1. IZOTOPY

1. Wodór (3) : wodór, deuter, tryt

2. Węgiel (3) : ¹²6C, ¹³6C, ¹⁴6C

3. Glinu (2) : ²⁷₁₃Al, ²⁸₁₃Al

2. REGUŁA OKTETU:

atomy pierwiastków dążą do uzyskania konfiguracji elektronowej najbliżej położonego gazu szlachetnego w układzie okresowym pierwiastków, czyli do uzyskania układu oktetu (ośmiu) elektronów walencyjnych;

Oktet walencyjny helowców : s²p⁶ - wyjątek hel: s²

Odstępstwa od reguły oktetu:

1. Reguła dubletu - wodór w wodorkach H^- (wokół jądra 2 elektrony)

H₂ (dwa elektrony uwspólnione)

2. Reguła kwartetu: BeCl₂

3. Reguła sekstetu: BF₃

4. Związki ponadoktetowe - koordynacyjne

Np. siarka w SF₆ - (12 elektronów)

3. WIĄZANIA

Wiązanie wodorowe - rodzaj stosunkowo słabego wiązania chemicznego polegającego głównie na przyciąganiu elektrostatycznym między atomem wodoru i atomem elektroujemnym zawierającym wolne pary elektronowe. Klasyczne wiązanie wodorowe powstaje, gdy atom wodoru jest połączony wiązaniem kowalencyjnym z innym atomem o dużej elektroujemności(np. tlenem) i w ten sposób uzyskuje nadmiar ładunku dodatniego.

Wiązanie jonowe - polega na przeniesieniu elektronów od atomu o mniejszej elektroujemności, w wyniku czego powst. różnoimienne jony, które przyciągają się;

Wiązanie atomowe - występuje podczas łączenia się atomów tego samego niemetalu, O2, H2 Cl2, F2 I2 Br2 itp., , w cząsteczce wody; polega na wytworzeniu elektronowych par wiążących, powstałych w wyniku uwspólnienia elektr. poch. od obydwu łączących się atomów.

4. GAZY TECHNICZNE - zastosowania

Gazy techniczne - stosowane w przemyśle hutniczym, metalurgicznym, spożywczym, paliwowym, oświetleniowym, chemicznym, papierniczym, włókienniczym, w ratownictwie, lecznictwie, meteorologii.

• Sprężone powietrze (transport pneumatyczny, urządzenia pneumatyczne, źródło niskich temperatur, otrzymywanie O₂, N₂, Ar)

• Azot- bezbarwny, bezwonny, nietrujący, niepalny (wytwarzanie atmosfery obojętnej, ochronnej, izolującej; produkcja amoniaku, azotniaku; azotowanie stali, napełnianie termometrów rtęciowych, żarówek.

• Tlen- bezwonny, bezbarwny, niepalny, podtrzymuje palenie (spawanie, cięcie metali; ratownictwo , lecznictwo; oddechowe aparaty tlenowe; procesy chemiczne, metalurgiczne

• Gazy szlachetne - Ar, He, Kr, Xe, Ne - bezbarwne, bezwonne, nietrujące, niepalne (Ar-świetlówki, spawanie aluminiowe, atmosfera obojętna; He- balony, termometry, neony; Kr, Xe- żarówki; Ne- neony

• Wodór- bezbarwny, bezwonny, łatwo- wybuchowy, palny (systemy chemiczne, uwodornianie zw. Org., rafinacja olejów naftowych, balony, lutowanie, spawanie atomowe, cięcie metali i bloków

• Acetylen - bezbarwny, słodkawy smak, łatwopalny, wybuchowy, śmierdzi (syntezy chemiczne, spawanie i cięcie metali, lampy oświetleniowe

5. GAZY OPAŁOWE ( 3 opisać )

Przemysłowe gazy opałowe:

• Gaz powietrzny

• Gaz generatorowy-utrzymuje się w odpowiednim generatorze. Skład: CO, H₂, N₂(war: 13000) Gaz generatorowy stosowany może być jako paliwo dla kotłów, kuchenek gazowych, silników spalinowych oraz jako surowiec do procesów technologicznych, np. syntezy Fischera-Tropscha.

• Gaz świetlny

• Gaz koksowniczy-jak świetlny(używany węgiel krótkopłomienny).Mała wydajność. Produkt-koks hutniczy. W przeszłości gaz koksowniczy był stosowany w przedsiębiorstwach oraz w gospodarstwach domowych. Zakazano - duża szkodliwość;

• Gaz ziemny

• Acetylen- nie może się stykać z miedzią, srebrem i metalami ciężkimi bo tworzą zw. Wybuchowe(acetylenki). w palnikach acetylenowo-tlenowych do spawania i cięcia metali,w lampie acetylenowej do oświetlenia, w przemyśle chemicznym (m. in. do produkcji tworzyw sztucznych)

6. WŁAŚCIWOŚCI WODY

1. Właściwości fizyczne

• Temperatura topnienia pod ciśnieniem 1 atm: 0 °C = 273,152519 K

• Temperatura wrzenia pod ciśnieniem 1 atm: 99,97°C (wyższa niż w innych sus. Pokrewnych)

• Gęstość w temperaturze 3,98°C: 1 kg/l (gęstość maksymalna). (g lodu <g wody)

• Ciepło właściwe: 4187 J/(kg*K) = 1 kcal

2. Właściwości chemiczne

• Oddziaływania z substancjami rozpuszczonymi:

• Słaby rozpuszczalnik dla niejonowych substancji CH4

• Dobry rozpuszczalnik substancji jonowych

• Znakomity rozpuszczalnik substancji: alkoholi, cukrów, amoniaku

• barwa (bezbarwna)

• zapach (bezwonna)

• odczyn (woda chemicznie czysta: pH 7,0)

• utlenialność wody (woda chemicznie czysta: 0)

7. SOLE AMONOWE I WZÓR AMONU

ęłęóNH₃ + H₂O → NH₄⁺ + OH^-.- amon

ęłęóSole amonowe to związki nieorganiczne w postaci soli kationów amonowych NH₄⁺ i anionów reszt kwasowych

ęłęóPrzykłady:

• azotan amonu NH₄NO₃

• azotan(III) amonu NH₄NO₂

• siarczan(VI) amonu (NH₄)₂SO₄

• węglan amonu (NH₄)₂CO₃

8. TWARDOŚĆ WODY:

jest to cecha wody, będąca funkcją stężenia soli wapnia, magnezu, żelaza i glinu, które są zdolne do tworzenia soli na wyższym niż pierwszy stopniu utlenienia. Klasyfikacja oparta na zachowaniu się wody wobec mydła (twarde-brak piany) Rodzaje: węglanowa, stała, ogólna(suma).

ęłęóTwardość wody dzieli się na:

• nietrwałą, zwaną też przemijającą, węglanową - która jest generowana przez sole kwasu węglowego - węglany

• trwałą - która jest generowana przez sole innych kwasów, głównie chlorki, ale też siarczany, azotany i inne

Usuwanie twardości: gotowanie, wprowadzanie roztworu zasadowego, destylacja, demineralizacja.

Stopień niemiecki 1^o N -> zawartość soli 0,01 g CaO w 1dm³ wody np. wody gruntowe 8-30^oN

9. SOLE UWODNIONE

SOLE UWODNIONE (in. HYDRATY lub WODZIANY)- są to sole, które w swej cząsteczce posiadają na trwale przyłączone cząsteczki wody (za pomocą wiązań wodorowych w sieci krystalicznej). Woda zawarta w tych solach to tzw. woda HYDRATACYJNA.
Sole uwodnione tworzą często minerały, jak np. gips i alabaster, które są uwodnionymi solami CaSO₄:

CaSO₄ x 2H₂O
siarczan (VI) wapnia -------------- woda 1/2 (alabaster)

(2CaSO₄) x H₂O
siarczan (VI) wapnia --------------- woda 2/1 (gips palony)

10. SZKŁO

Stan szklisty- ciecze po przekroczeniu temperatury topnienia przechodzą w szkło, wzrasta lepkość i ciecz zastyga w postaci izotropowego układu bez struktury wewnętrznej

-ciecz przechłodzona o tak dużej lepkości, że zmiana struktury wewnętrznej nie może wystąpić bez zniszczenia

- proces zestalania i topnienia zachodzi w dużym zakresie temperatur

- zachodzą procesy polimeryzacji w czasie powolnego ochładzania substancji szkłotwórczych

Podział:

• Szkło nieorganiczne (krzemionowe, boranowe, fosforanowe)- możliwe tworzenie się mostków tlenowych

• Szkło organiczne-( syntetyczne żywice metakrylowe lub naturalne, bursztyn) występują mostki wodorowe.

Klasyfikacja szkła:

• Szkło budowlane

• Szkło jenajskie - jest ono stosowane w sprzęcie laboratoryjnym i kuchennym.

• Szkło ołowiowe (kryształowe) - przepuszczalne dla ultrafioletu, o bardzo wysokim współczynniku załamania światła. Używane do produkcji wyrobów dekoracyjnych, soczewek optycznych, przezroczystych osłon przed promieniowaniem rentgenowskim

• Szkło optyczne. Stosowane na potrzeby optyki.

11. METALE, STOPY METALI

Metale - pierwiastki chemiczne charakteryzujące się obecnością w sieci krystalicznej elektronów swobodnych (niezwiązanych).

ęłęóStop metali (dawniej także: aliaż) - mieszanina metali lub metalu z pierwiastkami niemetalicznymi, o właściwościach metalu.

Stopy uzyskuje się przez stopienie składników, a następnie schłodzenie. Stop najczęściej posiada odmienne właściwości od jego elementów składowych

ęłęóstopy aluminium

• duraluminium

• magnal

ęłęóstopy miedzi

• brąz

• fosfobrąz

• miedzionikle

12. ODMIANY ALOTROPOWE MIĘDZY DIAMENTEM A GRAFITEM

Węgiel posiada następujące odmiany alotropowe:

• grafit

• diament

• fuleren

• grafen

• formy poliynowe

13. KWASY TLENOWE I BEZTLENOWE

ęłęóKwas tlenowy - to kwas nieorganiczny, który zawiera przynajmniej jeden atom tlenu połączony z atomem centralnym kwasu.

ęłęóDo kwasów tlenowych zalicza się:

• HNO₃ kwas azotowy(V)

• HClO₄ kwas chlorowy(VII)

• H₂SO₄ kwas siarkowy(VI)

ęłęóKwasy beztlenowe - ogólna nazwa kwasów, które w swojej reszcie kwasowej nie posiadają atomu tlenu.

Najprostsze z kwasów beztlenowych składają się z atomów wodoru i atomu niemetalu, choć niektóre z nich mają bardziej złożoną strukturę.

Do pierwszej klasy kwasów beztlenowych zaliczają się m.in.:

• kwas solny (HCl)

• kwas bromowodorowy (HBr)

• kwas jodowodorowy (HJ)

• siarkowodór rozpuszczony w wodzie - H₂S

14. BEZWODNIKI KWASOWE

Bezwodniki kwasowe (w chemii nieorganicznej) - związki chemiczne, które podczas reakcji z wodą tworzą określone kwasy.

Przykładowo bezwodnikiem kwasu siarkowego(VI) jest SO₃, bo:

Bezwodnikiem kwasu węglowego jest CO₂, bo:

15. HYDROSOLE WODOROWE, KWAŚNE + ZASTOSOWANIE

WODOROSOLE- są to sole, których aniony zawierają kwasowe atomy wodoru. Inaczej nazywane są solami kwaśnymi. Wywodzą się z kwasów zawierających co najmniej dwa atomy wodoru;

NaOH + H₂SO₄ = NaHSO₄ + H₂O

HYDROKSOSOLE- są to sole cząsteczki których zawierają grupy -OH. Zwane też solami alkalicznymi. Wywodzą się one z zasad posiadających więcej niż jedną grupę -OH.

Ca(OH)₂ + HCl = CaOHCl + H₂O

16. DYSOCJACJA, STOPIEŃ DYSOCJACJI

Dysocjacja elektrolityczna to proces rozpadu cząsteczek związków chemicznych na jony pod wpływem rozpuszczalnika.

Stopień dysocjacji stosunek liczby cząsteczek elektrolitu, które uległy dysocjacji w roztworze, do całkowitej liczby cząsteczek elektrolitu wprowadzonych do roztworu.

17. KWASY I ZASADY, SŁABE I MOCNE

1. Kwasy mocne (dysocjuje w dużym stopniu)

HCL

HBr

HJ

H₂SO₄

HNO₃

HClO₃

HClO₄

2. Kwasy słabe (dysocjuje w mniejszym stopniu)

Octowy

Azotowy

Fluorowodorowy

HCN

Siarkowy

H₂S

H₂CO₃

3. Zasady mocne

NaOH

KOH

LiOH

Sr(OH)₂

Ca(OH)₂

Ba(OH)₂

4. Zasady słabe

Be(OH)₂

Mg(OH)₂

NH₄OH

AgOH

Zn(OH)₂

18. ELEKTROLIZA, OGNIWA I RÓŻNICA

2. Ogniwo galwaniczne - ogniwo, w którym źródłem prądu są reakcje chemiczne zachodzące między elektrodą a elektrolitem. Dwie elektrody zanurzone w elektrodzie (półogniwa) tworzą ogniwo galwaniczne. Różnica potencjałów elektrod to siła elektromotoryczna ogniwa. (- katoda, + anoda)

Elektroliza - proces rozkładu związków chemicznych i separacji produktów tego rozkładu pod wpływem przepuszczania przez nie prądu elektrycznego, co wywołuje wędrówkę jonów do pary nie reagujących z układem elektrod. (- anoda, + katoda)

Różnica : Nie należy mylić elektrolizy z procesami zachodzącymi w ogniwie galwanicznym. W elektrolizie energia elektryczna zamieniana jest na chemiczną, a w ogniwie galwanicznym kierunek przemian energetycznych jest przeciwny, tzn. energia chemiczna w procesie reakcji redoks zamieniana jest na energię elektryczną, co objawia się generowaniem prądu w obwodzie łączącym elektrody ogniwa. Ze względu na odwrotny przebieg procesu w ogniwach galwanicznych katoda jest naładowana dodatnio, a anoda ujemnie.

19. REAKCJA ZOBOJĘTNIANIA (TWARDE MYDŁO, MOCNY KWAS + MOCNA ZASADA)

Zobojętnianie - reakcja chemiczna między kwasem a zasadą, która prowadzi do zmiany pH środowiska reakcji w kierunku bardziej obojętnego odczynu. W jej wyniku powstaje sól i często, choć nie zawsze, woda.

NaOH+HCl H₂O+NaCl

20. AKUMULATORY, DIODY (TYLKO FORMY TECHNICZNE)

Akumulator elektryczny - rodzaj ogniwa galwanicznego, które może być wielokrotnie użytkowane i ładowane prądem elektrycznym. Wszystkie rodzaje akumulatorów elektrycznych gromadzą i później uwalniają energię elektryczną dzięki odwracalnym reakcjom chemicznym zachodzącym w elektrolicie oraz na styku elektrolitu i elektrod.

ęłęóDioda jest elementem elektronicznym wyposażonym w dwie elektrody - anodę i katodę. Cechą charakterystyczną jest wyłącznie jednokierunkowy przepływ prądu od anody do katody.

21. KOROZJA:

ogólna nazwa procesów niszczących mikrostrukturę materiału, które prowadzą do jego rozpadu. Korozja zachodzi pod wpływem chemicznej i elektrochemicznej reakcji materiału z otaczającym środowiskiem.

1. Korozja chemiczna jest to korozja spowodowana działaniem substancji chemicznych w obecności wilgoci, pod warunkiem, że reakcjom chemicznym nie towarzyszy przepływ prądu, np. reakcja metalu z gazem.

2. Korozja elektrochemiczna- jest to korozja spowodowana działaniem substancji chemicznych, gdy reakcjom chemicznym towarzyszy przepływ prądu, np. reakcja metalu z elektrolitem.

Zapobieganie:

1. Inhibitory korozji : substancje chem., które dodane do agresywnego środowiska w niewielkich ilościach powodują znaczne zmniejszenie szybkości korozji metalu stykającego się z tym środowiskiem;

2. Powłoki ochronne : odizolowanie powierzchni narażonej na korozję od środowiska korozyjnego;

22. KRZEM I KRZEMIONKA

Krzemionka -nazwa zwyczajowa tlenku krzemu, SiO2, bezwodnika kwasów krzemowych (krzemiany). Bezbarwne ciało stałe o temperaturze topnienia 1710°C, nierozpuszczalne w wodzie i kwasach (oprócz kwasu fluorowodorowego). Tworzy liczne minerały (ametyst, kwarc, trydymit, krystobalit). Stosowane m.in. do wyrobu szkła, produkcji materiałów budowlanych.

Zastosowania krzemu i jest bardzo rozległe: podstawowe surowce w przemyśle szklarskim, ceramicznym, materiałów budowlanych, produkcja półprzewodników, smary silikonowe. Przemyśle elektronicznym. Znaczenie biologiczne- Krzem usuwa z komórek substancje toksyczne, korzystnie wpływa na naczynia włosowate, uszczelniając je, zwiększa wytrzymałość tkanki kostnej, wzmacnia zdolność obronną organizmu przeciw zakażeniom, zapobiega przedwczesnemu starzeniu się. Usuwa podrażnienia i stany zapalne skóry, poprawiając jej ogólny wygląd i zapobiegając wiotczeniu, ogranicza wypadanie włosów, przyspiesza ich wzrost, wzmacnia paznokcie.

23. CEMENT, BETON, KLINKIER

Cement - to hydrauliczne spoiwo mineralne, otrzymywane z surowców mineralnych (margiel lub wapień i glina) wypalonych na klinkier w piecu cementowym a następnie zmielenie otrzymanego spieku z gipsem, spełniającym rolę regulatora czasu wiązania. Stosowany jest do przygotowywania zapraw cementowych, cementowo-wapiennych i betonów;

Beton (zwykły) powstaje w wyniku wiązania i stwardnienia mieszanki betonowej. Mieszanka betonowa to mieszanina spoiwa (cement), kruszywa, wody i ewentualnych;

Klinkier - tworzywo ceramiczne. Jest otrzymywane przez wypalanie glin wapienno-żelazistych, wapienno-magnezjowych lub żelazistych (w temperaturze około 1300°C). Właściwości klinkieru zależą w dużej mierze od tlenku wapniowego w glinie. Klinkier jest materiałem budowlanym i drogowym.

24. WĘGLOWODORY

to organiczne związki chemiczne zawierające w swojej strukturze tylko atomy węgla i wodoru. Wszystkie one składają się z podstawowego szkieletu węglowego (powiązanych z sobą atomów węgla) i przyłączonych do tego szkieletu atomów wodoru. Wzór ogólny węglowodorów to C_xH_y.

25. BENZEN, TOLUEN, SYLEN, DO CZEGO SŁUŻĄ

Benzen jest jednym z najważniejszych surowców w syntezie organicznej, służy m. in. do produkcji tworzyw sztucznych, włókien syntetycznych, barwników, leków, detergentów, pestycydów, a także do otrzymywania aniliny, fenolu i acetonu (metoda kumenowa) oraz bezwodnika maleinoweg;

Toluen znajduje zastosowanie jako surowiec i rozpuszczalnik w wielu dziedzinach przemysłu organicznego, farmaceutycznego, tworzyw sztucznych do produkcji materiałów wybuchowych (TNT/Trotyl), barwników, detergentów i perfum oraz jako składnik wysokooktanowych paliw lotniczych;

Selen znalazł zastosowanie w fotokomórkach i kserokopiarkach, Ponadto używany jest jako dodatek do szkła i stali;

26. ACETYLEN- C₂H₂

w palnikach acetylenowo-tlenowych do spawania i cięcia metali, w lampie acetylenowej do oświetlenia, w przemyśle chemicznym (m. in. do produkcji tworzyw sztucznych);

27. ALKOHOLE - PIERWSZE TRZY + ZASTOSOWANIE

Metanol - CH₃OH

• rozpuszczalnik (rozpuszczają się w nim tłuszcze, żywice i pokosty)

• do wytwarzania aldehydu mrówkowego

• do syntezy estrów

• do syntezy chlorku metylu

Etanol - CH₃CH₂OH otrzymywanie na drodze fermentacji alkoholowej cukru

• do produkcji estrów

• rozpuszczalnik

Propanol - CH₃CH₂-CH₂OH

• rozpuszczalnik

• surowiec do acetonu

28. GLICERYNA

Gliceryna, jako dobry rozpuszczalnik tłuszczów i innych lipidów, jest stosowana przy produkcji kremów, pomadek i innych produktów kosmetycznych. Głównym źródłem gliceryny w przemyśle są tłuszcze roślinne i zwierzęce, które w reakcji z roztworami zasad ulegają reakcji hydrolizy do gliceryny i mydeł.

29. FENOL

Od alkoholi odróżnia go fakt, że grupa hydroksylowa połączona jest bezpośrednio z pierścieniem aromatycznym

ęłęóNajważniejsze zastosowania fenolu to produkcja żywic fenolowo-formaldehydowych (np. bakelitu), leków (np. kwasu acetylosalicylowego), detergentów, herbicydów, fungicydów i barwników. Sam fenol był używany w roztworze wodnym jako środek bakteriobójczy.

30. Eter - jedne wybrać i opisać

to organiczne związki chemiczne, w których występują wiązania C-O-C, przy czym żaden z atomów węgla nie jest związany z więcej niż jednym atomem tlenu.

Eter etylowy - C₂H₅-O-C₂H₅ - rozpuszczalnik do narkozy

31. Ester - jeden wybrać i opisać

Mrówczan metylu - to organiczny związek chemiczny z grupy estrów o wzorze: HCO-O-CH₃.

Jest stosowany jako rozpuszczalnik - w farbach i lakierach.

32. KWAS MRÓWKOWY, OCTOWY, PROPIONOWY, STEARYNOWY

1. Kwasy organiczne - organiczne związki chemiczne wykazujące właściwości kwasowe. Najpowszechniejsze kwasy organiczne to kwasy karboksylowe czyli związki zawierające grupę karboksylową.

Kwas mrówkowy - HCOOH

Ze względu na swoje właściwości grzybobójcze często wykorzystywany jako składnik preparatów grzybobójczych i zakwaszających. Szerokie zastosowanie w syntezie organicznej. W pszczelarstwie jest stosowany do zwalczania roztocza. Kwas mrówkowy jest stosowany również jako konserwant.

Kwas octowy- CH₃COOH.

Synteza organiczna, do produkcji sztucznego jedwabiu, leków (aspiryna), niepalnej taśmy filmowej i esencji octowej, kwasu chlorooctowego, octanów, octany celulozy, w technice grzewczej do usuwania kamienia kotłowego, w postaci kilkuprocentowego roztworu (produkt fermentacji octowej) jako ocet spożywczy do konserwacji żywności, jako składnik roztworów buforowych i wiele innych. Jest stosowany również jako konserwant.

Aldehyd mrówkowy HCHO - Stosowany do wyrobu żywic syntetycznych, włókien chemicznych, barwników i jako środek odkażający. Jest stosowany również jako konserwant. Jego numer jako dodatku do żywności to E 240.

Aldehyd benzoesowy C₆H₅CHO stosowany w przemyśle perfumeryjnym, w przyprawach i w produkcji barwników, a także ważnych produktów pośrednich - kwasu migdałowego i cynamonowego.

33. MYDŁA

Mydło - sole metali alkalicznych, głównie sodu, magnezu, litu, potasu i kwasów tłuszczowych. Są to organiczne związki chemiczne powstające z reakcji zobojętniania wyższych kwasów tłuszczowych z wodorotlenkami (zasadami).

Proces produkcji : długotrwałe gotowanie tłuszczów ze stężonym roztworem np. zasady sodowej, na skutek czego dochodzi do zerwania wiązań estrowych oraz powstania gliceryny i mydła właściwego. Glicerynę czasami usuwa się z końcowego produktu lub zostawia, gdyż ma ona działanie nawilżające. Współcześnie coraz częściej produkuje się też mydła poprzez bezpośrednią reakcję zasad z kwasami tłuszczowymi otrzymanymi z rafinacji ropy naftowej. Ze względu na rodzaj metalu alkalicznego obecnego w mydłach dzieli się je na:

• mydła sodowe (białe i twarde)

• mydła magnezowe - szampony, płyny do kąpieli i mydła w płynie

• mydła litowe - nie stosuje się ich jako środków myjących, lecz stosuje jako dodatki do litowych smarów łożyskowych

• mydła potasowe - zwane mydłem szarym, rozpuszczalne w wodzie

• mydła wapniowe

Jak usuwa brud : Właściwości amfifilowe, w wodzie tworzą subtelną emulsje, micele cząsteczek mydła obecne w wodzie przy zetknięciu z nierozpuszczalnym w wodzie brudem ( tłuszczem ) wnika w jego strukturę i ` rozpuszcza go ` poprzez wciągnięcie cząsteczek tłuszczu do wnętrza swoich miceli.

34. KWASY TŁUSZCZOWE (NASYCONE, NIENASYCONE)

Kwasy tłuszczowe - kwasy monokarboksylowe o wzorze ogólnym R-COOH (gdzie R - łańcuch węglowodorowy)

1. Nasycone - to kwasy tłuszczowe nie zawierające podwójnych wiązań w cząsteczce;

Kwas masłowy Kwas butanowy CH₃(CH₂)₂COOH

Kwas walerianowy Kwas pentanowy CH₃(CH₂)₃COOH

Kwas kapronowy Kwas heksanowy CH₃(CH₂)₄COOH

2. Nienasycone - to kwasy tłuszczowe zawierające wiązania podwójn;

kwas oleopalmitynowy

kwas oleinowy

dodatkowe - kilka z zeszłego roku

1. Cement - to hydrauliczne spoiwo mineralne, otrzymywane z surowców mineralnych (margiel lub wapień i glina) wypalonych na klinkier w piecu cementowym a następnie zmielenie otrzymanego spieku. Stosowany jest do przygotowywania zapraw cementowych, cementowo-wapiennych i betonów. Wykorzystywany jest do łączenia materiałów budowlanych. W zależności od składu klinkieru, sposobu produkcji, cementy dzielą się na:

• cement portlandzki,

• cement hutniczy,

• cement glinowy,

2. Do określania pH używa się wskaźników kwasowości, czyli substancji, których kolor zależy od pH roztworu. Do popularnych wskaźników należą:

• błękit bromotymolowy,

• fenoloftaleina,

• lakmus,

• oranż metylowy.

3. zasady - zw. Chem., które w roztworze wodnym dysocjują na aniony wodorotlenkowe OH^- oraz jony dodatnie metalu lub jon amonowy NH₄⁺

NaOH- produkcja włókien stucznych i barwników organicznych-chemicznych, produkcja mydła i rafinacja tłuszczów i olejów-przemysł tłuszczowy, merceryzacja (utrwalenie) bawełny, zmiękczenie wody, do przepychania kanalizacji

Ca(OH)₂- wapno gaszone + piasek= zaprawa murarska , przefiltrowane wapno - woda wapienna (lecznictwo), czyszczenie soku cukrowego

4. Kwasy - H₃PO₄- nawozy sztuczne, zmiękczanie wody, konserwacja tkanin, impregnacja knotów świecowych, przemysł spożywczy; H₂SO₄- półprodukt przemysłu chemicznego, do produkcji kwasów, siarczanów, nawozów sztucznych, trawienie blach stalowych, akumulatory, rafinacja olejów w przemyśle spożywczym, jedwab sztuczny;

Aceton - C3H60 ; rozpuszczalnik, leki, barwniki

Chinon - C6H4O2

5. Kwas siarkowy (VI) H₂SO₄ - Właściwości

• Niszczy białko

• Reaguje z metalami półszlachetnymi np. miedzią (na gorąco temp. roztworu ok. 100°C)

• Czernieje zostawiony na powietrzu (zwęglanie glukozy i aeroplanktonu)

• Higroskopijny

• Z wodą tworzy azeotrop przy stężeniu ok. 96% o gęstości 1,84 g/cm³ i temperaturze wrzenia 330°C

• Kwas siarkowy jest silnym środkiem pochłaniającym wodę. Ma szerokie zastosowanie w syntezie laboratoryjnej, produkcji papieru, do akumulatorów samochodowych, jako zakwaszacz.

---