Ad.11(Definicja stresu i jego rodzaje)
Definicja
Stres można pojmować, co najmniej dwojako. W pierwszym wypadku przyjmuje się, że stres jest niespecyficzną reakcją organizmu na wszelkie doświadczenia (pozytywne i negatywne, o różnym "ładunku emocjonalnym"), jeśli tylko zdarzenia te wymagają zmiany konwencjonalnych sposobów działania, przystosowania się do nowych warunków - czyli readaptacji.
Rodzaje stresu:
1.Według psychologii istnieją dwa rodzaje stresu: dobry (eustres) i zły (dystres). Pierwszy rodzaj jest bardzo pozytywny, pomagający rozwiązać trudną sytuację, poprawiający efektywność działania oraz utrzymujący organizm w stanie równowagi i gotowości. Jednocześnie dzięki niemu człowiek uczy się radzić w trudnych sytuacjach, stale się rozwija i wzmacnia swoją samoocenę. Z kolei drugi powstaje wskutek negatywnych emocji i kojarzy się z zagrożeniem (np. twoja kobieta miała zły dzień w pracy, przychodzi do domu i wyżywa się na Tobie)
2.Stres możemy podzielić jeszcze na ostry i przewlekły:1.Stres ostry<3dni
towarzyszy nam codziennie, gdy przebiegamy przez ulicę, mamy rozmawiać z szefem, dziecko w domu zachowuje się niegrzecznie. Nie da się uniknąć stresu, nie da się bez niego żyć. Stres ostry wyostrza naszą czujność, spostrzegawczość, pozwala nam szybko stawić czoło sytuacji. Stres przygotowuje nas do większej aktywności, wysiłku, walki. Stres ostry jest pozytywny, pozwala nam przetrwać, szybko nadchodzi i szybko odchodzi. A organizm wraca do równowagi. Powoduje: przyśpieszenie akcji serca, poszerzenie dróg oddechowych, rozszerzenie źrenic, wzrost krzepliwości krwi, dystrybucję krwi do mózgu i mięśni.2.Stres przewlekły >3 dni Ciągłe wymagania w pracy i domu, wyzwania, sesje egzaminacyjne w szkole czy studiach, tempo życia. Wszystko to prowadzi do sytuacji, gdzie stres towarzyszy nam stale. Nie przychodzi i odchodzi, ale jest z nami bez przerwy. Nie pozwala organizmowi odpocząć, powrócić do równowagi. Taki przedłużający się stres nazywamy przewlekłym. Jest on dla organizmu bardzo destrukcyjny. Powoduje wyczerpanie organizmu, osłabienie, trudności w koncentracji i racjonalnym myśleniu. Może zaburzać nasze funkcjonowanie prowadząc do bezsenności, zaburzeń wegetatywnych (np. nadmierna potliwość czy drżenie rąk) lub dawać objawy z konkretnych układów, np. z przewodu pokarmowego (bóle brzucha, nieregularne wypróżnienia, biegunki) czy odporności (zwiększona zachorowalność). Może prowadzić do chorób organicznych jak choroba wrzodowa.
Stres przewlekły trzeba leczyć, trzeba przerwać pasmo zdarzeń prowadzące do sytuacji, gdy organizm nie ma możliwości odpocząć. Warto w ciągu dnia znaleźć dla siebie chwilę na relaks. Można też pomóc sobie przyjmując środki uspokajające, najlepiej te nie obarczone ryzykiem poważnych działań ubocznych.
Ad.12(Rodzaje stresorów)
Stresorami nazywamy bodźce lub sytuacje wywołujące stres = każda zmiana środowiska zew. lub wew. Zwierzęcia, która zaburza integralność psychofizyczna zwierzęcia
Fizyczne: hałas, uraz, wysiłek fizyczny, nagła zmiana warunków klimatycznych itd.
Łatwo generować, mierzyć dawkować.są krótkotrwałe przypadkowe znane jest źródło łatwe do eliminacji
Psychologiczne: lek, frustracje, złość, nienawiść, szczęście, miłość, zazdrość
Powstają w OUN głównie w sferze emocji; są źródłem wielu zmian; niekorzystne w organizmie ludzkim; trudno doszukać się źródła stresora; nawracające długotrwałe
Socjalne: śmierć ukochanej osoby, utrata pracy, wygrana na loterii, ślub, samotność
Długotrwałość działania; często niemożliwość wyeliminowania; wynik kontaktów międzyludzkich
Ad. 13(Fazy stresu)
stadium reakcji alarmowej (ang. alarm reaction) jest wyrazem powszechnej mobilizacji obronnych sił organizmu. Wyróżnia się w niej dwie fazy: a) faza szoku, obejmująca początkowy, bezpośredni wpływ czynnika szkodliwego na organizm charakteryzujący się wystąpieniem pierwszych sygnałów pobudzenia organizmu do obrony (np. spadek ciśnienia krwi), bądź wskaźników uszkodzenia organizmu i b) faza przeciwdziałania szokowi, obejmująca reakcje obronne, którym towarzyszą zmiany w funkcjach fizjologicznych (np. wzrost temperatury ciała),
stadium odporności (ang. the stage of resistance) - to stadium względnej adaptacji, charakteryzujące się tym, że organizm względnie dobrze znosi czynniki szkodliwe działające już jakiś czas, natomiast słabiej toleruje inne bodźce, które wcześniej były nieszkodliwe,
- stadium wyczerpania - pojawia się wtedy, gdy czynniki szkodliwe działają zbyt intensywnie, bądź zbyt długo, a uogólnione pobudzenie organizmu nie służy już zwalczaniu stresora, ale charakteryzuje się utratą zdolności obronnych, czego
wskaźnikiem jest rozregulowanie funkcji fizjologicznych. W tym stadium, mogą pojawić się względnie trwałe reakcje patologiczne, które przy dalszym działaniu stresora mogłyby doprowadzić nawet do śmierci.
Ad.14(Biochemiczne efekty stresu)
-wzrost wydzielania amin katecholowych przez nadnercza
-pobudzenie układu współczulnego
-wzrost wydzielania adrenokortykotropiny
Ad.15(Zmiany w układzie hormonalnym w reakcji steresowej)
Powiększanie się kory nadnerczy wydzielających m.in. kortyzol (jeden z hormonów stresu), natomiast grasica (miejsce dojrzewania komórek odpornościowych) ulega zanikowi. Przysadka odpowiada za równowagę hormonalną całego organizmu poprzez wpływ na większość narządów układu hormonalnego: tarczyce, korę nadnerczy, gonady, nerki, gruczoły piersiowe, macicę, oraz takie funkcje jak: przemiana materii, wzrost i pamięć. Funkcja przysadki jest z kolei kierowana przez układ limbiczno-podwzgórzowy. Układ limbiczny jest "zintegrowany" wieloma połączeniami z podwzgórzem. Podwzgórze z kolei zawiaduje - poza przysadką - autonomicznym układem nerowym oraz zawiera ośrodki regulujące m.in. ciśnienie krwi, temperaturę ciała, odczucie głodu lub sytości, pragnienie itp.
Ad. 16(Reakcje układu immunologicznego na stres)
immunosupresja; infekcje wirusowe; karcinogeneza
Ad.17(Rola osi podwzgórzowo-przysadkowo-korowo-nadnerczowej w reakcji stresowej)
Zwiększona czynność podwzgórza rozpoczyna łańcuch nawzajem pobudzających się ośrodków hormonalnych (jest to tzw. oś podwzgórze - przysadka - nadnercza, PPN). Wydzielany na końcu tego łańcucha kortyzol, zwany hormonem stresu, silnie zmienia metabolizm organizmu. Wzrasta synteza glukozy w organizmie, a jej zużywanie przez tkanki staje się oszczędne. W ustroju pojawia się w większej ilości adrenalina
i noradrenalina. Gra naczyniowa przesuwa krew do mięśni i mózgu, przyspiesza się tętno, wzrasta kurczliwość mięśnia sercowego. Drogi oddechowe rozszerzają się, przyspiesza oddech, a większa agregacja płytek przygotowuje do ewentualnego zranienia. Zmieniają się też się stężenia wielu substancji układu immunologicznego i liczba komórek odpornościowych.
Ad.18(Skutki steresu ostrego)
krótki czas trwania reakcji stresowej, zużycie tlenu., glukozy, wolnych kw. Tłuszczowych, pobudza rdzeń nadnerczy i układ współczulny; zużycie środków i sił metabolicznych; brak negatywnych skutków w rozwoju człowieka - skutki pozytywne
Ad.19(Skutki stresu przewlekłego)
Przedłużenie czasu trwania reakcji stresowej; i reakcji niepotrzebnej; pobudzenie funkcji korowo-nadnerczowej; brak możliwości zużycia i zmobilizowania środków i sił; przedłużanie się stanu pobudzenia negatywne skutki w rozwoju i zdrowiu człowieka.
48. Dlaczego wysiłek fizyczny redukuje negatywne skutki reakcji stresowej w zakresie układu krążenia?
Wysiłek fizyczny powoduje większe zużycie materiału energetycznego, tymczasem podczas reakcji stresowej uwalniane jest duże stężenie adrenaliny i noradrenaliny. Są to hormony walki i ucieczki mobilizujące wszelkie zapasy energetyczne organizmu. Podnosi się stężenie glukozy, wolnych kwasów tłuszczowych we krwi. Wykonanie w tym momencie przez organizm zwiększonego wysiłku fizycznego powoduje wykorzystanie zapasów energetycznych krążących w krwi, przywrócenie organizmu stabilności.
49. W jaki sposób reakcja stresowa przyczynia się do nasilenia miażdżycy?
Stres Aminy katecholowe glikokortykoidy
aktywacja uszkodzenie insulina(-) nadmiar
płytek śródbłonka glukoza(+) acetyloCoA FFA(+)
Wykrzepianie Prostacykliny(-) sterydogeneza
przyścienne
BLASZKA odsłonięcie wzrost stęż.
MIAŻDŻYCOWA błony środkowej VLDL, LDL cholesterol
50. Dlaczego reakcja stresowa może powodować występowanie choroby niedokrwiennej serca?
Ten sam schemat co wyżej zachodzący w tętnicy wieńcowej. Oderwanie blaszki miażdżycowej powoduje zaczopowanie tętnicy zawał serca.
51. Wpływ stresu na nerkowe mechanizmy regulacji ciśnienia tętniczego.
Autoregulacja przepływu nerkowego:
Niedokrwienie nerki wyrzut reniny przejscie angiotensynogenu w angiotensynę I konwersja w angiotensynę II1.Skurcz naczyń oporowych, 2.Pobudzenie ukł. Nerwowego, 3.Pobudzenie pragnienia (przednie podwzgórze), 4.Pobudzenie wydz. Aldosteronu wzrost obj. płynów i wzrost ciśnienia
Reakcja tętnicy nerkowej
Tętnica nerkowawzrost ciśnienia powoduje skurcz
spadek powoduje rozkurcz
Nadciśnienie jako efekt reakcji stresowej
Streszmiana punktu nastawienia baroreceptorów tętnicy szyjnejutrwalenie nadciśnieniawzrost ciśnieniawahania ciśnienia tętniczegomechanizmy regulacyjne tętnicy nerkowejprzerost mięśniówki tętnicy nerkowej, wzrost reaktywnościnadmierny skurcz jako efekt wzrostu ciśnienianiedokrwienie nerkiwyrzut reninywzrost ciśnienia
Dowód - przerost tętnicy w badaniach sekcyjnych. Skuteczność w leczeniu stosowania blokerów konwertazy co wskazuje na mechanizm nerkowy.
52.Motoryka przewodu pokarmowego w stresie(żołądek,jelito cienkie i jelito grube)
ŻOŁĄDEK Stresor powoduje: wzrost aktywności bioelektrycznej, spadek perystaltyki, wzrost napięcia zwieracza odźwiernika, spadek opróżniania żołądka, wzrost wydzielania soku żołądkowego, spadek wydzielania śluzu
JELITO CIENKIE
Stresor powoduje: spadek prędkości powstawania i szerzenia potencjałów, czynnościowych, spadek perystaltyki i przesuwu treści pokarmowej, spadek wydzielania enzymów trawiennych co powoduje odwodnienie znacznych treści pokarmowych, powstanie treści zbitej
JELITO GRUBE
wzrost prędkości powstawania potencjałów, wzrost prędkości szerzenia potencjałów, wzrost perystaltyki, wzrost pasażu treści pokarmowej przez jelito Wszystkie te czynniki powodują powstawanie BIEGUNEK
53.Jak zmienia się motoryka przewodu pokarmowego w przewlekłym stesie
Stres przyspieszenie perystaltyki w jelicie biegunka, opróżnienie jelita grubegozaparcie bo jelito grube jest już puste a w jelicie cienkim jest zatrzymana perystaltyka Stres spowolnienie perystaltyki w jelicie cienkim zaparcia
Przyczyny zaparć
Stres jelito cienkienadmierne odwodnienie treści pokarmowej w jelicie cienkimzwiększenie oporów przesuwania mas kałowychpogrubienie mięśniówki i zwężenie światła jelita grubegospadek pasażu
54.Wymień przyczyny ostych owrzodzeń żołądka
-urazy wielo narządowe z dużą utrata krwi
-urazy głowy ze wzmożonym ciśnienie śródczaszkowym, krwotoki, hipowolemia, wstrząs, opażenie, wyziębienie, ból
55.Patomechanizm zaparć stresowych-patrz wykres z pytania 53
56.opisz związek reakcji stresowej z Colitis Ulcerosa
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego występuje u osób predysponowanychprodukcja przeciwciał przeciwko własnym tkanką(antygenem jest nabłonek jelita grubego)co powoduje gwałtowne zmiany zapalne w obrębie jelitauszkodzenie jelita biegunkibliznowacenie. Jest to stan przed nowotworowy
Przyczyna stres jelito grube(odwodnione masy z jelita cienkiego)naprzemienne przyspieszanie i zwalnianie perystaltykipogrubienie mięśniówki i zwężenie światłauszkodzenie błony śluzowej i krwawieniadodatkowo zmiany zapalne(autodestrukcja błony śluzowej z reakcji antygen przeciwciało)zmiany bliznowate jeszcze bardziej zwężające światłoitd.
57.Działanie CRH i TRH w patogenezie owrzodzeń stresowych
StresorCRH(+)wzrost ACHwzrost glikokortykoidówhamowanie fosfolipazy Aspadek syntezy prostaglandynspadek produkcji śluzu, spadek wytrzymałości, spadek regeneracji, spadek produkcji NaHCO3
CRH(+)aktywacja LC(miejsce sinawe)wzrost NA i A spadek ukrwienia błony śluzowej
CRH(+)aktywacja nerwu X spadek perystaltyki, wzrost produkcji soku żołądkowego, zwiększenie napięcia zwieracza odźwiernika
TRH(+)wzrost NA i A spadek ukrwienia
144.PTSD- Pourazowe zaburzenie stresowe- jest najbardziej niszczącą postacią stresu. Jest ono bezpośrednim wynikiem nierozwiązanego stresu spowodowanego krytycznym zdarzeniem. Jeśli takie zaburzenie zostanie zdiagnozowane, do jego pokonania potrzebna jest pomoc psychologa. PTSD rozpoczyna się w wyniku uczestniczenia w zdarzeniu, które w swej naturze jest okropne, zagrażające życiu lub obrzydliwe. Te same zdarzenia, które są przyczyną stresu spowodowanego zdarzeniami krytycznymi są także przyczyną pourazowego zaburzenia stresowego. Oczywiście do pourazowego zaburzenia stresowego dochodzi tylko wówczas, gdy stres związany ze zdarzeniami krytycznymi nie zostanie usunięty. Objawy wpływu. Osoba będąca pod wpływem PTSD ustawicznie widzi, słyszy, czuje, czuje smak lub pewne aspekty zdarzenia lub ma przykre sny i koszmary albo ma problemy z kontrolowaniem obsesyjnego myślenia o wydarzeniu.Osoba z PTSD próbuje unikać wszystkiego, co jej przypomina o zdarzeniu - o miejscach, ludziach, rozmowach, okolicznościach lub innych rzeczach, które jej przypominają o tym okropnym doświadczeniu, którego była uczestnikiem. PTSD powoduje nadmierne pobudzenie. Osoby z PTSD mają problemy ze snem, odpoczynkiem, relaksem lub często spodziewają się wystąpienia dalszych szkodliwych zdarzeń.Objawy PTSD muszą trwać przez co najmniej trzydzieści dni.PTSD powoduje ogromne zakłócenie normalnego toku życia. Osoby z PTSD mają kłopoty w domu i pracy. Nie są w stanie funkcjonować w taki sam sposób, w jaki funkcjonowali przed traumatycznym zdarzeniem.
138.Nałóg a przyzwyczajenie. Nałóg, mocno utrwalona skłonność do wykonywania mniej lub bardziej przyjemnych czynności, które są często szkodliwe dla zdrowia, a także potępiane przez otoczenie, np.: alkoholizm, nikotynizm, narkomania.
Źródło nałogu tkwi w przyjemnościach dostarczanych przez dane przedmioty, w potrzebie ucieczki w inny świat przed cierpieniem fizycznym czy zagrożeniem. Walka z nałogiem jest bardzo trudna. Na podstawie wnikliwej diagnozy konieczne jest postępowanie terapeutyczne, np.: zmiana środowiska, stosowanie leków, psychoterapia. Przyzwyczajenie, czynność zautomatyzowana, której wykonanie wypływa z odczuwanej potrzeby, np. przyzwyczajenie do jedzenia w określonych porach, do mycia zębów wieczorem. W razie niemożliwości postępowania zgodnie z przyzwyczajeniem człowiek ma nieprzyjemne odczucie.
140.Tolerancja- adaptacja organizmu, przejawiająca się zmniejszeniem wrażliwości na dany środek i koniecznością stosowania coraz większych dawek w celu uzyskania działania o tym samym nasileniu.
141.Narkomania (z greckiego narke - odurzenie, mania - szaleństwo), patologiczne zjawisko społeczne, uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych) albo innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i psychotropowe).Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego, tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre doznania abstynencyjne, prowadzące w krańcowych przypadkach nawet do zejścia śmiertelnego. Narkomania jest zwykle wynikiem wielokrotnego zażycia środka uzależniającego, jedynie wyjątkowo, np. przy zażyciu kokainy czy heroiny, rozwija się po jednorazowej dawce. Narkomania w krótkim czasie prowadzi do poważnych zmian psychicznych pod postacią obniżenia uczuciowości wyższej, degradacji społecznej, zaburzeń krytycyzmu, osłabienia woli, kłamliwości.
142.Uzależnienie jest stanem, w którym utrzymanie stałego działania środka wywierającego działanie biologiczne jest niezbędne do zachowania pozornych objawów optymalnego funkcjonowania organizmu i dobrego samopoczucia: Psychiczne- trudne do przezwyciężenia dążenie do przyjmowania środka, spowodowane stanem euforii wywołanej przez ten środek; Fizyczne- konieczność, przymus przyjmowania środka w celu niedopuszczenia do wystąpienia zespołu abstynencji po odstawieniu
143.Zespół abstynencji jest to zespół charakterystycznych objawów, często niebezpiecznych dla życia, występujący po ustaniu działania danego środka aktywnego biologicznie. Jego objawy zależą od środka, który wywołał zależność, stopnia zależności , czasu nadużywania, wielkości dawek, częstości i drogi ich podawania. Główne objawy zespołu abstynencji: Zwiększenie pobudliwości, Lęk, Drżenia mięśniowe, drgawki , Nasilenie odruchów, Podwyższenie temperatury, Silne podniecenie, Nudności, wymioty, Obfite pocenie, Przyśpieszenie czynności serca ,W ciężkich przypadkach występują zaburzenia psychiczne z omamami
69. Charakterystyka narkomanii w Polsce.
Stały wzrost liczby narkomanów.
Młodzieżowy charakter ( średnia wieku 18- 24)
48% to wykształcenie podstawowe ( raczej ludzie niewykształceni)
niegdyś tylko w miastach teraz również zaczyna występować na wsiach
najczęściej stosowane są pochodne konopi, ale także coraz więcej ecstasy, heroiny, amfetaminy.
Na dzień dzisiejszy mamy 60 tys. narkomanów zarejestrowanych ( szacowane dane)
Polska produkuje, eksportuje: amfetaminę, heroinę, kokainę
Polska bierze udział w przemycie ze wschodu na zachód
70. Wymień narkotyki z grupy halucynogenów i krótko opisz ich działanie.
Do tej grupy zaliczmy: LSD, Grzyby: łysiczka lancetowata, muchomor czerwony
Meskalina- wyciąg z kaktusów meksykańskich, Po ich spożyciu występują halucynacje (omamy)- wrażenia zmysłowe połączone z objawami depersonifikacji, lękiem, niepokojem, mogą być w zakresie każdego zmysłu, błogostan.
LSD (lizergid)- półsyntetyczny z alkaloidów sporyszu buławinki czerwonej. Bardzo silna trucizna dla OUN. 2 mg już działa na mózg. Objawy:
Zaburzenia psychiczne: euforie, depresje, niepoczytalność ( częste samobójstwa, wyskakiwanie przez okno itp.)
Czasami występuje tzw. „FLASHBACK”- nawrót przeżyć narkotycznych bez zażycia środka, ale pod wpływem emocji tj. stres, strach, podniecenie itp.
Grzybki: Łysiczka lancetowata: kult w Ameryce Południowej u Azteków. Zawiera psylocybinę- substancja działająca jak LSD. Podstawowe objawy to halucynacje i bierność. Muchomor czerwony: kult w Syberii. Początkowo objawy podobne jak po alkoholu a później halucynacje, nadwrażliwość na światło, wyostrzenie zmysłów
Grzybki mają silne właściwości toksyczne zwłaszcza na nerki i wątrobę.
Meskalina (peyotl): otrzymywana z surowców naturalnych i dlatego nie działa tak silnie
Charakterystyczna jest tutaj tzw. synestezja- czyli współdziałanie wszystkich zmysłów.
71. Wymień narkotyki z grupy amin i krótko opisz ich działanie.
Zaliczmy tutaj: efedrynę, amfetaminę, metamfetaminę, kokainę
Efedryna- podobna do amfetaminy, ale nie zaliczana do narkotyków. Występuje jako składnik leków na nadciśnienie, astmę. Otrzymywana z surowców roślinnych.
Amfetamina- syntetyczny, biały proszek. Powoduje znieczulenie języka, gorzki smak. Może być wdychana, palona lub podane dożylnie. Często występuje w dopingu. Znosi uczucie zmęczenia, poprawia nastrój, powoduje bezsenność, wzrost RR, rozszerza źrenice, lepsze skupienie, zapamiętywanie (pozorne). Może powodować:
zatrucie ostre: autoagresja, wzrost RR
zatrucie przewlekłe: spadek RR, wychudzenie, brak skupienia
Metamfetamina- działa podobnie do amfetaminy ale 8 x szybciej
Kokaina- otrzymywana z liści krzewu kokainowego( świętego dla indian). Żute liście nie uzależniają tak szybko i mocno jak postać oczyszczona. Jest stosowana w lecznictwie do znieczulenia powierzchniowego. Kiedyś była w Coca-coli. Kurczy naczynia, wzrost RR, rozszerza źrenice, powoduje podniecenie psychiczne, motoryczne, potem szał, drgawki, znużenie, senność, utratę przytomności.
72. Wymień przetwory konopii indyjskich i krótko opisz ich działanie.
Należy tu wymienić: marihuanę, haszysz, Marihuana- z konopii indyjskich. Związkiem aktywnym jest głównie THC (tetrahydrokanabinol)
Haszysz- zastygła żywica z tych roślin. Działanie występuje od 20 min. po zażyciu przez 4 godz. Objawy: odprężenie, wesołość,wizje, apatyt, rozszerzenie naczyń, oskrzeli, bladość, utrata kontroli czasu. Po odstawieniu występują nudności, pocenie się. Tolerancja rozwija się powoli.
73. Wymień i opisz działanie opiatów.
Preparaty makowe określane są nazwą opioidy.
Kiedyś były stosowane jako środki nasenne, p/bólowe, uspokajające, przeciwbiegunkowe.
Należy tu wymienić: opium, morfinę, heroinę
Opium- stężały sok otrzymany przez nacięcie niedojrzałych makówek
Morfina- bialy proszek lub igiełki. Dobra na sen, p/bólowa. Szybko występuje uzależnienie. Ogromna tolerancja ( 1g/ dzień). Stosowana w lecznictwie u osób umierających na nowotwory- dzialanie p/bólowe bardzo silne przy nieznacznym działaniu na psychikę. Powoduje: Spadek RR, zwężenie źrenic, znosi reakcje na bodźce ( senność ), hamuje perystaltykę i oddech(można zejść z bezdechu), wzmaga napięcie pęcherza i mięśni gładkich. Heroina- działa 8 x bardziej halucynogennie a słabiej p/bólowo. Otrzymywana poprzez acetylację morfiny. Występuje w postaci kompotu (ze słomy makowej). Objawy analogiczne do morfiny. Nie ma zastosowania w lecznictwie, ale popularna wśród polskich narkomanów.
74. Wymień narkotyki z grupy substancji wziewnych i krótko opisz ich działanie.
Należy tu wymienić: rozpuszczalniki organiczne, kleje, lakiery, dezodoranty, proszki do prania. Za ich działanie odpowiadają ich składniki tj: toluen, benzen, ksylen, aceton.
Działają około 1h od inhalacji. Stosowane są głównie przez dzieci (łatwa dostępność). Wdychane są przez nos i usta dzięki czemu szybko dostają się do krwiobiegu. Z objawów należy wymienić: zaburzenie mowy(bełkotanie), nieporadność ruchową,nadwrażliwość na światło, ożywienie, kichanie, kaszel. Później powstają strupki, krosty na wargach, wrzody nosa.
75. Wyjaśnij pojęcie tolerancji w odniesieniu do substancji psychoaktywnych.
Tolerancja to zmniejszenie skutków działania dawki, co powoduje konieczność stopniowego zwiększania dawek substancji psychoaktywnych. Możemy wyróżnić tolerancję: ostrą- rozwija się szybko np. alkohol, nikotyna
przewlekłą- rozwija się wolniej a utrzymuje siędługo
krzyżową- jeden środek uzależniający powoduje tolerancję dla innych środków z tej samej grupy. Może być ona swoista(całkowita) lub nieswoista(niecałkowita)
76. Opisz metody walki z narkomanią
walka z narkotykami- eliminacja ich z życia, ograniczenie konsumpcji
strategia redukcji szkód- zakłada, że narkotyki są nieusuwalnym elementem naszego życia, więc pozostaje eliminacja szkód np. poprzez programy wymiany igieł, strzykawek
77. Skład dymu tytoniowego( wymień i krótko opisz najważniejsze składniki)
Składniki dymu:
faza cząsteczkowa- ciała smołowate (na filtrze) to ponad 40 substancji rakotwórczych
nikotyna- nie jest kancerogenem, działa na OUN, uzależnia
tlenek węgla (6-8%)- blokuje hemoglobinę i powstaje karboksyhemoglobina, co powoduje niedotlenoenie tkanek
fenole, aceton, benzapiren, cyjanowodór, formaldehyd, pierwiastki promieniotwórcze
i wiele innych substancji kancerogennych
78. Palenie bierne a palenie czynne.
Palenie czynne:
rak płuc, jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, żołądka, trzustki, nerek, moczowodów, pęcherza moczowego, jelita grubego.
14% zachorowań na białaczkę
30% rak szyjki macicy
przewlekłe zapalenie oskrzeli
zaćma
nadciśnienie
spadek wzrostu kości
krwawienia wewnątrz-mózgowe
zmarszczki
wzrost ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia, udaru, ataku serca, tętniaka aorty, miażdżycy
pozorne efekty pozytywne: łagodzi objawy Alzheimera, zapobiega chorobie Parkinsona, poprawia pamięć i koncentrację
Palenie bierne- podobny stopień zagrożenia, w dymie więcej małych cząstek, łatwiejsze przenikanie do płuc, wzrasta ryzyko zawału.
79. Wymień i krótko scharakteryzuj choroby odtytonoiwe
nowotwory (głównie płuc)
przewlekłe zapalenie oskrzeli
astma oskrzelowa
wolne rodniki uszkadzają śródbłonek naczyń, powodując miażdżycę.
80. Jaki jest wpływ palenia tytoniu na procesy reprodukcyjne
spadek libido
spadek płodności
wzrost wskaźnika poronień
spadek masy urodzeniowej i wzrost podatności na choroby
dzieci palaczy są niższe
dla noworodka - nikotyna w mleku (niepokój, lęki, wzrost szybkości pracy serca, biegunki, choroby wieku dziecięcego tj: zapalenia płuc, białaczki, zapalenie ucha środkowego powodujące głuchotę)
Jeśli kobieta zrezygnuje z palenia w pierwszym trymestrze ciąży to ryzyko małej masy urodzeniowej, wcześniactwa, krwawień podczas ciąży, ryzyko urodzenia martwego płodu jest takie jak u kobiety nigdy nie palącej. Nawet w 30 tygodniu ciąży jest szansa wyrównania masy urodzeniowej.
81. Jakie znasz metody walki z nałogiem palenia tytoniu?
identyfikacja problemu (uświadomienie sobie, innym, ze palenie jest szkodliwe)
prognoza (co mi grozi, jeżeli nie rzucę)
strach przed chorobą (nagłośnienie przez prasę, TV, lekarzy)
środki farmakologiczne (Zyban, Nicorette)
medytacja, hipnoza
terapia polem magnetycznym
terapia „pod okiem” psychologa
82. Opisz działanie alkoholu etylowego na układ nerwowy.
Pobudzenie psychoruchowe
Utrata panowania nad funkcjami psychicznymi
Spadek spostrzegawczości
Wydłużenie czasu reakcji
Zaburzenie koordynacji podczas wykonywania czynności precyzyjnych
Upośledzenie czynności OUN
Bezwład ruchowy, myślowy
Zaburzenia równowagi
Zmiany w układzie naczyniowym OUN, co może doprowadzić do zgonu
Obrzęk mózgu
Punkty 1-5( stężenie alkoholu we krwi wynosi około 0,2 promila)
Punkty 6- 10 ( stężenie alkoholu wynosi0,5 promila i więcej)
83. Wymień i opisz psychozy alkoholowe.
Majaczenie alkoholowe (delirium tremens)- występuje przy odstawieniu u osób długo zażywających
Przewlekła halucynoza alkoholowa Wernickiego- omamy słuchowe, urojenia prześladowcze
Paranoja alkoholowa (Zespół urojeń, niewiary małżeńskiej)- występuje głownie u mężczyzn
Psychoza Korsakowa- zła pamięć
84. Opisz działanie alkoholu etylowego na układ krążenia.
Skutki ogólne:
Szybsze tętno (małe ilości)
Zaburzenia rytmu serca (małe ilości)
Napadowe migotanie przedsionków
Wzrost przepływu mózgowego krwi
Porażenie układów naczyniowych ze spadkiem ciśnienia krwi w ostrych zatruciach
Rozszerzenie naczyń skórnych- zamarzanie (duże ilości)
85. Opisz działanie alkoholu etylowego na układ oddechowy.
pobudza ośrodek oddychania
doprowadza do hiperwentylacji
zmniejsza stężenie kwasów zasadowica
przekrwienie płuc i skóry pozorne „rozgrzanie” ochłodzenie org.
późniejsze działania
depresja ośrodka oddychania
kwasica
gorsza wentylacja płuc
zmiany w samych płucach: zwłóknienia, choroby o etiologii wirusowej, bakteryjnej
86. Opisz działanie alkoholu etylowego na układ pokarmowy.
zaburzenia czynnościowe i gastrolityczne przewodu pokarmowego (nieżyty, wrzody)
zmiany przedrakowe w obrębie całego ukł.pok. (szczególnie j.ustna m.in.leukoplakia)
gorsze gojenie ran
gorsze wchłanianie substancji pokarmowych, witamin, minerałów
marskość wątroby CA wątroby, awitaminozy
zapalenia trzustki
niedobory białkowe, mineralne i witaminowe, będące skutkiem niepełnowartościowego odżywiania, pogłębiają ten stan i doprowadzają do pękania i zapalenia kącików ust, do nadżerek na śluzówce jamy ustnej
„ruch w górę treści pokarmowych” zgaga
zaburzenia metaboliczne (wzrost cholesterolu we krwi)
87. Opisz metody walki z alkoholizmem.
przestrzeganie zakazu sprzedaży alkoholu osobom poniżej 18r.ż. (zmniejszenie prawdopod.)
zakaz spożywania alkoholu w miejscach publicznych
pomoc psychologa (w kilku krajach skandynawskich trzeba w sklepie podać swój nr dowodu osobistego przy zakupie alkoholu gdy „system” zauważy gwałtowny i długotrwały wzrost „zaopatrzenia” wysyła psychologa (rozwiązanie ewentualnych problemów)), psychoterapia (grupowa, rodzinna), leczenie środkami farmakologicznymi po opieką lekarzy w specjalnym ośrodku, kluby AA, telefony zaufania
88. Źródła narażenia na ołów.
nieorganiczne (sole, tlenki), organiczne (czteroetylek, czterometylek ołowiu), w naturze jako rudy ołowiu (PbS - galena), emisje przemysłowe, stacje paliw, produkcja akumulatorów, farb, kabli, drutów, komunikacja (spaliny) i usługi komunikacyjne
nieprawidłowe gosp.odpadami, zanieczyszczona woda, żywność, kosmetyki (puder, tusz), wytwarzanie witraży (dawniej także druk), spalanie drewna pomalowanego farbą ołowianą, dym tytoniowy
89. Losy ołowiu w organizmie.
Pb krąży w ustroju w postaci glicerofosforanu lub dwuzasadowego fosforanu ołowiu, nie wiąże się z Hb, a tylko osadza się na powierzchni krwinek czerwonych stwardnienie, kruchość, łatwość mech.uszkodzenia
95% Pb związanych z czerwonymi krwinkami
po kilkunastu godzinach Pb jest usunięty z krwiobiegu i zdeponowany w kościach (okres uszkadzający jest najmniejszy)
przy niedoborze VitD3 w diecie dochodzi do ołowicy
wydalany w 76% przez nerki, 16%p.pokarmowy, 8% pot, wypadające włosy, naskórek
90. Neurotoksyczne działanie ołowiu.
Szczególnie zw.org. (mają duże powinowactwo do lipidów w bł.kom.nerwowych)
U dzieci:
encefalopatie ołowicze, zaburzenia psychiczne, opóźniony rozwój psycho-ruchowy
obniżony IQ
U dorosłych:
wpływa na obwodowy układ nerwowy, zmniejsza szybkość przewodzenia (włókna nerwowe kończyn górnych)
91. Pule ołowiu w organizmie.
pula szybko wymienna - krew 20-30 dni (okres półtrwania)
pula średnio wymienna - tkanki miękkie 35-50 dni
pula wolno wymienna - kości, zęby, włosy 20-40 lat
czynniki powodujące uwolnienie Pb z kości: niedożywienie, alkoholizm, choroby zakaźne, niedobór wapnia w diecie, zaburzenia przemiany materii, wzrost temperatury, poród
92. Źródła narażenia na arsen.
spala się w powietrzu arszenik, w leśnictwie i rolnictwie (herbicydy)
w środkach konserwujących drewno, w żywności (stosowany jako czynnik przyspieszający wzrost hodowli drobiu i świń), 65mg dawka letalna, przy produkcji szkła, w niektórych lekach
93. Wymień i opisz zatrucia arsenem.
Zatrucia ostre:
ARSENOWODÓR
bóle i zawroty głowy, trudności w oddychaniu, bóle brzucha, krwiomocz, żółtaczka
TRÓJTLENEK ARSENU
Zapaść, niedokrwistość , spadek ciśnienia krwi, zaburzenia wodno - elektrolitowe
nieżyt żołądkowo - jelitowy, Zatrucia przewlekłe, uszkodzenie nerwów obwodowych
zmiany skórne i błon śluzowych, rogowacenie naskórka dłoni i stóp, charakterystyczne białe linie na płytkach paznokciowych, rak płuc, skóry, mięśniaki, niedowaga, niedokrwistość, perforacja przegrody nosowej, owrzodzenia skóry
94. Źródła narażenia na rtęć.
zanieczyszczenia gleby, powietrza, wody, najbardziej toksyczne pary rtęci, spalanie produktów ropy naftowej i węgla (zanieczyszczenie powietrza), stosowanie niektórych pestycydów, zła utylizacja termometrów, amalgamatów, stosowana przy produkcji lamp UV w solariach, ryby (w nich duże ilości metylortęci)
95. Wymień i opisz zatrucia rtęcią.
OSTRE
ostre zapalenie oskrzeli i płuc (śródmiąższowe), zgon z powodu niewydolności oddechowej, krwotoczne zapalenie jelit, zapalenie błony śluzowej j.ustnej
uszkodzenie nerek, objawy: drżące pismo, niebiesko-fioletowa obwódka na dziąsłach
PRZEWLEKŁE
narząd krytyczny to OUN, osłabienie, ból głowy i kończyn, zapalenie bł. śluzowej
wypadanie włosów, rąbek dziąsłowy, biegunki, upośledzona koncentracja uwagi
zaburzenia pamięci, zmienność nastrojów, niezborność ruchowa, Hg jest wydalana przez nerki i gruczoły ślinowe
96. Źródła narażenia na kadm.
spalanie paliw (oleje i węgiel), rudy cynku i ołowiu, dym tytoniowy, odpady przy produkcji metali kolorowych, ogniw (baterie), kosmetyki dopuszczone przez PZH
używany przy produkcji tworzyw syntetycznych, nawozów fosfatowych, palenie tytoniu, elektrownie, elektrociepłownie, spalarnie, wysypiska śmieci komunikacja miejska
97. Wymień i opisz zatrucia kadmem.
okres póltrwania 16-37 lat
uszkodzenia nerek (m.in. kamica nerek), uszkodzenie płuc (rozedma), nowotwory płuc
niepłodność u mężczyzn, zaburzenia wzrostu, osteoporoza, utrata powonienia
zniekształcenia kręgosłupa, kaczy chód, bóle mięśni podwyższona ciepłota ciała, suchość w gardle,wymioty i biegunki
146.co to jest szpital-zklad opieki zdrowotnej chartka. Się stla gotowością przyjecia i umieszczenia w nim pacjenta oraz zapewniający temu pacjentowi calodobowa wszechstronna i wykwalifikowana opieke medyczna polegajaca na pielęgnacji obserwacji ,rozpoznawaniu i leczeniu
128-podział szpitali
1.główne zadania: a)szpital nie kliniczny, b)sz. badawczy c)sz. kliniczne( prowadzenie pacjenta , działalność naukowa i dydaktyczna)
2.ilość specjalizacji: a)sz. jednoimienne np. sz. zakaźny b)sz. wieloimienny
3.kategoria wiekowa pacjentów: a)sz. dziecięcy b)sz. dla dorosłych c)sz. geriatryczny
129-lokalizacja obiektu szpitalnego
a)nasłonecznienie terenu b)sieć dróg (droga dojazdowa, ale nie nadmierny ruch) c)teren dla śmigłowca d)woda, energia, gaz, kanalizacja
szpital zakażny-za miastem, ograniczony kilkukilometrowy pas zieleni
zaopatrzenie w wodę - z sieci danej miejscowości, brak specjalnych wymagań, uzdatnianie na niektórych oddziałach. Muszą być awaryjne źródła wody (studnie wiercone)
Ścieki - do pobliskiego kolektora ścieków, oczyszczalnie. Z niektórych oddziałów ścieki muszą być odrębnie odprowadzane i wstępnie oczyszczone (odzd. Zakaźne, diagnost. laboratoryjna, anatom. patolog. Kuchnia, pralnia, prosektorium, histopatologia) Z kuchni i pralni - ścieki są gorące, zniszczą florę bakteryjną (samooczyszczanie ścieków) Odpady stałe - wszystko zleży spalić przed wywozem na wysypisko lub wywóz przez specjalne firmy i utylizacja. Dotyczy to m.in. odpadów chirurgicznych. Energia - z normalnej sieci, ale musi być z dwóch stacji transformatorowych, autonomiczny agregat energotwórczy (automatyczne) o mocy >/ 1/3 zapotrzebowania obiektu. Muszą być baterie (akumulatory), jako źródło awaryjne (sala operacyjna, intensywna terapia). Drogi ewakuacji - powinny być podświetlane podczas ewakuacji. Chirurgia: a)właściwa lokalizacja bloku operacyjnego, sprawny transport z oddziału lub izby przyjęć, ograniczone przemieszczanie personelu, eliminacja źródeł zakażeń b)Badanie personelu (ch.zkaźne, pasożytnicze-położnictwo, noworodki, ginekologia) c)wyodrębnienie części czystej i septycznej bez prawa kontaktu d)lokalizacja pokoju karmień (gdy noworodek zostaje w szpitalu, matka przychodzi karmic dziecko; tak by nie przechodzić przez oddział) e)lokalizacja sali porodowej (dostęp do oddzialu noworodkowego i położniczego-powinno być na tym samym piętrze). Oddział dziecięcy-wiek, płeć, jednostka chorobowa, izolatki zakaźnie chorych, personel o odpowiednim podejściu, oddzielne drogi dla bielizny zużytej i pokarmu. Oddział zakaźny-powinien być w odrębnym budynku, musi być samowystarczalny, osobne szatnie, kuchnie, pralnie. Podział na pododdziały: a) jelitowy, obserwacyjny. Izolatka Mercera-1-osobowa, własny węzeł sanitarny, 2 wejścia-jedno dla ruchu chorych a drugie dla personelu. Personel musi przejść przez półśluzę dezynfekcyjną (fartuch, obuwie, maska)
Na oddziale zakaźnym musi być sala operacyjna i sala porodowa
Personel-pracownicze książeczki zdrowia (bad. epidemiologiczne)
130-rola szpitala 1.pielęgnacja chorych-najstarszy dział medycyny
2.diagnostyka i leczenie: a)pomoc doraźna-izba przyjęć
b)realizacja zadań otwartej opieki zdrowotnej jak poradnia specjalistyczna
c)diagnostyka w oparciu o aparaturę
d)czynność związana z leczeniem-operacje, farmakoterapie
3.pomoc, nauka, dydaktyka np. sprzęt rehabilitacyjny
4.zadania usługowe - ogrzewanie, pralnia, kuchnia, laboratoria
131. Wymogi sanitarne na oddziale zakaźnym
- zasada izolacji według poszczególnych jednostek chorobowych (co najmniej 3 pododdziały: zakażeń jelitowych, zakażeń kropelkowych, pododdział obserwacyjny)
- każdy z pododdziałów musi posiadać kilka izolatek typu Meltzera
- oddział musi posiadać własny węzeł sanitarny
- dwa wejścia z dwóch oddzielnych korytarzy (dla ruchu chorych i dla ruchu personelu)
- jedna osoba z personelu kontaktuje się z jedną osobą chorą po przejściu przez półśluzę sanitarną
- na oddziale takim musi znajdować się podstawowa sala operacyjna i sala do odbierania porodów
- ścieki z oddziału zakaźnego muszą płynąć osobnymi rurami i muszą zostać poddane wstępnemu oczyszczaniu, dezynfekcji i neutralizacji
- szpital zakaźny musi leżeć poza miastem, ograniczony kilku metrowym pasem zieleni
132. Uzasadnij celowość badań okresowych u pracowników SZ
Badania okresowe u pracowników SZ są szczególnie istotne z kilku powodów. Pracownicy SZ ze względu na charakter swojej pracy mają częsty kontakt z wieloma ludźmi (bardzo często są to nosiciele różnych chorób ). W związku z tym istnieje duże ryzyko przenoszenia tych chorób drogą kropelkową, a także podczas przeprowadzanych zabiegów w placówkach SZ. Choroby mogą być przenoszone zarówno z pacjentów na personel jak i odwrotnie. Dlatego badania okresowe pracowników SZ są bardzo ważne i mają na celu jak najwcześniejsze wykrycie wszelkich chorób pracowników SZ, jak najszybsze wyleczenie i zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu się tych chorób.
133. Zasilanie energetyczne obiektu szpitalnego
- zasilanie równoległe z przynajmniej dwóch różnych podstacji energetycznych
- własny niezależny, pracujący w trybie automatycznym agregat prądotwórczy, którego moc nie może być mniejsza niż 1/3 całkowitego zapotrzebowania szpitala na prąd
- w niektórych miejscach w szpitalu musi być założona odrębna instalacja - awaryjne źródło zasilania z akumulatorów (oddział chirurgii, intensywnej opieki, oddział porodowy, izba przyjęć, drogi ewakuacyjne)
134. Materiały zakaźne i niezakaźne HIV
Do materiałów zakaźnych należą:
- krew - sperma - wydzielina z pochwy - płyn z otrzewnej, opłucnej, osierdzia
- płyn mózgowo-rdzeniowy - wysięki, przesięki
Do materiałów niezakaźnych należą:
- łzy - pot - ślina - mocz - kał - kichanie, kaszel - przedmioty, które dotykała zakażona osoba - ukąszenie przez owada
Jednak materiały te mogą być zakaźne jeżeli są zanieczyszczone np. krwią
Niezakazne z zastrzezenie;slina(zbyt male stężenie,ale uwaga na domieszke krwi lub ropy)mleko matki(zbyt male stężenie ale możliwość uszkodzenia brodawki podczas ssania)
135. Ryzyko zakażenia dziecka HIV przez matkę
Statystycznie ryzyko zakażenia się dziecka od matki zakażonej wirusem HIV wynosi 25%. Dziecko może zakazić się HIV od matki podczas ciąży, porodu i w czasie karmienia piersią. Prawdopodobieństwo przeniesienia HIV od matki na dziecko można zmniejszyć, jeśli:
- u matki i noworodka stosuje się odpowiednie leczenie (podawanie AZT kobietom w okresie ciąży oraz dzieciom przez 6 tygodni po porodzie)
- odpowiednio prowadzi się poród (szybkie odcięcie pępowiny)
- zrezygnuje się z karmienia dziecka piersią
136. Wrażliwość wirusa HIV na czynniki fizyczne i chemiczne
- temperatura powyżej 55OC
wirus nie może przetrwać poza organizmem nosiciela
zabija go alkohol i detergenty + środki zawierające chlor
ginie po 3-7 dniach w powietrzu
ginie do 15 dni w wodzie o temp. 23-27st.C
gotowanie całkowiecie niszczy
po 30 minutach trzymania w temp.56st.C
alk.etylowy 70% 1-4minut
woda utleniona 6% 3minuty
137. Kiedy należy wykonywać testy anty-HIV?
- miały miejsce zachowania ryzykowne (przygodny stosunek płciowy, partner seksualny był zakażony HIV, używanie niesterylnych igieł i strzykawek)
- podejrzenie przetoczenia zakażonej krwi (obecnie w Polsce się to już nie zdarza ponieważ wykonywane są obowiązkowe badania dawców krwi na obecność wirusa HIV)
- występują powtarzające się, nietypowe objawy chorobowe (infekcje skóry i błon śluzowych, grzybica, opryszczka, zapalenie płuc, gruźlica, zapalenie opon mózgowych i mózgu, zaburzenia umysłowe, problemy ze wzrokiem, biegunka, zaburzenia trawienia, nieprawidłowości w krzepnięciu krwi, nowotwory np. mięsak Kaposiego)
147.typowy przebieg zakażenia:1.ostra choroba wirusowa,ok.3-4 tygodnie po zakazeniu,grypa rzekoma, powikszenie węzłów chlonnnych może trwac do 6 tygodni 2.okno immunologiczne-chory jest zakazny,wirus w krwi ale testy ujemne czyli brak przeciwciał antyHIV (każdy pacjent powinien byc traktowany jak potencjalnie HIV pozytywny 3.AIDS spadek limfocytow CD4.zakazenie oportunistyczne.
148.zespól wyczerpania gdy u osoby zakazonej HIV występują co najmniej dwa z poniższych objawow dłużej niż 3 miesiace:okresowa lub czesta goraczka powyżej 38st. , ubytek masy ciala,powikszenie węzłów chłonnych,okresowa lub przwlekla biegunka,nocna potliwość ,uczucie wyczerpania fizycznego lub psychicznego