wobec źródeł - sceptycyzm naukowy , procedury weryfikacyjne

• Próba odkrycia w myśleniu i działaniu „dzikich” swoistej logiki

Punktem wyjścia był organizm biologiczny

…

Odpowiada im 7 podstawowych imperatywów kulturowych:

- zaopatrzenie
- małżeństwo i rodzina
- mieszkanie i ubranie
- ochrona i obrona
- aktywność i komunikacja
- ?? i szkodzenie?
- higiena

Ludwik Janiszewski - obserwacje uczestniczące ukryte na statku morskim

- Hermetyczna, homogeniczna społeczność rybaków
- interesował się formalnymi i nieformalnymi stosunkami między ludźmi morza
- został przyjęty do społeczności rybaków

Tomasz Szlendak?

- obserwacja uczestnicząca ukryta, technomani - cyberplemię

- heterogeniczna grupa o małej spoistości,

- przyświecały techno? wartości hedonistyczne -

Morska społeczna homogeniczność - szalenie trudno się do nich dostać jeśli nam się uda jesteśmy razem z nimi - tak jak Janiszewski. Zaś heterogeniczna grupa technomanów jest otwarta na nowe kontakty, łatwo je nawiązać, lecz zerwać także.

Badania jakościowe w terenie:

„+”

• Głębia zrozumienia - rozpatrujemy szczegóły,

• Elastyczność - możemy korygować etapy badawcze pod względem czynników

• Niskie koszta

„-”

• Nie są odpowiednie do dochodzenia do statystycznych opisów wielkich populacji

• Rzetelność może być kwestionowana - bywają skrzywienia przez punkt widzenia badacza

INTENSYWNE BADANIA TERENOWE

Franz Boas

Badania terenowe:
E. Babbie
- badania terenowe są stosowane tam, gdzie chcemy poznać postawy, zachowania, procesy społeczne, dziejące się w czasie, a które można najlepiej zrozumieć w ich naturalnym otoczeniu

John i Lyn Loflandowie:

Badania terenowe stosujemy, by badać:

1. Działania zwyczajowe - to, co robimy na co dzień, np. picie kawy

2. Epizody - np. choroby, rozwód

3. Spotkania - interakcje między ludźmi

4. Role - stanowisko zajmowane przez ludzi i ich manifestacje, np. role rodzinne, społeczne.

5. Związki - wiązki ról, które się spotykają, rodzinne itd.

6. Grupy - grupy społeczne (małe) np. przyjaciele

7. Organizacje - np. szpital, uczelnia

8. Miejsca zamieszkania - np. getto

9. Światy społeczne - świat sportu, świat studentów

10. Style życia lub subkultury

Franz Boas i jego szkoła.

Antropologiczna - nie ma mniej lub bardziej zaawansowanych kultur, języków.

1. Podwaliny pod nowoczesna antropologię kulturową.

2. Badał Indian, Eskimosów.

3. Empiria etnograficzna nie szuka naukowych praw przyczyny i skutku w obrębie kultury, relatywizm kulturowy

4. Antyewolucjonizm - uznawał, że nie ma jednej drogi ewolucyjnej

5. Kolekcje fotografii, nagrań, dokumentacja folkloru

1. Boas

• Warsztat naukowy antropologii

• Opis gęsty

• Rejestrowanie badań w każdy sposób

• Obowiązek badań terenowych

• Uznał, że „antropologia gabinetowa” nie jest dobra, trzeba wyjść do ludzi

• Krytycy uznali, że Boas jest zbyt dokładny

• Obowiązek znajomości języka badanych społeczności, by poznać ich od wew.

• Postulat krytycznego podejścia do źródeł - chetnie rozmawiamy, oglądamy przedmioty, ale trzeba krytycznie podejść do źródeł

• Postulat przestrzegania rygorów indukcji

• Krytyka metody porównawczej - jest odmienność kulturowa, każda kultura jest unikalną całością, kulturze służy język

Franz Boas - uczniowie:

STUDIA KULTUROWE

• Paradygmat badań nad kulturą. Początek lat 70, rozwój 80.

• Plasuje się na styku nauk społecznych (socjologii głownej) i humanistyki.

• Skupianie się głownie na naturze kultury masowej i wytworach społeczeństw kultur industrialnych

• Wykorzystywanie różnorodnych technik badań

• Obejmuje studia nad:

• Kulturą popularną

• Komunikacją

• Społecznym konsumpcjonizmem

• Mediami masowymi

• Czasem wolnym

• Postmodernizmem

• Aspektami literatury ? i socjologii, które kładą nacisk na konstruowanie tożsamości jednostki i ideologii.

• Jest to wyraz pewnej ideologii

Zakres studiów kulturowych (Bennett)

• Są dziedziną interdyscyplinarną, w której obrębie wykorzystuje się wiedzą pochodzącą z innych dyscyplin naukowych w celu zbadania relacji między kulturą a wiedzą

• Zajmuje się praktykami, instytucjami i systemami klasyfikacji, poprzez które społeczeństwu wpaja się konkretne wartości, przekonania, umiejętności, rutynowe zachowani i naukowe formy postępowania.

• Formy władzy badane w ramach studiów kulturowych są bardzo zróżnicowane i obejmują płeć kulturową, rasę, klasę, kolonializm (???)

• Głównym instytucjonalnym obszarem uprawiania studiów kulturowych są instytucje szkolnictwa wyższego

John Storey w studiach kulturowych.

• Kultura jest definiowana w kategoriach politycznych, a nie estetycznych

• Przedmiotem badań nie jest kultura w wąskim sensie, ani też jako proces rozwoju estetycznego, umysłowego i duchowego

• Badamy kulturę rozumianą jako teksty i praktyki życia codziennego.

• Inspiracje dla studiów kulturowych:

(nieczytelne)

Marksizm:

- analizować aspekty działalności człowieka kontekstowo: polityka, sztuka, ekonomia

- uproszczenie systemu klasowego

Klasa- grupa jednakowo sytuowana pod względem produkcji

Klasa w sobie / dla siebie

Studia kulturowe a marksizm - aby zrozumieć społ, trza badać kontekst historyczny, produkcje, konsumpcje, KONFLIKT itd.

Stuart Hall.

• Tekstom i praktykom kulturowym znaczenia nie są przypisywane raz na zawsze

• Teksty i praktyki kulturowe są wielokontekstowe (stąd dowolność odbioru)

• Tekst y i praktyki kulturowe są wieloakcentowe

• Znaczenie zawsze jest efektem jakiegoś aktu artykulacji

• Znaczenie wyrażone jest zawsze w określonym kontekście, momencie historyczny, dyskursie

• Znaczenie jest zatem tworem społecznym

• Znaczenie jest potencjalnym źródłem konfliktu

Antonio Gramsci - humanistyczna (komunistyczna?) wersja marksizmu

Niestety Centralny Urząd Planowania podjął decyzje o cięciach w tym zagadnieniu.

Hegemonia w studiach kulturowych.

• Podkreślanie dialektyki procesów produkcyjnych i zachowań konsumpcyjnych

• Konsument zawsze unaocznia sobie tekst lub praktykę jako rezultat określonych warunków produkcji

• Konsument tworzy produkcję poprzez użycie wielu możliwych znaczeń

Główne pojęcie studiów kulturowych

• Kultura i praktyki znaczące (Hall) - kultura oznacza rzeczywisty, ugruntowany teren praktyki, reprezentacji, języków, zwyczajów danego społeczeństwa

• Język nadaje znaczenia obiektom materialnym i praktykom społ.

• Procesy tworzenia znaczen to praktyki znaczeniowe

Reprezentacja

• Zjawisko społecznego konstruowania i przedstawiania świata, dokonywanego przez nas i dla nas w taki sposób by nadać mu znaczenie

• Znaczenia i reprezentacje kulturową posiadają pewną materialność - są bytami fizycznymi

Materializm i antyredukcjonizm

• Odnosi się do tego w jaki sposób znaczenia wpisują się w moment ich wytworzenia

• Praktyki znaczące są powiązane z ekonomią polityczną, czyli zbiorem założeń dotyczących kwestii władzy i dystrybucji zasobów ekonomicznych i społecznych.

Badania

• Kwestia posiadania i sprawowania kontroli nad wytworzeniem kultury, mechanizmów dystrybucji wytworów kulturowych, konsekwencja układów własności i kontroli wpływające na kształt krajobrazu kulturowego

Antyredukcjonizm

• Kultura posiada własny, charakterystyczny zbiór znaczeń, zasad i praktyk, których nie da się sprowadzić do innego zjawiska, bądź formacji społ. Czy tez wyjaśnić wyłącznie w ich kategoriach.

Artykulacja

• Oddaje relacje pomiędzy elementami danej formacji społecznej

• Reprezentujemy i zestawiamy element kulturowy

Władza

• Kluczowe pojęcie dyscypliny

• Nie jest ona wyłącznie spoiwem utrzymującym społeczeństwo, ani jego siłą represyjną

• Postrzega się ją w kategoriach procesów, które stwarzają możliwość zaistnienia każdego rodzaju działania, związku czy porządku społecznego

KULTURA POPULRNA

• Podporządkowanie nie jest jedynie kwestią przymusu, ale także zgody

• Proces tworzenia, ustalenia i odtwarzania dominujących znaczeń i praktyk to hegemonia ?

Teksty i czytelnicy

• Pojęcie tekstu to nie tylko słowo pisane, lecz również wszelkie praktyki, które mają znaczenie

• Tekstem jest pióro, komp - piszemy tym (Lol)

• Przedmioty, ?, ubrania, obrazy, praktyki są systemami znaków, które funkcjonują w taki sam sposób jak język

• Od czytelnika zależy jak taki tekst odczyta - mamy się identyfikować

Podmiotowość i tożsamość

• Moment obioru stanowi jeden z elementów procesu kształtowania jednostek jako osób

• Kwestia podmiotowości oraz sposób w jaki opisujemy samych siebie wobec innych , w studiach kulturowych realizowane jest poprzez badanie:

• Jak stajemy się tym, kim jesteśmy

• Jak jesteśmy stworzeniu jako podmioty - jak społeczeństwo nas kształtuje

• Jak identyfikujemy się z opisem nas samych w kategoriach gender (tak tak drodzy czytelnicy, bo nie mamy polskiego opowiednika tego slowa! Trzeba tworzyc zjebane angielszczone slowa), rasy, wiek

Metodologia studiów kulturowych

1. Etnografia

2. Ujęcie tekstowe, wyrastające z semiotyki i poststrukturalizmu

3. Badania odbioru.

ad. 2

1. Teksty jako znaki - semiotyka

• Sposób w jaki teksty wytwarzają znaczenia dzięki określonemu uporządkowaniu znaków i kodów kulturowych

• Istnienie w tekstach ideologii bądź mitów

• Wybiórcze i wartościujące sposoby przedstawiania świata w mediach nie są jego dokładnymi obrazami

• Należy je rozumieć jako miejsca walki o prawdę i sens

Teksty jako narracje

• Teksty opowiadają pewne historie

• Narracja to pewien ciąg opisowy, który ma być zapisem pewnych zdarzeń

• Narracja podejmuje próbę wyjaśnienia świata, dostarcza struktur rozumienia i reguł odniesienia dotyczącą konstrukcji świata społecznego

• Postrzegamy informacje linearnie

• Dekonstrukcje - koncepcja Jacquese'a Derridy

• Tzw. dekonstrukcjonizm

• Unieważnienie biernych opozycji

• Zdekonstruować oznacza rozłożyć na części

• Wysuwanie i ukazanie założeń tekstu

• ? hierarchicznych opozycji pojęciowych:
  mężczyzna - kobieta
  czarny - biały
  natura - kultura
  rozum - szaleństwo

• Często któryś z członów opozycji jest uprzywilejowany

• Opozycje mogą być gwarantami prawdy poprzez wykluczenie niższego elementu i pozbawienie go wartości

• Dekonstrukcja pokazuje ,że opozycje zawierają się w sobie wzajemnie

Ad. 3

Badanie obioru.

• Odbiorcy są wobec tekstów aktywnymi twórcami znaczenia, wykorzystując nabyte wcześniej kompetencje kulturowe

• Różne grupy odbiorców mogą wytworzyć różne znaczenie

• Ważne są kompetencje kulturowe

S. Hall

• znaczenie odczytane przez odbiorców nie może być zgodne z intencjami twórców.

• Podejście: Tradycje hermeneutyki i badań odbioru dzieła literackiego

• Rozumienie odbywa się zawsze z pozycji i punktu widzenia osoby, która go dokonuje

• Obejmuje nie tylko odtworzenie znaczenia txtu, ale jego tworzenie przez czytelnika. Tekst może nadawać strukturę pewnym aspektom sensu, a tym samym w pewien sposób kierować czytelnika, ale nie może utrwalić swojego znaczenia

BADANIA SONDAŻOWE

• Badania sondażowe stosujemy w projektach badawczy, w których jednostkami analizy są pojedynczy ludzie (jako respondenci i informatorzy)

• To najlepsza metoda, gdy chcemy opisywać populację za duzą by zastosować obserwację

• Próba to osoby, co do których możemy założyć, że reprezentują populację

• Kwestionariusz jest narzędziem pomiaru postaw i poglądów w dużej populacji

• Sondaż to badanie interrogacyjne (ah jakie ładne polskie słowo) - oparte o interakcję: jeśli chcesz się czegoś dowiedzieć, to zapytaj. Problem - kto ma zapytac, kogo, w jaki sposób itd.

Początki sondaży.

Paul Lazarsfeld - badanie konsumenckie

- badania nad bezrobociem

Bezrobocie prowadzi do postawy rezygnacji a nie do nastrojów rewolucyjnych. Lepszą metodą jest zagwarantować bezrobotnym roboty publiczne, niż dać zasiłek. Łagodzimy tym skutki psychiczne bezrobocia.

Błędy sondażu:

• Nie wskazano kto zrobił dla kogo

• Tytuł badania - próba - data

• Błąd próby - luka między tym, co mysli cała populacja a badana próba

• Próba to nie jest populacja

• Interpretując wyniki badań - myślimy błędnie próby (?)

Populacja - zbiór wszystkich przypadków wykazujących określone cechy, to całkowity zbiór obiektów poddawanych analizie.

Wnioski dotyczące wszystkich analizowanych obiektów w populacji (zbiorów) wyprowadzamy na podstawie niewielkiej liczb obiektów (podzbioru), o ile ten podzbiór jest reprezentatywny dla całego zbioru.

Próba - podzbiór danych pochodzących z populacji a będący podstawą uogólnień na całą populację.

Wartość określonej zmiennej charakteryzującej populację to PARAMETR.

Populacja powinna być określona w terminach:

1. Obiektów, które się na nią składają

2. Zakresu

3. Czasu

Ad. 1 - ci, którzy wchodzą do populacji, np. pełnoletni mieszkający w PL

Ad. 2 - zakres - mieszkający na danym terytorium

Ad. 3 - określany granicą czasową

Pojedynczy obiekt z populacji, z której dobieramy próbę (głosujący) to jednostka doboru próby - jest charakteryzowana zazwyczaj przez cechy ilościowe, które mają istotne znaczenie z punktu widzenia badacza.

Populacja może być skończona lub nieskończona:

- skończona składa się z przeliczalnej liczby jednostek

- nieskończona składa się z nieskończonej liczby jednostek

Strona 8 z 17

---