Wykład 4.11.2008r.

KRYMINALISTYKA I KRYMINOLOGIA

Kryminologia - widzenie zjawiska patologicznego z widzenia sprawcy.

Kryminologia jest nauką, której nie można jednocześnie zakwalifikować do konkretnego gatunku. Ma ona natomiast cechy, które pozwalają przyporządkować ją do różnych dziedzin życia.

Po raz pierwszy pojęcia „kryminologia” użyto ok. 1879r. Wśród twórców tej dziedziny prawa wymieniani są: Paul Topinard, Rafaele Ganatello.

Kryminologia a nauki medyczne i biologiczne.

• Psychiatria sądowa - wyraża się przede wszystkim udziałem w procesie karnym biegłych lekarzy, psychiatrów, którzy zajmują się diagnozowaniem sprawcy przestępstwa.

• Psychologia - poszukuje związków zachodzących pomiędzy zachowaniami przestępczymi a pewnymi czynnikami a charakterze psychologicznym i osobowością, temperamentem, emocjami.

• Pedagogika resocjalizacyjna - widoczna jest przede wszystkim w procesie wykonywanie kary i stosowania środków karnych wobec sprawcy.

• Statystyka - polega na tworzeniu i gromadzeniu danych statystycznych na temat przestępczości, jej obrazu, rozmiarów, nasilenia, dynamiki itp. Powstaje dzięki temu statystyka policyjna.

Nasilenie przestępstwa, rozmiary przestępczości, struktura przestępczości czy jej dynamika.

Socjologia - przedmiotem zainteresowania przez socjologię jest koncentracja na przestępczość jako pewnym zjawisku społecznym, a nie tylko na zjawisku indywidualnej psychologii.

Ekonomia - wykorzystuje pewne metody i pojęcia wykształcone przez ekonomię do badań.

Historia społeczna - dzięki spojrzeniu na pewne zjawiska w kontekście społecznym, przede wszystkim czasowym, możliwe jest zbudowanie znacznie dokładniejszej i bliższej rzeczywistości analizy.

Prawo karne - łącznikiem między kryminologią a prawem karnym może być polityka kryminalna w której elementy empiryczne łączą się z normatywnymi tworząc jedną całość.

Prawo karne to dyscyplina normatywna a kryminologia dyscyplina empiryczna.

Kryminologia klasyczna - powstała w połowie XVIII w. Reprezentowali ją: Cesare Beccaria, Jeremy Bentham.

Nurty kryminologii:

• klasyczny

• pozytywistyczny

• antynaturalistyczny

• neoklasyczny

Założenia:

• Każdy człowiek jest jednostką racjonalną i świadomie dokonującą wyborów.

• Każdy człowiek jest jednostką wolną, posiadającą wolną wolę.

• Przestępca to człowiek zupełnie nie różniący się od pozostałych członków społeczeństwa.

• Zasadniczo jesteśmy wszyscy potencjalnymi przestępcami i każdy człowiek zdolny jest do popełniania czynu niedozwolonego.

• Człowiek jest racjonalnym w wyborze swojego postępowania i jednocześnie odpowiedzialny za nie.

• Każdy człowiek zdolny jest do popełnienia przestępstw i czynienia zła.

• Człowiek hamuje swoje zapędy czynienia zła na skutek strachu przed sankcją, bólem i cierpieniem.

Role kary jako środka który wymusza:

1. Kryminologia antynaturalistyczna - wykształciła się w latach 60 i 70 XX w. Przedstawicielami byli: Edwin Lepert, Howard S. Becker.

Założenia:

• odrzucenie naturalizmu metodologicznego i opowiedzenie się ze swoistością metodologiczną, konieczność wartościowania;

• postulat konfliktowej wizji społeczeństwa jako sprzeczność interesów;

• przestępstwo i przestępczość nie są traktowane jako skutek indywidualnej patologii, wynikają z konfliktów społecznych;

• przedmiotem zainteresowania stają się mechanizmy społeczne reakcji na zachowania przestępcze a nie sam sprawca;

• „pytanie reaktywne” - dlaczego pewne zachowania są uznawane za przestępstwa a pewni ludzie za przestępców;

• indetermistyczna wizja człowieka - zachowanie nie ma charakteru przyczynowego nie należy łączyć z cechami jednostek.

1. Kryminologia pozytywistyczna - II poł. XIX w. Przedstawiciele: Cesare Lombroso, Enrico Ferri.

Założenia:

• scjentyzm - kult nauki, wiary w nieograniczone możliwości;

• naturalizm metodologiczny - przekonanie nie tylko o konieczności, a także możliwości poznawania nauk społecznych;

• podstawowe pytanie etiologiczne - o przyczyny powstawania przestępczości;

• indywidualizm - koncentracja na osobę sprawcy;

• pytanie lombrozjańskie - dlaczego inni popełniają przestępstwa a drudzy nie?;

• traktowanie kary jako kary o charakterze celowym.

• Kryminologia neoklasyczna - jest związana z pierwotnym nurtem kryminologii klasycznej. Wykształciła się w latach 70 XX w. Przedstawicielami byli: Andrew von Hirch, James Wilson.

Założenia:

• powrót prawa karnego opartego na zasadach sprawiedliwej odpłaty lub odstraszenia;

• uznanie kary i jej realizacji za jedyne czynniki którymi może posługiwać się państwo w walce z przestępczością;

• traktowanie sprawcy przestępstwa jako jednostki wolnej i dokonującej racjonalnych wyborów tj. zakładanie istnienia wolnej woli jednostki;

• odrzucenia deterministycznego modelu sprawcy przestępstwa;

• uczynienie przedmiotu zainteresowania kontroli społecznej oraz sankcji karnej;

• uznanie za podstawowe pytania dotyczące możliwości instytucji kontrolnych;

• przyjmowanie konsensualnej wizji społeczeństwa.

Ćwiczenia 26.10.2008r.

Przestępczość - jest to ogół czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary popełnionych w danym czasie, na danym terenie.

Struktura przestępczości - jest to ogół czynów przestępczych uporządkowanych według przyjętego kryterium klasyfikacyjnego.

Dynamika przestępczości - jest to tempo i kierunek zmian jakim ulega w czasie liczba stwierdzonych przestępstw na danym terenie.

Geografia przestępczości - jest to terytorialne przemieszczenie przestępczości (bierzemy pod uwagę administracyjny podział kraju).

Rozmiar przestępczości - ogólna liczba, ilość przestępstw.

Przestępczość rzeczywista - jest to ogół czynów przestępczych w danym czasie na danym terenie.

Przestępczość ujawniona - jest to ogół czynów o jakich informacje dotarły do organów ścigania i na tej podstawie wszczęte zostało postępowanie przygotowawcze.

Przestępczość stwierdzona - jest to ogół czynów, których przestępczy charakter został potwierdzony w wyniku przeprowadzonego postępowania przygotowawczego.

Przestępczość sądowa - jest to ogół czynów, których przestępczy charakter został potwierdzony w wyniku przeprowadzonego postępowania sądowego i zapadł prawomocny wyrok skazujący.

Wykład 15.11.2008r.

Patologia społeczna - są to zjawiska społeczne polegające na zachowaniu się jednostek i określonych grup społecznych w sposób sprzeczny z wartościami danej kultury.

Zjawiska społecznie patologiczne - są to zachowania działające destruktywnie na społeczeństwo lub jego elementy przy tym niezgodne z wartościami powszechnie uznawanymi w danym kręgu kulturowym (patologia to nauka która zajmuje się tymi zjawiskami).

Patologia społeczna - zespół zjawisk szkodliwych społecznie, niezgodnych lub odbiegających od obowiązujących w społeczeństwie norm obyczajowych i prawnych oraz wpływających na zjawisko przestępczości.

Dewiacja (łamanie norm prawnych, obyczajowych):

1. Przestępczość

2. Zachowanie patologiczne - dysfunkcje wobec rodziny, środowiska

3. Autodestrukcja - zmienianie się

4. Zachowania społeczne - konflikty rasowe (rasizm), kulturowe (szowinizm)

5. Dewiacyjne zachowanie seksualne (tzw. zboczenie)

6. Zachowania na tle psychospołecznym (nerwica)

Dewiacja prawna - łamanie norm prawnych (przestępczość)

Dewiacja społeczna - łamanie norm obyczajowych czy moralnych obowiązujących w danym czasie w danym miejscu.

Alkoholizm - jest to choroba powstająca w skutek nadużywania alkoholu.

Alkoholizm (według światowej organizacji zdrowia) - jest to wszelki sposób picia który wykracza poza tradycyjnego i zwyczajowego spożycia albo poza ramy obyczajowego przyjętego w całej społeczności picia towarzyskiego, bez względu na przyczyny.

Narkomania - stałe lub okresowe używanie w celach nie medycznych środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienia od nich.

Podział środków odurzających oddziałujących na ośrodkowy układ nerwowy:

1. opiaty

• mleczko makowe

• morfina

• heroina

• środki uspokajające i nasenne

• barbiturany

• relanium

Ćwiczenia 13.12.2008r.

Reżim odpowiedzialności nieletnich.

Demoralizacja - niewynikające z przyczyn chorobowych ani rozwojowych stan struktur poznawczych, prowadzący do nierespektowania norm moralnych, sprzyjający łamaniu norm prawnokarnych.

Socjalizacja - proces wdrażania jednostki do samodzielnego i niezaburzonego działania w społeczeństwie, obejmujący zapoznanie się z jego kulturą oraz podstawowymi normami i wartościami.

Socjalizacja nieprawidłowa - proces socjalizacji niewyposażający jednostki w mechanizmy pozwalające na unikanie zachowań przestępczych.

Kontrsocjalizacja - wpływ społeczny, opozycyjny wobec socjalizacji i pociągający ze sobą zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań przestępczych, niekorzystnie wpływa na kształtowanie osobowości człowieka.

Rodzina

• uznawana za najważniejszą grupę pierwotną, pośredniczącą między jednostką a społeczeństwem

• podstawowe zadania

- udział w socjalizacji

- ukształtowanie u dziecka, struktur poznawczych

- kontrola sfery emocjonalnej

• socjalizacja pierwotna / socjalizacja wtórna

Czynniki zewnętrzne:

• system wartości panujący w społeczeństwie

• sytuacja polityczna i społeczno-ekonomiczna

• miejsce rodziny w strukturze społecznej i dystanse społeczne w danym społeczeństwie

• zakres swobody jednostek

• model rodziny w danym społeczeństwie.

Czynniki wewnętrzne:

• ukształtowanie ról społecznych w rodzinie

• styl wychowania i klimat uczuciowy

• osobowość członów rodziny

• stan zdrowia członków rodziny

• wzory zachowania w rodzinie.

Modele rodziny:

1. Antypersonalistyczny

2. Personalistyczny

3. Indywidualistyczny

Ćwiczenia 10.01.2009r.

Prostytucja, subkultury młodzieżowe, sekty, samobójstwa.

Subkultury młodzieżowe - względnie spójna grupa społeczna pozostająca na marginesie dominujących w danym systemie w tendencji życia społecznego, posiadająca wspólne wartości, wyrażająca swoją odrębność poprzez podważanie lub zanegowanie utrwalonych i powszechnie akceptowanych wzorów kultury.

Przeczytać - przestępczość powrotna, wiktymologia.







Wykład 31.01.2009r.

Literatura:

• „Technika kryminalistyczna” tom I, pod red. Włodzimierza Kendzierskiego, Szczytno 2007.

• „Technika kryminalistyczna” tom II, pod red. Grażyny Kendzierskiej, Szczytno 2006.

Zakres:

1. ogólne pojęcia z zakresu kryminalistyki:

• kryminalistyka i jej miejsce w systemie nauk

• pojęcie śladu kryminalistycznego

• podział śladów kryminalistycznych

• identyfikacja kryminalistyczna

• rodzaje materiałów występujących w badaniach kryminalistycznych

• wykorzystanie oraz wnioskowanie na podstawie śladów kryminalistycznych;

• charakterystyka wybranych rodzajów śladów kryminalistycznych (ślady dermatoskopijne, ślady biologiczne, wariografia kryminalistyczna, ślady mechanoskopijne, dokumenty, ślady użycia broni palnej, pułapki kryminalistyczne i osmologiczne);

• znaczenie badań kryminalistycznych;

• oględziny;

• ekspertyza kryminalistyczna.

TEMAT: Kryminalistyka w systemie nauk.

Literatura:

• „Stulecie detektywów”, „Godzina detektywów” - J. Thorwald, Kraków 2002, 2003.

Tezy:

• Historyczne przesłanki powstania kryminalistyki.

• Definicja, struktura, funkcje, cechy oraz kierunki rozwoju współczesnej kryminalistyki.

• Miejsce kryminalistyki w systemie nauk.

• Podstawowe pojęcia we współczesnej kryminalistyce.

Piony kryminalistyki:

1. Eugeniusz Vidocq

1. 1812 Paryż - Powstanie Brygady Bezpieczeństwa.

2. Allan Pinkerton

1. 1850 USA - utworzenie pierwszej prywatnej agencji detektywistycznej - „Narodowa Agencja Detektywistyczna Pinkertona”

3. Ludwik Perzyna

1. 1793 Kalisz - „Nauka cyrulika krótko zebrana”, III część poświęcona medycynie sądowej (opis obrażeń osób).

Przedstawiciele naukowej kryminalistyki:

1. Hans Gross

1. 1893 Wiedeń - „Podręcznik dla sędziów śledczych”.

2. Alfons Bertillon

1. Twórca systemu pomiarów antropometrycznych do identyfikacji przestępców.

3. Władysław Sobolewski

1. Od 1931 do śmierci - kierownik Laboratorium Kryminalistycznego Centrali Służby Śledczej Komendy Głównej Policji Państwowej.

2. 1936 Warszawa - Identyfikacja łusek i pocisków z broni palnej.

Przesłanki powstania naukowej kryminalistyki:

1. pośrednie

• rozwój przestępczości

• wyodrębnienie służb kryminalnych w organach ścigania;

• bezpośrednie

• zapotrzebowanie policji na naukowe metody identyfikacji osób i rzeczy

• rozwój nauk przyrodniczych i technicznych.

Kryminalistyka - nauka o taktyce i technice popełnienia przestępstw, taktyce i technice wykrywania przestępstw, oraz taktyce i technice zapobiegania przestępstwom.

1. Taktyka kryminalistyczna.

2. Technika kryminalistyczna.

3. Strategia kryminalistyczna.

Taktyka kryminalistyczna - badanie sposobów popełniania przestępstw oraz opracowanie sposobów mających doprowadzić do ujawnienia przestępstwa i wykrycia sprawcy oraz określenie sposobów zapobiegania tym przestępstwom. Ukierunkowana bezpośrednio na osobę (osobowe źródła informacji).

Technika kryminalistyczna - badanie środków technicznych wykorzystywanych do popełnienia przestępstwa oraz środków pomocnych w zapobieganiu przestępczości. Ukierunkowana bezpośrednio na uzyskiwanie zabezpieczenia i wykorzystywanie dowodów rzeczowych (rzeczowe źródło informacji).

Strategia kryminalistyczna - przedmiotem zainteresowania są plany i przedsięwzięcia wynikające z oceny stanu przestępczości oraz umiejętne gospodarowanie siłami i środkami w celu zapobiegania i skutecznego zwalczania przestępczości.

Zadania kryminalistyki:

• opracowanie metodyki, czynności procesowych;

• określenie zasad, trybu i warunków czynności operacyjnych;

• adaptacja środków technicznych do ujawnienia, zabezpieczenia i badania śladów;

• identyfikacja śladów.

Funkcje kryminalistyki:

• rozpoznawcza

• wykonawcza

• dowodowa

• zapobiegawcza.

Cechy współczesnej kryminalistyki:

• kompleksowość

• nowoczesność

• multidyscyplinarność.

Miejsce w systemie nauk:

• nauka społeczna

• nauka prawna

• nauka stosowana

• nauka praktyczna

• nauka empiryczna.

Kierunki rozwoju:

• adaptacja osiągnięć innych nauk

• modyfikacja stosowanych metod i środków

• opracowanie własnych oryginalnych rozwiązań

• wypracowanie prewencji i profilaktyki kryminalistycznej.

TEMAT: Ślady dermatoskopijne.

Tezy:

• własności skóry jako cechy identyfikacyjne człowieka

• daktyloskopowanie osób i zwłok

• wykorzystanie śladów dermatoskopijnych w ramach ekspertyzy

• wnioskowanie na podstawie śladów dermatoskopijnych

• rejestracja (CRD, AFIS)

• wykorzystywanie systemu AFIS.

Metody identyfikacji człowieka na podstawie występowania linii papilarnych:

1. Daktyloskopia (palce).

2. Chejroskopia (dłonie).

3. Podoskopia (stopy).

Ślady dermatoskopijne dzielimy na:

• ślady linii papilarnych

• ślady czerwieni wargowej

• ślady małżowiny usznej

• ślady poletkowej budowy skóry (czoła, policzka, zewnętrzna powierzchnia ręki).

Badając ślady dermatoskopijne zawsze dokonuje się identyfikacji bezpośredniej indywidualnej człowieka.

DNA - identyfikacja bezpośrednia grupowa.

Biologiczne podstawy daktyloskopii (właściwości linii papilarnych):

• indywidualność

• trwałość

• niezmienność

Wzory linii papilarnych:

• łukowe (proste) - bezdeltowe

• pętlicowe (prawe i lewe) - jednodeltowe

• wirowe - wielodeltowe.

Wykład 21.03.2009r.

TEMAT: Ślady biologiczne.

1. Rodzaje śladów biologicznych.

2. Sposoby postępowania i ujawniania śladów biologicznych.

3. Metodyka pobierania materiału porównawczego do badań biologicznych.

4. Możliwości badań śladów biologicznych.

5. Wnioskowanie na podstawie śladów biologicznych.

6. Formułowanie zakresu ekspertyzy kryminalistycznej.

Rodzaje śladów biologicznych:

1. człowieka,

2. zwierząt,

3. roślin.

Ślady dzielimy na:

1. tkanki (krew, kości, paznokcie itd.),

2. wydzieliny (pot, wydzielina śluzowa nosa itd.),

3. wydaliny (mocz, kał itd.).

Wariografia:

1. Psychofizyczne podstawy instrumentalnego ujawniania emocji.

2. Poglądy kryminalistyków i procesualistów na przydatność badań wariograficznych w zwalczaniu przestępczości, znaczenie dowodowe ekspertyzy wariograficznej.

3. Podstawowe metody ekspertyzy wariograficznej.

4. Poza procesowe wykorzystywanie badań wariograficznych.

TEMAT: Kryminalistyczne badania dokumentów.

1. Pojęcie dokumentu i rodzaje dokumentów.

2. Rodzaje fałszerstw i śladów świadczących o nieautentyczności dokumentu.

3. Pisma ręczne jako ślad psychofizyczny.

4. Metody fałszowania pisma ręcznego i podpisów.

5. Zależność zakresu i wyników ekspertyzy pismoznawczej od materiału dowodowego i porównawczego.

6. Wnioskowanie na podstawie pisma ręcznego.

7. Możliwości badania dokumentu sporządzonego różnymi technikami.

8. Zabezpieczenie stosowane w niektórych dokumentach.

9. Kompleksowe badanie dokumentu.

Formy fałszowania dokumentów:

• materialne (podrobiony albo przerobiony),

• intelektualne.

Cechy:

• graficzne,

• topograficzne,

• językowe.

TEMAT: Ślady mechanoskopijne.

1. Pojęcie, rodzaje i miejsca występowania śladów mechanoskopijnych.

2. Dokumentowanie, ujawnianie i zabezpieczanie śladów mechanoskopijnych.

3. Wykorzystywanie tych śladów.

4. Uzyskanie materiałów do badań porównawczych.

5. Niektóre rodzaje badań mechanoskopijnych.

Mechanoskopia - badanie śladów narzędzi pozostawionych na miejscu przestępstwa.

Ślady:

• statyczne - kiedy narzędzia, powierzchnia są w stanie względnego spoczynku;

• dynamiczne - kiedy przedmioty mają kontakt ślizgowy (identyfikacja możliwa lecz utrudniona).

TEMAT: Ślady traseologiczne.

1. Pojęcie i rodzaje śladów traseologicznych.

2. Mechanizm powstawania śladów traseologicznych.

3. Sposoby ujawniania i miejsca występowania śladów traseologicznych.

4. Wnioskowanie na podstawie śladów traseologicznych.

5. Uzyskiwanie i pobieranie materiału porównawczego.

6. Identyfikacja indywidualna i grupowa stóp, obuwia i opon.

Wykład 09.05.2009r.

TEMAT: Chemiczne badanie śladów kryminalistycznych.

1. Pojęcie chemii kryminalistycznej.

2. Ogólne cele badań chemicznych w kryminalistyce.

3. Ogólne zasady ujawniania i zabezpieczania materiału dowodowego oraz pobieranie materiału porównawczego i kontrolnego do badań chemicznych.

4. Charakterystyka wybranych śladów kryminalistycznych badanych metodami chemicznymi i kierunki ich badań.

5. Pojęcie i cechy mikrośladów.

6. Pojęcie wybuchu.

7. Pojęcie pożaru.

8. Specyfika oględzin miejsca pożaru, wybuchu. Wykorzystanie wyników oględzin miejsca pożaru, wybuchy.

9. Zlecenie badań chemicznych. Zakres ekspertyzy chemicznej. Podmioty wykonujące badania.

10. Wykorzystanie wyników badań chemicznych.

Ad. 1. Pojęcie chemii kryminalistycznej.

Cel - identyfikacja grupowa.

Chemia sądowa - jest rozumiana jako dział chemii stosowanej, zajmujący się dla potrzeb procesu karnego badaniem materiału pochodzącego z miejsca przestępstwa lub zabezpieczonego od podejrzanego, bądź poszkodowanego w celu identyfikacji grupowej i porównania z materiałem odniesienia.

Ad. 3. Ogólne zasady ujawniania i zabezpieczania materiału dowodowego oraz pobieranie materiału porównawczego i kontrolnego do badań chemicznych.

Podmiot badań:

• bardzo małe próbki materiału (miligramy i mniej);

• zanieczyszczenie próbek i powiązane z ich podłożem;

• niejednorodność, wieloskładnikowość i wzajemnie wymieszane;

• analiza nie głównych składników i frakcji materiału, a drobnych zanieczyszczeń.

Materiał dowodowy, porównawczy i kontrolny.

• Zabezpieczenie śladów do badań chemicznych musi być inny niż do normalnych badań;

• Musi być analiza;

• Przygotowanie i wykorzystanie środków i metod do badań chemicznych (urządzenia).

Urządzenia do ujawniania:

• optyczne,

• oświetleniowe (światło białe, podczerwień, ultrafiolet),

• przyrządy do poszukiwania metali, gazu, zwłok, promieniowania,

• testy wskazujące na objętość materiałów wybuchowych, środków odurzających.

Materiał dowodowy, porównawczy i kontrolny.

Ad. 4. Charakterystyka wybranych śladów kryminalistycznych badanych metodami chemicznymi i kierunki ich badań.

Włókna i wyroby włókiennicze:

• metale,

• masy plastyczne,

• szkło,

• tusze,

• kleje,

• wyroby lakiernicze i inne.

Ad.5.

Mikroślady - rodzaj śladów kryminalistycznych, które ze względu na swoje małe wymiary albo inne szczególne właściwości są bez odpowiednich instrumentów obserwacyjnych, niedostrzegalne albo słabo dostrzegalne przez człowieka.

Cechy:

• mikroskopijność i możliwość postrzegania stosując metody instrumentalne,

• ze względu na niemożliwość usunięcia,

• względna trwałość,

• podatność na zanieczyszczenia,

• względna łatwość przemieszczania się przez kontakt.

Stan skupienia mikrośladów:

• stały (włókno),

• ciekły (kropla oleju),

• gazowy (ślady zapachowe).

Podział mikrośladów w zależności od powstawania:

1. czaszki posiadające określoną strukturę przestrzenną (włókna)

2. substancjonalne ślady lub plamy (krew, smary)

3. odwzorowania (mikrozarysowania, mikroodkształcenia).

Zabezpieczyć to uczynić bezpiecznym, niezagrożonym: dać ochronę, osłonę przez czymś, od czegoś ustrzec, ochronić, zabezpieczyć coś przed zniszczeniem, zepsuciem.

Zabezpieczenie mikrośladów:

1. zabezpieczenie wraz z podłożem

2. przeniesienie na bezbarwną folię lub taśmę klejącą

3. wyłapywanie na filtr nasadki do mikroodkurzacza

4. fotografowanie

5. przenoszenie na szkło mikroskopowe.

Procesowe zabezpieczenie śladów - opisanie w protokole oględzin.

Ad.6.

Materiałami wybuchowymi (MW) są substancje chemiczne stałe lub ciekłe albo mieszaniny zdolne do reakcji chemicznej z wytwarzaniem gazu o takiej temperaturze i ciśnieniu z taką szybkością, że mogą powodować zniszczenia w otaczającym środowisku, a także wyroby wypełnione materiałem wybuchowym.

MW - wojskowe, górnicze i pirotechniczne.

MW - inicjujące, kruszące, miotające (prochy), mieszaniny pirotechniczne.

Rodzaje wybuchów:

• materiałów wybuchowych,

• mieszanin powietrzno-gazowych,

• mieszanin powietrzno-pyłowych,

• niestabilnych substancji chemicznych,

• elektryczne.

Zainicjować wybuch MW mogą czynniki:

1. mechaniczne (uderzenie, tarcie, nakłucie),

2. cieplne (płomień, nagrzanie),

3. wybuch innego MW.

Wybuch fizyczny - nagłe rozerwanie naczynia lub aparatury technologicznej, wynikające ze wzrostu ciśnienia, zachodzącego bez udziału reakcji chemicznej. Towarzyszy mu fala uderzeniowa.

Wybuch chemiczny-materiałów bądź uderzeń wybuchowych to bardzo szybka samo rozprzestrzeniająca się reakcja przemiany chemicznej, której towarzyszy wydzielenie się ciepła i powstanie produktów gazowych.

Typowe urządzenia wybuchowe:

• kadłub,

• ładunek niszczący,

• zapalnik,

• podzespoły wspomagające,

• samolikwidacji,

• odbiorczy,

• źródło zasilania,

• opóźniacz.

Ad.7.

Pożar - niekontrolowane, żywiołowe rozprzestrzenianie się ognia, płomienie którego trawią mienie ruchome i nieruchome lub zagrażają życiu, zdrowiu ludzi, zwierząt i innych obiektów.

Czynnikiem powodującym zapalenie jest energia cieplna, niesiona przez pewne obiekty i powstająca w różnych procesach fizycznych i chemicznych.

Źródła tej energii to:

• żarzące się cząstki,

• iskry elektrycznej,

• wyładowanie atmosferyczne,

• tarcie,

• promieniowanie cieplne,

• reakcje chemiczne itd.

TEMAT: Ślady osmologiczne.

Tezy:

1. Zapachy jako ślady kryminalistyczne.

2. Mechanizm powstawania ludzkiego śladu zapachowego.

3. Zabezpieczenie śladu zapachowego.

4. Pobieranie materiału porównawczego w postaci zapachu ludzkiego.

5. Identyfikacja i dokumentacja śladu zapachowego.

6. Magazynowanie i przechowywanie zapachów.

7. Rodzaje i podstawy prawne wykorzystywania psów służbowych.

Ad.1.

Dział kryminalistyki, którego przedmiotem jest identyfikacja substancji chemicznych na podstawie.

Źródłem zapachu jest łój, pot, złuszczający się nabłonek i inne zapachy fizjologiczne oraz patologiczne, a także molekuły zapachu lekarstw, kosmetyków, środków czystości, ubrania, środowiska itp.

Molekuły zapachu przenikają przez ubranie, obuwie oraz mogą się ulatniać lub być przenoszone kontaktowo.

Ad.2.

Stały proces oddzielania się molekuł zapachowych, zapachy mogą być wchłaniane przez różne przedmioty lub być na ich powierzchni, a także unosić się w powietrzu. Intensywność i trwałość śladu zapachowego.

Ad.3.

Proces zabezpieczania - protokół i metryczka:

1. Techniczne.

2. Podstawowy sprzęt i środki do zabezpieczania śladów zapachowych:

• pochłaniacze zapachu,

• folia aluminiowa,

• rękawice gumowe,

• metalowe pęsety,

• rozpylacz z wodą destylowaną,

• metryczki itd.

• Zabezpieczenie zaczyna się od analizy i ustalenia potencjalnych miejsc śladów zapachowych. Pierwszeństwo śladów zapachowych w procesie zabezpieczania. Nośniki śladów. Technika zabezpieczania.

Ad.4.

Kto, przy pomocy czego, jak. Protokół, metryczka.

Ad.5.

Ekspertyza osmologiczna. Biegły, technik, dwa psy, ciąg sekcyjny.

Warunki przeprowadzenia badań:

1. próby kontrolne (kontrola pozytywna i negatywna). Badania identyfikacyjne.

2. utrwalanie za pomocą sprzętu audiowizualnego,

3. Dokumentowanie. Postanowienie o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego. Opinia pisemna.

Ad.6.

Przechowywanie zgodnie z przepisami.

Ad.7.

Psy tropiące:

1. psy do poszukiwania narkotyków, materiałów wybuchowych,

2. psy do badań osmologicznych.

TEMAT: Ślady użycia broni palnej.

Tezy:

1. Pojęcie i klasyfikacja broni palnej.

2. Pojęcie i klasyfikacja amunicji.

3. Rodzaje śladów użycia broni palnej.

4. Wykorzystanie śladów użycia broni palnej w postępowaniu przygotowawczym.

5. Niektóre problemy kryminalistycznych badań współczesnej broni palnej.

Ad.1.

Bronią jest narzędzie (przedmiot, urządzenie) specjalnie wykonane lub przystosowane do zadawania wręcz lub z oddali urazów cielesnych niebezpiecznych dla życia i zdrowia.

Rodzaje broni:

• broń biała,

• broń strzelecka (broń neurobalistyczna, broń praumatyczna, broń palna),

• „broń gazowa, broń hukowa”.

Bronią strzelecką jest każdy przyrząd, za pomocą którego można wystrzelić dowolny pocisk, dowolnie uzyskaną energią.

Klasyfikacja broni palnej:

1. według cech zewnętrznych broni

• klasy,

• rodzaje,

• grupy,

• podgrupy.

• według przeznaczenia

• bojowa,

• sportowa,

• myśliwska.

1. według sposobu ładowania

• odprzodkowa,

• odtylcowa.

• według kalibru,

• według liczby pół gwintu, kierunku jego skrętu,

• według automatyzacji

• nieautomatyczna:

- jednostrzałowa,

- powtarzalna,

• automatyczna:

- samopowtarzalna,

- samoczynna.

Ad.2.

Amunicją są:

1. naboje:

• scalone,

• ślepe przeznaczone do strzelania z broni palnej.

• granaty,

• miny.

Amunicję dzielimy na:

1. strzelecką,

2. miotania siła mięśni (granat),

3. energię gazów (z granatnika),

4. siłę grawitacji (bomba lotnicza), rażącą odłamkami po wybuchu zawartego w niej MW,

5. napędową (rakieta),

6. statyczną (miny).

Amunicję klasyfikuje się według kryterium jej przeznaczenia do rodzaju broni np. karabinowa.

Klasyfikacja amunicji według stosowanego pocisku:

• pojedynczy (np. jednolity bezpłaszczony),

• mnogi (np. śrutowy swobodny),

• amunicja bezpociskowa (hukowa, gazowa, do aparatów ubojowych).

Ad.3.

Broń i jej części na których mogą być inne ślady:

• naboje i niewypały,

• pociski,

• łuski,

• ślady będące następstwem strzału:

• postrzeliny,

• miejsca rykoszetu,

• rozdarcie wlotowe,

• opalenie,

• resztki nieopalonego prochu.

Ad.4.

Wnioskowanie na miejscu zdarzenia i w czasie badania:

• badanie sprawności broni i jej przydatności do strzelania,

• określenie rodzaju, typu i wzoru broni palnej,

• identyfikacja broni palnej na podstawie łusek i pocisków,

• badanie możliwości nastąpienia wystrzału bez nacisku na język spustowy lub tak zwanego „strzału przypadkowego”,

• badania amunicji,

• badania uszkodzeń spowodowanych bronią.

Ad.5.

Bazy danych.

TEMAT: Sprzęt i środki techniki kryminalistycznej.

Tezy:

1. Sprzęt techniki kryminalistycznej.

2. Środki techniki kryminalistycznej.

Ad.1.

1. Technika kryminalistyczna:

1. dział kryminalistyki,

2. dział techniki ukierunkowanej na realizację celów i zadań ………… i praktyki kryminalistycznej.

W szerokim zakresie technika kryminalistyczna to określony system stosowanych metod, sprzęt i środki do realizacji celów kryminalistycznych.

Sprzęt do badań laboratoryjnych:

• badania fizykochemiczne (chromatografia, spektroskopia masowa itd..),

• badania dokumentów (USC-5000, Docubox),

• badania mechanoskopijne i balistyczne (mikroskop porównawczy).

Ad.2.

Środki techniki kryminalistycznej - aparatura, narzędzia, materiały wykorzystywane w technice kryminalistycznej na miejscach zdarzeń podczas oględzin i innych czynności procesowych w pracowni techniki kryminalistycznej i laboratorium eksperckim są to:

• urządzenia oświetlające,

• urządzenia powiększające,

• środki techniki wykrywczej - urządzenia do poszukiwania np. metali.

TEMAT: Oględziny.

Tezy:

1. Historia oględzin. Podstawy prawne.

2. Oględziny a kryminalistyczne badania miejsca zdarzenia.

3. Organizacja i przeprowadzenie oględzin miejsca, osoby, rzeczy i zwłok.

4. Dokumentowanie przebiegu i wyniku oględzin.

Ad.1.

Oglądanie i spostrzeganie:

• złote pytania kryminalistyki: co, gdzie, kiedy, jak, czym, dlaczego, kto?;

• wersje o zdarzeniu: typ zdarzenia, okoliczności (miejsce, czas, metody), motyw sprawcy, cechy sprawcy (wygląd, portret psychologiczny, umiejętności);

• w czasie oględzin ustala się następujące elementy działalności sprawcy:

• droga dojścia i odejścia z MZ,

• punkt wejścia i wyjścia z MZ,

• droga i sposób poruszania się po MZ,

• sposób i środek przybycia i oddalenia się z MZ,

• punkt centralny MZ,

• czas trwania zdarzenia,

• rodzaj czynności wykonanych podczas zdarzenia,

• powód, sposób i środki użyte do wykonania określonych czynności,

• stopień trudności poszczególnych czynności,

• stopień umiejętności manipulacji do wykonania czynności,

• czas wykonywania poszczególnych czynności,

• liczba osób uczestniczących w zdarzeniu,

• możliwość istnienia śladów negatywnych,

• możliwość obserwacji zdarzenia przez inne osoby.

Podstawy prawne:

Art. 207 k.p.k. - w razie potrzeby przeprowadza się oględziny miejsca.

Jeżeli mówimy o czynie przestępczym, to oględziny są czynnością obligatoryjną i odstąpienie od niej wymaga odpowiednich przesłanek i argumentacji.

Różne przedmioty oględzinowe: pojedynczy funkcjonariusz lub grupa oględzinowa w różnym zestawieniu.

Przedmiotem oględzin są:

• oględziny miejsca - art. 207 k.p.k.

• oględziny osoby - art. 74 i 192 k.p.k.

• oględziny przedmiotów - art. 228 k.p.k.

• oględziny zwłok - art. 209 k.p.k.

Ad.2.

Oględziny miejsca zdarzenia to zespół czynności kryminalistyczno - procesowych polegający na bezpośrednim zbadaniu miejsca i będących na nim przedmiotów i śladów w celu ujawnienia rzeczowych źródeł informacji, zabezpieczenie śladów dowodowych oraz wnioskowanie o okolicznościach zdarzenia.

Zabezpieczenie MZ (zabezpieczenie wstępne, zabezpieczenie dokonane przez organ ścigania).

Zabezpieczenie wstępne MZ - obowiązek instytucji i obywatela:

• udzielenie ofierze zdarzenia pomocy przedlekarskiej i wezwanie lekarza,

• niedopuszczenie osób postronnych do MZ,

• uniemożliwienie ewentualnego zniszczenia śladów na MZ i niedopuszczenie zaistnienia zmian na MZ,

• powiadomienie organów ścigania o zaistniałym zdarzeniu.

Zabezpieczenie MZ dokonane przez funkcjonariusza:

• stwierdza charakter zdarzenia,

• zatrzymuje sprawców lub organizuje pościg,

• zbiera informacje o sprawcy, ustala świadków zdarzenia.

Czynności wstępne do oględzin MZ wykonywane przez organ ścigania:

• ustalenie wstępne,

• organizacja czynności minimalizujących negatywne skutki zdarzenia,

• organizuje pościg i wysłanie ekipy oględzinowe.

Ad.3.

Taktyka przeprowadzenia oględzin MZ:

• czynności wstępne (organizacja i zabezpieczenie MZ),

• oględziny właściwe,

• czynności końcowe.

Kryminalistyczne zasady dokonywania oględzin: aktywność, ekonomiczność, indywidualność, kierownictwo jednej osoby.

Struktura oględzin MZ:

• etap przygotowawczy (czynności organizacyjne i zabezpieczające przez organ ścigania, czynności przygotowawcze do MZ przez ekipę oględzinową),

• etap roboczy (oględziny ogólno orientacyjne, faza statyczna, faza dynamiczna),

• etap końcowy (czynności dokumentujące i utrwalające, czynności analityczno-kontrolne, czynności końcowe).

Sposoby oględzin MZ:

• ekscentryczny (metoda odśrodkowa),

• koncentryczny (metoda dośrodkowa),

• segmentowy,

• liniowy,

• sieciowy,

• promienisty,

• mieszany,

• systematyczny.

Oględziny osoby: oskarżonego, podejrzanego, osoby podejrzanej, pokrzywdzonego i świadka.

Oględziny rzeczy:

• w czasie oględzin MZ,

• jako samodzielna czynność.

Ad.4.

Dokumentowanie przebiegu i wyniku oględzin:

• protokół,

• tablica fotograficzna,

• szkice,

• nagrania magnetowidowe,

• nagrania magnetofonowe,

• notatka.

TEMAT: Rodzaje ekspertyz kryminalistycznych.

Według T. Hanauska ekspertyzy kryminalistycznej:

• ekspertyzy kryminalistyczne sensu stricto (typowe) - do wykonania badań i wydania opinii potrzebna ogólna wiedza kryminalistyczna i wiedza szczegółowa z określonej dziedziny kryminalistyki,

• ekspertyzy kryminalistyczne sensu lorgo - oprócz wiedzy ogólno - kryminalistycznej potrzebna jest wiedza z określonej dziedziny nauki np. ekspertyza chemiczna,

• ekspertyzy kryminalistyczne in statu nascendi (w procesie powstawania, wyodrębniania się) - ekspertyza osmologiczna, informatyczna i inne,

• są inne rodzaje ekspertyz, większość autorów podstawowym kryterium klasyfikacji ekspertyz uznaje wiedzę bazową.

Ekspertyza daktyloskopijna - obejmuje wiele czynności badawczych, które zmierzają do ujawnienia obecności osoby lub grupy osób na miejscu zdarzenia w drodze wnioskowania na podstawie ujawnionych i zabezpieczonych tam śladów powierzchni skóry ludzkiej.

Ekspertyza fonoskopijna - zajmuje się identyfikacją osoby na podstawie magnetycznego zapisu dźwięku.

Biegły art. 193 §1 k.p.k.

Organ procesowy zasięga opinii biegłych. Postanowienie o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego. Materiał dowodowy i porównawczy. Organ procesowy może udostępnić akta postępowania. W artykule 195 k.p.k. stwierdza się, że do pełnienia czynności biegłego obowiązany jest nie tylko biegły sądowy, ale także każda osoba, która posiada wiedzę odpowiednią w danej dziedzinie, a więc wiedzę specjalną.

Opinia - wynik końcowy badań biegłego. Opinia może być złożona ustnie lub pisemnie.

Ekspert - osoba powołana do wydania orzeczenia lub opinii w sprawach spornych, wchodzące w zakres jego kompetencji, inaczej biegły, policjant posiadający wiadomości specjalne w jakiejś dziedzinie, zatrudniony w laboratorium kryminalnym.

Podstawy prawne ekspertyzy, współpraca organu procesowego z biegłym:

• wiodąca rola organu procesowego: powołuje biegłego, określa przedmiot i zakres ekspertyzy, dostarcza materiał dowodowy i porównawczy, przyjmuje i ocenia opinię, żąda uzupełnienia i wyjaśnienia,

• współpraca przed powołaniem, w trakcie wykonywania ekspertyzy i po wydaniu opinii,

• konsultacje.

Przedmiot ekspertyzy dowolne zagadnienia, na które jest w stanie odpowiedzieć dana nauka, sztuka lub rzemiosło, gdy organ procesowy uzna, że ma ona związek z kwestią podlegającą ustaleniu i musi być wyjaśnione za pomocą specjalnej wiedzy.

Ogólnym przedmiotem ekspertyzy są pewne okoliczności faktyczne, istotne dla rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. Przedmiotem ekspertyzy pisma ręcznego - ustalenie faktu, czy osoba spisała określony dokument będąc w stanie wskazującym na upojenie alkoholowe lub narkotykowe. Biegły będzie badał teksty dowodowe i porównawcze, wykonane w warunkach naturalnych zgodnie z art. 194 k.p.k. przedmiot i zakres ekspertyzy określa w postanowieniu organ procesowy.

Zakres ekspertyzy wyznaczony jest przez odpowiednie sformułowanie pytań stawianych biegłemu w postanowieniu.

Zakres ekspertyzy określa pytania oraz przedstawiony materiał dowodowy i porównawczy.

Metodę badań ustala biegły. Biegły nie powinien wykraczać poza zakres ekspertyzy. Sugestie biegłego co do rozszerzenia zakresu ekspertyzy.

Biegłym jest zawsze osoba fizyczna, nawet wówczas gdy opinia jest wydawana przez instytucje naukową lub specjalistyczną.

Zasady formułowania pytań do biegłego:

• nie wolno stawiać pytań wykraczających poza dziedzinę wiedzy, którą reprezentuje powołany biegły;

• nie należy stawiać pytań dotyczących zagadnień, których rozwiązanie przekracza sferę poznania;

• pytania powinny dotyczyć faktów, wyjaśnień które są niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy;

• pytania nie mogą dotyczyć spraw będących w kompetencji organu procesowego oraz z zakresu prawa stanowionego, a także dotyczące winy podejrzanego;

• pytania muszą być zwięzłe, jasne i tworzyć ciąg logiczny;

• nie należy stawiać pytań sugestywnych.

Interpretacja wyników badań dokonywana jest przez biegłego. Ocena opinii i interpretacja wyników dokonywana jest przez organ procesowy.

TEMAT: Pułapki kryminalistyczne.

Pułapka kryminalistyczna - specjalnie wytworzony albo dobrany środek chemiczny, jak również specjalne wytworzone lub przystosowane urządzenia techniczne zastosowane przez uprawione organy do ochrony obiekty.

Środki chemiczne (proszki, pasty, substancje zapachowe), konstrukcje sygnalizujące (czujniki akustyczne, ultradźwiękowe).

Cele: funkcja zapobiegawcza, wykrywcza i dowodowa.

Zakładanie pułapek kryminalistycznych (zasady):

• celowość,

• bezpieczeństwo,

• sposób deinstalacji,

• dokumentowanie założenia,

• obserwacja miejsca założenia,

• ustalenie rodzaju pułapki i sposobu założenia.

Rodzaje pułapek kryminalistycznych:

• sygnalizujące,

• znakujące (barwiące, niebarwiące, znakujące, skład chemiczny),

• obezwładniające,

• rejestrująco - utrwalające (wideopułapka, fotopułapka),

• kombinowane,

• komputerowe.

Dokumentowanie założenia pułapki kryminalistycznej:

• procesowa i operacyjna.

TEMAT:

1. Determinanty rozwoju polskiej kryminalistyki.

2. Kierunki rozwoju polskiej kryminalistyki.

3. Miejsce polskiej kryminalistyki.

- 2 -

---