Zestaw pytań do przygotowania z Mikro- i Makroekonomii.

1. Podstawowe obszary problemowe makroekonomii:

• produkcja globalna

• cykliczność rozwoju gospodarczego- przestawione na wykresie, kształt sinusoida, prowadzone są badania, w jakiej fazie się znajdujemy, podejmowane są kroku prowadzące do antycykliczność. (Polityka antycykliczna- spłaszczanie dołków)

• bezrobocie i zatrudnienie czynników wytwórczych: przyczyny, sposoby zmniejszania

• zmiany poziomu cen (problem inflacji)- ogólny poziom cen i tendencji inflacyjnych, ich przyczyny, polityki antyinflacyjna państwa

• powiązanie makrogospodarki z zagranicą- bilans płatniczy, kurs walutowy

• rola państwa w gosp. w procesach gosp., a zwłaszcza znaczenia polityki fiskalnej i pieniężnej.

2. Produkt Krajowy Brutto to: - agregat makroekonomiczny wytwarzany na terenie danego kraju nie zależnie od tego, kto jest właścicielem czynników wytwórczych

3. Produkt narodowy brutto to: jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez naród nie zależnie od miejsca (kraju). Świadczenie usług przez czynniki produkcji w danym roku. Suma dóbr finalnych +wytworzonych przez naród w ciągu roku bilansowego

4. Dochód narodowy to: Suma wszystkich dochodów gospodarstw domowych uzyskanych ze sprzedaży czynników wytwórczych przeznaczonych na konsumpcje bieżącą i oszczędności.

Wg. Kamershen'a- całość dochodów wypłacanych właścicielom ludzkich i fizycznych czynników wytwórczych za wykorzystanie ich wdanym okresie czasu.

5. Wzrost gospodarczy to: proces powiększania podstawowych wielkości makroekonomicznych w gospodarce, a w szczególności proces powiększania produkcji w skali całej gospodarki.

6. Czynniki wzrostu gospodarczego:

A. ujęcie historyczne:

• ziemia,

• praca,

• kapitał

B. ujecie modelowe:

• bezpośrednie - związane z nakładami pracy żywej (człowiek, zatrudnienie, wydajność pracy),

• pośrednie - nakłady pracy uprzedmiotowionej (wielkość majątku, wykorzystanie, inwestycje, efektywności inwestycyjne) 3. uj ecie systemowe

• czynniki tradycyjne — zasoby naturalne, wielkości majątkowe, zasoby ludzkie,

• czynniki nowoczesne - postęp naukowo-techniczny, organizacyjny, zmiany strukturalne zachodzące w gospodarce i infrastrukturze ekonomicznej, społecznej, gospodarczej,

• czynniki o charakterze rynkowym,

• czynniki ekonomiczne - wpływa na wzrost gospodarczy, ekspansywne - wzrost zasobów czynników produkcji (zatrudnienie, majątek, produkt, nakłady, inwestycje) - intensywne - przy niezmienionych zasobach cechuje się zwiększona efektywność wykorzystania tych zasobów.

7. Równowagę na rynku dóbr przedstawia graficznie:

IS to zbiór kombinacji stopy procentowej i dochodu, dla których rynek dóbr jest w równowadze.

Krzywa IS stanowi graficzną ilustrację funkcji oszczędności-inwestycji IS. W układzie współrzędnych na osi odciętych odkłada się dochód (Y) a na osi rzędnych stopę procentową (r)

8. Recesja gospodarcza to: co najmniej sześciomiesięczny okres, w trakcie którego następuje spadek wielkości PKB (lub PKN) w danym kraju, zmniejsza się wykorzystanie zdolności produkcyjnych, wzrasta bezrobocie.

9. Klasyczny cykl koniunkturalny gospodarki to rodzaj wahań występujących w agregatach przedstawiających działalność gospodarczą narodów, organizujących swą produkcję zazwyczaj w przedsiębiorstwach. Cykle koniunkturalne składają się z okresów ekspansji (występują wtedy równolegle tendencje zwyżkowe w wielu dziedzinach gospodarki), następujących równie powszechnie kryzysach, zastojach lub ożywieniach, które łączą się z fazą ekspansji kolejnego cyklu.

10. Każdy cykl koniunkturalny charakteryzuje się pewnymi podstawowymi elementami:

• czas trwania (w cyklu klasycznym 8-10 lat)

• fazy cyklu (wzrostowa i spadkowa)

• punkty zwrotne koniunktury

• amplituda oscylacji wokół hipotetycznej linii trendu

11. Z ilu faz składa się klasyczny cykl koniunkturalny: 4

• Kryzys - gwałtowne załamanie gospodarcze, wynikające z pojawienia się dysproporcji pomiędzy globalną podażą a globalnym popytem.

• Depresja - dno kryzysu charakteryzujące się ograniczeniem produkcji, stabilizacją lub spadkiem cen, bardzo niskim poziomem inwestycji i bardzo wysokim poziomem bezrobocia.

• Ożywienie - ponowny wzrost produkcji i odnowienie aparatu wytwórczego, wzrost inwestycji i zatrudnienia.

• Rozkwit - intensywny proces inwestowania, dalszy wzrost produkcji i zatrudnienia, wyczerpywanie czynników produkcji, wzrost cen i inflacji.

12. Pieniądz to: kategoria ekonomiczna, towar produkt pracy ludzkiej, powszechnie akceptowany, ekwiwalent na rynku produkt umowy społecznej

Pieniądz to wspólny mianownik, przy pomocy, którego, wyraża się względne wartości większości innych dóbr i usług. Pieniądz to cokolwiek, co jest ogólnie akceptowane jako środek płatniczy za bezpośrednie zakupy dóbr i usług oraz służący do spłacania długów. Stanowi on również formę dowodu (podstawy) do roszczenia prawa do przyszłych dóbr i usług tworzonych przez społeczeństwo lub badających jego własnością.

13. Emitentem pieniądza w polskiej gospodarce jest: Narodowy Bank Polski (NBP)

14. System finansowy państwa to: całokształt struktur organizacyjnych, metod działania, norm prawnych i urządzeń planistycznych, regulujących przebieg procesów finansowych i stanowiących ramy działalności zwanej gospodarką i polityką finansową. Składa się z ogniw szczegółowych: systemu bankowego, systemu budżetowego, systemu finansowego ubezpieczeń i systemu finansowego przedsiębiorstw.

15. Podmioty systemu finansowego państwa:

• Gospodarstwa domowe

• Przedsiębiorstwa

• Banki i instytucje finansowe

• Władza państwowa

• Ubezpieczalnie

16. Ilu stopniowy jest współczesny system bankowy w Polsce (i nie tylko):

System bankowy ma budowę dwuszczeblową, na którą składają się bank centralny oraz różnego typu banki komercyjne, poczynając od banków uniwersalnych, a na specjalistycznych kończąc. Charakterystyczny jest dla gospodarki rynkowej.

17. Kto określa obowiązkowe rezerwy gotówkowe w bankach komercyjnych: bank centralny (Rada Polityki Pieniężnej)

18. Budżet państwa to Plan finansowy, który zawiera dochody i wydatki budżetowe związane z realizacją przejętej polityki społeczno- gospodarczej i obronnej. Sporządzany na okres jednego roku oraz zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym.

19. System podatkowy państwa to ogół przepisów prawnych i instytucji finansowych w zakresie ustalania i poboru podatków. Obejmuje on nie tylko przepisy prawne dotyczące instytucji podatków, ale także całą strukturę podmiotów, które podatki pobierają, płacą je oraz te, które wyznaczają ich indywidualną wysokość, w tym także warunki ich płatności.

20. Deficyt budżetowy występuje gdy: Wydatki> wpływy

Niedobów środków, który jest powodowany przerostem sum wydatków budżetowych w tym transferów nad suma dochodów

21. Dług publiczny to Całkowita kwota zadłużenie rządu w formie należnej zapłaty z tytułu sprzedaży papierów wartościowych skarbu państwa w celu pokrycia deficytu w budżecie (suma deficytów budżetowych z poprzednich lat)

22. Podmioty tworzące gospodarkę to:

• gospodarstwa domowe,

• przedsiębiorstwa,

• instytucje finansowe i ubezpieczeniowe,

• instytucje rządowe i samorządowe,

• instytucje niekomercyjne.

23. Inflacja to: stały, ogólny wzrost poziomu cen, przy uwzględnieniu zmian jakości towaru, mierzona jest w pewnym okresie czasu. Może ona powodować zarówno straty jak i korzyści w gosp. (McKenzie)

(Begg) Inflacja jest to wzrost przeciętnej ceny dóbr w jakimś czasie- czysta inflacja jest przypadkiem szczególnym, kiedy wszystkie ceny dóbr i czynniki produkcji wzrastają w tym samym tempie.

24. Elementy polityki antyinflacyjnej państwa to między innymi:

• Wprowadzenie indeksacji płac oraz indeksacji rent i emerytur

• Uzależnienie podatku dochodowego od wielkości dochodu realnego

• Uzależnienie stopy procentowej od wzrostu cen

• zwalczanie deficytu w budżecie

• dążenie do demopolizacji gospodarki - zwalczać monopol

• reformy walutowe - procesy naprawcze: - dewaluacja pieniądza - obniżenie wartości narodowej waluty w przeliczeniu na walory pieniężne innego państwa

• polityka restrykcyjna - zaostrzająca dopływ pieniądza do obiegu.

25. Formy inwestycji zagranicznych:

• inwestycje portfelowe

• inwestycje bezpośrednie

26. Inwestycje portfelowe to: transfer kapitału finansowego w postaci akcji lub kredytów z jednego kraju do innego.

27. Inwestycje bezpośrednie to: związane są z własnością i zarządzaniem produkcją za granicą.

28. Rodzaje polityki handlowej w handlu zagranicznym:

• Polityka wolnego handlu

• Polityka protekcjonistyczna

29. Podsystemy współczesnej gospodarki światowej to: gospodarki narodowe poszczególnych państw

30. Własność przemysłowa to: patenty na wynalazki, znaki handlowe, projekty przemysłowe i oznaczenia geograficzne.

31. Korporacja transnarodowa to organizacja, która koordynuje działalność produkcyjną i handlową różnych jednostek w różnych krajach z jednego ośrodka podejmującego strategiczne decyzje. np.: General Electric, Vodafone Group Plc, Ford Motor Company, General Motors, Toyota Motor Corporation itp.

32. Bank centralny w Polsce to: Narodowy Bank Polski (NBP)

33. Papier wartościowy to między innymi: weksel, czek, obligacja, list zastawny, obligacja skarbowa, akcja, konosament

34. Definicja Ekonomii wg Begga - Ekonomia jest nauką badającą, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co?, jak? i dla kogo? wytwarzać (bada: co, jak i dla kogo wytwarza społeczeństwo).

35. Czym cechuje się zasób rzadki? tym, że przy cenie równej zeru popyt nań przewyższa dostępną podaż

36. Co to jest koszt alternatywny dla zasobu rzadkiego ? jest następstwem sytuacji, w której ograniczone rozmiary zasobów ekonomicznych powodują konieczność dokonywania wyborów. Tę spośród alternatyw, która nie została zrealizowana opatruje się mianem kosztu alternatywnego. Koszt ten jest niemierzalny, ponieważ alternatywa nie zrealizowała się. Jednak nie wszystkie niewykorzystane możliwości nazywa się kosztem alternatywnym, a tylko najlepszą z niewykorzystanych możliwości nazywa się kosztem alternatywnym.

37. Co prezentuje Krzywa możliwości produkcyjnych ? jest graficznym przedstawieniem różnych kombinacji dóbr, które mogą być wytworzone przez jakąś jednostkę, społeczność, kraj w warunkach, gdy wszystkie zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane.

38. Jakie znasz podstawowe typy gospodarek?

-system gospodarki tradycyjnej,

-system gospodarki rynkowej,

-system gospodarki centralnie planowanej,

-system gospodarki mieszanej,

39. Podaj definicję ekonomii pozytywnej. - skupia swoją uwagę na dążeniu do wypracowania uniwersalnych metod i narzędzi analizy ekonomicznej w celu sformułowania wniosków obiektywnych. Odpowiada na pytanie: jak naprawdę funkcjonuje otaczający nas świat? (jak jest?) [przykład: Podatki w Polsce są wysokie]

40. Czym zajmuje się ekonomia normatywna? zawiera czynnik aksjologiczny tzn. wartościujący zjawiska i procesy ekonomiczne. Zawiera w sobie opinię - odpowiada na pytanie: jak powinno być? [przykład: Podatki w Polsce powinny zostać obniżone]

41. Czym zajmuje się mikroekonomia? zajmuje się badaniem zachowania producentów i konsumentów jako podmiotów życia gospodarczego; jest zainteresowana jednostką.

42. Czym jest rynek?

• ekonomiczne miejsce wymiany dóbr i usług

• ogół stosunków wymiennych zachodzących między podmiotami reprezentującymi nabywców a podmiotami reprezentującymi sprzedawców

43. Definicja popytu. - ilość dobra, które nabywcy pragną i mogą kupić w danym okresie po danych cenach

44. Definicja podaży. - ilość dobra, które producenci chcą dostarczyć na rynek i sprzedać w danym czasie po danych cenach

45. Co obrazuje krzywa popytu? pokazująca ilość dobra, które konsumenci będą chcieli i mogli nabyć przy różnych cenach rynkowych i przy zachowaniu zasady ceteris paribus.

46. Czynniki mające wpływ na krzywą popytu. Np.:

• zubożenie konsumentów

• kampania reklamowa

• spadek ceny substytutu danego dobra

47. Czym jest dobro niższego rzędu? nie są czymś niezwykłym - wzrost dochodu powoduje spadek ich spożycia np. chleb

48. Co obrazuje krzywa podaży? pokazuje dla danego dobra ile jego jednostek (Q) są skłonni wyprodukować producenci przy danej cenie (P).

49. Czynniki mające wpływ na krzywą podaży. Np.:

• postęp techniczny

• zmiany cen surowców

• nałożenie przez państwo podatku

50. Cena równowagi na rynku. - Występuje, gdy ilość dobra, którą kupujący chcą kupić po danej cenie jest równa ilości, którą sprzedający chcą po danej cenie sprzedać.

51. Określ, które zdania są prawdziwe.

52. Podaj definicje czystego monopolu. Oznacza jedynego sprzedawcę produktu nie posiadającego nawet zbliżonych substytutów.

53. Definicja dobra społecznie pożądanego. (ang. merit good) jest to takie dobro, którego konsumpcja, zdaniem społeczeństwa (państwa), jest zbyt niska i nie powinna być uzależniona od poziomu dochodów ludności

54. Kiedy mamy do czynienia z grą uczciwą? w tym przypadku zyski przeciętnie rzecz biorąc równe są zeru, np.: dostaje się szansę zarobienia 100zł z prawdopodobieństwem wygranej wynoszącym 50% i przegranej również 50%.

55. Na czym polega zasada łączenia ryzyka? polega na agregowaniu (łączeniu, sumowaniu, zestawianiu) niezależnych od siebie rodzajów ryzyka w celu obniżenia niepewności dla całej zbiorowości.

56. Co nazywamy technologią? (organizacja, przedsiębiorczość) - praca przedsiębiorcy i jego wkład w innowację procesu wytwórczego (np. Henry Ford i produkcja taśmowa modelu T - skutek: tańszy produkt, wyższe płace)

57. Czym charakteryzuje się technologia pracochłonna? technologia zużywająca dużo pracy i relatywnie mało kapitału.

58. Czym charakteryzuje się technologia kapitałochłonna? technologia wymagająca zastosowania dużej ilości kapitału i relatywnie mało pracy.

59. Kiedy występują korzyści skali produkcji? Korzyści skali pojawiają się, gdy wzrost zużycia zasobów wywołuje proporcjonalnie większy wzrost wielkości produkcji. Im większa produkcja, tym bardziej możliwe jest zastosowanie szybszego i bardziej wydajnego wyposażenia produkcyjnego.

60. Wymień źródła zjawiska korzyści skali produkcji.

• większa specjalizacja robotników, wiążąca się ze zwiększoną wydajnością,

• wykorzystanie specjalistycznych technik zarządzania,

• większa możliwość wykorzystania wiedzy technicznej (wynika z wysokich cen maszyn, dostosowanych na ogół do dużych skali produkcji),

• malejące przeciętne koszty całkowite (rozkładają się na zwiększoną produkcję)- mniejsze przeciętne wydatki na energię elektryczną, transport, reklamę,

• faworyzowanie przez pożyczkodawców firm z większym majątkiem, które może objawiać się np. niższym oprocentowaniem kredytów.

61. Wymień źródła zjawiska niekorzyści skali produkcji.

1. wraz ze wzrostem produkcji pojawiają się kłopoty z zarządzaniem

• duże firmy wymagają wielu szczebli zarządzania

• problemy z koordynacją poszczególnych działów

• prawo Parkinsona

2. konieczność poszukiwania dalszych rynków zbytu

3. możliwe kłopoty z pozyskiwaniem poszczególnych czynników produkcji

• skutkiem może być pojawienie się wąskich gardeł

62. Jakie znasz układy kosztów?

• układ rodzajowy

• układ kalkulacyjny

63. Co to jest monopol pełny? To samo co monopol czysty. Sytuacja ta miejsce wówczas, kiedy w danej gałęzi przemysłu istnieje tylko jedno przedsiębiorstwo wytwarzające produkt nie posiadający substytutów. Jest on przeciwieństwem konkurencji doskonałej.

64. Na czym polega równość pozioma? identyczne traktowanie identycznych osób, np. pojedyncze podmioty posiadające taką samą zdolność ekonomiczną (np. dochód) płacą takie same podatki rocznie.

65. Definicja Pareta mówi, że dla danego zbioru gustów , zasobów produkcyjnych i technologii: alokacja jest efektywna w sensie Pareta, jeśli niemożliwe jest przejście do innej alokacji, która polepszyłaby położenie niektórych osób bez szkody dla innych.

66. Na czym polega „koncepcja drugiego po najlepszym”? (second-best theory) mówi, iż jeżeli istnieje w gospodarce wiele ograniczeń powodujących, iż warunki optymalności Pareta nie są spełnione na wielu rynkach, to zniesienie jednego z tych ograniczeń może spowodować zmianę dobrobytu społecznego (albo efektywności) taką, że dobrobyt wzrośnie, spadnie lub nie zmieni się. Jest to teoria wiarygodna empirycznie, bo w faktycznych gospodarkach występuje wiele ograniczeń uniemożliwiających zajście warunków optymalności Pareta.

67. Bariery, z którymi musi się zmierzyć przedsiębiorstwo chcące wejść na rynek z monopolem.

• ekonomiczne — przedsiębiorstwo nie dysponuje dostatecznymi środkami by móc konkurować z monopolistą

• administracyjnoprawne — polityka protekcyjna państwa chroniąca krajowego producenta przed napływem na rynek produktów zagranicznych

• techniczne — np. ochrona patentowa

68. Formy oligopolu.

• Zróżnicowany - najczęściej w produkcji artykułów konsumpcyjnych oraz w działalności handlowej

• Skoncentrowany - działa w tych gałęziach przemysłu, które produkują dobra homogeniczne lub mało zróżnicowane. Oligopol ten tworzy nieliczna grupa wielkich przedsiębiorstw kontrolujących całość lub część gałęzi produkcji.

• Mieszany - łączy cechy zróżnicowanego i skoncentrowanego.

69. Ze względu na charakter można wyróżnić następujące monopole:

• państwowy - kiedy prawo danego państwa pozwala świadczyć usługi lub produkować określony asortyment towarów tylko jednemu podmiotowi (np. monopol spirytusowy, monopol loteryjny itp.);

• wymuszony - kiedy jeden z producentów towaru/usługi osiąga taką pozycję na rynku, że pozostali producenci bankrutują;

• naturalny - wynikający z natury dostarczanej usługi/towaru, gdy ze względów technicznych konkurencja wielu podmiotów jest niemożliwa lub utrudniona (np. koleje żelazne, dostarczanie prądu elektrycznego i gazu, telekomunikacja itp.).

70. Rodzaje monopoli.

• Monopol ekonomiczny - będący wynikiem siły ekonomicznej danej firmy

• Monopol prawny - wynikający z przepisów prawa

• Monopol naturalny - oparty o naturalne warunki działalności tzw. monopol techniczny

---