Podstawy decyzji ekonomicznych konsumenta
Główne elementy teorii zachowania się konsumenta
- wybory konsumenta zgodnie z jego interesem (założenie ekonomicznej racjonalności)
- wybory są oparte na dostępnych informacjach
- konsument decyduje o strukturze konsumpcji, zgodnie ze swoimi preferencjami, dochodami, oraz cenami dóbr
- konsument może zastępować jedne dobro innym ( substytucyjność w procesie wyboru)
System preferencji konsumenta opiera się o następujące założenia
- założenie kompletności preferencji
- założenie przechodniości preferencji
- założenie nienasyconości zadowolenia konsumenta
Użyteczność całkowita i marginalna
- użyteczność całkowita (TU) jest sumą zadowolenia jaką osiąga konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra
- użyteczność marginalna (MU) wyraża zadowolenie konsumenta ze zmiany konsumpcji danego dobra o jednostkę
MU = ΔTU/ΔQ
TU1 + TU2 + TU3 (jemy loda 1,2 i 3) = ETU
20 + 10 + 5 = 35
MU = ΔTU/ΔQ =10
TU = max => MU = 0
Prawo malejącej użyteczności marginalnej (I prawo Gossena):
Przyrosty zadowolenia z konsumpcji mierzone jako użyteczność marginalna zmniejszają się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra.
Prawo wyrównywania się użyteczności marginalnej (II prawo Gossena):
Maksymalna zadowolenia z konsumpcji dobra X i Y konsument osiąga wówczas, gdy stosunek użyteczności marginalnej zrównuje się z relacją ich cen
MU(X)/MU(Y) = PX/PY
Krzywa objętości - jest to krzywa, która przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr które są dla konsumenta obojętne, czyli dostarczają mu taki sam poziom zadowolenia.
Cechy krzywych objętości:
- maja nachylenie negatywne (ujemne)
- nie mogą się przecinać
- są wypukłe w stosunku do początku układu
- jest ich nieskończenie wiele
Marginalna stopa substytucji MRSxy - określa jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę bez zmiany poziomu zadowolenia.
Prawo malejącej marginalnej substytucji - wraz ze wzrostem konsumpcji dobra X konsument jest skłonny rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra Y w zamian za powiększenie konsumpcji dobra Y o dodatkową jednostkę.
Linia budżetowa konsumenta określona jest przez równanie budżetowe
I = Qx * Px + Qy * Py
Optimum konsumenta (równowaga konsumenta) - jest to punkt w którym konsument maksymalizując zadowolenie z konsumpcji biorąc pod uwagę ograniczenia dochodowe i cenowe.
Na wykresie jest to punkt styczności lini budżetowej z krzywą objętości:
Przesunięcie lini budżetowej i zmiany dochodów:
I2 < I < I1
Dobra normalne - jeżeli wzrasta dochód konsumenta a ceny dóbr pozostają niezmienione wówczas wielkość popytu konsumenta na te dobra wzrasta
- dobra podstawowe - są to główne produkty żywnościowe, wraz ze wzrostem dochodu przyrosty konsumpcji tych dóbr są coraz mniejsze
- dobra wyższego rzędu (luksusowe) - są to produkty przemysłowe, usługi, itp., wraz ze wzrostem dochodu, przyrosty konsumpcji tych dóbr są coraz większe
Dobra podrzędne (niższego rzędu) - jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr pozostają niezmienione, wówczas rozmiary popytu konsumenta na te dobro zmniejszają się.
Prawo Engela - w miarę wzrostu dochodów zmniejsza się procentowy udział wydatków konsumpcyjnych gospodarstwa domowego, rośnie natomiast procentowy udział wydatków na dobra trwałego użytku a następnie na zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, takich jak kultura, edukacja, turystyka, rozrywka..
Krzywa Engela - prezentuje zmianę poziomu danego dobra w zależności od zmian dochodu. Może służyć do klasyfikowania dóbr na normalne i podrzędne:
Przedsiębiorstwo - jest wyodrębnioną pod względem ekonomicznym jednostką prowadzącą działalność produkcyjną, handlową lub usługową.
Przedsiębiorstwo w gospodarce występuje w dwojakiej formie, jako:
- sprzedający (dobra)
- kupujący (czynniki produkcji)
Rodzaje przedsiębiorstw:
- pod względem kryterium własności:
*małe, średnie, duże, makro
*prywatne, spółdzielcze, komunalne, państwowe
- pod względem kryterium zasięgu
*rynek lokalny, krajowy, międzynarodowy, globalny
Spółka
Spółka - jest umową, na mocy, której wspólnicy podejmują wspólną działalność gospodarczą i dążą do do osiągnięcia wspólnego celu
W Polsce wyodrębniamy spółki:
- cywilne
- prawa handlowego
*osobowe (jawna, komandytowa)
*kapitałowe (z o.o., akcyjna)
Celem działalności producenta (przedsiębiorstwa) jest maksymalizacja zysku
Producent podejmuje decyzje w ramach danej technologii produkcji, środków, którymi dysponuje oraz cen rynkowych czynników produkcji
Rola zysku
- wpływa na możliwości inwestycyjne firmy
- wielkość i podział zysku określają stopień samofinansowania przedsięwzięć produkcyjnych
- wywiera wpływ na wielkość zatrudnienia
- spełnia rolę motywacyjną
Kategoria zysku
- przychody ze sprzedaży
- zysk brutto
- zysk netto
Efektywność techniczna - oznacza, że producent maksymalizując efekt produkcji nie będzie używał do produkcji większych ilości czynników produkcji (nakładów) aniżeli jest to konieczne do osiągnięcia danego efektu.
Efektywność ekonomiczna - polga na takim wykorzystaniu nakładów czynników produkcji, aby koszt wytworzenia jednostki produktu był minimalny
Prawo malejących przychodów - zwiększenie nakładów czynnika zmiennego zaczyna się od pewnego momentu dawać coraz mniejsze przyrosty produkcji; prawo to zachodzi wyłącznie w krótkim czasie
ΔPL = Q/L
Produkt marginalny czynnika zmiennego - pracy oznacza przyrost produkcji osiągany z dodatkowej jednostki czunnika zmiennego..
MPL = ΔQ/ΔL
Między czynnikami produkcji występuje substytucjia, co wiąże się ze zmianą technologii. Wzrostowi nakładu jednego czynnika produkcji towarzyszy spadek nakładu drugiego czynnika.
Stosunek zgodnie, z którym można zastąpić jeden czynnik drugim tak aby wielkość produkcji nie uległa zmianie nazywa się marginalną stopą technologicznej substytucji
MRTS = ΔK/ΔL
Zjawisko malejącej marginalnej technologicznej substytucji MRTS + jest malejąca, ponieważ w miarę zastąpienia czynnika kapitału przez coraz większą ilość kapitału, którą można zastąpić każdą dodatkową jednostką pracy.
Optymalna kombinacja czynników znajduje się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu z możliwie najwyżej położoną izokwantą produkcji.
Koszty produkcji
- koszty rachunkowe - wielkość kosztów wynikające z pomnożenia ilości kupowanych czynników przez ich cenę wyrażoną w pieniądz
- koszt alternatywny - koszty związane z rezygnacją z korzyści, które producent mógłby osiągnąć, gdyby posiadane zasoby przeznaczył na inny cel
Koszty ekonomiczne = rachunkowe + alternatywne
Koszty produkcyjne mogą być:
- zmienne (płace pracowników, koszty surowców, koszty energii..)
- stałe (płace pracowników administracji, koszty zużywania się budynków, koszty używania ziemi, koszty kredytów
1