1.NACZYM POLEGA DEWASTACYJNA DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWEKA W ŚRODOWISKU.

Bezpośrednieprzyczyny zanieczyszczenia i degradacji środowiska.

1. nieracjonalne użytkowanie zasobów naturalnych i niewłaściwe zagospodarowanie środowiska,

2. przekształcenie powierzchni, zmiany krajobrazu,

3. degradacja gleb,

4. wytwarzanie i składowanie odpadów przemysłowych i komunalnych oraz zużytych przedmiotów trwałych,

5. zanieczyszczenie zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,

6. zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego pyłami i gazami,

7.pozamaterialne zanieczyszczenie przestrzeni (termiczne, hałas, wibracje, radioaktywne),

8. niszczenie unikatowych ekosystemów i układów przyrodniczych. 

2. pojęcie ŚRODOWISKA i OCHRONY ŚRODOWISKA.

Środowisko jest to ogół składników przyrodniczych a w szczególności powierzchnia ziemi łącznie z glebą, kopaliny, woda, powietrze atmosf, świat roślinny i zwierzęcy a także krajobraz znajdujący się zarówno w stanie naturalnym jak i przekształcony w wyniku działalności człowieka. Ochrona środowiska zajmuje się zapobieganiem, niwelowaniem lub ograniczaniem zagrożeń środowiskowych. Można Je rozpatrywać w 2 płaszczyznach:1. sensu largo - ogólnie - korzystanie przez człowieka z zasobów naturalnych dla celów gospodarczych i innych ze świadomością że stanowią one część składową przyrody, 2. sensu stricte - polega na zapobieganiu niewłaściwemu użytkowaniu środowiska przez system nakazów, zakazów, kar. opłat, zezwoleń na korzystanie ze środowiska. Ochrona środowiska - to działanie lubzaniechanie działania umożliwiające zachowanie lub przywrócenie równowagi przyrodniczej tj, stanu, w którym istnieje równowaga we wzajemnych oddziaływaniach na określonym obszarze człowieka, składników przyrody nieożywionej, i układu warunków środowiskowych tworzonych przez składniki przyrody i Jej ekosystemy.

3. GOSPODARCZE FUNKCJE ŚRODOWISKA.

1. dostarczanie surowców i energii wykorzystywanych w procach produkcyjnych i konsumpcji (funkcja surowcowa). Środowisko Jest źródłem zasobów naturalnych nie odnawialnych i odnawialnych. Jest to wiodąca funkcja środowiska z punktu widzenia ekonom i i (najbardziej istotna). 2, Wspieranie procesów życiowych. Funkcja ta decyduje o warunkach odtwarzania zasobów pracy (wyjazdy na urlop). 3. Pochłanianie ubocznych skutków i produktów gospodarczej działalności człowieka.

4. PODZIAŁ ZASOBÓW NATURALNYCH ZE względu NA SPOSÓB ICH WYKORZYSTANIA.

1. zasoby stanowiące bezpośrednie źródło zaspokojenia potrzeb człowieka decydujące o przyrodniczym aspekcie czynnika pracy. Są to: a. zasoby niezbędne biologicznie, b. zasoby poza produkcyjne (bezpośredniej konsumpcji), c. warunki przyrodnicze(zdrowotne, rekreacyjne).

2. zasoby stanowiące podstawę produkcji materialnej:

a. zasoby wykorzystywane bezpośrednio w produkcji (surowce, energia), b. zasoby wykorzystywane pośrednio w procesie produkcyjnym.

5. ZASOBY NATURALNE ICH KLASYFIKACJA ZE względu NA ICH WYCZERPYWALNOŚĆ.

Zasoby naturalne są to użyteczne dla człowieka naturalne składniki i siły przyrody wykorzystywane w charakterze środków pracy, źródeł energii, surowców, materiałów lub bezpośrednio w formie przedmiotów konsumpcji. Wśród zasobów naturalnych wyróżnia się: -przestrzeń geograficzną wraz z kompleksem glebowo-fizjograficznym, -zasoby mineralne,-zasoby wodne, -zasoby biotyczne (rośliny, zwierzęta), -użytki trudno mierzalne i niemierzalne komponenty przyrody. Zasoby naturalne wchodzą mimo ich niepełnej mierzalności oprócz majątku narodowego w skład bogactwa narodowego. Zasoby naturalne dzieli się na 2 grupy i 5 podgrup: 1.zasoby niewyczerpywatne: a. bezwzględnie niewyczerpywalne (niezmienialne przez zużycie, położenie geograficzne, nasłonecznienie), b. zasoby niewyczerpywalne zmienialne (woda, powietrze) 2. zasoby wyczerpywalne: a,zasoby wyczerpywane odnawialne (w ramach pojemności środowiska, fauna, flora,zasoby wodne), b. zasoby wyczerpywalne tylko częściowo odnawialne (gleby i mikroklimat), c. zasoby wyczerpywalne nieodnawialne (zasoby mineralne).

6.WYJAŚNIJ pojęcia: EKOROZWÓJ (ROZWÓJ EKOLOGICZNIE ZRÓWNOWAŻONY), POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKOWA.

Ekorozwój(rozwój zrównoważony) rozumiany jest jako trwały oraz zrównoważony rozwój gospodarczy i społeczny umożliwiający godzenie materialnych aspiracji obecnego i przyszłych pokoleń z koniecznością ochrony środowiska i jego zasobów. Środowisko to integralna część procesów rozwojowych.

Pojemność środowiskowa jest to zdolność środowiska do pochłaniania ubocznych skutków działalności człowieka.

7. WYMIEŃ l KRÓTKO OPISZ ZASADY POLITYKI EKOLOGICZNEJ. Zasady polityki ekologicznej: Zasady finansowe: 1, zanieczyszczający płaci (PPP-3xP),2. zanieczyszczający płacą,3.użytkownik płaci, 4,poszkodowany płaci, zasady pozafinansowe: 5,zasado przezorności, 6 zasada pomocniczości, Zanieczyszczający płaci: zasada 3xP, wprowadzę na w 1992 r. Zasada PPP jest to najbardziej znana wskazówka dla polityki środowiskowej. W użyciu znajduje się przynajmniej 2 definicje tej zasady. 1 -W szerszym znaczeniu zanieczyszczający jest odpowiedzialny finansowo za wszelkie szkody które wynikają, z jego działalności bez względu na to czy działalność ta Jest zgodna z prawem czy nie, 2-W węższym znaczeniu zanieczyszczający jest finansowo odpowiedzialny jest za przestrzeganie wszystkich wymagań w zakresie ochrony środowiska jakie są ustanawiane przez odpowiednie władze. Nawet ta skromniejsza interpretacja zasady jest trudna do zastosowania w praktyce. Alternatywna zasada to zasada niedotowania zanieczyszczających. Istnieją jednak uznawane wyjątki od tej zasady. Na ogół akceptuje się sytuację gdy dotuje się zanieczyszczających by mogli sprostać wymaganiom ochrony środowiska. Muszą być jednak spełnione 3 warunki: a, dotacja nie wprowadza znaczących zaburzeń w handlu międzynarodowym i inwestycjach (w społecznie uzasadnionych przypadkach tylko),b, pozbawione dotacji przemysły przeżywałyby poważne trudności, c. dotacja dotyczy wyłącznie dokładnie zdefiniowanego okresu przejściowego i problemów społeczno-gospodarczych. Motywem zasady 3xP nie jest zasada sprawiedliwości ani też odpowiedziatn, ani też nie może być utożsamiana z opodatkowaniem. Chodzi wyłącznie o określenie na jakim etapie produkcji, wymiany i konsumpcji najlepiej jest uwzględnić koszt ingerencji w środowisko. W Polsce funkcjonuje system opłat ekologicznych- koszt ingerencji w środowisko na etapie produkcji dla przedsiębiorstwa. Zanieczyszczający płacą: Stosowana jest wtedy kiedy ścisłe ustalenie odpowiedzialności finansowej danego „truciciela" jest niemożliwe lub niepraktyczne. Truciciele są obciążeni mniej więcej proporcjonalnie do skali wykorzystywania środowiska by gromadzić fundusze publiczne na wsparcie działalności ochronnej. Użytkownik płaci: Użytkownik płaci za korzystanie z pewnego urządzenia i to urządzenie jest zwykle samowystarczalne finansowo i nie jest dotowane np. korzystanie z oczyszczalni ścieków, wysypiska śmieci. Wyjątki - zróżnicowane opłaty za pobieranie wody od osób fizycznych i przedsiębiorstw przemysłowych. Poszkodowany płaci:

W sytuacji gdy poszkodowany dotuje „truciciela" aby zaprzestał zanieczyszczenia środowiska. Zasada przezorności: Jest to ustanowienie minimalnych standardów bezpieczeństwa w przypadku technologii i materiałów z nie do końca poznanym wpływie na środowisko. W Polsce jest nierozwinięty system ubezpieczeń ekologicznych w porównaniu z krajami wysokorozwiniętymi. Zasada pomocniczości: Postulat wywodzący się z uwarunkowań ekonomicznych i społecznych. Jest to zasada decentralizacji, czyli narzędzia polityki ekonomicznej powinny być określone przez najniższy szczebel decyzyjny odpowiedni dla danego problemu.

 

8. WYJAŚNIJ W JAKI SPOSÓB REALIZOWANE JEST W PRAKTYCE i CO OZNACZA ZASADA POLITYKI EKOLOGICZNEJ ZANIECZ. PŁACI.

Zanieczyszczający płaci: zasada 3xP,wprowadzona w 1992r. Zasada PPP jest to najbardziej znana wskazówka dla polityki środowiskowej. W użyciu znajduje się przynajmniej 2 definicje tej zasady. 1 -W szerszym znaczeniu zanieczyszczający jest odpowiedzialny finansowo za wszelkie szkody które wynikają, z Jego działalności bez względu na to czy działalność ta jest zgodna z prawem czy nie. 2-W węższym znaczeniu zanieczyszczający jest finansowo odpowiedzialny Jest za przestrzeganie wszystkich wymagań w zakresie ochrony środowiska Jakie są ustanawiane przez odpowiednie władze. Nawet ta skromniejsza interpretacja zasady jest trudna do zastosowania w praktyce. Alternatywna zasada to zasada nie dotowania zanieczyszczających. Istnieją jednak uznawane wyjątki od tej zasady. Na ogół akceptuje się sytuację gdy dotuje się zanieczyszczających by mogli sprostać wymaganiom ochrony środowiska. Muszą być jednak spełnione 3 warunki: a. dotacja nie wprowadza znaczących zaburzeń w handlu międzynarodowym i inwestycjach (w społecznie uzasadnionych przypadkach tylko),b. pozbawione dotacji przemysły przeżywałyby poważne trudności, c. dotacja dotyczy wyłącznie dokładnie zdefiniowanego okresu przejściowego i problemów społeczno-gospodarczych. Motywem zasady 3xP nie jest zasada sprawiedliwości ani też odpowiedział., ani też nie może być utożsamiana z opodatkowaniem. Chodzi wyłącznie o określenie na jakim etapie produkcji, wymiany i konsumpcji najlepiej jest uwzględnić koszt ingerencji w środowisko. W Polsce funkcjonuje system opłat ekologicznych- koszt ingerencji w środowisko na etapie produkcji dla przedsiębiorstwa.

9.TEORETYCZNE PODSTAWY WALORYZACJI (wyceny) ZASOBÓW NATURALNYCH.

Znaczna część zasobów naturalnych stanowi integralne dobra wspólne, które nie są przedmiotem obrotu rynkowego, nie mają ceny rynkowej. Jest to problem złożony i w kwestii waloryzacji zasobów naturalnych istnieją 2 punkty widzenia: 1-podważający oczywistość wyceny zasobów naturalnych zakłada się, że zasobami można racjonalnie gospodarować bez ich waloryzacji, 2. waloryzacja jest bezwzględnie konieczna po to, aby nimi racjonalnie gospodarować. Kwestią sporną jest natomiast jak należy tej waloryzacji dokonywać. Jeżeli istnieje jakiś układ preferencji względem poszczególnych zasobów to można im nadać cenę. Zasoby są ograniczone i powinny być alokowane stosownie do ich względnej wyceny. Teoria ekonomii wykształciła cztery podejścia do kwestii waloryzacji zasobów nierynkowych:

1. teoremat preferencji indywidualnych-wyrasta z założenia, że jeśli ludzie mają jakieś preferencje w stosunku do zasobów oznacza to, że nadają im określone znaczenie czyli wartościują je. Zasoby naturalne otrzymują cenę ponieważ są zdolne „produkować" dobra i usługi za które ludzie są gotowi zapłacić. Zasób wart jest tyle ile ktoś jest gotów za niego zapłacić(zasada subiektywnej teorii cen), 2. teoremat hedonistyczny-celem działalności człowieka Jest zaspokojenie Jego przyjemności. Wyrasta z filozofii hedonistycznej w myśl której człowiek dąży do skorzystania z dóbr i za przyjemność tę Jest gotów zapłacić określoną cenę. Jest podstawą wycen nieruchomości i zasobu takiego np, jak ziemia. 3.teoremat wycen warunkowych-odwołuje się do badań socjologicznych nad zachowaniem się ludzi w sytuacjach hipotetycznego rynku dóbr. Istotą tej metody jest poznanie indywidualnych ocen respondentów oraz ich reakcji na wzrost lub spadek jakości pewnego dobra w warunkach hipotetycznego rynku, 4.teoremat kosztu alternatywnego-wychodzi z założenia, że każdy wybór wymaga rezygnacji z czegoś, gdyż zawsze działamy w ramach ograniczonego budżetu. Najcenniejsza jednostka, z której jesteśmy gotowi zrezygnować aby osiągnąć inne dobro wyznacza jego koszt alternatywny- Istotę tych podejść dałoby się sprowadzić do jednego stwierdzenia - zasób wart jest tyle ile nabywcy gotowi są za niego zapłacić biorąc pod uwagę swoje preferencje w ramach danego budżetu.

10.TEOREMAT PREFERENCJI INDYWIDUALNYCH i WARTOŚCI HEDONISTYCZNYCH W WYCENIE ZASOBÓW NATURALNYCH

Teoremat preferencji indywidualnych; wyrasta z założenia, że jeśli ludzie mają jakieś preferencje w stosunku do zasobów oznacza to, że nadają im określone znaczenie czyli wartościują Je. Zasoby naturalne otrzymują cenę ponieważ są zdolne „produkować" dobra i usługi za które ludzie są gotowi zapłacić. Zasób wart jest tyle ile ktoś jest gotów za niego zapłacić(zasada subiektywnej teorii cen). Teoremat hedonistyczny: celem działalności człowieka jest zaspokojenie jego przyjemności. Wyrasta z filozofii hedonistycznej w myśl której człowiek dąży do skorzystania z dóbr i za przyjemność tę jest gotów zapłacić określoną cenę. Jest podstawą wycen nieruchomości i zasobu takiego np. jak ziemia. Istotę tych podejść dałoby się sprowadzić do Jednego stwierdzenia - zasób wart jest tyle ile nabywcy gotowi są za niego zapłacić biorąc pod uwagę swoje preferencje w ramach danego budżetu.

11. ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ EKOLOGICZNYCH ZWIĄZANE Z CZYNNIKAMI ROZWOJU GOSPODARCZEGO.

Źródła zagrożeń związane z czynnikami rozwoju gospodarczego 1.zagrożenia geograficzno- demograficzne: -wzrost liczby ludności, -urbanizacja, -uprzemysłowienie (strefy ekologicznie zagrożone Śląsk) -rozwój gałęzi przemysłów ekologicznie agresywnych, -nasilenie transportu samochodowego. 2-zagrożenia techniczno-ekonomiczne (przyczyny technogenne), w tym: a-techniczne: -stosowanie przestarzałych technologii oraz produkcja wyrobów przemysłowych nie spełniających wymogów ochrony środowiska, -nieuwzględnienie wymagań ekologicznych przy stosowaniu techniki w działalności gospodarczej (emisja hałasu przez urządzenia), - zbytniej uciążliwości dla otoczenia niektórych wyrobów powszechnego użytkowania (samochody, detergenty), b-ekonomiczne: -niewłaściwa alokacja zasobów wynikająca z przyjętego rachunku ekonomicznego, który nie uwzględniał kosztów reprodukcji środowiska, niewłaściwa orientacja celów rozwojowych, co prowadzi do powstania struktury gospodarki niekorzystnej z ekologicznego punktu widzenia. 3, zagrożenia kulturowo-społeczne: -kierunki rozwoju i charakter potrzeb indywidualnych, -poziom konsumpcji, -charakter historycznie ukształtowanych norm kulturowych l przyzwyczajeń, -stopień ekologicznego zdyscyplinowania społeczeństwa, czyli świadomość ekologiczna.

12. TECHNICZNO-EKONOMICZNE PRZYCZYNY ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA

Techniczno-ekonomiczne, (przyczyny technogenne) W tym 1.techniczne: -stosowanie przestarzałych technologii oraz produkcja wyrobów przemysłowych nie spełniających wymogów ochrony środowiska,-nieuwzględnienie wymagań ekologicznych przy stosowaniu techniki w działalności gospodarczej (emisja hałasu przez urządzenia), -zbytniej uciążliwości dla otoczenia niektórych wyrobów powszechnego użytkowania (samochody, detergenty) 2.ekonomiczne: -niewłaściwa alokacja zasobów wynikająca z przyjętego rachunku ekonomicznego, który nie uwzględniał kosztów reprodukcji środowiska, -niewłaściwa orientacja celów rozwojowych, co prowadzi do powstania struktury gospodarki niekorzystnej z ekologicznego punktu widzenia.

 

13. pojęcie STRAT EKOLOGICZNYCH i iCH KLASYFIKACJA ZE względu NA ZAKRES i CHARAKTER ODDZIAŁYWANIA.

Występowanie zanieczyszczeń i degradacji środowiska jest przyczyną strat gospodarczych - straty wymierne-wyrażone w pieniądzu, 2-społecznych- niemierzalnych i trudno mierzalnych związanych z warunkami pracy i wypoczynku. Straty ekologiczne: Strata gospodarcza jest to społecznie zbędne zużycie czynników wytwórczych w wyniku nieracjonalnego gospodarowania, w tym ubytek środków rzeczowych oraz zmniejszenie zasobów i walorów środowiska nie dających efektu gospodarczego. W ujęciu makroekonom, wyróżnia się: -straty bezpośrednie w postaci ubytków zasobów naturalnych, -pośrednie wyrażone w dodatkowych nakładach na walkę ze skażeniem środowiska. W ujęciu mikroekonom: -straty pośrednie to dodatkowe nakłady na redukcję skutków zanieczyszczeń stanowiące element kosztów własnych. Ze względu ma zakres i charakter ekonomiczny straty powstała w wyniku działalności gospodarczej można podzielić na: 1.straty wynikające z pogorszenia zdrowia ludności (renty, zasiłki chorobowe)-wymierne straty, 2. straty biologiczne powstałe w środowisku przyrodniczym (niewymierne straty, przyrost drzewostanu na obszarze Śląska jest 50% mniejszy niż w innych rejonach kraju), 3. straty wynikające z ubytku wsadu materiałowego na skutek emisji do otoczenia (technologie odpadowe, na świecie nie udało się wytworzyć technologii bezodpadowych), 4. straty wynikające z korzystania ze skażonych elementów środowiska oraz z deficytu zasobów naturalnych, 5. straty w majątku trwałym na skutek oddziaływania zanieczyszczeń (spowodowane korozją, skraca użytkowanie urządzeń, metali, przyspieszona jest amortyzacja budynków na Śląsku o około 20%), 6. straty niewymierne społeczne (zeszpecenie krajobrazu).

15. METODY WYCENY STRAT EKOLOGICZNYCH. WYMIEŃ l KRÓTKO OPISZ.

Metody wyceny strat ekologicznych. Z punktu widzenia ekonomicznego wycena strat ekologicznych ma duże znaczenie. 1. Metoda obliczeń bezpośrednich- polega na wycenie strat wyrażonych w jednostkach naturalnych. Określa się źródła, czas wymiany i porównuje się ze stanem bazowym. Stosuje się ją w wycenie strat gospodarczych spowodowanych; -korozją maszyn i urządzeń, -utratą surowców i materiałów, -zmniejszenie produkcji, - strat typu społecznego np. absencja chorobowa, koszty utrzymania czystości, straty w lasach, 2. Metody pośrednie: a) restrukcyjna/** restytucyjna (szacunkowa): wychodzi z założenia ze straty spowodowane zanieczyszczeniem środowiska są równe nakładom, jakie należy ponieść na likwidację tych strat i przywrócenie równowagi środowiska. Wady metody: -oderwanie szacunku od strat rzeczywistych i zawyżanie ocen, -metoda szacunkowa pośrednia, -nie zawsze jest możliwa, ponieważ są straty niemożliwe do naprawienia. b)metoda substytucyjna; stosowana wtedy, gdy nastąpiła utrata określonego elementu środowiska. Miernikiem strat są koszty pozyskania utraconego elementu w innym miejscu lub koszty budowy i eksploatacji urządzeń mogących spełniać identyczne funkcje, c) metoda wskaźnikowa: polega na wykorzystaniu wskaźników jednostkowych opracowanych w toku doświadczeń i badań empirycznych. Najczęściej stosowane są 2 rodzaje uogólnień: -obliczanie średniego wzrostu wysokości badanych start w relacji do wzrostu zanieczyszczeń, -określenie strat ogólnych w skali kraju, których wielkość Jednostkowa (na Jednostkę powierzchni) stanowi podstawę do obliczeń szczegółowych na wybranych obszarach.

 

16. POŚREDNIE METODY WYCENY START EKOLOGICZNTCH I ICH ZASTĘPOWANIE.

Metody pośrednie Metody pośrednie: a) restytucyjna (szacunkowa): wychodzi z założenia ze straty spowodowane zanieczyszczeniem środowiska są równe nakładom, jakie należy ponieść na likwidację tych strat i przywrócenie równowagi środowiska Wady metody: -oderwanie szacunku od strat rzeczywistych i zawyżanie ocen, -metoda szacunkowa pośrednia, -nie zawsze jest możliwa, ponieważ są straty niemożliwe do naprawienia. b)metoda substytucyjna, stosowana wtedy, gdy nastąpiła utrata określonego elementu środowiska. Miernikiem strat są koszty pozyskania utraconego elementu w innym miejscu lub koszty budowy i eksploatacji urządzeń mogących spełniać identyczne funkcje, c) metoda wskaźnikowa: polega na wykorzystaniu wskaźników jednostkowych opracowanych w toku doświadczeń i badań empirycznych. Najczęściej stosowane są 2 rodzaje uogólnień: -obliczanie średniego wzrostu wysokości badanych start w relacji do wzrostu zanieczyszczeń, -określenie strat ogólnych w skali kraju, których wielkość jednostkowa (na jednostkę powierzchni) stanowi podstawę do obliczeń szczegółowych na wybranych obszarach.

 

17. ELEMENTY SYSTEMU OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE.

Składa się z 4 podstawowych elementów: 1. Instrumenty techniczno-organizacyjne: a)zmiany technologii, b)zmiany paliw, c)urządzenia ochronne. d)system rejestracji stany środowiska, 2.środki prawno-administracyjne: a) ustawy, przepisy wykonawcze, takie jak rozporządzenia, zarządzenia, nakazy, zakazy, sankcje. Obejmują one organizowanie przestrzeni życiowej człowieka (zagospodarowanie przestrzenne strefy ochronne, normatywy urbanistyczne), b) ochrona przyrody (ochrona gatunków, tworzenie parków narodowych i krajobrazowych), c) ochrona prawna przed zanieczyszczeniem poszczególnych elementów środowiska, d)normatywne zasady gospodarki ad pad a mi-środki prawno-administracyjne: -środki administracyjno-prawne wyznaczają zakres działania innych grup środków, -określają organizację urzędów i służb ochrony środowiska oraz definiują normy prawne, 3. Instrumenty ekonomiczne: 1 -opłaty ekologiczne: a)koncesyjne (poszukiwanie i wydobycie kopalin, zezwolenia wodno-prawne, wykorzystywanie do transportu wodnego wód), b)opłaty emisyjne (za wprowadzenie zanieczyszczeń do powietrza, za składowanie odpadów, za odprowadzanie ścieków, za usuwanie drzew i krzewów, za przejmowanie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne, opłata za pobór wody), c)opłaty administracyjne, d) opłaty depozytowe, e)opłaty produktowe. (w Polsce nie występują e i d), 2- kary ekologiczne: a) za przekraczanie norm emisji zanieczyszczeń, b) za nieprzestrzeganie przepisów, 3-subwencje: a) ulgi podatkowe, b) preferencyjne zasady kredytowania, pożyczki, c)dotacje i darowizny, d) Inne (ubezpieczenia, depozyty, podatki ekologiczne, handel uprawnieniami do emisji zanieczyszczeń) 4. system kontroli i monitoring środowiska oraz badania naukowe- opracowywanie standardów środowiska, prace badawcze i naukowe). System ochrony środowiska to system wzajemnie powiązanych uzależnień - dobrze funkcjonuje w całości.

 

 

18. ŚRODKI ORGANIZACYJNO-TECHNICZNE OCHRONY ŚRODOWISKA (PODAĆ PRZYKŁADY)

1.Zmiany technologiczne mają na celu: -zmniejszenie zużycia surowców, energii i wody oraz emisję zanieczyszczeń na jednostkę produkcji- polutogenność gospodarki -emisja zanieczyszczeń na Jednostkę produkcji. Mają one ponadto na celu zastępowanie technologii brudnych technologiami czystymi, materiałooszczędnymi. Brudne technologie to takie, które zużywają dużo surowców i materiałów, emitują dużo odpadów. Korzyści: mniejsze koszty bieżące związane z użytkowaniem środowiska oraz niższe koszty związane z zakupem surowców i materiałów- 7-12% kosztów produkcji dla przedsiębiorstw związanych jest z opłatami ekologicznymi. W dużych państwach istnieją całe struktury organizacji zajmujące się ochroną środowiska np. - w zakładach Azotowych w Puławach (tu przekazano ogromne środki na ochronę środowiska) Nawet niewielkie państwo ma obowiązki ustawowe w zakresie racjonalnego gospodarowania środowiska. W Polsce np. rezygnacja z uciążliwych aparatów typu farby, lakiery, a) Zmiany technologii to także przyjmowanie w ocenie inwestycyjnej projektu 20-letniego cyklu funkcjonowania uciążliwego zakładu (po tym okresie konieczny jest jego remont kapitalny bądź zmiana lokalizacji zakładu-zamian a przestarzałego cyklu na nowy), b) Zmiany technologii to także zmiany asortymentowej struktury produkcji przemysłowej w celu eliminacji szkodliwych lub uciążliwych produktów (np. wycofywanie freonów), szkodliwe preparaty chemii w rolnictwie (zatruwanie wód), wycofywanie detergentów, azbestu, DDT, c) Eliminowanie produkcji uciążliwej na obszarach gęsto zaludnionych (tendencja do wyprowadzania dużych zakładów produkcyjnych 2 miast, poza skupiska ludzkie). 2.Zmiany paliw a) zmiana paliw w transporcie (w latach 90-tych popularny transport kołowy, od 1995 zakaz rejestrowania samochodów bez katalizatorów), prowadzi się prace badawczo-rozwojowe jeśli chodzi o paliwa odnawialne-zboża, rzepak-stosowane jako domieszka do paliw lub jako samo paliwo, b) zmiana energetyki polskiej z energii węglowej-jest zaliczana do brudnych- wysoko zasiarczony węgiel-3% a dopuszczalne jest -1% Trzeba ten węgiel uzdatniać, 40% energii z węgla wykorzystujemy, natomiast 60% tracimy-powstają hałdy. Woda +kwas siarkowy =kwaśny deszcz-niszczy lasy, grunty, budynki. Około 90% energetyki w Polsce pochodzi z węgla, inne kraje mają energię atomową, wykorzystują energię przepływu wód, wiatru, energię słoneczną-są to alternatywne źródła energii. Prace idą w kierunku nowych metod spalania węgla, tam gdzie można węgiel zastępuje się gazem, prądem. 3. Urządzenia ochronne: Są to środki techniczne zapewniające ochronę środowiska w warunkach niedostatecznego rozwoju technologii bezodpadowych, urządzenia neutralizujące skutki emisji do otoczenia : - urządzenia odpylające, - maszyny do przetwarzania odpadów. Ograniczenia tych inwestycji to; -wysokie koszty, 4. System kontroli l rejestracji technologicznej obejmuje: -ocenę źródła zakłóceń i ogłaszanie stanu alarmowego, -określanie prognoz dopuszczalnych zanieczyszczeń, -prognozowanie zmian stanu środowiska, -ocena urządzeń ochronnych i produkcyjnych. Tego typu działania podejmują władze wojewódzkie i wojewoda Jest odpowiedzialny za stan środowiska w określonym województwie.

 

19. ŚRODKI ADMINISTRACYJNO-PRAWNE OCHRONY ŚRODOWISKA.

Środki prawno-administracyjne: a) ustawy, przepisy wykonawcze, takie jak rozporządzenia, zarządzenia, nakazy, zakazy, sankcje Obejmują one organizowanie przestrzeni życiowej człowieka (zagospodarowanie przestrzenne strefy ochronne, normatywy urbanistyczne), b)ochrona przyrody (ochrona gatunków, tworzenie parków narodowych i krajobrazowych), c) ochrona prawna przed zanieczyszczeniem poszczególnych elementów środowiska, d)normatywne zasady gospodarki odpadami-środki prawne- administracyjne: -środki administracyjno-prawne wyznaczają zakres działania innych grup środków, -określają organizację urzędów i służb ochrony środowiska oraz definiują normy prawne. Przepisy adm-prawne nakładają na przedsiębiorstwa obowiązki w sferze ochrony środowiska, obejmują: 1-obowiązek racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi, polega on na korzystaniu z zasobów tylko w zakresie uzasadnionym interesem społecznym, przy ocenie, którego uwzględnia się rachunek ekonomiczny i poza gospodarcze znaczenie tych zasobów,2-obowiązek przestrzegania norm dopuszczalnych obciążeń środowiska indywidualnie ustalonych dla danego podmiotu lub urządzeń, którymi on się posługuje,3-obowiązek prowadzenia pomiarów uciążliwości przenikających do środowiska, 4-obowiązek budowania lub instalowania oraz zapewnienia sprawnego funkcjonowania i ciągłej eksploatacji urządzeń chroniących środowisko-jeden z najważniejszych obowiązków, 5 - obowiązek stosowania technologii i rozwiązań technicznych stwarzających jak najmniejsze zagrożenie dla środowiska w szczególności w technologii mało i bezodpadowych, 6-obowiązek przywracania środowiska do stanu właściwego, 7-obowiązek zapewnienia ekologicznego bezpieczeństwa wyników działalności produkcyjnej, dotyczy to: wytwarzania maszyn i urządzeń technicznych, paliw, produkcja wszystkich dóbr produkcyjnych i konsumpcyjnych, 8-obowiązek przedstawiania na żądanie właściwego organu oceny oddziaływania na środowisko, 9-obowlązek dbałości o walory przyrodnicze i krajobrazowe środowiska. (1. normy regulująca zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz reprodukcje roślin i zwierząt oraz kompleksów przyrodniczych l ekosystemów, 2, system norm prawnych regulujących zasady prowadzenia gospodarki leśnej, 3. system norm prawnych regulujących zasady ochrony gruntów rolnych i leśnych. 4. ustanowienia urzędowego wykazu odpadów niebezpiecznych, których nie można sprowadzać do kraju, 5. wprowadzenie obowiązku stosowania niektórych polskich norm, co w konsekwencji powoduje eliminowanie produktów o właściwych parametrach z punktu widzenia ochrony środowiska ).

20. WYMIEŃ EKONOMICZNE INSTRUMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA (występująca w Polsce).

1.Opłaty ekologiczne -źródła przychodów. to: opłaty za emisje zanieczyszczeń i odprowadzanie ścieków, opłaty za usuwanie drzew i krzewów. Podstawowy instrument, 2. podatki, 3. subwencje 4. systemy depozytowe, 5. rynki uprawnień, 6. zabezpieczenia ekologiczne, 7. bodźce finansowe dla egzekucji prawa.

21. ISTOTA OPŁAT EKOLOGICZNYCH l ICH FUNKCJE.

Istota opłat ekologicznych: Teoretyczne uzasadnienie opłat ekologicznych wynika z koncepcji kosztów zewnętrznych oraz internalizacji tych kosztów (internalizacja to przenoszenie zewnętrznych kosztów działalności przedsiębiorstw do rachunku kosztów ich własnych) za pomocą tzw. „optymalnego podatku **Pigou" Efekty zewnętrzne działalności gospodarczej w postaci zanieczyszczeń środowisk* i strat gospodarczych z tego tytułu aa wynikiem niedoskonałości rynku w zakresie jego funkcji alokacyjnych i można je usunąć w drodze interwencji państwa za pomocą metod administracyjno-prawnych i ekonom. Podatek Pigou oznacza opodatkowanie sprawcy zanieczyszczeń zgodnie z zasadą: „zanieczyszczający płaci" (100% równowartości strat w środowisku - jest to ideał, ale trudno osiągalny) w wysokości kosztów krańcowych osiągnięcia celów polityki ekologicznej bądź w wysokości równej stratom w środowisku w calu stworzenia rekompensaty dla ofiar emisji. Opłata ekologiczna jest to coś w rodzaju quasi ceny -odpowiedzialność finansowa emitentów, resztę kosztów ponosi cale społeczeństwo. Podatek ekologiczny typu podatku Pigou wpływa na poprawę efektywności gospodarowania poprzez tzw. podwójną dywidendę: 1- obniżenie emisji zanieczyszczeń i strat ekologicznych, 2- zmniejszenie obciążenia podatkowego pracy i kapitału w sferze pozaekologicznej. Opłaty: 1. za emisję zanieczyszczeń do powietrza (główne źródło dochodów), 2, za odprowadzanie ścieków, 3. za wykorzystywanie gruntów ornych i leśnych, 4. za usuwanie drzew l krzewów zaletą do gatunku drzewa i grubości pnia na wysokości 130 cm., (od 8,5 do 1730 zł - olcha, topola żalem, nielegalnie wyciętego drzewa). Użytkownicy ponoszą część skutków strat i opłat.

23. NA CZYM POLEGA FUNDUSZ0WA FUNKCJA OPŁAT EKOLOGICZNYCH.

1. funduszowa - pozwala na gromadzenie środków z różnych źródeł (pozabudżetowych) związanych z ochroną środowiska, (fundusze ekologiczne: F. Ochr. Środow. i Gosp Wodnej, F. Ochr. Gruntów Rolnych, F. Leśny, F, Rekultywacji, F. Szkód Górniczych., Inne źródła: fundacje, Ekofundusz- konwersja długu zagranicznego-umorzenie zadłużenia jednak te pieniądze trzeba przeznaczyć na ochronę środowiska-jest to ekokonwersja, pomoc zagraniczna- np, z Banku Światowego, pozostałe wpływy i dochody z FOŚiGW) 

24. NA CZYM POLEGA BODŹCOWA FUNKCJA OPŁAT EKOLOGICZNYCH.

Bodźcowa - zachęca do podejmowania działań o charakterze ochronnym. Obecnie system ten wymaga zmian. W Polsce opłaty te spełniają różnorodne zadania, z których najważniejsze można określić jako funkcje bodźcowe (motywacyjne) oraz funkcje gromadzenia środków finansowych na ochronę środowiska, tzn. funkcje funduszowe (dystrybucyjne). Uogólniając, można stwierdzić, Ze wśród specjalistów panuje zgodność, iż podstawowym zadaniem opłat i innych instrumentów ekonomicznych polityki ekologicznej powinno być wymuszanie i stymulowanie przedsięwzięć ochronnych, a Instrumenty te powinny zapewniać minimalizację społecznych kosztów ochrony środowiska, Preferowanie funkcji bodźcowych znajduje w krajach rozwiniętych odzwierciedlenie nie tylko we wprowadzaniu opłat ekologicznych, gromadzonych przez fundusze celowe, lecz także podatków ekologicznych odprowadzanych do budżetu oraz zastępowaniu opłat przez tzw. uprawnienia zbywalne. Natomiast w Polsce, a także w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej głównym zadaniem opłat ekologicznych jest gromadzenie środków finansowych W celu wspomagania przedsięwzięć chroniących środowisko. Wprawdzie urynkowienie gospodarki przyniosło wreszcie wdrożenie zasady samofinansowania rozwoju gospodarczego, a w polityce ekologicznej zasady "zanieczyszczający płaci" oraz próby adaptacji innych rozwiązań Zachodnioeuropejskich, to jednak pierwszoplanowymi pozostają nadal - przynajmniej w najbliższych latach -funduszowe funkcje opłat ekologicznych, Wśród ekonomistów istnieje zgoda, co do tego, ze alokacja czynników produkcyjnych jest bardziej efektywna, jeżeli uwzględni się zjawiska zewnętrzna przy podejmowaniu prywatnych decyzji gospodarczych. Integracja taka następuje prze; obłożenie korzystania z zasobu naturalnego (czynnika produkcji, jakim jest "środowisko") ceną ukrytą w postaci opłaty o charakterze ekologicznym. Ta zgoda wśród ekonomistów-teoretyków nie znalazła dotychczas właściwego przeniesienia do polityki gospodarczej, mimo Ze korekt? dotyczącą kosztów zewnętrznych może w praktyce wprowadzić tylko państwo widzialna ręka") za pomocą nakazów i zakazów lub poprzez cenę (np. opłaty ekologiczne lub zbywalne zezwolenia na emisję). Opłaty za emisję zanieczyszczeń wprowadzono w Polsce stosunkowo wcześnie, gdyż już w latach 70-tych. Ich bodźcowe oddziaływanie było jednak znikome z powodu niskiego poziomu stawek oraz dyrektywnego systemu zarządzania, który nie motywował do obniżki kosztów. Na początku lat 90-tych obydwie te przeszkody zostały w dużym stopniu usunięte, gdyż w zasadniczy sposób podniesiono realną wysokość stawek opłat oraz zreformowano system zarządzania, przywracając mechanizmy rynkowe. Co do wysokości opłat, to w praktyce gospodarczej okazuje się, że wyznaczenie ich na poziomie kosztów krańcowych (strat ekologicznych) jest, na ogół mało realne nie tylko z powodu trudności rachunkowych, lecz także ze względu na dużą wysokość stawek, które należałoby wprowadzić. Ocenia się bowiem, że niektóre obecna stawki należałoby zwiększyć 6-8-krotnie. Dlatego w warunkach polskich można przyjąć, że zrównanie opłat ze stratami ekologicznymi uznaje się za model docelowy (dzięki spadkowe) emisji zadanie to niedługo powinno okazać «się łatwiejsze). Obecnie proporcje stawek opłat ekologicznych są oparte na wskaźnikach toksyczności, ale ich poziom minimalny - ze względu na wymóg motywacyjności - powinien przewyższać przeciętne koszty jednostkowe oczyszczania l usuwania zanieczyszczeń. Są zresztą w tej dziedzinie podejmowane próby dostosowawcze, a także są prowadzone działania informacyjne typu "bardziej się opłaca budować oczyszczalnie ścieków niż płacić opłaty i kary za Ich odprowadzanie".

 

25. PODZIAŁ EKOLOGICZNYCH INSTRUMENTÓW OCHRONY ŚRODOWISKA WG ICH MIEJSCA W SYSTEMIE FINANSOWYM przedsiębiorstwa.

Według miejsca w systemie finansowym przedsiębiorstwa: 1) instrumenty pośrednie działające prze; koszty l przychody. Elementy kosztów: - koszty funkcjonowania urządzeń ochronnych, -opłaty ekologiczne (w Polsce zanieczyszczający płaci na etapie produkcji), -podatek od nieruchomości służących ochronie środowiska, -odsetki od kredytów i pożyczek zaciągniętych na realizacje przedsięwzięć ochronnych, wydatki na prace badawczo-rozwojowe i doświadczalne. Elementy przychodów, działają; -zwolnienia z podatku VAT lub jego niższy wymiar, -zwolnienia z opłat celnych i narzutów ekologicznych, -dotacje przedmiotowe. 2) instrumenty oddziałujące bezpośrednio na dochody przedsiębiorstw, -kary ekologiczne, -odszkodowania, -ulgi i zwolnienia podatkowe.

26. 0BOWIĄZKI PODMIOTÓW GOSPODARUJĄCYCH W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA

a) obowiązek racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi. Polega on na: - korzystaniu z zasobów tylko w zakresie uzasadnionych interesem społecznym przy ocenie którego uwzględnia się zarówno rachunek ekonomiczny jak i pozagospodarcze znaczenie tych zasobów, -zapewnieniu pierwszeństwa przedsięwzięciom umożliwiającym oszczędne korzystanie z zasobów, - niepogarszanie stanu środowiska, b) obowiązek przestrzegania norm dopuszczalnych obciążeń środowiska indywidualnie ustalonych dla danego podmiotu lub urządzeń, którymi on się posługuje (np. dla urządzenia emitującego hałas), c) obowiązek prowadzenia pomiarów uciążliwości przenikających do środowiska, d), obowiązek budowania lub Instalowania oraz zapewnienia sprawnego funkcjonowania i ciągłej eksploatacji urządzeń ochronnych środowiska (jeden z najważniejszych obowiązków dla podmiotów gospodarczych) e)obowiązek stosowania technologii i rozwiązań technologicznych stanowiących jak najmniejsze zagrożenia dla środowiska w szczególności technologii mało- i bezodpadowych, f) obowiązek przywracania zdegradowanych elementów środowiska do stanu właściwego, g) obowiązek zapewnienia ekologicznego bezpieczeństwa wyników działalności produkcyjnej (b, ważny), dotyczy to zwłaszcza wytwarzania paliw, ale też dóbr konsumpcyjnych, wyrobów chemicznych, h) obowiązek przedstawiania na żądanie właściwego organu oceny oddziaływania na środowisko, (takie kompetencje ma wojewoda), i) obowiązek dbałości o walory przyrodnicze i krajobrazowe środowiska

 

27. PODZIAŁ EKONOMICZNYCH INSTRUMENTÓW ZE względu NA CHARAKTER ICH ODDZIAŁYWANIA (PODAĆ PRZYKŁADY).

Ze względu na Charakter oddziaływania instrumenty ochrony środowiska można podzielić na: 1, prewencyjne:- opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i wprowadzanie w nim zmian, 2. stymulacyjne: -dotacje i subwencje budżetowe, -ulgi podatkowe i celne, -preferencyjne warunki kredytowania, -działalność funduszy i fundacji ekologicznych, 3. represyjne: -kary za nieprzestrzeganie wymogów ochrony środowiska, -odszkodowania.

 

28. NOWE RYNKOWE INSTRUMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA.

W najbliższej przyszłości -wzorem krajów zachodnich - przewiduje się, Po pierwsze, wprowadzenie opłat produktowych. płaconych przez użytkowników. Gotowy już projekt narzutu do ceny paliw z tytułu zasiarczenia został jednak wstrzymany w ramach przedsięwzięć antyinflacyjnych, co jest krytykowane przez ruch ochrony środowiska. Po drugie, projektuje się ograniczenie naliczania kar jedynie do przypadków awaryjnych (dotychczas obowiązują kary za każde przekroczenie norm, nawet, jeśli jest ono systematyczne) i wstrzymanie działalności przedsiębiorstwa, gdy stale przekracza normy. Nie można, bowiem dopuszczać do przekraczania norm zanieczyszczania środowiska nawet za cenę specjalnych opłat i kar ekologicznych. Postuluje się także rozszerzenie lub wprowadzenie: -zróżnicowań podatkowych i celnych prowadzących do większego obciążenia towarów o niekorzystnym wpływie na środowisko (np., samochodów bez katalitycznych dopalaczy węglowodorów, benzyny ołowiowej) lub nie mających atestów ekologicznych. Sprawą pilną jest przywrócenie ulg podatkowych z tytułu inwestycji proekologicznych, -depozytów w obrocie towarami, substancjami i opakowaniami szczególnie uciążliwymi dla środowiska oraz tzw. zastawów ekologicznych, czyli kaucji płaconych przed podjęciem działalności związanej z ryzykiem awarii (np. transportu niebezpiecznych chemikaliów) lub katastrofy, w przypadku wystąpienia negatywnych skutków stają się one źródłem finansowania rekultywacji i odszkodowań, -uprawnień zbywalnych, czyli sprzedaży (rynku) praw do emisji zanieczyszczeń przez przedsiębiorstwa danego regionu (lub określonych branż). - systemu kompensat za szkody zdrowotne spowodowane zanieczyszczeniem środowiska. System taki funkcjonuje w Japonii od 1974 r., a w Indiach od 1990 r. Jego istota polega na stworzeniu prawnych możliwości i ekonomicznych warunków do wypłacania odszkodowań ofiarom chorób wywołanych skażeniem środowiska lub rodzinom osób zmarłych na te choroby. -Systemu rekompensat za dostosowanie się do wymogów ochrony środowiska, np. za rezygnację ze stosowania chemicznych środków ochrony roślin, -ubezpieczenia od ryzyka ekologicznego, głównie od skutków awaryjnego zanieczyszczenia środowiska. Pozytywną stroną tego instrumentu jest obligatoryjny przegląd urządzeń ochronnych przez specjalistów z agencji ubezpieczeniowej, negatywną natomiast zmniejszenie czujności przedsiębiorstw w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego.

 

30. ZALETY l WADY SYSTEMU OPŁAT EKOLOGICZNYCH.

Funkcjonujący w Polsce system opłat ekologicznych ma zarówno zalety, jak i wady. Do zalet systemu mocna zaliczyć: -spełnianie funkcji funduszowej opłat (wpływy z opłat ekologicznych w latach 1991-1996 zapewniały finansowanie około 40% nakładów na ochronę środowiska, w tym umożliwiały uruchomienie preferencyjnego kredytowania i dotowania szczególnie kapitałochłonnych przedsięwzięć ochronnych, w tym komunalnych oczyszczalni ścieków, zakładów odsiarczania węgla lub urządzeń do wychwytywania spalin), -bodźcowe oddziaływanie opłat za emisję pyłów, za wycinanie drzew i krzewów oraz za szczególne korzystanie z wód. Wśród wad istniejącego systemu opłat najczęściej wymienia się: -zbytnie skomplikowanie sposobu naliczania opłat, szczególnie za zanieczyszczanie powietrza atmosferycznego i za odprowadzanie ścieków do wód powierzchniowych lub do ziemi, -brak powiązania opłat za pobór wody z jakością ujmowanych wód powierzchniowych, a opłat za składowanie odpadów -z kosztami budowy, utrzymania i rekultywowania wysypisk, W pracach nad usprawnieniem systemu opłat wskazuje się na potrzebę: - wprowadzenia opłat produktowych od substancji, które w procesie spalania lub przetwarzania produktu są emitowane do powietrza atmosferycznego, - powiązanie opłat z normami emisji (opłaty za emisję jednostki zanieczyszczenia poniżej dopuszczalnej emisji powinny się zmniejszać proporcjonalnie do stopnia obniżenia), -wprowadzenie systemu negocjacyjnego sposobu ustalania jednostkowych stawek w ramach określonego przedziału Ich wysokości oraz określonych kryteriów zróżnicowania stawek.

 

31. INWESTYCJE OCHRONY ŚRODOWISKA l ICH RODZAJE.

Inwestycje są to nakłady na stworzenie nowych, powiększenie istniejących lub odtworzenie zużytych obiektów majątku trwałego. Stanowiące wydatki na prace budowlano-montarzowe, na zakup urządzeń i pierwszego wyposażenia nie zaliczanego do środków trwałych, na zakup licencji, szkolenie załogi itp. Inwestycje służące ochronie środowiska lub, których celem Jest ochrona środowiska można podzielić na: -inwestycje ochronne "końca fury", do których zalicza się inwestycje w całości służące środowisku; nie wpływają one na proces produkcyjny, a jedynie redukują, zanieczyszczenia powstałe w procesie produkcji, -inwestycje zintegrowane, do których zalicza się takie przedsięwzięcia, które zmieniają zależność między procesem produkcji a emisją zanieczyszczeń (stałych, ciekłych i gazowych) i w rezultacie produkcja staje się czystsza; mogą one obejmować rządzenia i procesy ochronne całkowicie zintegrowane z urządzeniami i procesami produkcji lub mogą być do nich dołączone.

 

32. źRÓDŁA FINANSOWANIA NAKŁADÓW GOSPODARCZYCH NA ochronę ŚRODOWISKA i ICH STRUKTURA.

W systemie zarządzania środowiskiem wyróżnia się następujące źródła finansowania nakładów gospodarczych (kosztów bieżących i nakładów inwestycyjnych). - środki budżetowe państwa, - fundusze celowe. -środki budżetów gmin, -środki własne jednostek gospodarczych, - środki własne ludności i środki społeczne. - środki pomocy zagranicznej. Struktura źródeł finansowania Inwestycji ochrony środowiska w Polsce: Źródła finansowania • Udział inwestycji ochrony środowiska w całości środków finansowych (w %) w roku 1995 oraz 1996. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska l Gospodarki Wodnej-20 oraz 26; Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej -15 oraz 20; Gminny F. Ochr. Środow. i Gosp. Wodnej -5 oraz 6; środki własne przedsiębiorstw (w tym zaciągnięte kredyty bankowe) -32 oraz 27; budżet gminy l miasta (w tym zaciągnięte kredyty bankowe)-18 oraz 12; budżet centralny- 5 oraz 5; fundacje i pomoc zagraniczna -5 oraz 4.

33.MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA ZADAŃ ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA ZE ŚRODKÓW WŁASNYCH JEDNOSTEK GOSPODARCZYCH (SKĄD przedsięborstwo BIERZE PIENIĄDZE NA ochronę ŚRODOWISKA).

Środki własne jednostek gospodarczych są to wydatki bieżące związane z realizacją zadań związanych z ochroną, środowiska lub z zapewnieniem funkcjonowania zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie, ponoszone ze środków bieżących tub kredytu obrotowego, oraz nakłady inwestycyjne. Nakłady inwestycyjne są ponoszone ze specjalnie wydzielonych środków inwestycyjnych (środki bezzwrotne oraz własne środki zwrotne kredyty bankowe, pożyczki, wpływy z emisji papierów wartościowych, leasingu itp.,) Środki własne na inwestycje są to specjalnie wydzielone środki, na które składają, się odpisy amortyzacyjne od majątku trwałego, część zysku przeznaczona na inwestycje, wpływy ze sprzedaży likwidowanych środków trwałych i in. Ze środków tych w pierwszej kolejności spłaca się zobowiązania kredytowa, a pozostałą część przeznacza się na realizację bieżących zadań inwestycyjnych. Kredyt jest zwrotną formą finansowania inwestycji. Udzielanie kredytów to podstawowa forma działalności banków. Na mocy umowy kredytowe] bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas wskazany w umowie określoną kwotę środków pieniężnych, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na umownych warunkach oraz do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w wyznaczonym terminie i zapłaty prowizji od przyznanego kredytu. Kredyty są udzielane na podstawie wniosku, w którym są zawarte dane, takie jak charakterystyka kredytobiorcy, kwota kredytu oraz proponowane terminy spłaty. Wnioskodawca może też zaproponować formę prawnego zabezpieczenia spłaty kredytu, okres kredytowania przedsięwzięcia, a także okres karencji. Dodatkowo we wniosku o udzielenie kredytu inwestycyjnego należy zamieścić planowany cykl realizacji Inwestycji oraz jej koszt, a także strukturę finansową nakładów. Banki we własnym zakresie ustalają, szczegółowe wymogi formalne kredytowania rozmaitych przedsięwzięć. Są one zwykle uzależnione od rodzaju kredytu oraz charakteru podmiotu gospodarczego występującego z wnioskiem Przyznanie kredytu oraz jego warunki banki uzależniają od zdolności kredytowej podmiotu gospodarczego, czyli zdolności do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w umówionych terminach płatności. Zdolność kredytową mają, te podmioty gospodarcze, których bieżące i przewidywane wyniki finansowe oraz stan majątkowy zapewniają wypłacalność. W praktyce bankowej nie funkcjonują Jednolite kryteria ustalania zdolności kredytowej, stąd poszczególne banki przyjmują różne dane do tej analizy. Pożyczki mogą być udzielane przez poza bankowe instytucje finansowe, takie jak NFOŚiGW, WFOŚiGW, a także przez jednostki gospodarcze dysponujące wolnymi środkami finansowymi. Pożyczki są udzielane na podstawie umowy cywilnoprawnej. Umowa określa warunki udzielania pożyczki, wysokość i sposób oprocentowania, czas i sposób spłaty, sposób zabezpieczenia pożyczki itp. W systemie finansowania ochrony środowiska szczególne znaczenie mają nisko oprocentowane pożyczki udzielane podmiotom przez NFOSiGW oraz WFOŚiGW, częściowo umarzane, a więc powiązane z warunkowym dotowaniem realizowanych przedsięwzięć ochronnych. Przychody podmiotów gospodarczych mogą pochodzić z emisji papierów wartościowych, głównie akcji i obligacji Obligacje to papiery wartościowe zawierające zobowiązanie ich wystawcy wobec posiadaczy tych papierów do zapłaty w określonym terminie wymienionej w nich kwoty oraz odsetek od nich. Są więc formalnym dowodem zaciągnięcia potyczki. Emisja obligacji jest formą kredytowania działalności, najczęściej Inwestycyjnej, podmiotów gospodarczych, a w odróżnieniu od kredytów bankowych spłata wierzytelności z tych papierów wartościowych jest bardziej oddalona w czasie. Emitentami obligacji mogą być różne przedsiębiorstwa publiczna i prywatne (pod warunkiem, że mają osobowość prawną, banki, Skarb Państwa i gmina. Nabywcami tych papierów są na ogół, osoby fizyczne i prawne, w tym inwestorzy instytucjonalni (fundusze powiernicze, towarzystwa ubezpieczeniowe itp.). Prawo nie przewiduje ograniczeń, co do wielkości -misji w stosunku do obligacji całkowicie zabezpieczonych, czyli takich, których wykup gwarantuje m.in. Skarb Państwa, banki czy jednostki samorządu terytorialnego. Jeżeli emitent nie ustanawia tego typu zabezpieczeń, a więc sprzedaje papiery o podwyższonym ryzyku, musi spełniać następujące wymogi: -sporządzić sprawozdanie finansowe za 3 kolejne lata obrotowe w celu zorientowania potencjalnych Inwestorów, co do kondycji finansowej firmy emitujące;, -posiadać kapitał i fundusze własne w wysokości, co najmniej 500 tyś. PLN, obligacje komunalne w krajach Zachodnich są od dawna cenionym przez gminy sposobem pozyskiwania środków pieniężnych, W Polsce pojawiły się po wielu latach nieobecności. Decyzje dotyczące emitowania obligacji oraz określania warunków ich zbywania, nabywania i wykupu podejmuje wyłącznie Rada Gminy. O zamiarze emisji Zarząd powinien poinformować Regionalną Izbę Obrachunkową, która podaje do publicznej wiadomości swoją opinię na temat emisji. Gmina może wyemitować obligacje w drodze subskrypcji publicznej lut) skierować ofertę kupna papierów do indywidualnych adresatów w liczbie nie większej niż 300 osób. Gmina odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji, środków pochodzących z emisji obligacji emitent nie może przeznaczyć na inne cele nit określone w obligacji. Coraz więcej gmin korzysta z możliwości zasilenia swoich budżetów w formie emisji obligacji. Nie zawsze jednak z powodzeniem. Przyczyn niepowodzeń można upatrywać w niewłaściwym systemie promocji i dystrybucji przyjętym przez część gmin. Umowa leasingu polega na przekazaniu przez jedną stronę (leasingodawcę) określonego podmiotu (maszyny, urządzenia, wyposażenia) drugiej stronie (leasingobiorcy) do korzystania za ustaloną umownie opłatą. Leasindodawcą może być: -producent maszyn i urządzeń, gdy zawiera stosowną umowę bezpośrednio Z użytkownikiem swoich produktów, -firma handlowa będąca właścicielem rzeczy oddanych w leasing, -bank Inwestycyjny, -wyspecjalizowana firma leasingowa. W praktyce wykształciło się kilka różnych form leasingu. Leasing finansowy dotyczy przekazania do użytkowania określonych dóbr inwestycyjnych na okres zbliżony do ich gospodarczej używalności, istotną cechą leasingu finansowego jest zagwarantowanie użytkownikowi prawa zakupu tych dóbr po wygaśnięciu umowy. Wysokość czynszu leasingowego jest ustalana przy zawarciu umowy l obejmuje wartość środka trwałego (przedmiotu leasingu) oraz wynagrodzenie leasingodawcy (zwrot poniesionych przez niego kosztów i zysk). Leasing operacyjny polega na przekazaniu leasingobiorcy przez leasingodawcę rzeczy do używania w oznaczonym czasie (czas ten jest stosunkowo krótki), bez udzielenia gwarancji zakupu lago Środka po wygaśnięciu umowy. Dzięki temu leasingodawca może zawrzeć kilka umów operacyjnych na dany przedmiot majątkowy.

 

34. WYMIEŃ i SCHARAKTERYZUJ ROLĘ POZABUDŻETOWYCH PUBLICZNYCH FUNDUSZY CELOWYCH W FINANSOWANIU OCHRONY ŚRODOWISKA.

Fundusze celowe są specyficzną dla Polski, pozabudżetową formą finansowania ochrony środowiska. Środki tych funduszy są przeznaczone na finansowanie w całości lub w części przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska l gospodarką wodną. W obowiązującej klasyfikacji budżetowej wyróżnia się Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych (FOGR) i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Gruntów Rolnych. Natomiast Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska l Gospodarki Wodnej nie są traktowane jako państwowy fundusz celowy, mimo że zgodnie z art. 18 Prawa budżetowego są one funduszami wyodrębnionymi z budżetu państwa dla wykonywania zadań państwowych. Fundusze wojewódzkie nie są, więc przedmiotem kontroli parlamentarnej, a ich wydatki i dochody nie są uwzględniane w budżecie państwa. FOGR dzieli się na terenowy i centralny, środki FOGR przeznacza się na zagospodarowanie nieużytków, budowę oraz renowację stawów rybnych, użyźnianie gleb i - przede wszystkim - na budowę dróg (z reguły 70-75%), co ma tytko pośredni związek z ochroną środowiska. Środki Funduszu Leśnego przeznacza się głównie na finansowanie zalesień, usuwanie szkód w lasach, budowę dróg leśnych itp. Są to, więc w części nakłady na ochronę środowiska, chociaż GUS nie uwzględnia ich w sprawozdawczości statystycznej. Obecny system - w zasadzie - rozdziela instytucje zbierające środki finansowe od instytucji gospodarujących tymi środkami. Wymiar i egzekucja opłat należy do kompetencji starosty i wojewody, w których imieniu czynności te są wykonywane przez wydziały ochrony środowiska i wydziały finansowe zarządów województw i urzędów powiatów, natomiast wymiar, egzekucja i redystrybucja kar należy do kompetencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Zadanie związane z gromadzeniem i redystrybucją wpływających środków realizuje zarząd województwa. Organ ten prowadzi wyodrębnione rachunki bankowe oraz przekazuje poszczególnym funduszom należne im sumy. Wiąże się z tym także obowiązek naliczania należnej opłaty na podstawie własnych ustaleń tym podmiotom, które nie dokonały tego samodzielnie w przewidzianym prawem terminie. Zarząd będzie prowadził również publicznie dostępne rejestry objętych opłatami zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza atmosferycznego. Przychody Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych są relatywnie niewielkie, gdyż stanowią zaledwie równowartość 2-3% środków funduszy ekologicznych, a pokaźne zasoby Funduszu Leśnego, zasilanego przychodami ze sprzedaży drewna i odszkodowaniami za szkody w drzewostanach (równowartość około 90% środków funduszy ekologicznych), tylko w części są przeznaczane na przedsięwzięcia proekologiczne.

 

35. ŹRÓDŁA DOCHODÓW FUNDUSZY EKOLOGICZNYCH.

Podstawowym źródłem środków finansowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOSiGW), funduszy wojewódzkich, powiatowych i gminnych są opłaty i kary ekologiczne. Dochód funduszu powiatowego i gminnego nie będzie mógł być wyższy niż piętnastokrotność średniej krajowej dochodów z roku poprzedniego przypadających na jednego mieszkańca, liczonych odpowiednio dla gmin i powiatów. Nadwyżka będzie przekazywana na rzecz funduszu wojewódzkiego. Dochodami NFOŚiGW oraz funduszy wojewódzkich mogą być także środki z tytułu; -udziału w spółkach, emisji obligacji, -zaciągania kredytów i udzielania oprocentowanych pożyczek na realizację zadań ochrony środowiska i gospodarki wodnej, -oprocentowania rachunków bankowych, a także; -zyski z finansowanych przedsięwzięć, -wpływy i środki z Innych funduszy, - inne dochody określone przez Radę Ministrów, Przychody Funduszu Ochrony Gruntów Rolnych (FOGR) stanowią, -należności i opłaty związane z wyłączeniem gruntów z produkcji, -kwoty uzyskane ze sprzedaży próchniczej warstwy gleb, -kwoty uzyskane jako różnica należności za grunty wyłączone z produkcji i rekultywowane, -różne rodzaje opłat i kar przewidzianych w ustawie. Dochody Funduszu Leśnego tworzą: -odpis podstawowy obciążający koszty nadleśnictw, -należności, kary i opłaty związana z wyłączeniem z produkcji gruntów leśnych, -należności wynikające z odszkodowań: + cywilnoprawnych za szkody powstałe w wyniku oddziaływania gazów i pyłów przemysłowych, +za przedwczesny wyrąb drzewostanów na podstawie przepisów Ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, +za szkody powstałe w wyniku pożarów, prac górniczych i geologicznych. - dochody z udziału jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych w spółkach, -dotacje budżetowe.

 

37. CECHY SYSTEMU FINANSOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA W POLSCE.

System finansowania ochrony środowiska w Polsce charakteryzują: -trwałe, prawnie zagwarantowane źródła środków pieniężnych na finansowanie ochrony środowiska (opłaty i kary o stawkach indeksowanych z tytułu inflacji), -znaczny udział środków pozabudżetowych, -stały wzrostefektywności wykorzystania środków finansowych w wyniku stosowania mechanizmów rynkowych, -ważna rola podsystemu finansowania w systemie zarządzania środowiskiem, -istotna związki merytoryczna, informacyjne oraz rosnąca koordynacja poszczególnych segmentów podsystemu finansowania, np., miedzy funduszami ekologicznymi a bankami, przejawiająca się m.in. we współdziałaniu przy kształtowaniu oraz doskonaleniu zasad i kryteriów finansowania, wspólnym finansowaniu strategicznych projektów ekologicznych, podejmowaniu wspólnych inwestycji lub związków kapitałowych. Ukształtowaniu podsystemu finansowania ochrony środowiska w Polsce sprzyjały przędą wszystkim: -olbrzymie potrzeby w zakresie finansowania przedsięwzięć ekologicznych spowodowane wieloletnimi zaniedbaniami w ochronie środowiska, -rosnąca świadomość ekologiczna, zwłaszcza wynikająca ze stanu środowiska, zagrożeń zdrowia, przyrody i dóbr materialnych, -coraz większa zgodność instytucji zwiększania środków pozarządowych i naukowych w sprawie istotnego zwiększenia środków finansowych, przeznaczanych na poprawę stanu środowiska w Polsce.

 

38. BUDŻETOWE SUBWENCJONOWANIE OCHRONY ŚRODOWISKA.

Charakterystyczną cechą zarządzania środowiskiem w Polsce jest rozbudowany system subwencjonowania działań proekologicznych. Stosuje się wszystkie formy subwencjonowania. Donatorami-? są fundusze ekologiczne, fundacje, budżet państwa i budżet gmin, organizacje zagraniczne. Środki budżetowe państwa są określane w corocznej ustawie budżetowej. W obowiązującej klasyfikacji Budżetowe} Jeszcze nie wyodrębniono działu "Ochrona środowiska". Powoduje to, że wydatki na ten cel są rozproszone po różnych częściach i działach budżetu państwa. W Ustawie budżetowej środki finansowe przeznaczone na ochronę środowiska znajdują się w następujących częściach: środki w układzie ministerstw i urzędów centralnych, -środki z rezerw celowych, -środki z funduszy celowych, -środki z budżetów wojewodów, • inwestycje centralne finansowane z dotacji celowych na zadania własne gmin, -rozchody związane z finansowaniem niedoboru i rozdysponowaniem nadwyżki budżetowej (środki pochodzące z ekokonwersji długów zagranicznych) Środki finansowe będące w dyspozycji Ministerstwa Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych l Leśnictwa nie są w całości przeznaczone na zadania związane z ochroną środowiska i obejmują również wydatki na gospodarkę wodna, leśną, poszukiwania geologiczne, utrzymanie służb Jednostek podporządkowanych itp. Niektóre wydatki na cele ekologiczne znajdują się w kompetencji Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Skarbu Państwa, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych l Administracji, Ministerstwa Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Ministerstwa Transportu i Gospodarki Morskiej, Państwowej Agencji Atomistyki, a także Ministerstwa Edukacji Narodowe}, Polskie) Akademii Nauk l Komitetu Badań Naukowych. Według danych szacunkowych wydatki bieżące (bez nakładów inwestycyjnych) na ochronę środowiska stanowią około 3% wydatków budżetu państwa. W budżetach województw środki na ten cel (łącznie z nakładami inwestycyjnymi) są znacznie wyższe.

 

39. POMOC ZAGRANICZNA W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA.

Środki pomocy zagranicznej są to wydatki na ochronę środowiska w Polsce ponoszone przez podmioty zagraniczne w ramach: -pomocy bilateralnej, głównie niemieckiej i amerykańskiej, -pomocy Unii Europejskiej, w ramach programu PHARE, -ekokonwersji, czyli umorzenia polskiego długu zagranicznego w zamian za przeznaczenie jego równowartości zlotowej ze środków budżetowych na finansowanie inwestycji w ochronie środowiska (dystrybucja odbywa się poprzez Fundację "Ekofundusz"), -pomocy w ramach Globalnego Funduszu Ekologicznego -pomocy międzynarod. fundacji, i in.

 

41. WYMIEŃ ZNANE Ci INSTYTUCJE FINANSOWE WSPIERAJĄCE ochronę ŚRODOWISKA.

1)Fundusze ekologiczne: a. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, b. Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, c. Gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, d. Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych, e. Fundusz Leśny.

2) fundacje, a. Fundacja Wspomagająca Zaopatrzenie Wsi w Wodę, b. Fundacja „Ekofundusz", c. Fundacja Współpracy Polsko-Niemleckiej, d. Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej „Counterpartfound", e. Fundacja Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych f. Fundacja Ochrony Wielkich Jezior Mazurskich, g. Fundacja „Instytut na Rzecz Ekorozwoju, h. Fundacja Warta.

3) banki specjalizujące się w finansowaniu inwestycji ochronnych, a. Bank Ochrony Środowiska, b. Polski Bank Rozwoju S.A. c. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, d. Bank Światowy, 4) fundacje inwestycyjne, a. Caresbac - Polska S.A. b. International Finance Corporation, c. Kouri lnvestman Poland, d. Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych, 5) Instytucje leasingowe, a. BEL Leasing Sp. Z o.o. b. BISE Leasing Sp z o.o. c. Europejski Fundusz Leasingowy Sp.o.o.

42. SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W przedsiębiorstwie. WYMIEŃ CO OZNACZA KONCEPCJA „CZYSTEJ PRODUKCJI".

Systemy zarządzania. Obecnie funkcjonują równolegle 2 systemy zarządzania środowiskowego: 1) zgodny z dyrektywą UE tzw. system EMAS (związany Z Eko-Audytem), 2) zgodny z normą ISO 14001. Obok tych narzędzi zarządzania środowiskowego możemy wyróżnić: a-program „czystej produkcji", b-zarządzanie przez jakość, c- zintegrowane systemy zarządzania, które obejmują, zarządzanie jakością, ochronę środowiska, bezpieczeństwo pracy, docelowo zarządzanie finansami i Informacją - wysoka jakość produkcji działa wymiernie na ochronę środowiska. TQM - kompleksowe zarządzanie jakością, służy poprawie środowiska naturalnego -normy ISO 9000. Program „czystej produkcji^” Jest to program prośrodowiskowy. Dotyczy rozwiązań częściowych odnoszący się do 1 lub kilku problemów ochrony środowiska w przedsiębiorstwie. Program „czystej produkcji" obejmuje: 1)„czyste technologie" tj. techniczne środki zaradcze a nawet eliminowanie u źródła wszelkich uciążliwości zanieczyszczeń i odpadów oraz umożliwia oszczędności surowców, (w krajach UE funkcjonuje bank takich technologii, z których można korzystać. Od 1993r z tego banku mogą korzystać państwa Europy Wsch. ). 2) „czyste produkty" - są wytwarzane przy użyciu .czystych technologii", obejmują także projektowanie produktu, wprowadzanie zmian w już istniejących produktach z myślą o całym cyklu życia produktu. w Polsce działania na rzecz „czystej produkcji" zostały zainicjowane w roku 1969-w praktyce od 1991 r. Programy te sponsorowane były przez zagranicę. W 1992 r. Minister Przemysłu l Min. Handlu podpisali program „czystej produkcji". Koncepcja czystej produkcji polega na takim zarządzaniu produkcją, która zapobiega i ogranicza powstawanie odpadów, marnotrawstwo zasobów pracy, materiałów i energii. Jest przeciwdziałaniem strategii usuwania skutków oddziaływania produkcji na środowisko przez tego typu inwestycje jak oczyszczalnie ścieków, gazów tzw. „końca rury". „Czysta produkcja" oznacza ograniczenie szkodliwego oddziaływania na środowisko we wszystkich fazach cyklu życia produktu. Podstawowym narzędziem wdrażania zasad czystej produkcji w zakładzie przemysłowym Jest procedura minimalizacji odpadów, zapewniająca zintegrowane projektowanie oraz przekształcenie technologii i techniki wytwarzania, redukcję odpadów u źródeł ich powstawania i proces recyclingu (ponowne użycie). Realizacja programu czystej produkcji przynosi korzyści przedsiębiorstwu: 1. oszczędność surowców i energii, 2. zmniejszenie ilości zanieczyszczeń odprowadzanych do środowiska, 3. zmniejszenie kosztów produkcji, 4. uniknięcie nakładów na przedsięwzięcia Ochronne typu końca rury, 5, wzrost konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku, 6. ograniczenie odpowiedzialności prawnej kierownictwa w przypadku szkód ekologicznych.

 

43. ZASADY TWORZENIA SYSTEMÓW ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO W przedsiębiorstwie.

Zasady tworzenia systemów zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie: 1. ochrona środowiska jest priorytetem działalności firmy (miejsce w systemie zarządzania firmą), 2. wdrażanie zintegrowanego systemu zarządzania (jest to traktowanie systemu zarządzania jako integralnej części zarządzania firmą), 3 stałe wdrażanie przedsięwzięć pro ochronnych w celu zminimalizowania szkodliwego działania zakładów l produktów na środowisko, 4, kształcenie pracownika (w zakresie ochrony środowiska), 5, przeprowadzanie wstępne) oceny oddziaływania na środowisko dla każdego nowego projektu, 6. ekologizacja produktów i usług na etapie ich projektowania, 7. wdrożenie systemu porad dla klientów w zakresie bezpiecznego użytkowania produktów, 8. ekologizacja procesów produktów i eksploatacji urządzeń, 9 prowadzenie badań wpływu na środowisko, 10. wdrażanie środków zapobiegawczych (modernizowanie procesów produkcji oraz kształtowanie modelu konsumpcji produktów i usług), 11 oddziaływanie na podwykonawców i dostawców, 12. przeciwdziałanie nadzwyczajnym zagrożeniom środowiska, 13. przekazywanie technologii przyjaznych środowisku, 14. wnoszenie wkładu firmy w ogólną działalność proekologiczną, 15 prowadzenie dialogu ze społeczeństwem (dialog z pracownikami), 16. zapewnienie przestrzegania wszelkich norm ochrony środowiska. Te zasady mają charakter globalny - ogólnoświatowy. 1993 - przyjęto V program działań w zakresie ochrony środowiska, w nim zmienia się podejście do środowiska głównie w przemyśle zakazy „nie wolno" zastępuje się w hasło.zróbmy to razem", otwiera to możliwości finansowania tych działań z funduszy publicznych.

 

Spis treści:

1. Na czym polega dewastacyjna działalność człowieka,

2. Pojecie środowiska i ochrony środowiska.

3. Gospodarcze funkcje środowiska,

4. Podział zasobów naturalnych ze względu na sposób ich wykorzystania,

5. zasoby naturalna i ich klasyfikacja ze względu na wyczerpywalność,

6. Wyjaśni] pojęcia: ekorozwój, rozwój ekologicznie zrównoważony, pojemność środowiskowa,

7.Wymień i krótko opisz zasady polityki ekologicznej,

8. Wyjaśnij w jaki sposób realizowana jest w praktyce i co oznacza zasada polityki ekologicznej: zanieczyszczający płac i-3xP,

9. Teoretyczne podstawy waloryzacji zasobów naturalnych,

10. Teoremat preferencji indywidualnych i wartości hedonistycznych w wycenie zasobów naturalnych.

11.źródła zagrożeń ekologicznych związane z czynnikami rozwoju gospodarczego,

12. techniczno-ekonomiczne przyczyny zanieczyszczeń środowiska.

13. Pojęcie strat ekologicznych i ich klasyfikacja ze względu na zakres i charakter oddziaływania,

14/brak/ rozmiary strat gospodarczych wynikające z zanieczyszczenia środowiska,

15. Metody wyceny strat ekologicznych -wymień i krótko opisz,

16. Pośrednie metody wyceny strat ekologicznych i ich zastosowanie,

17.Elementy systemu ochrony środowiska w Polsce,

18, Środki organizacyjno- techniczne ochrony środowiska - podać przykłady,

19, Środki adm-prawne ochrony środowiska,

20,wymień ekonomiczne instrumenty ochrony środowiska-jakie występują w Polsce,

21, Istota opłat ekologicznych i ich funkcje.

22.Przedstaw schemat funkcjonowania ekonomicznego systemu ochrony środowiska,

23. Na czym polega funduszowa funkcja opłat ekologiczych,

24. na czym polega bodźcowa funkcja opłat ekologiczych,

25. Podział ekonomicznych Instrumentów ochrony środowiska wg ich miejsca w systemie finansowym przeds,

26. Obowiązki podmiotów gospodarczych w zakresie ochrony środowiska,

27. Podział ekonomicznych instrumentów ochrony środowiska ze względu na charakter ich oddziaływania- podać przykłady,

28 nowe, rynkowe instrumenty ochrony środowiska,

29,/brak/ kierunki doskonalenia ekonomicznego systemu ochrony środowiska,

30. Zalety i wady systemu opłat ekologicznych,

31. Inwestycje ochrony środowiska i ich rodzie,

32. Źródła finansowania nakładów gospodarczych na ochronę środowiska i ich struktura,

33. Możliwości finansowania zadań związanych z ochrona środowiska ze środków własnych Jednostek gospodarczych,

34. Wymień i scharakteryzuj rolę pozabudżetowych publicznych funduszy celowych w finansowaniu ochrony środowiska,

35. Źródła dochodów funduszy ekologicznych

36 /brak/ zasady i sposoby finansowania ochrony środowiska z funduszy ekologicznych,

37. Cechy systemu finansowania ochrony środowiska w Polsce,

38. Budżetowe subwencje ochrony środowiska,

39. Pomoc zagraniczna w zakresie ochrony środowiska,

40. Wymień organy i urzędy adm rządowej odpowiedzialne za politykę ekologii i jej realizację,

41. Wymień znane cl instytucje finansowe wspierające ochronę środowiska,

42. Systemy zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie - wymień. Co oznacza koncepcja „czystej produkcji''

43.Zasady tworzenia systemów zarządzania środowiskowego w przedsiębiorstwie.

 

---