Program innowacyjny - „Cień i słońce”

w ramach „Szkolnego programu profilaktyki uzależnień” - 2002/2003 r.

Młodzież gimnazjalna, ciekawa wszelkich nowinek, może się okazać bardzo podatna na różnego rodzaju uzależnienia, dlatego działania profilaktyczne w myśl zasady: lepiej zapobiegać niż leczyć, są szczególnie ważne. Z obserwacji nauczycieli już dwa lata temu wynikało, że pojedynczy uczniowie naszej szkoły mieli kontakt z narkotykami, rosła też liczba młodocianych palaczy. Nasze gimnazjum znajduje się w centrum miasta i w związku z tym może być terenem łatwo dostępnym dla dealerów narkotyków. Bardziej w obawie przed zagrożeniem niż z jego powodu podjęłyśmy, szereg działań mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom. Lekcje polskiego i plastyki oraz prowadzone przez nas zajęcia pozalekcyjne (koło dziennikarskie i koło plastyczne) sprzyjają rozwijaniu wyobraźni, a właśnie tą drogą zamierzałyśmy ostrzec uczniów przed zagrożeniami współczesnego świata.

Najpierw zwróciłyśmy się do dyrekcji szkoły z pomysłem przeprowadzenia akcji plastyczno - dziennikarskiej „Cień i słońce”. Pomysł się spodobał, wspólnie z dyrekcją naradziliśmy się nad przebiegiem akcji, potem opracowałyśmy szczegóły.

Przeprowadziłyśmy już w 2001 r. działania profilaktyczne „Narkotykom NIE” (patrz załącznik nr 1), obecnie postanowiłyśmy je kontynuować i udoskonalić. Skłoniło nas do tego duże zaangażowanie uczniów zarówno w prace dziennikarskie (gazeta „Buda”) jak i plastyczne (warsztaty, akcje plastyczne, plakaty przedstawiające wyobrażany stan wewnętrzny człowieka zagrożonego nałogiem), a także rozmowy z młodzieżą o ich problemach . W ten sposób powstał pomysł stworzenia w bieżącym roku szkolnym programu innowacyjnego, w myśl którego uczniowie poprzez przeżycie, autorefleksje, proces twórczy, uczą się dokonywać świadomych i mądrych wyborów życiowych.

Program stanowi kontynuację akcji sprzed dwu lat i realizowany jest przez cały rok szkolny na lekcjach wychowawczych, lekcjach polskiego, warsztatach plastycznych i zajęciach koła dziennikarskiego. Adresowany jest do wszystkich uczniów w szkole (Gimnazjum nr 6 i Szkoła Podstawowa nr 13).

Realizacja programu innowacyjnego skorelowana została ze „Szkolnym programem profilaktyki uzależnień”.

CELE PROGRAMU INNOWACYJNEGO:

1. Zdobywanie merytorycznej wiedzy o zagrożeniach (narkotyki, alkohol, papierosy).

2. Wyrabianie umiejętności dokonywania świadomych wyborów.

3. Tworzenie atmosfery sprzyjającej autorefleksji nad własnym życiem, swoją przyszłością.

4. Rozwijanie wyobraźni i ekspresji twórczej.

5. Wyrażanie emocji w procesie twórczym.

6. Wyrażanie treści artystycznych i merytorycznych za pomocą nietypowych technik plastycznych.

7. Inspiracja literaturą w tworzeniu plakatów, własnych wierszy, poradników...

8. Wykorzystanie zdobytej wiedzy w twórczości literackiej - tomik twórczości.

9. Ukierunkowanie uczniów do dokonywania trafnych wyborów poprzez ukazanie kontrastów: dobro - zło, afirmacja życia - ostrzeżenie przed złem.

10. Doskonalenie umiejętności dziennikarskich - artykuł informacyjny, fotoreportaż, wywiad.

11. Uświadomienie młodzieży niezliczonych walorów życia codziennego i uczenie czerpania z niego radości.

12. Kształtowanie postawy twórczej wobec życia.

PLAN REALIZACJI PROGRAMU:

„NIE WKRACZAJ W CIEMNĄ STRONĘ ŻYCIA”
L. p.	ETAPY REALIZACJI	FORMY/METODY	TERMIN REALIZACJI	NIEZBĘDNE ŚRODKI	UWAGI
1.	Godziny z wychowawcą w klasach gimnazjalnych na temat uzależnień.	Rozmowa, pokaz wideo, dyskusja. Drzewko decyzyjne: Czy warto eksperymentować np z narkotykami? Praca zespołowa i indywidualna, 2 h	Wrzesień	Film: „Dzieci z dworca ZOO” Kartki formatu A - 4 ze schematem drzewka decyzyjnego	Realizują wychowawcy według scenariusza przygotowanego przez koordynatorów.
2.	Lekcje polskiego w klasach III b i III e - plakat o zagrożeniach, jakie niosą z sobą nałogi.	Praca w grupach, narada, tworzenie plakatu, 2 h	Wrzesień	Fragment . filmu: „Dzieci z dworca ZOO”, cytaty z książki „Pamiętnik narkomanki”- B. Rosiek, szary papier, pisaki, nożyczki, klej, wycinanki, wycinki z gazet, broszury informacyjne na temat zagrożeń (narkotyki, nikotyna, alkohol )	W ramach przygotowania do zajęć uczniowie przeprowadzają wywiad z policjantem i lekarzem na temat zagrożeń, który potem umieszczą na plakacie i odczytają podczas prezentacji. Załącznik nr 2
3.	Warsztaty plastyczne: wyobrażenie destrukcji, którą wywołują uzależnienia.	Warsztaty 5 h: Burza mózgów , dyskusja, prezentacja, projektowanie, realizacja prac	Październik	Slajdy i album z twórczością Wł. Hasiora. Kwadratowe deski z płyty wiórowej wielkości 40cm x 40cm, gwoździe, druty, tkaniny, farby, folie, spraye, klocki, szkło, strzykawki, plastikowe lalki, zdjęcia, sznurki, kleje itp.	W warsztatach uczestniczą chętni uczniowie z całej szkoły. W trakcie warsztatów wykorzystane są plakaty oraz cytaty przygotowane na lekcjach j. polskiego oraz godzinach z wychowawcą (patrz omówienie działań), Inspiracją stają się środki wyrazu stosowane w anssamblagach Wł. Hasiora.
4.	Przygotowanie wystawy na korytarzu szkolnym - prezentacja prac plastycznych oraz plakatów wypracowanych na lekcjach j. polskiego.	Praca zespołowa pod kierunkiem opiekuna grupy plastycznej.	Listopad	Prace uczniów, sznur sizal, kawałki płótna	Wystawę aranżują uczniowie z kółka plastycznego. Czas ekspozycji - tydzień.
5.	Zwiedzanie wystawy pt. „Nie wkraczaj w ciemną stronę życia” na zajęciach koła dziennikarskiego.	Obserwacja eksponowanych prac, dzielenie się wrażeniami z wystawy, notatki	Listopad	Naklejki, aparat fotograficzny	Zwiedzanie wystawy połączone jest z wręczaniem naklejek: „Nie wkraczaj w ciemną stronę życia” obserwatorom ekspozycji.
6.	Godzina z wychowawcą - zwiedzanie wystawy	Obserwacja, wymiana wrażeń, notatki, zebranie najciekawszych refleksji z wystawy. Burza mózgów: Nie biorę, bo...	Listopad	Naklejki, notatniki	Zebrane materiały będą wykorzystane przy realizacji gazety „Buda”.
7.	Wydanie gazety „Buda”.	Opracowanie artykułów i fotoreportażu z wystawy w gazecie „Buda”. Praca indywidualna dziennikarzy.	Styczeń	Plakaty, cytaty opracowane na lekcjach, zdjęcia z wystawy, komputer, skaner	Artykuły w gazecie i fotoreportaż mogą być wykorzystane na lekcjach polskiego lub lekcjach wychowawczych.
8.	Zbieranie materiałów do tomiku twórczości p.t. „Cień i słońce”.	Ogłoszenie przez polonistów w gimnazjum konkursu na dramat o mrocznej stronie życia pt. „Nie wkraczaj w ciemną stronę życia”.	Grudzień -luty	Dyskietki z dramatami	Nauczyciel uczący w danej klasie wyłoni najciekawsze prace i przekaże koordynatorowi.
„PODĄŻAJ JASNĄ STRONĄ ŻYCIA”
9.	Zbieranie materiałów do tomiku twórczości pt. „Cień i słońce”.	Ogłoszenie przez polonistów w szkole podstawowej konkursu poetyckiego „Podążaj jasną stroną życia” .	Grudzień - luty	Dyskietki z wierszami	Nauczyciel uczący wyłoni najciekawsze wiersze sławiące radość życia i przekaże koordynatorowi.
10.	Opracowanie szaty graficznej tomiku.	Tworzenie ilustracji na temat „ciemnej i jasnej strony życia”- inspiracje uczniowskimi dramatami i wierszami.	Luty -marzec	Tusz czarny, cienkopisy czarne, tempery - format A5.	Najlepsze prace wykorzystane będą w tomiku „Cień i słońce”.
11.	Wykonanie pracy plastycznej symbolizującej jasną stronę życia.	Warsztaty plastyczne pod hasłem: „Podążaj jasną stroną życia”. Burza mózgów, prezentacja, praca w grupach. 5 h	Kwiecień	Płótno pocięte na kwadraty 50 cm x 50 cm, farby do tkanin, kolorowe szmatki, spraye, igła, nici, nożyczki itp. Muzyka, cytaty wielkich filozofów mówiące o sensie życia.	Poszczególne kwadraty w końcowej fazie będą pozszywane w jedną całość.
12.	Wystawa p.t. „Podążaj jasną stroną życia”.	Wystawa realizowana przez młodzież kółka plastycznego.	Kwiecień - wystawa,		W czasie wystawy rozdawane będą naklejki „Podążaj jasną stroną życia” obserwatorom ekspozycji. Wyłożona będzie księga służąca do wpisów na temat „Jasnej strony życia”.
13.	Wydanie tomiku twórczości „Cień i słońce”.	Promocja tomiku w czasie zebrań z rodzicami.	Kwiecień	Plakaty, stoiska na korytarzach szkoły.	Przy stoiskach siedzą autorzy tekstów zamieszczonych w tomiku rozdawać będą autografy.
14.	Relacja z wystawy i fotoreportaż w gazecie „Buda”.	Redagowanie tekstów (wywiady, sprawozdania, recenzje) na temat dotychczasowych działań plastyków. Praca indywidualna.	Maj	Notatniki, aparat fotograficzny, komputer, skaner
	Podsumowanie działań związanych z programem „Cień i słońce”	Wystawa dla młodzieży i rodziców w świetlicy szkolnej.	Maj	Tomiki, prace plastyczne, księga, zdjęcia, gazety.	Prezentacja gazet „Buda”, dokumentacji zdjęciowej”, tomików.
	Działanie plastyczne.	Perfformance	Czerwiec - Dzień dziecka	Tkanina, muzyka, kamera, aparat fotograficzny.	Uczniowie z kółka plastycznego mogą wymyślić rodzaj performancu, którego głównym bohaterem będzie tkanina. Przedstawienie odbędzie się na boisku szkolnym . W czasie akcji rozdawane będą naklejki „Podążaj jasną stroną życia”

SZCZEGÓŁOWE OMÓWIENIE PRZEBIEGU DZIAŁAŃ:

I. Działania literackie.

Lekcje języka polskiego oraz godziny z wychowawcą w klasach I - III gimnazjum na temat „Nie wkraczaj w ciemną stronę życia” stanowią przygotowanie do warsztatów plastycznych.

Na godzinie z wychowawcą ustalamy z uczniami, jakie nałogi, ich zdaniem, są najbardziej niebezpieczne. Dlaczego? Wymienią narkotyki, alkohol, papierosy, może także uzależnienie od komputera, hazard. Wyświetlamy fragment filmu „Dzieci z Dworca ZOO”, który pokazuje, że koszmar nałogu może przytrafić się „całkiem normalnym” ludziom, nam. Zastanawiamy się nad przyczynami „brania”, analizujemy jego skutki z pomocą „drzewka decyzyjnego”.

Lekcje z plakatem w klasach III gimnazjum poprzedzamy podziałem klasy na grupy, które ustalają, jakimi zagrożeniami chciałyby się zająć. Polecamy zapoznać się z filmem „Dzieci z Dworca ZOO” i książką „Pamiętnik narkomanki” B. Rosiek oraz zrobienie notatek - cytatów. W ciągu kilku dni uczniowie zbierają materiały do plakatu na temat zagrożeń: wycinki z gazet, broszury, cytaty z książek, przynoszą arkusze brystolu, szarego papieru, flamastry, klej, nożyczki. Aktywniejsi mogą przeprowadzić wywiad z lekarzem, policjantem.

Lekcje z plakatem rozpoczynamy od podania kryteriów, według których będzie oceniana praca całej grupy:

a) Treść literacka plakatu:

• tytuł plakatu w formie hasła,

• bogactwo informacji, np. w formie poradnika dla zagrożonych, wywiadu

• wiersz własnego autorstwa lub fragment prozy poetyckiej,

• argumenty: nie biorę (nie palę...), bo...,

• cytaty z literatury pięknej (np. „Dzieci z dworca ZOO”, „Pamiętnik narkomanki” - B. Rosiek

b) Forma plastyczna plakatu

c) Atrakcyjność prezentacji

Za każdy punkt i podpunkt, grupa otrzymuje od 0 do 3 punktów. Maksymalnie mogą zdobyć za realizację plakatu 21 punktów. Nauczyciel ustala oceny za zdobyte punkty. Można wyróżnić oceną celującą ucznia, który najwięcej się napracował i na przykład napisał oryginalny wiersz. Na wykonanie plakatów wraz z prezentacją przeznaczamy dwie godziny lekcyjne.

2. Wiersze, cytaty, hasła wybrane z plakatów zapisujemy na kartkach formatu A-4 lub większych (na każdej kartce inne hasło lub wiersz). Wykorzystamy je podczas warsztatów plastycznych prowadzonych pod hasłem „Nie wkraczaj w ciemną stronę życia”. Będą one dodatkową inspiracją dla uczniów podczas działań plastycznych.

Oto cytaty wybrane przez uczniów z książki Barbary Rosiek „Pamiętnik narkomanki”:

„Czuję pustkę, jakby nic nie było przede mną.”

„Narkomani jak zdeptane kwiaty usiłują zaistnieć przed śmiercią.”

„Jestem samotnością, jestem lękiem”.

„Krążę po orbicie swego samobójstwa”

„Pogrzeby są tańsze niż leczenie jednego ćpuna czy alkoholika.”

„Jak wielka jest siła śmierci, tak wielkie jest pragnienie narkotyku.”

„Wszystko mnie boli, serce, wątroba, nerki”

„Nic nie robię, a tyle jest interesujących rzeczy.”

„Jestem usychającym drzewem.”

Tytuły niektórych plakatów wykonanych na lekcjach języka polskiego:

„Nałóg jest jak labirynt, najlepsze wyjście - nie wchodzić”.

„Zażywasz - przegrywasz”.

„Narkotyki - błędne koło”.

„W tej grze masz tylko jedno życie”.

Wykonane na lekcji plakaty będą umieszczone na wystawie prac plastycznych.

II. Zanim wydamy tomik ...

3. W klasach gimnazjum, które pracowały nad plakatem lub rozmawiały o narkotykach na godzinie wychowawczej, ogłaszamy konkurs na napisanie dramatu o ciemnej stronie życia: przemocy, nałogach, agresji. Utwór może mieć formę jednoaktówki, dramatu groteskowego, krótkiej sztuki z podziałem na akty i sceny. Najciekawsze prace publikujemy w tomiku twórczości gimnazjalistów.

4. Nauczyciele uczący w szkole podstawowej przygotowują lekcje wychowawcze na temat radości życia. Ustalają z dziećmi, co może być źródłem radości - przyroda, rodzina, przyjaciele, także nauka i praca.

- „Podążaj jasną stroną życia”.

5. Ogłaszamy konkurs w szkole podstawowej na wiersz o zaletach godnego, mądrego życia z dala od przemocy i nałogów.

Tradycją naszej szkoły jest wydawanie tomików literackich opatrzonych ilustracjami uczniowskimi. Pierwszy - „Ortografiki od polskiego do matematyki” ukazał się w 1999, drugi - „Zdążyć przed dorosłością” w 2001 r. Obecny „Cień i słońce” zbudowany jest na zasadzie kontrastu między mroczną i jasną stroną życia. Stanowi ważny element naszego programu innowacyjnego, jako że skłania uczniów do autorefleksji, uczy dokonywania wyborów. „Dobrze jest, jeśli czasem potrafimy innym podpowiedzieć, co dobre, a co złe. Może dzięki temu choćby jedno istnienie, jedna dusza zostanie uratowana” - piszemy we wstępie.

III. Działania plastyczne: Nie wkraczaj w ciemną stronę życia

1. Warsztaty plastyczne:

Informację o warsztatach plastycznych, ich terminie, treści i formie podajemy do wiadomości uczniów w formie plakatu. Jeszcze przed rozpoczęciem warsztatów na lekcjach plastyki projektujemy z uczniami, którzy tworzyli plakaty o uzależnieniach, naklejkę z napisem: „Nie wkraczaj w ciemną stronę życia”. Powielimy ją i rozdamy w trakcie wystawy prac plastycznych w szkole. W ten sposób podnosimy rangę wystawy i bardziej działamy na wyobraźnię zwiedzających.

Warsztaty rozpoczynamy od rozwieszenia w pracowni cytatów, wierszy i plakatów zrealizowanych na lekcjach języka polskiego i wspólnie z uczniami zastanawiamy się, co kryje się pod hasłem „Nie wkraczaj w ciemną stronę życia.” . Na zasadzie „burzy mózgów” rozważamy pytania:

• Jakie emocje budzi w nas osoba uzależniona?

• Co ona może czuć, przeżywać?

• Co sprzyja popadaniu w nałogi?

• Jakie spustoszenie niesie za sobą nałóg?

Ten etap wprowadzenia do działań plastycznych jest bardzo ważny, bowiem prace uczniów mają być wyrazem wyobrażonych mrocznych przeżyć, mają też poruszać wyobraźnię widzów szokującą treścią i formą. W ten sposób będą prowokować do autorefleksji.

Do działania plastycznego inspirujemy uczniów twórczością Władysława Hasiora, a w szczególności jego assemblagami. Wyjaśniamy, na czym polega technika assemblage, następnie prezentujemy slajdy i albumy z dziełami artysty. Wspólnie z uczniami analizujemy zastosowane środki wyrazu, zastanowimy się, jak one oddziałują na widza. Po spontanicznych refleksjach młodzieży nauczyciel krótko charakteryzuje twórczość Hasiora .

Wykorzystując możliwości, jakie niesie ze sobą stosowanie nowych środków wyrazu, prosimy uczniów o stworzenie własnych assemblage. Młodzi artyści mają za zadanie stworzenie bardzo sugestywnych prac, obok których nikt nie może przejść obojętnie, a tworzywem artystycznym staną się nietypowe materiały: kwadratowe deski z płyty wiórowej wielkości 40cm x 40cm, gwoździe, druty, tkaniny, farby, folie, spreye, klocki, szkło, strzykawki, plastikowe lalki, zdjęcia, sznurki, kleje itp. Chodzi o to, by materiały wykorzystane w pracy umożliwiły stworzenie kompozycji wyobrażającej ciemną stronę życia, życia spętanego nałogiem.

Hasła, wiersze, cytaty wybrane i wypracowane na lekcjach z plakatem (język polski) mogą wkomponować w tworzone przez siebie pracach. Będzie to stanowiło słowne dopełnienie plastycznej formy.

Na wykonanie prac przeznaczamy pięć godzin

2. Wystawa prac (assemblagy, plakatów) na korytarzu szkoły połączona z akcją rozdawania naklejek „Nie wkroczę w ciemną stronę życia”.

Wystawę przygotowujemy przed wywiadówkami. Chodzi o to, by także dorosłych uwrażliwić na problem zagrożeń. Czasami dowiadują się ostatni, że ich dziecko ma kłopoty. Wystawę przygotowują uczniowie pod kierunkiem nauczyciela plastyki. Wspólnie decydują, gdzie i jakie assemblage oraz plakaty umieścić. Pomagają dziennikarze.

Mroczny klimat prac oddaje wyobrażenia dzieci na temat tego, co może się dziać w duszy człowieka spętanego nałogiem. Pełni rolę „memento” dla wszystkich oglądających. Na lekcjach języka polskiego lub wychowawczych wskazane jest oglądanie eksponowanych prac i ich omówienie. Wnioski należy zapisać w zeszycie. W szkolnej gazecie „Buda” znajdzie się również relacja z wystawy.

2. Realizacja ilustracji do tomiku twórczości dramatycznej i poetyckiej.

Do wybranych wierszy i dramatów, młodzież pracująca na kółku plastycznym, wykonuje ilustracje. Następnie dziennikarze z plastykami tworzą z zebranych materiałów makietę tomiku (pracują z komputerem, robią pierwszą korektę, rozmieszczają teksty i ilustracje na stronach). W takiej postaci przekazujemy materiały do profesjonalnego składu i druku.

IV. Przygotowanie akcji plastycznej „Podążaj jasną stroną życia”.

1. Warsztaty plastyczne:

1. Termin warsztatów ogłoszony w formie plakatów.

2. Warsztaty rozpoczynamy od obejrzenie slajdów, albumów artystów, którzy w swej twórczości afirmują życie jako najwyższą wartość lub świat przyjazny człowiekowi (najlepiej gdyby to byli współcześni twórcy) np. A. Renoir, P. Gauguin, Rafael, Giorgione, St. Józefowski, J. Imielska,

3. Budujemy pozytywne skojarzenia „Życie dla mnie ma najwyższą wartość, bo...”.

4. Przytaczamy i omawiamy myśli filozoficzne na temat sensu istnienia, np.: „Jesteśmy nie po to, by spożywać urok świata, ale by go tworzyć i przetaczać przez czasy jak kule złotą” , „Tajemnica życia leży w poszukiwaniu piękna”.

5. Inicjujemy „burzę mózgów” na temat: Dlaczego warto żyć bez nałogów ? Co zyskujesz teraz, nie ulegając uzależnieniom, a co później? Jak się czujesz, gdy możesz decydować o swoim życiu?

6. Przystępujemy do pracy. Materiałem wyjściowym jest różnokolorowe płótno pocięte na kwadraty 50cm x 50cm, nici, farby do tkanin, tektura nożyki, folie samoprzylepne, spraje, maszyna do szycia. Uczniowie mają za zadanie wyrażenie swej radości z tego, że żyją bez nałogów, są wolni i szczęśliwi. Prace wykonują na kwadratach z białego płótna, szyjąc, malując, wycinając, odbijając szablony. W końcowej fazie kwadraty będą połączone w jedną wielką płaszczyznę.

7. W czasie warsztatów pobrzmiewa muzyka o pogodnym nastroju.

8. Na wykonanie prac przeznaczamy pięć godzin.

2. Prezentacja efektów warsztatów w szkole wraz z rozdaniem naklejek: „Podążam jasną stroną życia”.

Naklejki wykonują uczniowie na lekcjach plastyki. Powielamy je i przygotowujemy do rozdania podczas wystawy i performancu na boisku szkolnym. Bohaterem performancu jest zszyta tkanina przygotowana przez młodzież na warsztatach. Dodatkową atrakcją, skłaniająca do pozytywnych autorefleksji stanowi pantomima - „Dlaczego warto żyć?”, w której z towarzyszeniem muzyki wystąpią odpowiednio ucharakteryzowani i przebrani uczniowie.

Całość jak zwykle obserwują dziennikarze „Budy”, zbierają materiał do artykułów prasowych i fotoreportażu.

3. Wystawa podsumowująca całoroczne działania dla rodziców i młodzieży w świetlicy szkolnej.

Opracowanie i przeprowadzenie działań:

Beata Dutkiewicz i Barbara Niemier,

Gimnazjum nr 6, Szkoła Podstawowa nr 13

w Zielonej Górze.

Program został zatwierdzony do realizacji przez Radę Pedagogiczną 9. 10. 2002 r. i pozytywnie zaopiniowany przez rodziców na zebraniach 12.11. 2002 r.

Załącznik nr 1

Scenariusz akcji plastyczno - dziennikarskiej „Narkotykom NIE”

(Akcja przeprowadzona w październiku 2000 roku)

Cele:

1. Uświadomienie uczniom zagrożeń związanych z zażywaniem narkotyków.

2. Przygotowanie młodzieży do dokonywania świadomych wyborów.

3. Wyrażanie emocji w procesie twórczym.

4. Doskonalenie form dziennikarskich - wywiad, artykuł informacyjny, felieton

Formy: Wywiad, artykuł informacyjny, felieton, warsztaty, akcja plastyczna, wystawa

Do przeprowadzenia akcji plastyczno - dziennikarskiej skłoniły nas informacje uczniów o rzekomo łatwym dostępie do narkotyków. Już wcześniej plastycy i dziennikarze z powodzeniem współpracowali na plenerach w Bronkowie. Taki potencjał twórczy warto było wykorzystać, by za pomocą obrazu i słowa przekazać innym, jakie spustoszenie powodują w młodym organizmie narkotyki.

Akcja plastyczno - dziennikarska adresowana była do wszystkich uczniów w szkole i trwała miesiąca, a działania miały formę warsztatów dziennikarskich i plastycznych.

Najpierw wydana została gazeta „Buda” poświęcona problemowi narkotyków i zagrożeniom, jakie z sobą niosą. Aby podnieść rangę planowanego działania na spotkanie zespołu dziennikarzy zaproszony został dyrektor szkoły. Wspólnie zastanawialiśmy się, jak napisać o problemie narkotyków wśród młodzieży szkolnej. Obecność dyrektora dziennikarze wykorzystali do przeprowadzenia wywiadu. Wcześniej przygotowali pytania, np. Czy w naszej szkole istnieje problem narkotyków? Jak powinna postąpić „szkolna władza” z narkomanem? Czy za to się „wylatuje” ze szkoły?

Ważne jest, aby tematyka gazety oraz akcja plastyczna zainteresowały odbiorców. Sprzyja temu umiejętnie przeprowadzona promocja, np. plakaty z graficzną i słowną reklamą akcji i tematu głównego w gazecie.

Na spotkaniu dziennikarskim uczniowie zgłaszali pomysły artykułów. Zastanawiali się, jak dotrzeć do najciekawszych informacji, jaką formę nadać zaplanowanym tekstom. Oto propozycje artykułów: - Trzy pytania do... dyrektora - tekst o zagrożeniu narkotykami w szkole

• Wywiad z narkomanem - np. kolegą z osiedla.

• Jak powiedzieć „nie”?

• Ankieta przeprowadzona wśród kilkuletnich dzieci i wśród gimnazjalistów na temat, co myślę o narkotykach.

• Opowiadanie fikcyjne: Z życia narkomana.

• Obrazek: Narkoman moim sąsiadem.

Uczniowie pisali artykuły na podstawie własnych obserwacji (może doświadczeń?). Nauczyciel opiekujący się gazetą czuwał nad doborem materiału tak, by wyeliminować teksty zawierające ewentualną krypto-reklamę narkotyków.

Przed ukazaniem się gazety plastycy i dziennikarze wspólnie ustalili przebieg akcji: plastycy zastanawiali się nad artystycznym wyrazem zagrożenia, jakie niosą narkotyki, dziennikarze przygotowali słowną oprawę akcji. Kolejne etapy akcji plastyczno- dziennikarskiej ilustruje poniższa tabela. Działania plastyków i dziennikarzy musza być skorelowane.

ETAPY REALIZACJI

Działania dziennikarzy Działania plastyków

Spotkanie z dyrektorem szkoły. Planowanie gazety, przydzielenie artykułów do napisania Wywiad z dyrektorem na temat: Czy narkotyki zagrażają naszej szkole?	Burza mózgów: Jak plastycznie wyobrazić zagrożenie spowodowane narkotykami. Rozmowa o spustoszeniach w organizmie człowieka uzależnionego.
Redagowanie gazety: Umieszczenie w gazecie np. wywiadu z policjantem z wydziału narkotyków, lekarzem, psychologiem, pedagogiem. Recenzja książki. Barbary Rosiek „Pamiętnik narkomanki”. (2 tygodnie)	1. Uzgodnienie techniki prac, gromadzenie materiałów: brystole dużego formatu farby plakatowe, tempery, pędzle folia malarska Uzgodnienie z dyrekcją i dziennikarzami terminu przeprowadzenia akcji.
Na tydzień przed wydaniem gazety spotkanie z plastykami i przygotowanie oprawy słownej towarzyszącej akcji plastycznej: Dziennikarze wypracowują hasło, które towarzyszyć będzie całej akcji: „Jak dobro lepsze od zła, tak wolność od narkotyków”. Opracowują deklarację, pod którą będą zbierali podpisy w czasie trwania akcji plastycznej. Deklaracja - „Nie biorę i nie będę brać” zapisana zostanie na dużym arkuszu szarego papieru. Wyszukują słowa - hasła związane z kolejnymi etapami uzależnienia od narkotyków: wolność, wahanie, zniewolenie, śmierć. (patrz obok, punkt b) Każdemu z nazwanych etapów przyporządkowują określenia i i skojarzenia, np. wolność to nadzieja, zdrowie, radość, szczęście, aktywność; zniewolenie to cierpienie, ból, chaos, strata, poczucie zagrożenia.	1. Spotkanie dziennikarzy i plastyków: Plastycy zgłaszają pomysły artystycznego wyobrażenia zagrożeń spowodowanych narkotykami, m.in. poprzez przedstawienie: więdnącego owocu usychającego kwiatu sylwetka człowieka Decydują , że najbardziej wyrazistą formą będzie sylwetka człowieka zmieniająca się w zależności od ilustrowanej fazy: człowiek zdrowy, wolny, szczęśliwy, człowiek ciekawy, wahający się, człowiek w szponach narkotyków, człowiek pokonany, śmierć.
1. Przekazanie wypracowanych haseł i skojarzeń plastykom. Hasła i skojarzenia zapisane są na kartonach formatu A 4
1. W ramach akcji promocyjnej przygotowanie plakatu z informacją o: sprzedaży gazety, w której tematem głównym są narkotyki, terminie i miejscu przeprowadzenia akcji plastycznej	1. Projektowanie akcji: podział plastyków na grupy, przydzielenie grupom zadań polegających na artystycznym wyobrażeniu kolejnych faz zniewolenia np - grupa I - człowiek wolny, grupa II - człowiek wahający się, grupa III - człowiek zniewolony, grupa IV - śmierć, planowanie gamy kolorystycznej, faktury, materiałów plastycznych. Ustalenie terminu, miejsca i czasu trwania akcji, która musi zbiec się z terminem rozprowadzania gazety.
1. Rozprowadzenie gazety wśród uczniów i nauczycieli, w czasie gdy plastycy tworzą na korytarzu szkolnym prace ilustrujące kolejne fazy zniewolenia narkotykami. 2. Obserwowanie prac wykonywanych przez plastyków. Zbieranie materiałów do kolejnego wydania gazety, wykonywanie zdjęć. 4. Zbieranie podpisów pod deklaracją „Nie biorę i nie będę brać”. (Tekst deklaracji wraz z podpisami zainteresowanych powinien być wyeksponowany w widocznym miejscu w szkole.)	1. Przeprowadzenie akcji na korytarzu szkolnym podczas trzech kolejnych godzin lekcyjnych i przerw: Odrysowanie konturu leżącego ucznia (każda grupa odrysowuje inny zaplanowany wcześniej układ ciała). Wypełnianie konturu człowieka barwą. Opatrywanie niedokończonych jeszcze prac przygotowanymi przez dziennikarzy słowami skojarzonymi z zagrożeniem, np. do pierwszej pracy obrazującej wolnego człowieka przypinają słowa: szczęście, dorastanie, tworzenie..., do drugiej postaci wyobrażającej wahanie - ciekawość, wybór, presja, ryzyko..., do trzeciej, zniewolonej - cierpienie, samotność, ból i wreszcie ostatnia praca dopełniona zostaje słowami: rozpacz, nicość, koniec, przegrana. Umieszczanie na przygotowanej tablicy styropianowej poszczególnych elementy hasła głównego: „Jak dobro lepsze od zła, tak wolność od narkotyków”. (Ważne jest, aby hasło nie pojawiło się w całości od razu. Dzięki temu wzbudzi większe zainteresowanie. Akcję obserwują podczas przerw wszyscy zainteresowani uczniowie.)
1. Przekazanie plastykom podpisanej deklaracji. 2. Planowanie kolejnego wydania gazety, w którym zostaną zamieszczone relacje z przeprowadzonej akcji plastycznej, m.in. w formie fotoreportażu.	1. Przygotowanie wystawy na korytarzu szkolnym: a) Prezentacja prac wykonanych w czasie akcji. b) Prezentacja deklaracji podpisanej przez uczniów: „Nie biorę i nie będę brać”.
	Wystawa prac oraz deklaracji podpisywanych przez uczniów.

Dopełnieniem akcji może być, prócz wystawy w szkole, prezentacja prac poza szkołą. Efekty opisanej wyżej akcji eksponowane były w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Zielonej Górze. Na wystawie znalazły się m.in. zdjęcia z akcji, egzemplarze gazety poświęconej problemowi narkotyków oraz broszury informacyjne dla rodziców, tzw. „elementarze” przygotowane przez pracowników Biblioteki.

Przeprowadzenie akcji i opracowanie scenariusza: Beata Ogińska-Dutkiewcz nauczycielka plastyki, Barbara Niemier - polonistka, Gimnazjum nr 6 w Zielonej Górze.

5

---