Prawo rolne
1.Podstawowe kategorie pojęciowe prawa rolnego (pojęcie i przedmiot prawa rolnego, struktura agrarna, ekonomiczne oraz prawne ujęcie gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa rolnego).
Definicja prawa rolnego.
Prawo rolne to całokształt norm prawnych regulujących stosunki społeczne związane z kształtowaniem ustroju rolnego, w tym także produkcji rolnej i rynku rolnego. Przez prawo rolne należy rozumieć zespół instytucji i rozwiązań prawnych o charakterze szczególnym, podyktowanym specyfiką rolnictwa jako odrębnego działu gospodarki, które tworzą ramy prawne dla działalności produkcyjnej w rolnictwie, jak tez dla przetwarzania i obrotu produktami rolnymi.
Ustrój rolny to układ stosunków własnościowych w rolnictwie, formy organizacji produkcji rolnej i rynku rolnego także form więzi ekonomicznej między rolnictwem, a innymi działami gospodarki narodowej.
Cechy ustroju rolnego:małe gospodarstwo rolne,statystycznie niskie wykształcenie rolnika,niska podatność na innowacyjność,niska wydajność pracy,starość demograficzna,niska efektywność produkcji rolnej,rozdrobnienie rolnictwa
Cechy produkcji rolnej:związek produkcji rolnej z ziemią jako aktywy produkcji rolnej,związek z siłami przyrody,losowość produkcji,długi cykl produkcyjny
Prawo własności
Właściciel może z wyłączeniem innych osób korzystać z rzeczy zgodnie ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem swego prawa. w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. w tych samych granicach może rozporządzać rzeczą.
Właściciel ma prawo do: Ogranicza go:
- posiadanie rzeczy - przepisy prawa
- korzystania z rzeczy - ustawa o ochronie środowiska
- rozporządzania rzeczą - zasady współżycia społecznego
- społeczno-gospodarcze wykorzystanie rzeczy
Źródła prawa rolnego: Przepisy prawa rolnego z uwagi na jego zakres przedmiotowy są bardzo obszerne i rozproszone w wielu aktach prawnych. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej źródła prawa rolnego stały się jeszcze bardziej rozbudowane. Obszerne instrumentarium prawa wspólnotowego artykułuje WPR, co wymaga od krajowego ustawodawstwa stosowania odpowiednich zasad polityki legislacyjnej i techniki prawodawczej przy implementacji wspólnotowego prawa rolnego do prawa krajowego.
Wśród krajowych aktów prawnych należy wyróżnić:
- Konstytucję z 2 kwietnia 1997 roku, stanowiącą w art. 23, iż podstawą ustroju rolnego są rodzinne gospodarstwa rolne;
- ratyfikowane umowy międzynarodowe (np. Konwencja nr 141 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca organizacji pracowników rolnych systemie ich roli w rozwoju gospodarczym systemie społecznym, gwarantująca rolnikom indywidualnym prawo zrzeszania się w związkach zawodowych);
- skodyfikowane akty prawne, np. KC;
- ustawy szczególne;
- rozporządzenia;
- akty prawa miejscowego;
- statuty, regulaminy organizacji rolniczych.
Cechy produkcji rolnej:
-szczególny związek produkcji z ziemią
-związek produkcji rolnej z siłami natury
-niepodatność na planowanie produkcji
-długi cykl produkcyjny-w Polsce produkuje się w cyklu rocznym
Własność rolnicza i jej podstawowe funkcje.
Cechami wspólnymi własności wg. prawa cywilnego oraz wg. prawa rolnego to, że:
1. jest to prawo wyrażające najszerszy zakres stosunku podmiotu do dóbr materialnych,
2. jest to prawo charakteryzujące się szczególną elastycznością, należy więc rozumieć, że gdy tylko odpadnie którekolwiek z ograniczeń prawa własności, automatycznie powraca ono do poprzedniego, szerokiego zakresu treściowego.
Są to dwie cechy uniwersalne, które dają się odnieść do wszelkich kategorii własności.
Własność rolnicza powinna być rozumiana przede wszystkim jako mienie zorganizowane w ramach gospodarstwa rolnego.
Struktura agrarna:
- system własności gospodarstw rolnych w danym kraju,
- stan rolniczych jednostek produkcyjnych,
- zespół powiązanych ze sobą instytucji ( ustrój rolny, struktura produkcji, struktura usług dla rolnika).
Nieruchomość rolna
Nieruchomościami rolnymi są nieruchomości które są lub mogą być wykorzystywanie do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.
Sposoby nabycia nieruchomości rolnych
- umowa sprzedaży
- umowa dożywocia
- zamiana
- darowizna
- zasiedzenie - posiadanie nieruchomości nieprzerwanie do lat 20 jeśli posiada w dobrej wierze i 30 gdy zasiedział się w złej wierze
- spadek
Obrót nieruchomościami rolnymi (pojęcie, rodzaje i zasady)
Przez obrót nieruchomościami rolnymi należy rozumieć zmianę właściciela dokonaną w drodze czynności prawnej.
Podstawowymi założeniami obrotu nieruchomościami rolnymi są:
-zapobieganie nadmiernej koncentracji ziemi rolnej, w tym wypadku istnieją dwa ograniczenia obszarowe:
1.powierzchnia gospodarstwa rodzinnego nie może przekraczać 300 ha użytków rolnych
2.sprzedaż nieruchomości rolnej przez ANR może nastąpić, jeżeli w wyniku tej sprzedaży łączna powierzchnia użytków rolnych będących własnością nabywcy nie przekroczy 500 ha
-zapobieganie rozdrabnianiu gospodarstw rolnych, w tym zakresie istnieją następujące ograniczenia:
1.KC art. 213 jeżeli zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego przez podział między współwłaścicieli byłoby sprzeczne z zasadami prawidłowej gospodarki rolnej, sąd przyzna to gospodarstwo temu współwłaścicielowi, na którego wyrażą zgodę wszyscy współwłaściciele
2.w ust z dn. 11 04 2003 r. o kszt.ustr.rol. obszar gospodarstwa rolnego nie może być mniejszy niż 1 hektar użytków rolnych;
3.w ust z dn. 21 08 1997 r. o gospodarce nieruchomościami zakaz podziału na mniejsze części niż 0,3 hektara nieruchomości oznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego jako rolne, oraz w przypadku braku planu zagospodarowania przestrzennego wykorzystywanych rolniczo.
-prowadzący gospodarstwo rolne musi mieć kwalifikacje rolnicze
Ograniczenia w obrocie nieruchomościami rolnymi w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego
Ustawa nie wprowadziła uregulowań o charakterze administracyjnym (zakazy, nakazy), które w istotny sposób ograniczałyby swobodę obrotu ziemią rolną na rynku prywatnym w Polsce. Jedynym instrumentem ingerencji państwa w obrót na tym rynku jest prawo pierwokupu i wykupu przysługujące ANR. W wypadku sprzedaży nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub osobę prawną inną niż ANR, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli umowa dzierżawy została zawarta w formie pisemnej, ma datę pewną (tj. poświadczoną urzędowo), była wykonywana co najmniej 3 lata, licząc od tej daty, a nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnię produkcji rolnej. Prawo pierwokupu nie przysługuje dzierżawcy, jeżeli nabywcą jest osoba bliska zbywcy w rozumieniu przepisów o gospodarce nieruchomościami, a także wtedy, gdy dzierżawiona nieruchomość nie wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego.
ANR nie przysługuje prawo pierwokupu (wykupu) jeżeli:
* nabywcą nieruchomości rolnej jest spółdzielnia produkcji rolnej w razie sprzedaży przez jej członka nieruchomości rolnej, stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni,
* nabywcą nieruchomości rolnej jest osoba bliska zbywcy w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami
* w wyniku nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego do obszaru nie przekraczającego 300 ha użytków rolnych, a nabywana nieruchomość rolna położona jest w gminie, w której ma miejsce zamieszkania nabywca lub w gminie sąsiedniej
Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego.
Zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego polega na likwidacji stosunku własności wspólnej i przekształceniu jej we własność jednego tylko podmiotu.
Zniesienie współwłasności może nastąpić(rodzaje):
a) na mocy umowy(zgodne), jeżeli współwłaściciele są zgodni co do zasady i sposobu zniesienia współwłasności,
b) na mocy orzeczenia sądowego(sporne),jeżeli między współwłaścicielami zaistniał spór co do zasady lub sposobu zniesienia współwłasności.
W zasadzie zniesienie współwłasności powinno nastąpić przez podział w naturze, chyba, że byłoby to sprzeczne z ustawą, społeczno - gospodarczym przeznaczeniem rzeczy lub znacznym zmniejszeniem jej wartości (art. 211 i 212 k.c.). Dopiero, gdy podział w naturze jest niemożliwy, można przyznać przedmiot współwłasności jednemu ze współwłaścicieli zapewniając pozostałym spłatę, albo też sprzedać przedmiot współwłasności na licytacji i dokonać podziału uzyskanych środków.
Obecnie mamy do czynienia ze zniesieniem współwłasności gospodarstwa rolnego, które nie jest rzeczą, a zespołem rzeczy stanowiących potencjalną całość gospodarczą. Przedmiotem zniesienia współwłasności nie jest rzecz czy poszczególne rzeczy, ale gospodarstwo jako zorganizowana całość.
Druga istotna modyfikacja instytucji zniesienia współwłasności gospodarstwa rolnego polega na tym, że reguły szczególne określone w przepisach art. 213 - 218 k.c. mają zastosowanie jedynie w przypadku sądowego zniesienia współwłasności gospodarstwa. Jeżeli współwłaściciele dojdą do porozumienia co do sposobu zniesienia współwłasności czynność ta nie podlega żadnym ograniczeniom ani też kontroli.
Definicja gospodarstwa rolnego
Za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Gospodarstwo rolne a przedsiębiorstwo rolne.
Ekonomiczną kategorię przedsiębiorstwa rolnego pojmuje się jako rolniczą jednostkę gospodarczą, wytwarzającą produkty rolne lub świadczącą usługi na rynku. Tak rozumiane przedsiębiorstwo stanowi organizm gospodarczy obejmujący taki sam zakres czynników produkcji, jak i gospodarstwo rolne. Za kryterium wyróżnienia przedsiębiorstwa rolnego proponuje się towarowość produkcji danej jednostki wytwórczej.
Prawa i obowiązki związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego
Obowiązki: podatki
- rolny od gruntu
- leśny
- dochodowy od działów specjal. prod. rolnej, np. szkolenia
- od nieruchomości
- od posiadania psów powyżej 2 ( nie pasterskie)
- VAT w rolnictwie
- z tytułu ubezpieczeń: społeczne ( na KRUS), majątkowe (budynki)
Prawa:
- kredyty preferencyjne
- dopłaty bezpośrednie
Prawne formy korzystania z gruntów rolnych ( czyli stosunek prawny jaki łączy rolnika z gruntem)
- jako właściciel-własność
- dzierżawa-umowa dzierżawy
- użytkowanie gruntów- przekazały gospodarstwa państw. za emerytury
- użytkowanie gruntu przez rolnicze spółdzielnie produkcyjne
- służebności gruntowe- gdy nie ma drogi do swojego gruntu to sąsiad musi jej użyczyć- wygasa gdy niekorzystna przez 10 lat
Definicja dzierżawy gruntów rolnych
Dzierżawa to umowa między dzierżawcą a wydzierżawiającym.
a) dzierżawa w obrocie powszechnym ( np. rolnik rolnikowi, podst. KC z 64 )
b) dzierżawa gruntów z agencji nieruchomości rolnej ( na podst. ustawy z 19 X 91r.)
Przez umowę dzierżawy wydzierżawiający zobowiązuje się oddać grunt rolny do używania i pobierania pożytków, a dzierżawca zobowiązuje się płacić ustalony w umowie czynsz
Prawa i obowiązki dzierżawcy
Prawa:
- pierwokupu
- w wyjątkowych sytuacjach dzierż. może domagać się obniżenia czynszu dzierż. ( musi nastąpić znaczne obniżenie przychodu z dzierżawy )
Obowiązki:
- płacenie czynszu
- obowiązek prowadzenia prawidłowej gosp. rolnej na dzierżawionych gruntach
- nie wolno zmienić przeznaczenia przedmiotu dzierżawy
- nie wolno poddzierżawiać gruntu rol. osobom trzecim
Za gospodarstwo rodzinne uważa się gospodarstwo rolne:
1) prowadzone przez rolnika indywidualnego ( nie może być prowadzone przez os. prawna lub firmę), oraz
2) w którym łączna powierzchnia użytków rolnych jest nie większa niż 300ha.
Rolnik indywidualny musi być:
• osoba fizyczną
• właścicielem lub dzierżawcą nieruchomości rolnej
• powierzchnia gospodarstwa nie może przekraczać 300 ha
• musi osobiście prowadzić gospodarstwo rolne (podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia działalności rolniczej w tym gospodarstwie)
• musi posiadać kwalifikacje rolnicze (wykształcenie zasadnicze - koniecznie rolnicze lub wykształcenie średnie, wyższe - dowolne lub praca przez 5 lat w gospodarstwie rolnym, której fakt potwierdzi wójt)
• zamieszkuje w gminie, w której położona jest ta nieruchomość rolna (chodzi o miejsce zameldowania). Jeśli nieruchomość położona jest w kilku gminach rolnik musi zamieszkiwać w gminie, w której położona jest przynajmniej jedna z jego nieruchomości
Obrót rodzinny jest szczególna forma obrotu nieruchomościami ( między rolnikiem a następcą istnieje stosunek bliskości)
Formy obrotu rodzinnego:
-Darowizna: Rolnik dokonując darowizny może zdecydować czy przeniesie własności tego gosp. na rzecz małżonków czy na rzecz tylko jednego z nich. Rolnik ma możliwość odwołania darowizny jeszcze niewykonanej jak i darowizny już wykonanej ( na podstawie okoliczności wymienionych w KC )
Przedmiotem darowizny są poszczególne składniki gospodarstwa rolnego, a w praktyce nieruchomości rolne , a nie gosp. rolne jako zorganizowana całość gospodarcza. Darowizna jest formą przekazywania gospodarstwa rolnego w ręce młodej generacji.
-Dożywocie: rolnik zobowiązuje się przenieść własność nieruchomości na nabywcę , a nabywca w zamian za przeniesienie własności tej nieruchomości zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie-umowa ta pełni funkcje alimentacyjną.
Wadą umowy jest słaba ochrona zarówno dożywotnika jaki i nabywcy.
Świadczenie przysługujące z tytułu dożywocia określają same strony ( umowa powinna precyzyjnie określić ich rodzaj i wielkość)
Z reguły w umowie ustanawia się służebność mieszkania, rzadziej użytkowanie. Rolnik po przekazaniu zazwyczaj nadal mieszka na gospodarstwie rolnym, ale jest on niezależny finansowo ( z uwagi na rentę czy emeryturę)
-Umowa z następcą: Przez umowę z następcą rolnik będący właścicielem (współwłaścicielem) gospodarstwa rolnego zobowiązuje się przenieść na osobę młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę) własność (udział we współwłasności) i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w tym gospodarstwie.
Ponadto umowa z następcą może zawierać inne postanowienia, w szczególności dotyczące wzajemnych świadczeń stron przed i po przeniesieniu przez rolnika własności gospodarstwa rolnego na następcę (art. 84 ustawy).
Umowę z następca należy traktować jako nową szczególną umowę pr. cywilnego , powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa z następcą stanowi nowy typ umowy o charakterze umowy przedwstępnej, dającej następcy możliwość nabycia własności gospodarstwa pod warunkiem, że następca będzie w tym gospodarstwie pracował do czasu nabycia przez rolnika uprawnień emerytalnych (rentowych).
Przedmiotem umowy jest zobowiązanie rolnika do przeniesienia własności i posiadania gospodarstwa rolnego na następcę z chwilą uzyskania emerytury lub renty, jeśli następca do tego czasu będzie pracował w tym gospodarstwie( podstawowy obowiązek rolnika ) Przeniesienie własności może nastąpić także wcześniej. Wykluczone jest żądanie zapłaty ceny za gosp.
Przedmiotem świadczenia jest gospodarstwo rolne. Jeżeli rolnik przeniósł własność gosp. rolnego na następcę przed nabyciem prawa do emerytury lub renty a w umowie z następcą albo w umowie zawartej w celu jej wykonania nie postanowiono inaczej to może on także żądać od następcy świadczeń pieniężnych w takim zakresie jak dla świadczeń dożywotnich ale w wysokości nieprzekraczającej połowy emerytury podstawowej miesięcznie do czasu nabycia prawa do emerytury lub renty.
-Umowa o przekazanie gosp. rolnego w zamian za rentę strukturalną
Uchwalenie ustawy o rentach strukturalnych w rolnictwie było wyrazem dostosowania prawa polskiego do standardów europejskich.
Rolnik może przekazać gosp. rolne za rentę strukturalną jeżeli:
*jest właścicielem, współwłaścicielem wraz z małżonkiem ,bądź małżonek jest właścicielem gosp. rolnego
*ma ukończone 55 lat, lecz nie osiągnął wieku emerytalnego (nie ma ustalonego prawa o renty lub emerytury)
*prowadzi nieprzerwanie działalność rolnicza w gospodarstwie rolnym w okresie co najmniej 10 lat bezpośrednio poprzedzających złożeniem wniosku o rentę strukturalna i przez co najmniej 5 lata podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu
* w dniu złożenia wniosku o rentę podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu
* wpisany został do ewidencji producentów, stanowiącej cześć krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz wniosków o przyznanie płatności
* nie ma zaległości z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników
Najczęściej działalność rolnicza prowadzą małżonkowie oboje są rolnikami jednak renta strukturalna przysługuje tylko jednemu z nich.
Przedmiotem przekazania za rentę strukturalna jest gosp. rolne albo użytki rolne wchodzące w jego skład obejmujące co najmniej 1ha
Kto podlega obowiązkowi ubezpieczenia rolniczego
- Rolnik, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1ha przeliczeniowego lub dział specjalny,
- Domownik tego rolnika, jeżeli ten rolnik lub domownik nie podlega innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty
Pojęcie domownika.
Przez domownika rozumie się osobę bliską która:
- ukończyła 16 lat
- pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie
- stałe pracuje w tym gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy
Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego rolników.
Pojęcie wypadku przy pracy rolniczej.
Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło:
- Na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym, lub
- W drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, o którym mowa w punkcie 1, albo w drodze powrotnej, lub
- Podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego, o którym mowa w punkcie 1, zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
- W drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w punkcie 3, albo w drodze powrotnej.
Świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników.
W ubezpieczeniu społecznym rolników wyodrębnia się:
1. ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie:
- jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej
- zasiłek chorobowy
- zasiłek z tytułu urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka
- zasiłek macierzyński
2. ubezpieczenie emerytalno-rentowe
- emerytura lub renta inwalidzka rolnicza
- renta rodzinna
- emerytury i renty z ubezpieczenia społecznego* rolników indywidualnych i członków ich rodzin
- dodatki do emerytur i rent
- zasiłek pogrzebowy
Warunki uzyskania emerytury rolniczej.
Emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:
1. osiągnął wiek emerytalny
2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 100 kwartałów z uwzględnieniem okresów zaliczanych
Renta strukturalna-miesięczne świadczenie pieniężne przekazane za gospodarstwo rolne.
2.Kształtowanie ustroju rolnego w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem instrumentów prawnych ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 2003 r.
Cele ustawy o Kształtowaniu Ustroju Rolnego.
Ustawa określa zasady kształtowania ustroju rolnego państwa przez:
1. poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych;
2. przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych;
3. zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.
3. Agencja Nieruchomości Rolnych - struktura, zadania i instrumenty prawne zapewniające ich realizację
Od 15.07.2003 jest następcą prawnym Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.ANR przejmuje nieruchomości rolne będące własnością SP oraz inne nieruchomości i składniki mienia pozostałe po likwidacji PGR. SP powierza Agnecji wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych które rozdysponowuje z drugiej strony tworzyć gospodarstwa rolne i wspomagać rolnictwo.Dlatego podlega dwóm ministrom: Ministrowi Skarbu Państwa i Ministrowi Rolnictwa.
Organy ANR:
Prezes-Agencja jest kierowana i reprezentowana na zewnątrz przez prezesa. Prezes jest powoływany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw rozwoju wsi. Prezes ANR kieruje jej działalnością za pomocą wiceprezesów, dyrektorów zespołów Biura Prezesa i dyrektorów 11 oddziałów terenowych, reprezentuje ją na zewnątrz i ponosi odpowiedzialność za realizację jej zadań.
Rada Nadzorcza ANR-liczy 12 osób (przewodniczący i 11 członków), powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa. Rada Nadzorcza nadzoruje wszystkie dziedziny działalność ANR. Z zasady wykonuje swoje czynności zbiorowe. Istnieje jednak możliwość, by Rada oddelegowała jednego ze swoich członków do "wykonania oznaczonych czynności mających na celu ustalenie stanu faktycznego, niezbędnego do zajęcia stanowiska w danej sprawie przez Radę”
ANR nie posiada własnych zadań. Realizuje zadania wynikające z polityki państwa. ANR zajmuje się:
1.tworzeniem i poprawą struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych,
2.tworzenia warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystywaniu potencjału produkcyjnego zasobu własności rolnej SP
3.restrukturyzacji oraz prywatyzacji mienia SP użytkowanego na cele rolnicze
4.obrotu nieruchomościami i innymi składnikami majątku SP
5.administrowania zasobami majątkowymi SP przeznaczonymi na cele rolne
6.zabezpieczenie majątku SP
7.inicjowania prac urządzeniowo-rolnych na gruntach SP oraz popierania organizowania na gruntach SP prywatnych gosp.rolnych
8.tworzenia miejsc pracy w związki z restrukturyzacją państwowej gosp.rolnej
9.wspierania działań mających na celu udzielanie pomocy byłym pracownikom PPGR i członkom ich rodzin
Finansowanie ANR odbywa się ze środków uzyskanych z obrotu nieruchomościami rolnymi przyjętymi na rzecz zasobu własności rolnej SP
Agencja ma prawo odkupu gdy:
1. w ciągu 5 lat podmiot sprzedaje nabytą od Agencji nieruchomość
2.zawsze w ciągu 5 lat licząc do dnia jej nabycia do Agencji
5. Formy prawne dysponowania mieniem Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Zasady sprzedaży nieruchomości rolnych (i ich części składowych) z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa
Sprzedaż nieruchomości jest cywilnoprawną formą dysponowania Zasobem Własności Rolnej SP. Sprzedaż nieruchomości państwowych prowadzi ANR lub upoważniony przez nią w drodze umowy zlecenia inny podmiot, w tym gmina.
Do sprzedaży własności rolnej SP mają zastosowanie przepisy KC oraz ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi SP.
Gdy chodzi o tryb sprzedaży nieruchomości należy wyróżnić
sprzedaż bez przetargu
sprzedaż w trybie przetargowym, w formie:
przetargu ustnego, nieograniczonego lub ograniczonego
przetargu ofert, nieograniczonego lub ograniczonego
3.sprzedaż bez przetargu-sprzedaż domów,lokali,budynków dotychczasowym najemcom,dotychczasowym użytkownikom wieczystym.
Sprzedaż nieruchomości rolnej przez Agencję może nastąpić jeżeli w wyniku tej sprzedaży łączna powierzchnia użytków rolnych będących własnością (współwłasnością) nabywcy nie przekracza 500ha.
Tryb sprzedaży nieruchomości państwowych jest zróżnicowany w zależności od tego czy jej przedmiotem są grunty (budynki) w stosunku, do których określonym podmiotom przysługują szczególne uprawnienia zakupu, czy też sprzedaż odbywa się wg. Ogólnie stosowanych reguł przetargowych. Dla nieruchomości będących przedmiotem sprzedaży agencja sporządza wykaz, ogłoszony w sposób zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości na okres 14 dni przed ogłoszeniem przetargu.
6. Prywatny obrót ziemią (instytucje prawne obrotu sensu largo).
Obrót ziemią (pojęcie, rodzaje i zasady).
Pojęcie obrotu ziemią może być używane w znaczeniu szerszym lub węższym. Przez obrót ziemią sensu largo rozumie się wszelkie sytuacje, które prowadzą do zmiany podmiotów gospodarczych w gospodarstwie rolnym. Do sytuacji prawnych obrotu ziemią sensu largo zalicza się, zatem wszelkie instytucje prawne powodujące zmianę osoby producenta rolnego, zmianę władania gruntami - zarówno przeniesienie własności nieruchomości rolnej jak i dziedziczenie gospodarstw, przekazanie gospodarstwa następcy lub Skarbowi Państwa a także umowę dzierżawy.
Przez obrót sensu stricto rozumie się zmiany własnościowe w zakresie władania ziemią, a zatem wchodzą tu w grę instytucje prawne prowadzące do zmiany własności nieruchomości rolnych lub gospodarstw jako zorganizowanych całości gospodarczych opartych na własności nieruchomości. Do obrotu sensu stricto nie należy, więc obrót dzierżawny. Rozważania na temat obrotu ziemią jako instrumentu kształtowania gospodarstw indywidualnych obejmuje dwie instytucje obrotu własnościowego: przeniesienie własności nieruchomości rolnej oraz zniesienie współwłasności gospodarstwa rolnego i problemy obrotu dzierżawnego.
7. Dziedziczenie gospodarstw rolnych
W drodze dziedziczenia stajemy się właścicielem. Jest to czynność prawna. To przejście prawne majątku ze zmarłego na jego spadkobiercę.
Dziedziczenie testamentowe i ustawowe
Spadkodawca może swobodnie rozporządzać gospodarstwem w testamencie wg ogólnych reguł prawa spadkowego.Dziedziczenie testamentowe nie podlega żadnym ograniczeniom
Szczególne reguły dotyczące dziedziczenia ustawowego stosuje się do gospodarstw obejmujących grunty rolne o pow.przekraczającej 1 ha. Zasady dziedziczenia ustawowego są oparte na zasadach ogólnych dziedziczenia z tym że wprowadzono wyjątki dotyczące:powołania spadku,działu spadku obejmującego gospod.rolne.
Powołanie z ustawy:
1)krąg spadkobierców powołanych do dziedziczenia gosp.rol. mieści się w kręgu spadkobierców ustawowych dziedziczących na zasadach ogólnych
2)powołani spadkobiercy powinni odpowiadać warunkom umożliwiającym dziedziczenie gospodarstwa
3)jeżeli żaden z powołanych nie odpowiada warunkom lub uprawnione do dziedziczenia są osoby które w chwili otwarcia spadku są trwale niezdolne do pracy,gospodarstwo rolne dziedziczą spadkobiercy ustawowi na zasadach ogólnych
4)SP może dziedziczyć gosp.rolne jedynie według zasad ogólnych tzn. gdy brak jest małżonka i krewnych spadkobiercy
Spadkobiercy dziedziczą z ustawy gospodarstwo rolne, jeżeli w chwili otwarcia spadku:
• Stale pracują bezpośrednio przy produkcji rolnej albo
• Mają przygotowanie zawodowe do prowadzenia produkcji rolnej albo
• Są małoletni bądź tez pobierają naukę zawodu lub uczęszczają do szkół albo
• Są trwale niezdolni do pracy
Dziedziczenie tytułem szczególnego zastępstwa-w takim wypadku modą dziedziczyć tylko rolnik z pracy lub wykształcenia.Dzięki temu z pominięciem bliższych krewnych mogą dziedziczyć dalsi krewni(np.wnuki i dalsi zstępni).Jednak muszą być spełnione warunki:
-najbliżsi krewni nie mogą dziedziczyć gospodarstwa rolnego(nie spełniają warunków z art.1059 KC)
-dalszy krewny jest rolnikiem z pracy i wykształcenia (spełnia warunki z art.1059 KC pkt.1 lub 2)
Do spadków otwartych przed 14 lutym 2001 r.( od 5 lipca 63r. Do 13 lutego 2001r.) nadal mają zastosowanie szczególne przepisy regulujące dziedziczenie gospodarstw.
8. Status prawny producenta rolnego (organizacje producentów rolnych, formy reprezentacji interesów zawodowych rolnika).
Formy reprezentacji interesów zawodowych rolników (do jakiej org. mogą się zapisać i w jakich mogą się zrzeszać)
- kółka rolnicze
- koła gospodyń wiejskich
- rolnicze zrzeszenia branżowe
- związki rolników, kółek i org. rolniczych
- związki rolniczych zrzeszeń branżowych
- związki zawodowe rolników
- izby rolnicze
Zadania związków zawodowych rolników i zadania izb rolniczych.
Związki zawodowe
- reprezentacja interesów zawodowych i społecznych
- uczestnictwo w kształtowaniu i realizacji polityki rolnej i społ. wsi
- oddziaływanie na mechanizmy rynku rolnego
- sprawowanie kontroli w sferze zaopatrzenia rolnictwa w środki prod., w sferze inwestycji i usług na rzecz rolnictwa, w sferze skupu prod. rol.
- działalność na rzecz rozwoju indywidualnych gospodarstw rol. oraz postępu gosp. i społ. wsi
- organizowanie i prowadzenie działalności gops. ( prod., usługowej ) i socjalnej w zakresie określonym w statutach
Izby rolnicze
- reprezentacja interesów zawodowych rolników
- rozwiązywanie problemów rolnictwa
- wykonywanie zadań zleconych z zakresu administracji publicznej
Jednostkami organizacyjnymi samorządu rolniczego są izby rolnicze posiadające osobowość prawną i działające na obszarze województwa.
Członkami izby są osoby płacące podatki (podatek rolny, podatek dochodowy z działów specjalnych w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych) na terenie działania danej izby, a także członkowie RSP mający siedzibę na terenie działania tej izby.
Izby działają na rzecz rolnictwa, wpływają na kształtowanie polityki rolnej i uczestniczą w jej realizacji.
W celu realizacji wspólnych zadań izby mogą zawierać porozumienia regionalne. Izby tworzą Krajową Radę Izb Rolniczych, w skład, której wchodzą prezesi izb oraz wybrani przez walne zgromadzenie delegaci, po jednym z każdej izby. KRIR posiada osobowość prawną.
Spółdzielnie rolnicze (rodzaje, członkostwo, powstanie, likwidacja).
Obowiązujące prawo spółdzielcze wyróżnia dwie kategorie spółdzielni produkcji rolnej:
1. Rolnicze spółdzielnie produkcyjne,
2. Inne spółdzielnie zajmujące się produkcją rolną.
Podstawowym aktem prawnym system organizacyjno - prawny spółdzielczości, w tym i rolniczych spółdzielni produkcyjnych jest ustawa - Prawo Spółdzielcze.
Przedmiotem działalności Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych jest prowadzenie wspólnego gospodarstwa rolnego oraz działalności na rzecz indywidualnych gospodarstw rolnych członków. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna może prowadzić inną działalność gospodarczą.
Członkami spółdzielni mogą być rolnicy będący:
1. Właścicielami lub posiadaczami samoistnymi gruntów rolnych,
2. Dzierżawcami, użytkownikami lub innymi posiadaczami zależnymi gruntów rolnych,
3. Członkami spółdzielni mogą być również inne osoby mające kwalifikacje przydatne do pracy w spółdzielni.
Bezpośrednią podstawę prawną dla działalności spółdzielni stanowi statut, którego postanowienia określają w sposób zindywidualizowany zasady funkcjonowania konkretnej spółdzielni.
9. Obciążenia podatkowe rolnictwa.
Podstawą jest jednolity podatek rolny dla wszystkich gospodarstw rolnych. Od 2003 r. mamy nową formułę tego podatku.Jednym przedmiotem opodatkowania są grunty rolne.Podlega mu każdy kto jest właścicielem lub posiadaczem użytków rolnych określonych w ewidencji gruntów.Drugą sprawą jest to że dla organu podatkowego nie jest istotne jaką powierzchnię ma gospodarstwo.
Podstawę opodatkowania podatkiem rolnym stanowi:
1.dla gruntów gospodarstw rolnych- liczba hektarów przeliczeniowych ustalana na podstawie powierzchni, rodzajów i klas użytków rolnych wynikających z ewidencji gruntów i budynków
2.dla pozostałych- liczba hektarów wynikająca z ewidencji gruntów i budynków.
Wymień ulgi przewidziane w podatku rolnym.
- Ulga inwestycyjna
- Ulga żołnierska (przeszkolenie wojskowe)
- Obniżenie podatku od gruntów położonych na terenach podgórskich i górskich
- Ulgi w razie wystąpienia klęski żywiołowej
Wymień zwolnienia przewidziane w podatku rolnym
- Zwolnienie użytków klasy V, VI i VIz
- Zwolnienie gruntów zadrzewionych i zakrzewionych ustanowionych na użytkach rolnych
- Gruntów położonych w pasie drogi granicznej
- Użytków ekologicznych
- Gruntów zajętych przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludność w wodę
- Gruntów z wałami przeciwpowodziowymi
- Gruntów położonych w międzywałach
- Gruntów wpisanych do rejestru zabytków pod warunkiem ich zagospodarowania i utrzymania zgodnie z przepisami o ochronie zabytków
- Gruntów stanowiących działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych , którzy osiągnęli wiek emerytalnych, są inwalidami I lub II grupy, się niepełnosprawni lub całkowicie niezdolni do pracy (lub egzystencji)
- Grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją - w roku w którym uprawy zostały zniszczone wskutek robót drenarskich
- Grunty przeznaczone na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nie przekraczającej 100ha
- Grunty gospodarstw rolnych powstałe z zagospodarowania nieużytków - na okres 5 lat
- Grunty gospodarstw rolnych otrzymane w drodze wymiany lub scalenia- na rok następny
Podatek leśny
- obowiązek ciąży na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych, które są właścicielami lub użytkownikami wieczystymi lub samoistnymi posiadaczami lasów
- opodatkowaniu podlegają wszystkie lasy z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna
- podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia lasu wyrażona w ha
Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego
Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał tytuł prawny do lasu lub nastąpiło objęcie lasu w posiadanie. Obowiązek podatkowy w podatku leśnym wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestały istnieć okoliczności uzasadniające ten obowiązek.
Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy lub obszary zalesione z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Zgodnie ustawą lasem jest grunt z zwartej powierzchni - co najmniej 0,10m ha - pokryty roślinnością leśną lub przejściowo jej pozbawiony, który:
1) przeznaczony jest do produkcji leśnej, bądź
2) stanowi rezerwat przyrody albo wchodzi w skład parku narodowego, lub
3) wpisany jest do rejestru zabytków.
Ustawa w tym podatku przewiduje stosunkowo niewielki katalog zwolnień. Z podatku tego zwolniono:
-lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat
-lasy wpisane do rejestru zabytków-użytki ekologiczne
Podatek dochodowy z rolnictwa
w zasadzie przychody z działalności rolniczej nie podlegają podatkowi dochodowemu z wyjątkiem działów specjalnych produkcji rolnej. Nie zwalnia ono od podatku rolnego gruntów.Opodatkowanie podatkiem doch. działów specj. wprowadzono 1.1.1992r. Osoby fiz. Prowadząca działy specjalne produkcji rolnej maja możliwość wyboru sposobu opodatkowania (normy szacunkowe lub księga przychodów i rozchodów )
Podatek od nieruchomości
Jest połączony z podatkiem rolnym. W zasadzie grunty objęte podatkiem rolnym nie podlegają podatkowi od nieruchomości.
Podatek jest podatkiem o charakterze lokalnym, bezpośrednim, rzeczowym. zwyczajnym i obligatoryjnym.
Podatek VAT
Do działalności rolniczej VAT został wprowadzony ustawą z 20.07.2000r. W przypadku osób fiz. Prowadzących wyłącznie gosp. rolne leśne lub rybackie za podatnika uważa się osobę, która przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu VAT złoży naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie rejestracyjne, o którym mowa w art. 96 ust. l ustawy.
Podatek od spadków i darowizn
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Ochrona gruntów rolnych.
Ochrona gruntów rolnych - przedmiot ochrony.
Gruntami rolnymi, w rozumieniu ustawy, są grunty:
1) określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne,
2) pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi, służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa,
3) pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu,
4) pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny
5) parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi
6) pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych,
7) pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych,zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa i mieszkańców wsi,
8) zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa,
9) torfowisk i oczek wodnych,
10) pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych.
Ochrona gruntów rolnych polega na:
1) ograniczaniu przeznaczania ich na cele nierolnicze lub nieleśne,
2) zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej, powstającym wskutek działalności nierolniczej i ruchów masowych ziemi,
3) rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze,
4) zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych.
Ochrona ilościowa- służy przeciwdziałaniu wyłączenia gruntu z produkcji rolnej. Organ administracji musi wyrazić zgodę.Jeżeli chcemy wyłączyć dany grunt z produkcji rolnej musimy uzyskać poparcie wójta.Wójt składa wniosek do wojewody który musi wyrazić opinię.Na końcu właściwy minister otrzymuje wniosek i wyraża zgodę lub nie.W przypadku gruntów klasy 4-6 zgodę musi wyrazić tylko wójt i wojewoda.Wyrażanie zgody nie jest wymagane w przypadku nieużytków.Po spełnieniu tych warunków można ubiegać się o decyzję administracyjną o wyłączeniu gruntów,wydaje ją starosta na podstawie zgody wojewody lub ministra.Określa się jaki cel grunt zostaje wyłączony i jakie są warunki finansowe wyłączenia.Dodatkowo na skutek wyłączenia gruntu z produkcji rolnej przez 10 lat mamy obowiązek uiszczania opłat rocznych.
Ochrona jakościowa-jej celem jest ochrona walorów produkcyjnych gruntu rolnego
-Zagrożenia erozją-starosta może w stosunku do gruntu prywatnego wydać decyzję o zakrzewieniu lub zalesieniu.
-Pogorszenie warunków produkcyjnych grunty z winy właściciela-decyzję o podjęciu określonych działań na gruncie wydaje wójt.
-Plan zagospodarowania-sporządza go na swój koszt zakład przemysłowy,który niszczył środowisko i grunty rolnicze.Na tych terenach możliwa jest tylko taka produkcja która została określona w planie.
11. Wspólna Polityka Rolna - geneza, cele, rozwój; polityka rynkowa oraz polityka strukturalna. WPR po reformie z 2003 r.
Wspólna polityka rolna - cele określone w Traktacie Rzymskim ( 57r. )
- zwiększenie wydajności prod. rolnej
- ochrona dochodów rolniczych, zapewnienie odpowiedniego standardu życia
- zagwarantowanie samowystarczalności żywieniowej Europie
- zapewnieni równowagi rynków rolnych
- zapewnienie odpowiednich cen żywności konsumentom
Zasady WPR:
1.włączenie rolnictwa w ramy wspólnoty
2.postanowienia dotyczące rolnictwa stanowią do pewnego stopnia wyjątek od generalnych reguł traktatów
3.sektor rolny w całek wspólnocie musi podlegać wspólnej polityce
4.jednolitość rynku
5.zasada solidarności
Instrumenty polityki rolnej.
Rynkowe :
- wspólne ceny rolne
- dopłaty w eksporcie - gdy poza UE
- dopłaty do przechowywania
- opłaty wyrównawcze
- dopłaty bezpośrednie
Strukturalne:
- pomoc na modernizację gosp rol.
- pomoc dla regionów niekorzystnych pod względem rolniczym
- na zalesienie gruntów rol.
- wcześniejsze emerytury
- poprawę jakości prod. rol.
- dla rolników mających gosp. w zgodzie z naturalnym środowiskiem ( jeszcze nie ekolog.)
- rolnictwo ekolog.
12. Instrumenty prawne polityki rynkowej Agencja Rynku Rolnego
Agencja Rynku Rolnego realizuje interwencyjną politykę rolną państwa, w celu mobilizacji rynku produktów żywnościowych oraz ochrony dochodów uzyskiwanych z rolnictwa.
ARR jest to państwowa jednostka organizacyjna wyposażona w osobowość prawną, będąca w płaszczyźnie finansowo - prawnej zakładem budżetowym. Podlega Prezesowi Rady Ministrów (powołuje on i odwołuje organy agencji). Do organów agencji zalicza się:
1. Prezesa agencji - organ wykonawczy i zarządzający,
2. Rada agencji - przewodniczący i 20 członków to organ opiniodawczy i doradczy prezesa.
Swoje zadania agencja realizuje przez:
1. Interwencyjny skup produktów rolnych oraz w uzasadnionych przypadkach import produktów rolnych,
2. Interwencyjną sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów.
3. Gromadzenie rezerw państwowych produktów rolnych i ich przetworów,
4. Stałą analizę rynku rolnego,
5. Występowanie do zarządu z wnioskami w przedmiocie regulacji w zakresie handlu zagranicznego,
6. Udzielanie poręczeń kredytowych (kredytowych wyjątkiem inwestycyjnych).
Zadania ARR (katalog nie jest zamknięty, nowe obowiązki muszą być zabezpieczone dodatkowymi środkami finansowymi):
działania zapewniające stabilizację rynków produktów rolnych i żywnościowych w ramach WPR
analiza rynków produktów rolnych i żywnościowych,
upowszechnienie informacji związanych z realizacją mechanizmów WPR i warunkami udziału w tych mechanizmach
działania promocyjne dot. produktów rolnych i żywnościowych,
administrowanie obrotem z zagranicą towarami rolnymi w ramach WPR,
realizacja płatności w ramach mechanizmów WPR finansowanych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz ewidencja wydatków z Funduszu,
zgłaszanie Komisji E. zamiaru uczestnictwa Polski w programie dostarczania nadwyżek żywności dla najuboższej ludności UE i podejmowanie stosownych działań realizacyjnych.
Struktura organizacyjna.
Na czele stoi prezes, powoływany przez prezesa rady ministrów. Jest on jednoosobowym organem zarządzającym. Jest również Rada( organ opiniodawczy i doradczy) w jego skład wchodzą przedstawiciele beneficjentów. Prezes wykonuje swe funkcje poprzez aparat wykonawczy, mnij lub bardziej rozbudowany.
13. Zadania i struktura ARiMR
To agencja rządowa która zajmuje się głównie działalnością inwestycyjną czyli organizacja systemu dotacji i kredytów inwestycyjnych w rolnictwie.
Agencja realizuje swoje zadania przede wszystkim poprzez sieć bankową. Największe znaczenie mają dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych. W ten sposób kredytobiorcy uzyskują kredyt uprzywilejowany, niższy od stopy inflacji.
Inne formy pomocy to:
1. Spłata za kredytobiorcę części kredytu,
2. Udzielanie gwarancji kredytowych i poręczeń,
3. Udzielanie pożyczek.
Do ARiMR należy wspieranie (m.in):
inwestycji w rolnictwie, w przetwórstwie rolno-spożywczym i usługach na rzecz rolnictwa,
przedsięwzięć warunkujących wykorzystanie posiadanej bazy produkcyjnej gospodarstw rolnych i działów specjalnych produkcji rolnej w celu rozpoczęcia, zwiększenia lub wznowienia produkcji,
poprawy struktury agrarnej, w tym zwłaszcza tworzenia i powiększania gospodarstw rodzinnych w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego,
przedsięwzięć tworzących nowe miejsca pracy dla mieszkańców wsi, a także miast do 20 tysięcy mieszkańców,
rozwój infrastruktury techniczno-produkcyjnej wsi i rolnictwa, a także miast liczących do 20 tys. mieszkańców
kształcenia mieszkańców wsi w szkołach wyższych poprzez udzielanie poręczeń spłaty kredytów studenckich zaciąganych na podstawie odrębnych przepisów,
rozwoju rolnictwa ekologicznego i edukacji w zakresie ekologii.
Lista ta nie jest zamknięta- ustawy i rozporządzenia RM mogą nakładać na ARiMR inne zadania.
Przychodami Agencji są:
1) środki budżetowe określone corocznie w ustawie budżetowej,
2) odsetki od lokat bankowych,
3) środki uzyskane w ramach bezzwrotnej i kredytowej pomocy zagranicznej,
4) środki pochodzące z oprocentowania rezerw obowiązkowych odprowadzanych przez banki do NBP
5) inne wpływy.
Agencja może emitować obligacje za zgodą MF
14. Instrumenty prawne wspierania rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego.
1.Program rozwoju Obszarów Wiejskich PROW 2007-2013(80% UE 20% budżet państwa)
Osie priorytetowe:
-poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa- poprawa poprzez szkolenia zawodowe dla rolników,ułatwianie startu młodym rolnikom,renty strukturalne,modernizacja gosp.rolnych przez środki na inwestycje w gosp.,zwiększenie wartości produkcji dodantej,uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności,informacja i promocja związana z systemami jakości,doradztwo dla rolników,grupy producentów rolnych
-poprawa środowiska przyrodniczego i obszarów wiejskich-wspieranie gospodarstw na obszarach rolniczo niekorzystnych,płatności dla obszarów Natura 2000,programy rolnośrodowiskowe.
-poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gosp.wiejskich
-leader- jego celem jest wspieranie działań innowacyjnych na rzecz rozwoju stref wiejskich w ubogich regionach UE.
Fundusze z programu mogą być przeznaczane na trzy cele:
1.wspomaganie nowoczesnych strategii rozwoju terenów wiejskich
2.wsparcie dla międzyregionalnych i międzynarodowych projektów współpracy
3.tworzenie sieci obszarów wiejskich UE - zarówno objętych pomocą Leader jak i nie korzystających z tej pomocy
Prawo pierwokupu w przepisach prawno-rolnych
Przeniesienie własności nieruchomości rolnej na podstawie umowy sprzedaży
Dzierżawca:
Przysługuje:
Dzierżawcy przysługuje ustawowe prawo pierwokupu, jeżeli:
-dzierżawcą jest osoba fizyczna lub spółdzielnia produkcji rolnej;
-sprzedającym jest osoba fizyczna lub osoba prawna inna niż ANR
-umowa dzierżawcy została zawarta w formie pisemnej z data pewną;
-umowa była wykonywana co najmniej 3 lata licząc od daty pewnej
-nabywana nieruchomość wejdzie w składa gospodarstwa rodzinnego dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej
Dzierżawca ma dodatkowe uprawnienie z tytułu ustawowego prawa pierwokupu, jeżeli sprzedaż nieruchomości rolnej miała na celu uzyskanie prawa do renty strukturalnej i w wyniku zawartej umowy przekazano gospodarstwo rolne o powierzchni co najmniej 3ha, a powierzchnia powiększonego gospodarstwa nie mogła być mniejsza niż 15ha (wymóg wykonywania umowy dzierżawcy przez 3 lata, licząc od daty zawarcia i dzierżawca musi wykazać, że dzierżawiona nieruchomość była wykorzystywana na działalność rolniczą). Dzierżawca w chwili wykonania prawa pierwokupu musi spełniać wszystkie przesłanki wymagane dla nabywcy rodzinnego gospodarstwa rolnego.
Kolizje między współwłaścicielem a dzierżawca należy rozstrzygać na rzecz dzierżawcy, także powinien mieć silniejsze prawo niż gmina
Współwłaściciel
Współwłaścicielowi przysługuje prawo pierwokupu w przypadku spełnienia następujących przesłanek:
-sprzedaż udziału nieruchomości rolnej przez osobę fizyczną lub prawną inną niż ANR
-pozostali właściciele prowadzą na gruncie wspólnym gospodarstwo rolne.
Prawo pierwokupu współwłaściciela jest wyłączone w następujących sytuacjach:
-współwłaściciel prowadzący gospodarstwo sprzedaje razem z udziałem to gospodarstwo,
-nabywcą jest inny współwłaściciel,
-nabywcą jest osoba dziedzicząca po sprzedawcy.
Agencja Nieruchomości Rolnej:
Przysługuje:
-Dzierżawca nie skorzystał z prawa pierwokupu
-Dzierżawca nie spełniał warunków
-Nieruchomość nie była przedmiotem dzierżawy
Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej również ANR, wykonująca prawo pierwokupu, może wystąpić do sądu o ustalenie ceny tej nieruchomości.
W przypadku zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości rolnej, ustawa nakłada obowiązek na sprzedawcę powiadomienia zarówno uprawnionego do prawa pierwokupu, jak i ANR o zamiarze zawarcia takiej umowy. Brak powiadomienia skutkuje nieważnością umowy.
Prawo pierwokupu dla ANR nieruchomości rolnej możliwe jest jednak do wykonania tylko w ciągu miesiąca od otrzymania zawiadomienia. Po tym terminie umowa traci charakter warunkowy.
Prawo wykupu nie przysługuje
-jeżeli w wyniku przeniesienia własności nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego, jednak do powierzchni nie większej niż 300ha użytków rolnych,
-jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje na rzecz osoby bliskiej zbywcy, spółdzielni produkcji rolnej /jak przy pierwokupie/
-jeżeli przeniesienie własności nieruchomości rolnej następuje w wyniku umowy z następcą-czyli rolnik przenosi własność, współwłasność gospodarstwa na osobę młodszą od niego o co najmniej 15 lat w związku z uzyskaniem emerytury renty
Z przepisów tych wynika, że nieruchomości rolne, których dotyczy ustawowe prawo pierwokupu (dzierżawcy lub ANR) lub prawo wykupu, mogą być sprzedane (może być przeniesiona ich własność w wyniku zawarcia umowy innej niż umowa sprzedaży) osobie trzeciej, wybranej przez zbywcę, ale pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu (wykupu) swego prawa nie wykona.
Ponieważ przeniesienie własności nieruchomości rolnej wymaga zachowania formy aktu notarialnego, również oświadczenie o wykonaniu prawa pierwokupu (wykupu) powinno być złożone w tej samej formie (art. 597 KC )
Ubezpieczenia majątkowe w rolnictwie (obowiązkowe, dobrowolne)
- obowiązkowe ubezpieczenie OC pojazdów rolników
-obowiązkowe ubezpieczenia budynków w gospodarstwie rolnym od ognia i innych zdarzeń losowych;
- ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej rolników
-obowiązkowa składka na ubezpieczenia społeczne jest też obciążeniem majątkowym
Ubezpieczenia dobrowolne w rolnictwie:
- ubezpieczenie mienia ruchomego w gospodarstwach rolnych;
- ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich od ryzyka wystąpienia skutków zdarzeń losowych w rolnictwie (ogień, huragan, powódź, grad, piorun, susza, ubój z konieczności itd.)
- ubezpieczenie maszyn rolniczych;
Scalanie-to zmiana nieruchomości rozdrobnionych lub o nieprawidłowej konfiguracji należących do różnych podmiotów na określonym obszarze.Instytucje finansuje się z budżetu państwa.Podejmowane jest na wniosek (wniosek mogą składać rolnicy stanowiący większość właścicieli gruntów na danym obszarze) oraz także z urzędu, ale tylko w 3 sytuacjach: gdy grunty SP na danym terenie przekraczają 10%; gdy z wnioskiem występuje osoba której grunty wymagają scalenia a nie pogorszy to stosunków z innymi rolnikami; gdy wskutek działalności przemysłowej następuje pogorszenie rozłogów gruntu (budowa kanału melioracyjnego które dzielą grunt rolnika)
Wszczęcie postępowania następuje postanowieniem starosty, a odmowa wszczęcia następuje decyzją admin.
W wyniku scalania właściciele powinni otrzymać grunty tej samej wartości (zmiany do 3%) i tej samej powierzchni (zmiany <20%)
W wypadku gdy nie jest możliwe wydzielenie gruntów o równej wartości szacunkowej stosuje się dopłaty pieniężne.Przysługuja one za różnice wartości szacunkowej >3%
Ograniczanie nadprodukcji:
-kwoty produkcyjne-nie można więcej ponad przydzielone
-obowiązek ugorowania- do 20% użytków.Rolnik za to dostaje jakąś kwotę a jak się wyłamie to zostaje wyłączony z pomocy/działki badane przez satelite/
-ekstensyfikacja produkcji-podejmowanie produkcji w sposób ograniczony
-konwersja produkcji-skierowanie producentów na dziedziny bez nadprodukcji
-wcześniejsze emerytury-grunt rolnika zostaje wyłączony z produkcji
-zalesianie-jednak bardzo kosztowne
Polityka rolna UE-żaden kraj nie może faworyzować określonej grupy swoich producentów
-docelowa-zadowalająca rolnika
-interwencyjna-agencje skupują
-progowa- w imporcie do UE
Czynniki produkcji rolnej (wszelkie instrumentacje, oddziaływania prawne kierowane są na gospodarstwo rolne) dotyczą poszczególnych czynników funkcjonujących w gospodarstwie:
1 ziemia
2 kapitał
3 praca
4 organizacja
Czynniki produkcji dzieli się na zmienne i stałe, a kryterium takiego podziału jest czas niezbędny do zmiany wielkości produkcji (w ramach danej technologii) nazywane są zmiennymi, natomiast nakłady, które w tych samych warunkach wytwórczych nie ulegają zmianie wraz ze zmianami wielkości produkcji, nazywamy stałymi. Rolnik rozpoczynając działalność rolniczą musi ponieść pewne nakłady na zakup lub wydzierżawienie gospodarstwa i przystosowanie do określonej produkcji - np. założenie odpowiedniej instalacji wodociągowej, elektrycznej czy też zakup urządzeń specjalistycznych. Są to stałe czynniki produkcji ponieważ nie zmieniają się w momencie zwiększenia lub modyfikacji produkcji rolniczej. W takiej sytuacji zmieniają lub zwiększają się jedynie nakłady na materiał siewny lub paszę, czyli zmienne czynniki produkcji. Gdy rolnik zauważy, że jego produkcja cieszy się dużym i nadal rosnącym zainteresowaniem kontrahentów na rynku (rośnie na nią popyt), to może podjąć decyzję o powiększeniu swojego aparatu wytwórczego (majątku) poprzez wydzierżawienie dodatkowych gruntów oraz zakupienie nowocześniejszych w sensie wydajności i oszczędności maszyn rolniczych. Wówczas ulegną również zmianie dotychczas stałe czynniki produkcji, ale będzie to zmiana długookresowa.
Finansowanie rolnictwa ze środków publicznych
1.Źródła zagraniczne- środki pomocowe Unii Europejskiej - AMIRR gospodaruje środkami pomocy zagranicznej -odpowiada za obsługę finansowo-księgową , sprawozdawczość i kontrolę wykorzystania środków z programu SAPARD
2.Preferencyjny system podatkowy -wyłączenie z opodatkowania podatkiem dochodowym
3.Preferencyjny system ubezpieczeń społecznych -opierający się głównie na budżecie
4.Wspieranie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa -jej pomoc jest skierowana przede wszystkim na wspieranie -wymienionych na poprzedniej stronie inwestycji . Realizacja tych działa ma się odbywać poprzez finansowanie lub udział w finansowaniu inwestycji w rolnictwie i przetwórstwie płodów rolnych , udzielanie gwarancji i poręczeń kredytowych oraz dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych
1