Kosmetyki sypkie - ważne cechy

• dobre własności kryjące

• łatwość rozprowadzania

• przyczepność

• własności adsorpcyjne

• zdolności matujące

Surowce do produkcji preparatów sypkich na przykładzie pudrów

• Talk - krzemian magnezu 3MgO. 4 SiO2.H2O

• Kaolin - glinokrzemian magnezu Al2O3.2 SiO2.H2O

• Kreda - węglan wapnia

• Węglan magnezu

• Stearynian cynku, stearynian magnezu

• Tlenek cynku, ditlenek tytanu

• Mączka ryżowa

• Mączka z orzechów włoskich

• Krzemionka

• Pigmenty nieorganiczne, laki

• Proszki polimerowe

• Sproszkowany jedwab

• Azotek boru i inne

Ogólnie pomadki możemy podzielić na: w sztyfcie i w płynie

• pomadki kremowe - zawierają też dużą dawkę połyskujących wosków roślinnych, które w połączeniu ze składnikami pielęgnacyjnymi dają efekt lekko wilgotnychust;

• pomadki transparentne - mają niewielką ilość pigmentów - od 1,5 do 5 proc. - przez co szminka na ustach wydaje się prawie przezroczysta,

• pomadki perłowe 

• pomadki No transfer - nie zostawiają śladów na filiżankach. Trwałość zawdzięczają dużej ilości pigmentów (powyżej 15 proc.) oraz lotnym silikonom, które wysychając pozostawiają na skórze trudno ścierającą się, kolorową warstewkę.

• szminki-kredki - przypominają grube ołówki o dwóch zatemperowanych końcach.

• pomadki powiększające usta -Większość tych kosmetyków zawiera spreparowany kolagen morski zamknięty w miniaturowych kapsułkach lub zawarte w nich składniki przyspieszające krążenie krwi w naczynkach pobudzają. Dla uzykania idealnego efektu wykorzystywane są także cząsteczki pryzmatyczne, które rozszczepiają promienie światła i nadają im intensywny połysk. Często po użyciu pomadek powiększających usta odczuwamy delikatne mrowienie

• pomadki nabłyszczające 

ZAPACH

Zależy od :

• budowy łańcucha węglowego lub pierścienia,

• wiązań nienasyconych pomiędzy atomami (podwójnych i potrójnych),

• obecności i rodzaju grup funkcyjnych ( np. aldehydowa, ketonowa, estrowa itp.),

• sposobu rozmieszczenia ich w cząsteczce

Ambra - wydzielina z przewodu pokarmowego kaszalota. Pojawia się w okolicach żerowania, unosi się na powierzchni wody (skąd może zostać odłowiona), a następnie wyrzucana jest na wybrzeże oceanów. Ambra jest prawdopodobnie wynikiem niestrawności lub zaparcia wieloryba. Bryły ambry mają najczęściej rozmiary pięści lub ludzkiej głowy.

Ambra może przybierać barwy szare, żółtawe lub brązowe. Ma konsystencje wosku, jest lżejsza od wody, mięknie w cieple ręki i ulega upłynnieniu w temperaturze wrzenia wody. Jest słabo rozpuszczalna w alkoholu, lepiej rozpuszcza się w tłuszczach.

Ambra charakteryzuje się zapachem porównywalnym do końskiego potu oraz zapachu morza. Ze względu na swe właściwości jest używana przez najbardziej renomowanych producentów perfum. Czysta ambra nie ma zapachu, powstaje on w wyniku fotooksydacji i autooksydacji.

Piżmo - wydzielina z gruczołów kołoodbytniczych piżmowca stosowana jako substancja zapachowa i utrwalacz zapachu perfum. Substancję o podobnych właściwościach można pozyskać od innych zwierząt, np.:

• Piżmaka

• Skunksa

• Kaczki piżmowej

• Wołu piżmowego

Gruczoły piżmowca można pozyskać na drodze operacyjnej, bez konieczności zabijania zwierząt, ale w niektórych krajach (np. w Chinach) są one hodowane w celu uzyskiwania mięsa, skóry i piżma.

Piżmo ma postać kruchej masy o silnym zapachu amoniaku. Po rozpuszczeniu w roztworze alkoholowym nabiera zmysłowego zwierzęcego aromatu.

Naturalne piżma są obecnie zastępowane przez syntetyczne wonne związki chemiczne, tzw. piżma sztuczne (syntetyczne).

Cywet (Cybet) - ekstrakt z wysuszonych gruczołów kołoodbytniczych wydzielających feromony pochodzących od kilku ssaków z podrodziny wiwerowatych nazywanych cywetami lub cybetami. Jest to substancja o żółtej barwie i o konsystencji masła

Jedną z metod otrzymywania cywetu, która jest niezwykle okrutna i bolesna dla kotów cywetowych jest hodowla w bardzo ciasnych klatkach. Aby zwiększyć ilość wydzieliny gruczołowej, nieustannie się je drażni.

W ciągu roku można od jednego osobnika uzyskać około 250 g cywetu.

Kastoreum - wysuszony na czerwonobrązowy proszek `strój bobrowy'. Jest wydzieliną gruczołów bobra europejskiego oraz kanadyjskiego Aromatycznym składnikiem tej substancji jest przede wszystkim kastoramina

Pozyskiwanie castoreum odbywa się bez szkody dla zwierząt. Jest to wydzielina uzyskiwana z gruczołów napletkowych samca bobra. Służy ona tym zwierzętom do natłuszczania futra i do znaczenia swojego terytorium. Aby zwiększyć ilość wydzieliny przenosi się zapachy z jednych żeremi do drugich - samiec bobra instynktownie pokrywa obcy zapach własnym, produkując dużą ilość wydzieliny do specjalnie przygotowanych zbiorniczków.

Roztwory kastoreum, podobnie jak ambra, są utrwalaczami zapachu w perfumach oraz stanowią dodatek zapachowy do mydeł i pudrów.

Olejek eteryczny - ciekła, lotna substancja zapachowa, znajdująca się najczęściej w specjalnych komórkach tkanki wydzielniczej roślin. Takie komórki są charakterystyczne dla roślin olejkodajnych, np. gatunków z rodziny sosnowatych, jasnotowatych, mirtowatych, rutowatych i baldaszkowatych. Pod względem składu olejek jest mieszaniną rozmaitych związków chemicznych, takich jak ketony, aldehydy, alkohole, estry, laktony, terpeny, i innych związków organicznych, w tym zawierających azot i siarkę związków o nieprzyjemnym zapachu (np. aminy, tiole).

Działanie olejków eterycznych na organizm:

• •drażniące - drażnią czuciowe i bólowe zakończenia nerwów, rozszerzają naczynia krwionośne, wywołując przekrwienia i stany zapalne, co przyspiesza wytwarzanie przeciwciał przez ustrój (ol. rozmarynowy, ol. eukaliptusowy, ol. gorczyczny, kamfora)•przeciwbakteryjne - wstrzymują rozwój drobnoustrojów lub zabijają je (ol. tymiankowy, ol. miętowy, ol. anyżkowy, ol. majerankowy)wykrztuśne - pobudzają wydzielanie śluzu i dezynfekują drogi oddechowe (ol. sosnowy, ol. eukaliptusowy, ol. szałwiowy, ol. miętowy, ol. czosnkowy)

• •moczopędne - pobudzają wydzielanie moczu i działają dezynfekująco na drogi moczowe (ol. jałowcowy, ol. pietruszkowy)

• •żółciopędne - pobudzają tworzenie i wydzielanie się żółci oraz przeciwdziałają skurczom woreczka żółciowego (ol. miętowy, ol. tymiankowy)

• •żołądkowe - pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i ułatwiają trawienie (olejki z roślin z rodziny baldaszkowatych)

• uspokajające i znieczulające - porażają ośrodki kory mózgowej i rdzenia przedłużonego (ol. walerianowy, ol. melisy, ol. goździkowy, ol. tatarakowy)

Zależnie od rodzaju surowców zielarskich olejki eteryczne uzyskuje się przez:

• destylację z parą wodną

• wytłaczanie

• ekstrakcję rozpuszczalnikami lotnymi

• absorpcji w tłuszczach na zimno

• ekstrakcję rozpuszczalnikami nielotnymi

Żywica - substancja zawarta w niektórych roślinach, najczęściej w drzewach, szczególnie iglastych. Służy do zabezpieczania miejsc będących ranami drzewa. Żywica ma analogiczne znaczenie, co płytki krwi w ciele kręgowców. Barwa żywicy zależna jest od gatunku drzewa, z którego została pozyskana (od białej, przezroczystej do szarej).

Żywice:

• żywica benzoesowa (styraks) - Zastosowanie: aromatyzowanie i konserwacja kremów, preparaty przeciw stanom zapalnym jamy ustnej, aromatyzowanie mydeł, pudrów, żeli, szminek i kosmetyków do włosów.

• Żywica sosnowa - Zastosowanie: preparaty do kąpieli maści dermatologiczne.

• Ladanum - Zastosowanie: przemysł perfumeryjny.

• Żywica matyksowa - Zastosowanie: dezynfekcja jamy ustnej, do przyklejania sztucznych włosów i bród w teatrze (nie ma działania drażniącego).

Balsamy, substancje roślinne, wytwarzane zwłaszcza przez tzw. drzewa balsamowe (niektóre drzewa szpilkowe i tropikalne drzewa liściaste), będące roztworami żywic w olejkach eterycznych lub terpentynie, dzięki czemu wolno zestalają się na powietrzu. Mają aromatyczny zapach, są nierozpuszczalne w wodzie, rozpuszczają się w alkoholu etylowym i w eterze.

Balsamy:

a) balsam peruwiański- otrzymywany jest z kory

środkowoamerykańskich drzew z rodzaju Myroxylon.

Zastosowanie: perfumeria, wybielanie skóry, działanie

dezynfekujące i przeciwzapalne.

b) Balsam tolutański- działanie, zastosowanie i pochodzenie

podobne do balsamu peruwiańskiego.

c) Balsam Kopaiwa- otrzymywany z południowoamerykańskich

i afrykańskich drzew z rodzaju Copaifera. Zastosowanie do

pielęgnacji włosów suchych i zniszczonych.

Do najbardziej znanych należą (w nawiasie podano główny składnik):

• anyżowy (anetol),

• cedrowy (seskwiterpeny),

• cynamonowy (aldehyd cynamonowy),

• cyprysowy (terpeny),

• eukaliptusowy (cyneol),

• goździkowy (eugenol),

• irysowy (iron),

• jałowcowy (α-piren),

• jodłowy (pinen),

• kminkowy (karwon),

• lawendowy (octan linalilu),

• miętowy (mentol),

• migdałowy (aldehyd benzoesowy),

• pomarańczowy (aldehyd decylowy),

• szafranowy (safrol),

• tymiankowy (tymol),

• z gałki muszkatołowej (izoeugenol),

• z owoców wanilii (wanilina).

Witaminy są stosunkowo prostymi połączeniami organicznymi o zdefiniowanej strukturze, które już w niewielkim stężeniu w organizmie ujawniają wyjątkowo wysoką aktywność biologiczną typu katalitycznego.

Organizm człowieka nie ma zdolności biosyntezy witamin (w przeciwieństwie np. do roślin czy drobnoustrojów), dlatego musimy zaspokajać jego zapotrzebowanie pobierając je z pożywieniem, gdzie występują w formie gotowej lub w postaci prowitamin.

Brak witamin w pożywieniu lub niewłaściwy sposób odżywiania mogą prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu. Wyróżniamy awitaminozy (gdy witaminy jest brak), hipowitaminozy (przy niedoborach witamin) oraz hiperwitaminozy (nadmiar witamin w organizmie).

I tak np. najczęściej hiperwitaminoza dotyczy witaminy D (która jako jedyna jest produkowana przez organizm ludzki pod wpływem promieniowania ultrafioletowego). Z tego powodu nie stosuje się jej w preparatach kosmetycznych. Inne witaminy jednak występują w kosmetykach dość powszechnie. Przykładem mogą być preparaty przeznaczone do pielęgnacji skóry i włosów.

Głównym kryterium podziału witamin jest rodzaj rozpuszczalnika, w którym dana witamina się rozpuszcza:

- witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E, K, F)

- witaminy rozpuszczalne w wodzie (wit. z grupy B, PP,

C, H, kwas foliowy)

WITAMINA A

Inaczej zwana retinolem. Pod względem chemicznym jest zaliczana do alkoholi diterpenowych. Z powodu obecności dość wielu wiązań podwójnych witamina A jest podatna na działanie czynników atmosferycznych i pod wpływem promieni UV lub utleniającego działania powietrza stopniowo zatraca swą aktywność biologiczną. Jest jednak dość trwała w roztworach olejowych, może być również stabilizowana dodatkiem antyoksydantów.

W organizmie witamina A jest magazynowana w wątrobie w postaci palmitynianu, skąd po hydrolizie uwalniana jest do krwioobiegu w postaci związanej z proteinami.

Bogatym źródłem witaminy A są niektóre produkty pochodzenia zwierzęcego (tran, mleko, masło), rośliny syntetyzują natomiast karoteny, będące żółtymi barwnikami (beta-keroten), które są nazywane prowitaminą A (prekursory witaminy A; pod wpływem enzymów beta-karoten przekształca się w dwie cząsteczki witaminy A). Oprócz tego beta-karoten może również spełniać rolę endogennego, rozpuszczalnego w tłuszczach zmiatacza wolnych rodników.

Niedobór witaminy A może prowadzić do zaburzenia wzroku, rogowacenia skóry, wysychania błon śluzowych.

Hiperwitaminoza spowodowana witaminą A nie jest możliwa, ponieważ organizm produkuje jej tyle z beta-karotenu, ile w danym momencie potrzebuje.

Witamina A warunkuje m.in. Prawidłowy wzrost, rozwój oraz funkcjonowanie komórek naskórka, przewodu pokarmowego i oddechowego. W razie jej niedoboru komórki te spłaszczają się i stają się mniej odporne na infekcje, co prowadzi do chorobliwych zmian skóry i błon śluzowych. Ponad to niedobór witaminy A zakłóca prawidłowy rozwój i funkcjonowanie komórek nabłonkowych wyścielających gruczoły łojowe, co z kolei może doprowadzić do ich zablokowania (przesuszenie i marszczenie skóry, nadmierne rogowacenie i złuszczanie naskórka oraz łupież). Spożywanie odpowiedniej ilości wit. A przyczynia się do podwyższenia bariery ochronnej skóry wobec niekorzystnych oddziaływań zewnętrznych (temperatura, UV,)

W preparatach kosmetycznych retinol, głównie w postaci estrowej (palmitynian, octan), występuje w składzie fazy olejowej, którą stabilizuje się dodatkiem tokoferolu (wit. E).

Kwas retinowy jest produktem utlenienia grupy hydroksylowej retinolu do grupy karboksylowej. Jest on stabilniejszy chemicznie, wymaga jednak obecności przeciwutleniacza.

Kwas retinowy ma tylko częściowe działanie biologiczne witaminy A, a w kosmetyce i dermatologii wykorzystuje się jego właściwości keratolityczne. W preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry i włosów dopuszczalne jego stężenie wynosi 0,001%.

Witaminy grupy E, zwane również tokoferolami, są połączeniami wywodzących się z układu chromanu, a poszczególne tokoferole różnią się między sobą liczbą i rozmieszczeniem podstawników metylowych w pierścieniu aromatycznym układu. Najczęściej spotykany w przyrodzie i najbardziej czynny biologicznie jest α-tokoferol.

Witaminę E przyjęło się też określać „witaminą młodości”, gdyż należy ona do najistotniejszych zmiataczy endogennych rodników, którym przypisuje się rolę promotorów procesu starzenia organizmu.

Tokoferole są substancjami oleistymi, mieszającymi się z tłuszczami i stanowiącymi rozpuszczalniki organiczne.

Najbogatszym naturalnym źródłem tokoferoli są oleje ekstrahowane z kiełkujących ziaren pszenicy i kukurydzy, ale ta witamina jest również wytwarzana syntetycznie.

Działanie fizjologiczne tokoferoli jest związane z zabezpieczeniem witamin, hormonów, enzymów czy też lipidów przed ich „nadtlenowaniem”.

W kosmetyce tokoferole są stosowane jako antyoksydanty. Przyjmuje się również, że wzmagają one wydolność seksualną, wspomagają gojenie się ran, opóźniają proces starzenia się, łagodzą ukąszenia pszczół, wspomagają leczenie łojotokowego zapalenia skóry oraz trądziku.

Witamina E zaabsorbowana przez warstwę rogową może hamować proces starzenia się skóry wywołany m.in. promieniowaniem UV oraz działa ochronnie na naturalną warstwę tłuszczową naskórka. Ponadto tokoferole, przy miejscowym zastosowaniu, poprawiają ukrwienie skóry, wzmacniają tkankę łączną i polepszają wykorzystanie tlenu w komórkach.

Niedobór tokoferoli prowadzi do nagromadzenia się w organizmie nadtlenków kwasów tłuszczowych, które ograniczają stabilność i spójność lipidowych błon komórkowych, co z kolei prowadzi to nadmiernej utraty wody przez naskórek. Awitaminoza witaminy E może spowodować także zaburzenia płodności, poronienia i osłabienie mięśni.

Zbyt duże dawki witaminy E mogą spowodować zaburzenia czynności przewodu pokarmowego, uczucie zmęczenia i osłabienia. Jednak zdarza się to bardzo rzadko, gdyż jej większa część jest wydalana z kałem.

W preparatach kosmetycznych jest też stosowany octan α-tokoferolu. Jest to gęsty olej mieszający się z etanolem, lecz nie rozpuszczający się w wodzie. Uzyskuje się go przez zablokowanie grupy fenolowej, przez co nie ma typowych właściwości antyoksydacyjnych, jest również mniej wrażliwy na wpływ światła, powietrza, temperatury. Używa się go głównie w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry starzejącej się, w kremach odżywczych, olejach czy tez w preparatach do kąpieli.

Do celów kosmetycznych wykorzystywane są również estry tokoferolu z kwasami tłuszczowymi (linolenian, palmitynian).

Mianem witaminy F określa się mieszaninę istotnych dla organizmu NNKT. Najbardziej czynnym składnikiem takich mieszanin są kwasy lonolowy i linolenowy o 18-węglowych łańcuchach oraz kwas arachidonowy o łańcuchu 20-węglowym.

Kwas linolenowy występuje w dwóch izomerycznych odmianach (α i γ), które różnią się położeniem wiązań nienasyconych.

W organizmie kwas γ-linolenowy (GLA) jest metabolitem kwasu linolowego, z którego powstaje przy udziale desaturazy.

Naturalnym źródłem kwasu γ-linoenowego są przede wszystkim nasiona ogórecznika lekarskiego, czarnej porzeczki i wiesiołka, natomiast kwas α-linolenowy jest znaczniej bardziej rozpowszechniony i występuje w składzie wielu olejków roślinnych.

Należy podkreślić, że w komórkach ssaków kwasy arachidonowy i kwasy linolenowe są prekursorami w biosyntezie prostaglandyn. Uznaje się jednak że nienasycone kwasy tłuszczowe są przede wszystkim istotne jako elementy struktury lipidów komórkowych.

Nienasycone kwasy tłuszczowe występują w lipidach skóry i w tkance podskórnej, a ich niedobór prowadzi do zaburzeń procesu keratynizacji, nadmiernego złuszczania oraz wzrostu przepuszczalności naskórka. Skóra staje się blada, „zwiędła”, wysuszona, szorstka, a paznokcie i włosy łamliwe, może wystąpić łupież. Niedobór w czasie ciąży może doprowadzić do niedorozwoju płodu.

Bogatym źródłem witaminy F są oleje roślinne (lniany, sojowy, arachidowy, oliwkowy) i zwierzęce (tran rybi). W preparatach z witaminą F kwasy tłuszczowe mogą występować w postaci estrów. Są one dobrze tolerowane przez skórę i bardziej odporne na wpływ czynników oksydacyjnych, światła, trudniej ulegają procesowi polimeryzacji.

Witamina D (D2-ergokalcyferol, D3-cholekalcyferol) pełni istotną funkcję w regulowaniu przemiany wapnia i fosforu oraz tworzeniu kości. Witamina ta wzmaga wchłanianie wapnia i fosforu z jelit, a także hamuje ilość wapnia wydalanego z organizmu. Jest także niezbędna do optymalnego formowania układu szkieletowego, a także zębów, pośrednio wpływa na prawidłowe przewodzenie nerwowe oraz prawidłową pracę serca. Oprócz tego przyspiesza metabolizm, zwiększa napięcie naskórka, zapewnia szybsze ziarninowanie skóry.

Witamina D syntetyzowana jest przez organizm pod wpływem światła słonecznego. Oprócz tego występuje rónież w tranie z wątroby ryb, w sardynkach, makrelach, śledziach, łososiu, tuńczyku, żółtku jaja, wątrobie, mleku i jego przetworach. Jednak z pożywieniem przyjmuje się ją gównie w formie prowitaminy, która w wątrobie, nerkach i skórze jest przekształcana w prawidłową witaminę D.

Jest ona stosowana w kosmetykach mających pomóc w odchudzaniu się.

Mimo, że witamina D jest rozpuszczalna w tłuszczach, ułatwione jest jej magazynowanie w organizmie, hiperwitaminoza jest bardzo mało prawdopodobna. Jest to możliwe, ponieważ nadmierna ilość promieni UV rozkłada ją o suprasterolu zapobiegając nadprodukcji. W razie ewentualnej hiperkalcemii występują nudności, wymioty, brak apetytu, osłabienie, wzmożone uczucie pragnienia. Oprócz tego może dojść do tworzenia się złogów nerkowych (kamica nerkowa), a także zwapnień, co prowadzi do niewydolność nerek.Jednak jej niedobór jest jednym z najczęstszych wśród witamin i minerałów. Powoduje on krzywicę i osteoporozę.

Witamina K (jako K1-filochinon, K2-menachinon, K3-menadion) zwana jest również witaminą przeciwkrwotoczną, pełni kluczową rolę w tworzeniu protrombiny, ważnego czynnika procesu krzepnięcia krwi. Jest to najlepiej poznana jej funkcja. Dlatego wynikiem niedoboru witaminy K są częste krwotoki oraz brak krzepliwości krwi. Uczestniczy również w procesie formowania tkanki kostnej. Posiada właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwgrzybicze.

Jest ona naturalną pochodną naftachinonu. Występuje w szpinaku, lucernie, brokułach, kalafiorach oraz w kapuście, a także w mleku, jogurtach, oleju sojowym. Witamina K jest produkowana przez bakterie żyjące w jelicie grubym człowieka.

Coraz więcej producentów ma w swojej ofercie kosmetyki z dodatkiem witaminy K. Poprawia ona koloryt skóry, rozjaśnia cerę zaczerwienioną i zniszczoną w wyniku intensywnego opalania się. Można ją także stosować do pielęgnacji skóry osób starszych ze zmienionymi naczyniami krwionośnymi i dużą skłonnością do tworzenia się wylewów i siniaków.

WITAMINY ROZPUSZCZALNE W WODZIE

W roztworze wodnym witamina C (inaczej zwana kwasem askorbinowym) jest mało trwała. Jej stabilniejszą postacią jest fosforan, który po wchłonięciu ulega w skórze enzymatycznej degradacji do wolnej witaminy. Istnieje również forma witaminy C rozpuszczalnej w olejach, którą jest jej ester z kwasem palmitynowym, dobrze wchłaniany przez naskórek

Eksperymentalnie dowiedziono również, że w środowisku wodnym witamina C, poprzez grupy endiolowe, może reagować z akroleiną. Akroleina należy do składników dymu papierosowego, trudno więc wykluczyć, że ubocznym skutkiem palenia może być upośledzenie biosyntezy hydroksyproliny, a tym samym kolagenu. Może to pogłębiać widoczne już oznaki procesu starzenia się skóry.

Witamina C występuje bardzo powszechnie. Można ją spotkać w owocach dzikiej róży, porzeczki, w papryce, kalafiorze, truskawkach, kiwi, pomarańczach i cytrynach, a także cebuli, szparagach i wątrobie.

Witamina C jest stosowana jako składnik antyoksydacyjny w preparatach kosmetycznych. Jej obecność jest niezbędna w ustrojowych reakcjach hydroksylacji proliny, której to produkt jest jednym z istotniejszych elementów budowy kolagenu. Upośledzenie jego syntezy wiąże się z zanikiem jędrności i elastyczności skóry, powstaniem zmarszczek oraz kruchością naczyń włosowatych. Witaminę C stosuje się też w pastach do zębów i płynach do płukania ust jako środek zapobiegający paradontozie. Jest ona również czynnikiem łagodzący, skutki oparzeń słonecznych. W ustroju współtworzy z tokoferolen - układ zapobiegający procesom niekontrolowanego utleniania w komórkach. W procesach tych uwalniane są bowiem wolne rodniki niszczące struktury komórkowe.

Według nie potwierdzonych informacji witamina C ma także właściwości obniżania poziomu cholesterolu, przyspiesza gojenie się oparzeń, opóźnia starzenie się organizmy oraz zapobiega alergii.

Niedobór witaminy C powoduje szkorbut, łatwe męczenie się oraz brak odporności na choroby, a także zwiększa skłonność organizmu do krwotoków oraz zmiany struktury kości, chrzęści i zębów.

Hiperwitaminoza witaminy C nie została dotychczas potwierdzona naukowo. Żadne skutki uboczne nie występują nawet w przypadku przyjmowania dawek znacznie przekraczających dzienne zapotrzebowanie.

Oprócz właściwości antyoksydacyjnych witamina C przyspiesza również proces gojenia oparzeń wywołanych UVB, wywiera korzystny wpływ na produkcję kolagenu (a tym samym poprawia elastyczność, sprężystość i gładkość skóry). Poza tym wzmacnia ściany naczyń włosowatych. Może zmniejszać skłonność do powstawiania przebarwień i piegów. Preparaty z witaminą C doskonale odżywiają, oczyszczają i odświeżają skórę. Pomagają również leczyć trądzik. Włosy po użyciu kosmetyku z witaminą C mniej się przetłuszczają, stają się puszyste i błyszczące.

- H (biotyna) - nazywana jest „witaminą skóry” o działaniu antyłojotokowym, przyczynia się do wytwarzania keratyny, czyli najważniejszego budulca skóry, włosów i paznokci; stosowana w kosmetykach zwalcza i likwiduje zmarszczki, poprawia kontur skóry, nawilża ją, usuwa worki pod oczami, zmniejsza rozszerzone pory, rozjaśnia przebarwienia skóry; służy do pielęgnacji cery suchej, zwiotczałej, przedwcześnie starzejącej się. Awitaminoza objawia się stanami zapalnymi skóry a także łojotokiem

Naturalnym źródłem witamin grupy B są produkty spożywcze, ale witaminy te są też wytwarzane syntetycznie. W praktyce są one często stosowane w postaci koncentratów pozyskiwanych z otrąb zbożowych, zarodków pszenicy. Znakomitym ich źródłem są drożdże

Witamina PP

Jest to amid kwasu nikotynowego. Jest składnikiem związków wchodzących w reakcje oksydoredukcyjne o życiowym znaczeniu dla komórki.

Bogatym jej źródłem są drożdże, wątroba, chude mięso.

Ma ona korzystny wpływ na tworzenie się oraz funkcjonowanie skóry, błon śluzowych, a także poprawia ich ukrwienie. W kosmetykach występuje w roli środka łagodzącego przebieg dermatoz. Ponadto występuje w artykułach do pielęgnacji włosów (może ona ograniczać ich wypadanie). Uznaje się że może pobudzać popęd seksualny.

Oprócz amidu kwasu nikotynowego, w kosmetyce są również stosowane niektóre estry kwasu nikotynowego

Kwas foliowy, czyli folacyna, uczestniczy w tworzeniu kwasów nukleinowych DNA i RNA, syntezie aminokwasów, puryn, pirymidyn, bierze udział w procesie podziału komórek, pełni ważną funkcję w procesie tworzenia erytrocytów, a także bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Niedobór kwasu foliowego powoduje anemię, a także jest możliwe wystąpienie chorób układu pokarmowego.

Jego niedobór w czasie ciąży może wywołać u dziecka niedorozwój układu nerwowego.

Związki powierzchniowo czynne, zwane też tenzydami, odznaczają się dobrymi właściwościami myjącymi, emulgującymi, zwilżającymi, dyspergującymi, piorącymi, pianotwórczymi, a na dodatek, niektóre z nich, wykazują także aktywność przeciwdrobnoustrojową. Dlatego też substancje powierzchniowo czynne znajdują szerokie zastosowanie w chemii gospodarczej, kosmetyce i farmacji.

Charakterystyczną cechą struktury tenzydów jest jednoczesna obecność w budowie ich cząsteczki przynajmniej jednej grupy hydrofilowej oraz podstawnika lipofilowego.

Niepolarny fragment lipofilowy tenzydu najczęściej występuje w postaci 10-20-węglowego rodnika alifatycznego lub alkiloaromatycznego i stanowi dobrze rozpuszczalną w fazie olejowej resztę cząsteczki tenzydu.

Rolę polarnej funkcji hydrofilowej związku, wykazującej powinowactwo do fazy wodnej, mogą natomiast spełniać grupy: karboksylową, sulfonowa, fosforanowa, hydroksylowa, polioksyalkilowa, aminowa lub amoniowa.

Szczególną właściwością tak zbudownych cząsteczek jest to, że ich fragmenty polarne i niepolame są na tyle odległe od siebie, że każdy z nich niezależnie przejawia swoje powinowactwo do fazy wodnej lub olejowej.

Dlatego też, w rozcieńczonych roztworach wodnych związki powierzchniowo czynne wykazują na granicy faz olej-woda większe stężenie niż w masie roztworu. W międzyfazie fragment lipofilowy cząsteczki tenzydu ustawia się w kierunku warstwy olejowej (lub w stronę powietrza), część hydrofilowa cząsteczki natomiast jest skierowana ku wodzie. Takie ułożenie cząsteczek tenzydu jest odzwierciedleniem ich energetycznie uprzywilejowanej orientacji w międzyfazie i prowadzi do obniżenia napięcia powierzchniowego.

Najczęściej stosowana klasyfikacja chemiczna tenzydów za podstawę przyjmuje budowę hydrofilowego fragmentu cząsteczki oraz rodzaj występującego tam ładunku. Uwzględniwszy podane kryteria, tenzydy można podzielić na cztery zasadnicze grupy:

• tenzydy anionowe,

• kationowe,

• niejonogenne,

• amfolityczne.

Tenzydy anionowe wywodzą się przede wszystkim z soli kwasów tłuszczowych, czyli mydeł (R-COO-Me+), soli monoestrów kwasu siarkowego z alkoholami tłuszczowymi (R-O-SO3Me+) oraz soli kwasów alkilosulfonowych (R-SO3Me+). W zamieszczonych wyżej wzorach R oznacza alkilową resztę tłuszczową. W roztworach wodnych tenzydy anionowe dysocjują, przy czym fragment lipofilowy cząsteczki R pozostaje przy anionie.

Do grupy kosmetycznych tenzydów kationowych należą sole IV-rzędowych zasad heterocyklicznych najczęściej pirydyny. W odróżnieniu od tenzydów anionowch, tenzydy kationowe dysocjują, pozostawiając fragment lipofilowy (R) przy kationie.

Tenzydy amfolityczne (amfotenzydy) są substancjami o budowie soli wewnętrznej. Charakterystycznym elementem struktury kosmetycznych tenzydów amfolitycznych jest obecność w budowie ich cząsteczki fragmentu aminokwasu (I), betainy lub alkiloamidobetainy (II). Ładunek cząsteczki tenzydów amfolitycznych uzależniony jest od odczynu pH roztworu, a związki tego typu w środowisku alkalicznym wykazują właściwości tenzydów anionowych, natomiast przy niskiej wartości pH zachowują się jak tenzydy kationowe.W punkcie izoelektrycznym amfotenzydy mają natomiast formę soli wewnętrznej lub cząsteczki obojętnej, wykazując jednocześnie najniższą dla nich rozpuszczalność oraz najsłabszą aktywność powierzchniową.

W tenzydach niejonogennych fragment hydrofilowy cząsteczki w roztworze wodnym nie jest zjonizowany. Grupę hydrofilową związku tworzą bowiem najczęściej reszta alkoholu wielowodorotlenowego lub też łańcuch polioksyetylenowy, związany z fragmentem lipofilowym tenzydu (R) mostkiem eterowym (X=-o-), estrowym (X=COO-) LUB amidowym (X=-CON(H)-). W środowisku wodnym grupy hydrofilowe tenzydu niejonogennego łatwo łączą się z wieloma cząsteczkami wody przy udziale wiązań wodorowych, co sprawia, że ten fragment związku wykazuje powinowactwo do fazy wodnej i jest nośnikiem jego właściwości hydrofilowych.

• Z dokonanego zestawienia wynika, że w kosmetyce związki powierzchniowo czynne są istotnymi składnikami artykułów mających formę emulsji kosmetycznych, preparatów do mycia ciała (mydła, płyny do kąpieli), do mycia i pielęgnacji włosów, a także preparatów do pielęgnacji jamy ustnej (płyny do płukania ust, pasty do zębów).

• W praktyce największe znaczenie jako środki myjące i odtłuszczające mają tenzydy anionowe, które stanowią około 70% wszystkich związków powierzchniowo czynnych używanych do tych celów.

Dobre właściwości myjące wykazują jedynie roztwory, w których cząsteczki mydła lub detergentu występują w formie miceli, a nie monomerów, jak w roztworach rozcieńczonych. Micele powstają powyżej pewnego, a charakterystycznego dla każdego dtergentu stężenia, kiedy dochodzi do całkowitego wysycenia granicznych powierzchni międzyfazowych cząsteczkami związku powierzchniowo czynnego. Zawarte wówczas wewnątrz roztworu molekuły tenzydu tworzą aglomeraty, zwane micelami.

W micelach cząsteczki detergentu układają się w kuliste twory, a każda z nich zawiera zwykle około 10-120 cząsteczek związku powierzchniowo czynnego. W roztworze wodnym, w centrum miceli, gromadzą się lipofilowe łańcuchy tenzydu, które rozpuszczają się w sobie nawzajem. Końce polarne cząsteczek tenzydów ustawiają się natomiast w kierunku fazy wodnej, a więc na zewnątrz miceli, i tworzą, w zależności od typu tenzydu, anionową lub kationową otoczkę. Odpychanie się jednoimiennych ładunków powoduje, że micele w roztworze znajdują się w stanic rozproszenia.

• Amfotenzydy mają dobre właściwości pieniące i myjące, są przy tym dobrze tolerowane przez skórę i błony śluzowe. W kosmetyce amfotenzydy wykorzystywane są głównie jako czynniki myjące w szamponach, przy czym niektóre z nich mogą jednocześnie spełniać funkcję środków przeciwdrobnoustrojowych.

• Tenzydy niejonogenne są przede wszystkim emulgatorami, ale mogą też pełnić funkcję solubilizatorów, dyspergatorów lub czynników natłuszczających. Ponadto, z uwagi na dobrą tolerancję przez skórę i błony śluzowe oraz niską toksyczność substancje te są często również komponentami myjącymi w preparatach do pielęgnacji ciała i włosów.

• Tenzydy kationowe wykorzystuje się jako składniki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym (konserwanty, dezodoranty, preparaty do pielęgnacji jamy ustnej). Ponadto, ze względu na właściwości antystatyczne oraz powinowactwo do keratyny, są one często składnikami artykułów przeznaczonych do pielęgnacji włosów.

• Tenzydy anionowe używane są z kolei w charakterze mydeł, detergentów oraz emulgatorów, przy czym, przez detergenty należy rozumieć syntetyczne substancje powierzchniowo czynne o identycznym zastosowaniu z mydłami.

Substancje powierzchniowo czynne jak już wspomniano stosowane są w kosmetyce jako: emulgatory, środki czyszczące, substancje zwilżające i pianotwórcze. Zmieszanie cieczy polarnej z niepolarną prowadzi do powstania nietrwałej emulsji, która ulega rozwarstwieniu. Trwałe emulsje typu olej-woda (o/w) lub woda-olej (w/o) można wytworzyć przez dodanie SPC.

• W przypadku emulsji o/w mieszamy substancję hydrofobową z hydrofilową oraz SPC. SPC otacza częścią hydrofobową cząsteczkę niepolarną, tworząc micelę jednowarstwową, w której części hydrofilowe SPC zwrócone są na zewnątrz, w kierunku cząsteczek rozpuszczalnika polarnego. W ten sposób substancja hydrofobowa „przebiera się" za hydrofilową i tak jest przez rozpuszczalnik traktowana.

• W przypadku emulsji w/o sytuacja jest odwrotna. W micelach uwięzione są cząsteczki substancji hydrofilowej, otoczone częścią hydrofilową SPC, której część hydrofobowa zwrócona jest na zewnątrz w kierunku rozpuszczalnika niepolarnego. Cząsteczka hydrofilowa „przebiera się" za cząsteczkę hydrofobową rozpuszczalną w rozpuszczalniku niepolarnym.

Substancje powierzchniowo czynne są głównym składnikiem środków kosmetycznych i piorących, służących do usuwania brudu. Cząstki brudu, głównie tłuszczu, sadzy, kurzu, pyłu startego z powierzchni bitumicznych, opon samochodowych i podeszew obuwia, mają właściwości hydrofobowe.

W procesie usuwania brudu z powierzchni skóry lub tkaniny SPC przyczepiają się częścią hydrofobową do cząstek brudu, a grupa hydrofilowa „wciągana" jest do wody. Odmyciu brudu sprzyja obniżone napięcie powierzchniowe wody. Ruch wody powoduje odrywanie się cząstek brudu z otaczającą je micelą utworzoną przez SPC.

W miceli uwięzione są nie tylko cząstki brudu, ale również pęcherzyki powietrza (substancji hydrofobowej). Tworzą się „bańki" powietrzne, makroskopowo obserwowane jako piana. Micele z uwięzionym brudem i powietrzem są unoszone (flotują) na powierzchnię wody, a następnie są mechanicznie usuwane z roztworu.

Flotacja jest to wynoszenie zawiesin za pomocą miceli powietrznych na powierzchnię roztworu. Flotacja oraz SPC są stosowane do oddzielania minerałów użytkowych (siarki, rud metali) od złoża ploncgo. Do mieszanej wodnej zawiesiny zmielonej rudy z dodatkiem SPC wdmuchiwane jest powietrze, które przyczepia się do hydrofobowych cząstek minerałów i wynosi je na powierzchnię. Znana jest również flotacja jonowa, stosowana do oczyszczania ścieków i wód odpadowych zawierających duże ilości koloidów.

Piana utworzona jest przez micele jednowarstwowe. Znane są również micele dwuwarstwowe — przykładem są „bańki" mydlane unoszące się w powietrzu. Wewnątrz uwięzione są cząsteczki hydrofobowe powietrza, które również znajdują się na zewnątrz miceli. Cząsteczki SPC orientują się częścią hydrofobową na zewnątrz i do wewnątrz w kierunku powietrza, natomiast części hydrofilowe łączą się, tworząc micelę dwuwarstwową.

Do szczególnie aktywnych SPC należą detergenty. Detergenty odznaczają się nie tylko większą efektywnością czyszczącą niż mydła, ale również mogą być stosowane bezpośrednio w wodzie twardej, w której mydła tracą skuteczność (tworzą osad nierozpuszczalnego mydła wapniowego i magnezowego). Stosowanie detergentów stwarza poważny problem ekologiczny — syntetyczne detergenty nie rozkładają się pod wpływem światła i bakterii, niszcząc życie biologiczne w wodzie otwartej, do której wprowadzane są ścieki oczyszczone tylko mechanicznie.

Podstawowa różnica pomiędzy mydłami klasycznymi a syntetycznymi detergentami anionowymi sprowadza się do odmiennego zachowania tych substancji wobec twardej wody. W odróżnieniu od mydeł, syntetyczne detergenty anionowe z kationami wapnia i magnezu nie tworzą osadów nierozpuszczalnych w wodzie. Ponadto wodne roztwory detergentów syntetycznych reagują prawic obojętnie, co sprawia, że tylko w niewielkim stopniu wpływają one na zmianę naturalnego odczynu skóry. W porównaniu z mydłami klasycznymi, detergenty anionowe mają jednak silniejsze właściwości odtłuszczające i z tego też względu mydła syntetyczne nie są zalecane dla osób o skórze suchej. Silne odtłuszczenie skóry prowadzi bowiem do szybkiego i nadmiernego rozluźnienia struktury naskórka. Skóra taka w środowisku wodnym staje się miękka i gąbczasta, a przy braku kontaktu z wodą jest twarda krucha i łatwo pęka. Jest to z kolei przyczyną jej zwiększonej podatności na infekcje bakteryjne i wpływ alergenów. Dlatego do pielęgnacji skóry suchej zaleca się mydła klasyczne.

W porównaniu z detergentami anionowymi, detergenty amfotenzydowe są znacznie lepiej tolerowane przez skórę i błony śluzowe, co tłumaczy się podobieństwem ich budowy i właściwości do protein. Ponadto, amfotenzydy aktywność powierzchniową zachowują w szerokim zakresie pH. wykazują dobre właściwości pianotwórcze i myjące oraz nie dają niezgodności z tenzydami anionowymi ani kationowymi. Dlatego też w praktyce, amfotenzydy są często stosowane w mieszaninie z detergentami anionowymi, aby obniżyć właściwości drażniące preparatu.

Detergenty niejonogenne są związkami powierzchniowo czynnymi, które w odróżnieniu od dotychczas omówionych tenzydów, w roztworach wodnych nie ulegają jonizacji. W kosmetyce tenzydy niejonogenne są wykorzystywane przede wszystkim jako emulgatory oraz solubilizatory, ale także jako czynniki natłuszczające i myjące.

• to procedura polegająca na nałożeniu na skórę odpowiednio dobranej mieszaniny związków chemicznych w określonym stężeniu. Do peelingów chemicznych najczęściej stosuje się kwasy owocowe. Substancje te przenikają w głąb skóry i mają wpływ na przebudowę kolagenu i elastyny, które są czynnikami podporowymi w skórze. Tym samym seria peelingów wpływa na odnowę naskórka oraz skóry, a także działa odmładzająco likwidując oznaki starzenia się skóry: przebarwienia, drobne zmarszczki i inne niedoskonałości.

Działanie kwasów owocowych polega na stopniowym rozluźnieniu i rozrywaniu wiązań chemicznych między komórkami warstwy rogowej a cementem międzykomórkowym, w wyniku czego dochodzi do odrywania pojedynczych komórek naskórka lub większych ich skupisk.

Następuje tez rozluźnienie całej struktury cementu, dzięki czemu może on wchłonąć więcej wody. Warstwa rogowa zostaje nawilżona.

Regulują odnowę komórkową skóry, poprzez usunięcie zbędnych zrogowaciałych komórek, dzięki czemu poprawia się struktura i koloryt skóry. Tak więc są pomocne w przypadku przebarwień i niewielkich blizn potrądzikowych.

Odblokowują pory i działają antybakteryjnie, dzięki czemu zapobiegają tworzeniu ognisk zapalnych, czyli wszelkiego rodzaju wyprysków.

• Większość kwasów owocowych należy do alfa-hydroksykwasów (AHA). Nazwa pochodzi od tego, że z jednym atomem węgla łączy się dwie grupy: karboksylowa (-COOH) i hydroksylowa (-OH) w pozycji α. Kwasy owocowe należą do kwasów organicznych i generalnie można powiedzieć, że są słabsze i mniej toksyczne w porównaniu z kwasami nieorganicznymi.

• Alfa-hydroksykwasy występują powszechnie w przyrodzie, a więc mogą być otrzymywane ze źródeł naturalnych, np. w wyniku ekstrakcji soku ze świeżych owoców, warzyw, trzciny cukrowej. Kwasy te mogą również być syntetyzowane
  metodami
  chemicznymi i
  pozyskiwane
  metodami
  biotechnologicznymi.

• Kwasy AHA są rozpuszczalne w wodzie, dlatego często są stosowane w produktach do mycia i w kremach. Koncentracja kwasów AHA nie powinna być niższa niż 5%. Stosowanie preparatów z kwasami AHA o dużej koncentracji (25%) powoduje pogrubienie skóry, zagęszczenie jej struktury kolagenowej i poprawienie jakości włókien elastyny.
  Mogą podrażniać wrażliwą skórę. Po dłuższym czasie efekt stosowania kwasów AHA zmniejsza się do zera.

• rodzaju kwasu

• stężenia kwasu

• biodostępności

• pH kosmetyku

• mocy kwasu

• podłoża, w którym ten kwas jest umieszczony

• częstości stosowania

• stanu skóry przed stosowaniem

• czasu działania kwasu na skórę

KWAS MLEKOWY

• Głównym naturalnym źródłem kwasu mlekowego -CH3CH(OH)COOH- jest kwaśne mleko, maślanka, jogurt, pomidory, jabłka i piwo.

• Nie wykazuje toksyczności.

• Z powodu niesymetrycznej budowy cząsteczki występują formy izometryczne: kwas D-mlekowy, L-mlekowy i forma DL-mlekowy kwasu.

• Na skalę przemysłową kwas mlekowy otrzymuje się z fermentacji roztworu cukru przeprowadzanej przez bakterie kwasu mlekowego Lactobacillus.

• Ma właściwości złuszczające i nawilżające, obniża pH skóry.

• Efekty po zastosowaniu: normalizacja procesu rogowacenia, poprawa struktury kolagenu, zwiększenie ilości GAG, poprawia uwodnienie, ujędrnia i uelastycznia

• Stosowany najczęściej jest z innymi kwasami, ze względu na jego średnią aktywność.

KWAS GLIKOLOWY

• H2C(OH)COOH - jest najczęściej stosowanym kwasem AHA. Jego naturalnym źródłem jest trzcina cukrowa poddana fermentacji. Występuje także w jabłkach, winogronach, agreście.

• Jest kwasem średniej mocy, nie powoduje wrażliwości na promienie UV

• Wolny wymaga neutralizacji roztworem dwuwęglanu sodu

• Dzięki temu że ma małą cząsteczkę łatwo penetruje skórę.

• Działanie: hamuje aktywności enzymów odpowiedzialnych za spójność korneocytów, powoduje rozluźnienie i rozerwanie wiązań komórkowych, pobudza odnowę komórkową, poprawia nawilżenie, wygładza i rozjaśnia

KWAS CYTRYNOWY

• Najbogatszym źródłem kwasu HOOCCH2CH(OH)COOHCH2COOH są cytryny.

• Zawarty jest także w innych cytrusach, w soku z buraków, w winie i mleku.

• Ceniony ze względu na swoje działanie rozjaśniające. Rozjaśnia przebarwienia różnego pochodzenia.

• W przemyśle kwas cytrynowy jest otrzymywany głównie przez fermentację cukru za pomocą kultur pleśni Aspergillus niger.

KWAS JABŁKOWY

• Kwas jabłkowy HOOCCH2CH(OH)COOH pozyskiwany jest z jabłek, pigwy oraz agrestu.

• Nie wykazuje toksyczności

• Występuje w 3 formach izomerycznych: D, L i DL. Wszystkie są dostępne pod postacią białych kryształków do rozpuszczenia w wodzie lub alkoholu.

• Mało stosowany w gabinetach. Świeży sok może być używany do codziennej pielęgnacji.

KWAS WINOWY

• Kwas winowy HOOCCH(OH)CH(OH)COOH otrzymywany jest na drodze fermentacji winogron.

• Nie jest toksyczny

• Ma 4 formy izomeryczne: D, L, DL oraz mesowinowy kwas.

• Również występuje w formie białych rozpuszczalnych kryształków.

• Ma działanie odmładzające

• Kwas winowy i jego sole są także stosowane jako dodatki do żywności regulujące kwasowość.

KWAS MIGDAŁOWY

• HOCH(C6H5) łatwo rozpuszcza się w
  alkoholach, tłuszczach i w wodzie.

• Naturalnymi źródłami kwasu
  migdałowego są: wiśnie, morele oraz migdały.

• Ma najsilniejsze z AHA właściwości przeciwbakteryjne, ponieważ budową zbliżony jest do wielu antybiotyków.

• Łatwo przenika przez skórę. Ma działanie antyłojotokowe i łagodnie złuszczające; redukuje objawy fotostarzenia i inne przebarwienia; działa odmładzająco.

• Szczególnie stosowany przy trądziku pospolitym oraz skórze tłustej.

• Przemysłowo uzyskuje się obecnie kwas migdałowy z aldehydu benzoesowego i cyjanowodoru (kwas pruski). W środowisku kwaśnym kwas migdałowy działa bakteriostatycznie i bakteriobójczo.

BHA

W kosmetyce stosuje się tylko jeden rodzaj kwasu BHA - kwas salicylowy, otrzymywany z kory wierzby  (łac. salix, stąd nazwa).

Zawiera on jedną grupę hydroksylową i jedną grupę karboksylową przyłączone do pierścienia benzenowego w układzie orto.

Występuje w postaci białego, krystalicznego proszku lub bezbarwnych igiełek.

Kwas salicylowy jest związkiem spokrewnionym z aspiryną (chemiczna nazwa aspiryny to kwas acetylosalicylowy) i tak jak ona posiada pewne właściwości przeciwzapalne, sprzyja więc procesowi gojenia wyprysków i podrażnień.

Kwas salicylowy działa łagodniej aniżeli kwasy AHA, podczas jego stosowania rzadziej pojawiają się efekty uboczne w postaci pieczenia, szczypania i nadmiernego złuszczania się skóry.

Zdarza się, że osoby, których skóra nie toleruje kwasów AHA zupełnie dobrze reagują na kwas salicylowy.

Kwasy nie działają natychmiastowo, co prawda już po pierwszych zastosowaniach od razu odczuwamy wygładzenie i poprawę kolorytu cery. Jednak zwłaszcza w przypadku kwasów BHA i ich wpływu na oczyszczenie porów skóry, nie można oczekiwać widocznych rezultatów już po kilku dniach. Dużo zależy od indywidualnych właściwości naszej skóry, jedni zauważą poprawę szybciej i będzie ona bardziej widoczna, inni dopiero po miesiącu stosowania i może nie będzie to aż taki efekt jakiego by oczekiwali.

Kwas salicylowy przyczynia się do odblokowania porów, a co za tym idzie zapobiega tworzeniu wszelkich wyprysków oraz pomaga likwidować tzw. "zaskórniki„.

Jest rozpuszczalny w tłuszczach, dzięki temu oprócz tego, że złuszcza martwe komórki z powierzchni naskórka, ma także zdolność przenikania przez warstwę łojową (sebum) i wnikania w głąb oraz oczyszczania porów skóry, a także wnikania w głąb mieszków włosowych. Z tego względu preparaty z kwasem BHA polecane są dla cer skłonnych do zanieczyszczonych porów i trądziku

Kwasy te są także odpowiednie dla cer suchych z problemem zanieczyszczonych porów skóry, zwłaszcza w tzw. linii T, bowiem nie mają one właściwości wysuszających

Jeśli chodzi o stężenie, to w przypadku kwasów BHA efektywne stężenie jest dużo niższe i wynosi 1-2 %. Stężenie kwasu salicylowego wynoszące minimalnie 1 % jest wystarczające, by mógł on skutecznie spełniać swe zadanie.

Kwasy BHA skuteczniej działają w bardziej kwaśnym pH. Powyżej wartości pH 4 nie są już tak efektywne, jak kwasy AHA. Ogólnie zakres podaje się między pH 3-4.

Jeśli chodzi o czas działania to właściwości kwasów BHA różnią się zasadniczo od kwasów AHA. Ich zdolność do złuszczania nie zmienia się w ciągu upływu czasu, czyli działają one w stałym tempie przez cały okres ich stosowania.

Nie osiągają takiego punktu, w którym przestają działać.

Obecnie poleca się, aby w przypadku cery suchej używając kremy z kwasem robić sobie przerwy od czasu do czasu, natomiast osoby mające problemy z trądzikiem i wypryskami mogą używać kremy z kwasem BHA w sposób ciągły.

• Według definicji ustawy kosmetycznej - barwnik to substancja służąca do nadania barwy kosmetykowi lub zmiany barwy zewnętrznych części ciała ludzkiego, z wyjątkiem substancji przeznaczonych wyłącznie do kosmetyków stosowanych do farbowania włosów. 

Barwniki

• Barwniki stosowane w kosmetyce oznaczane są numerem oraz skrótem CI (Colour Index). Numery te pochodzą z przedziału 10 000 do 80 000. Każde 10 000 kolejnych numerów przyporządkowane jest odmiennej grupie związków chemicznych.

• Bogate źródło naturalnych pigmentów stanowią także wyciągi roślinne. Wiele spośród tych związków posiada także dodatkowe działanie chroniące skórę przed działaniem promieni UV, są to np.: CI 77019 (Mica, mika), CI 77891 (Titanium dioxide, dwutlenek tytanu), CI 77947 (Zinc oxide, tlenek cynku).

• Surowce z tej grupy muszą odpowiadać określonym wymaganiom jakościowym. Charakteryzują je takie parametry jak: barwa, rozdrobnienie, zwilżalność, odporność, rozpuszczalność, czystość. 

Barwniki c.d.

• Barwniki stosowane w kosmetyce można podzielić na dwie zasadnicze grupy: 
  1. rozpuszczalne w odpowiednio dobranym rozpuszczalniku np. wodzie, alkoholu, tłuszczach, węglowodorach itd.. 
  2. nierozpuszczalne w wodzie i innych zwyczajowo stosowanych w kosmetykach rozpuszczalnikach zwane pigmentami. 

• Mineralne

• Matowe tzw. adsorpcyjne (biel tytanowa, tlenki żelaza, ultramaryny, błękit pruski)

• Pigmenty perłowe (miki)

Pigmenty (np. mineralne, o których mowa była tydzień temu)

• Surowce te charakteryzują się określonymi własnościami chłonnymi, poślizgowymi, przyczepnymi, kryjącymi.

• Powinny być one ponadto stabilne wobec czynników atmosferycznych, oraz wzajemnie niereaktywne. Jako podstawy pudrów kosmetycznych stosowane są najczęściej układy pochodzenia mineralnego, bądź syntetycznego.

• Do ich recepturalnych surowców należą między innymi talk 
  (3 MgO x 4SiO2 x H2O), kaolin (Al2O3 x 2 SiO2 x 2H2O), węglan wapnia, węglan magnezu, tlenek cynku, ditlenek tytanu.

• Spośród składników organicznych najczęściej wymieniane są skrobia, fibroina jedwabiu, alkohol stearylowy. Często w recepturach pudrów pojawiają się także sole kwasu stearynowego: magnezowe, glinowe, wapniowe. 

Substancje stałe 

Ważnymi składnikami kosmetyków kolorowych, szczególnie pomadek są tłuszcze, głównie oleje, masła i woski.

• Często pojawiającym się w tego typu recepturach układem jest olej rycynowy. Należy do olejów nieschnących i słabo wchłanialnych. Działanie natłuszczające, i ochronne, zawarty w pomadkach i błyszczkach (40-60%)

• Kolejnymi ważnymi składnikami tej grupy są oleje mineralne, które dodawane w malej ilości nadają połysk, a także ułatwiają dyspersję barwników. Bywają one zastępowane pochodnymi oleju rycynowego, między innymi rycynolanem cetylu, który w znaczący sposób ułatwia dyspersję pigmentów, jak również poprawia jego adhezję. Podobną rolę pełni także lanolina, która ponadto wiąże wilgoć wprowadzoną z innymi surowcami, oraz zapewnia odpowiedni poślizg wyrobu na wargach.

• Swoje miejsce w recepturach preparatów kolorowych znalazły także woski. Do najczęściej wymienianych składników tej grupy należą woski roślinne: Carnauba do 3% i Candelilla do 9%, woski twarde, stanowiące dobre, nie ulegające oksydacji podłoże do pomadek, sztyftów. Podobną rolę pełnią woski mineralne: ozokeryt (twardy wosk mineralny) i cerezyna (pamiętajmy z poprzedniego semestru, że ma wys. Tt). Nadają one preparatom sztywność, obniżają lepkości spowodowaną obecnością innych wosków. Wśród surowców kosmetyków kolorowych można także znaleźć woski mikrokrystaliczne czy też syntetyczne. 

• Ważnym składnikiem kredek do warg jest także polibuten. Powoduje on zwiększenie połysku wyrobu. Ułatwia także pokrycie warg barwnym filmem. 
  

Tłuszcze

Są one chętnie wykorzystywane, gdyż zapewniają odpowiednią trwałość koloru, jego jednolitość i intensywność. Powodują one także ulepszone rozproszenie oraz stabilizację pigmentu w fazie olejowej preparatu kosmetycznego. 

• Lotne silikony chętnie stosowane są tuszach do rzęs w celu poprawienia ich właściwości użytkowych, w podkładach do makijażu w celu poprawienia rozkładu pigmentów.

• Znajdują także zastosowanie w lakierach do paznokci, w których poprawiają ich zdolność płynięcia.

• Stosowane głównie w bazach i primerach. Stąd też chętnie wykorzystuje się je do produkcji kosmetyków narażonych na działanie wysokich temperatur m in. przeznaczonych do makijażu teatralnego, telewizyjnego, czy też filmowego.

• W recepturach kosmetyki kolorowej można znaleźć także estry kwasów tłuszczowych lub lanolinowych i alkoholu izopropylowego. Związki te łatwo mieszają się z silikonami, olejami mineralnymi i roślinnymi. Ich dodatek zapobiega tzw. poceniu się kredek i wykrystalizowaniu wosków. Ich obecność jest szczególnie ważna przy dużej zawartości w wyrobie oleju rycynowego.

• Można spotkać wypełniacze lub pigmenty w otoczkach silikonowych oraz woski silikonowe

Silikony (jako dodatki m.in. do cery suchej)

• Np.. nowe, wielofunkcyjne składniki, które zapewniają możliwość optycznego redukowania niedoskonałości skóry.

Jako przykład można tu podać układ zawierający czynnik fluorescencyjny połączony z mikroporowatym nylonem, zamknięty dodatkowo otoczką półprzezroczystego polimeru. Układ ten absorbuje niewidzialne światło UV i remituje tę energię jako rozproszone światło widzialne. Emitowane światło oświetla zacienione pola zmarszczek, rozszerzonych porów, cieni poboczami, nierówności zabarwienia i innych defektów skóry, dzięki czemu w sposób znaczący wizualnie je zmniejsza. Mowa była o.. rozjaśniaczach optycznych (z poprzedniego semestru)!

(Również odpowiednio dobrane pigmenty dostosowując się do światła o różnym natężeniu (np. do słonecznego i sztucznego) sprawiają, że cera wygląda bardziej świeżo.)

• Surowce nawilżające i regenerujące takie jak: gliceryna, glikol propylenowy, witaminy, proteiny, aminokwasy, ekstrakty roślinne.

• szczególnie z segmentu fluidów, pojawiają się filtry promieniochronne, które zapewniają ochronę w ciągu całego roku.
  

Składniki specjalne 

Oleje roślinne stosowane są jako baza kosmetyków kolorowych. Wyróżnić tu można olej rycynowy charakteryzujący się wysoką gęstością, powszechnie stosowane są również: olej kokosowy, olej jojoba, olej migdałowy. Ponadto zawierają w składzie witaminę F, są nośnikiem dla pozostałych witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

Wyciągi roślinne zapewniają dodatkowe działanie pielęgnacyjne i odżywcze, zawierają także szeroką gamę naturalnych barwników.

Olejki eteryczne nadają przyjemny zapach, działają przeciwdrobnoustrojowo.

Hydrolaty nadaja kosmetykom zapach, tonizują, odświeżają skórę.

Witaminy regulują funkcje skóry. Witamina C oraz E są naturalnymi przeciwutleniaczami. Zapewniają trwałość kosmetyku, chronią przy tym skórę przed wolnymi rodnikami obecnymi w środowisku uszkadzającymi jej strukturę

Guma ksantanowa, woski, masła, lecytyna zapewniają właściwą konsystencją kosmetyku.

Glutaminian glukozy tworzy na powierzchni skóry film.

Skwalen jest związkiem zawartym w wątrobach ryb (zawarty w tranie), ale także w olejach roślinnych (np. w oleju z oliwek), zapewnia gładkość skóry, jest naturalnym składnikiem jej płaszcza lipidowego.

Funkcje pozostałych składników kosmetyków kolorowych:

• puder kompaktowy, czyli prasowany 

• puder rozświetlający oraz puder brązujący 

Pamiętajmy o prostej zasadzie, że to co jest błyszczące (a także jasne) optycznie się uwypukla, a matowe plamy (a także ciemne) dają wrażenie głębi.

(Świetlisty makijaż najlepiej wygląda na idealnie gładkiej skórze, bez przebarwień, rozszerzonych porów czy trądziku. Puder brązujący używamy, kiedy chcemy nadać twarzy ładnego kolorytu, ale cieniowaniem możemy także skorygować, czyli optycznie cofnąć lub wyszczuplić poszczególne partie twarzy)

• Puder sypki - to kosmetyk, który przedłuża trwałość podkładu, ponieważ zawiera substancje matujące i utrwalające, idealny do wykończenia makijażu, jego kolor nie może być ciemniejszy od koloru podkładu, najlepiej aby był o ton jaśniejszy lub transparentny.

Puder - rodzaje

• Stałe (stearyniany metali)

• Olejowe (mineralne, syntetyczne, pochodne lanoliny)

• Rozpuszczalne w wodzie ( gumy naturalne, polimery, zmodyfikowana celuloza)

• Układy emulsyjne

Pudry prasowane
- substancje wiążące

• krem koloryzujący - nie ma właściwości kryjących może jedynie wyrównać koloryt skóry.

• fluid - jest to najbogatsza i najbardziej uniwersalna gama kosmetyków. Oprócz właściwości kryjących mogą nawilżać skórę, chronić przed szkodliwymi czynnikami czy promieniowaniem. Ma też zróżnicowane właściwości w połączeniu ze skórą np.: fluid matujący, nawilżający, rozświetlający.

Ogólnie można wyróżnić trzy rodzaje:
1.fluidy rzadkie i lekko kryjące; 
2.fluidy mocno lub średnio kryjące; 
3.fluidy liftingujące;

• podkład w sztyfcie - Sztyftem przeciągamy po twarzy jak szminką po ustach tworząc smugi, a następnie rozsmarowuje się je gąbeczką albo palcami. Ma najgęstsza konsystencję i doskonale tuszuje blizny i wypryski.

• kompakt - ma właściwości średnio lub bardzo kryjące. Nakładamy go ruchem wciskającym, a nie, rozcierającym.

Podkład - rodzaje

• Powinny być bezpiecznie, niedrażniące
  i nieuczulające,

• Powinny być dobrze zakonserwowane, aby nie dopuścić do zakażeń mikrobiologicznych mogących prowadzić do różnych stanów chorobowych oczu,

• łatwe do równomiernego rozprowadzenia,

• Błyszczące,

• Szybko schnące,

• Odporne na łzy, pot, deszcz i inne zmienne warunki atmosferyczne,

• Łatwe do usunięcia,

Wymagania dotyczące tuszy do rzęs

Składniki ciekłe

olej rycynowy

alkohol oleilowy

ciekła lanolina

glikol polietylenowy

glikol propylenowy

mirystynian izopropylu

oktylododekanol

olej parafinowy

olej silikonowy

woda

Składniki pomadek do ust

Woski

pszczeli t.k. 62 - 66 ^oC

Candelilla 73 - 77

Carnauba 86 - 89

cerezyna 56 - 82

Składniki stałe

woski

parafina

stałe tłuszcze

lecytyna

alkohol cetylowy

• Bezpieczne dermatologicznie

• Muszą być jadalne

• Powinny być pozbawione smaku i zapachu

• Łatwe w aplikacji w szerokim zakresie temperatur (zarówno zimą, jak i latem)

• Kolor powinien być trwały

• Nie powinny plamić lub spływać z ust

• Nie powinny zmieniać się przez cały okres
  ich przydatności

Wymagania dotyczące preparatów
do ust

Wyróżniamy:

• błyszczyki tradycyjne - zawierają niewielką ilość pigmentów (od 1,5 do 3 proc.), kolor jest więc o wiele mniej trwały niż pomadek.

• błyszczyki holograficzne - należą do najsilniej połyskujących. W kosmetyku o żelowej konsystencji zatopiono wielobarwne, metaliczne cząsteczki o kształcie mikroskopijnych sześcianów rozpraszających światło.

• błyszczyki z brokatem

• błyszczyki transparentne

• błyszczyki powiększające usta - wywołują delikatne szczypanie i pieczenie ust oraz bardzo intensywnie pobudza mikrokrążenie. To sprawia, że na 30-60 minut usta stają się jakby lekko opuchnięte i odrobinę większe, dzięki aktywnym cząsteczkom (fitokina i cytowityn) usta stają się pełniejsze.

• tzw. błyszczyki "smakowe", czy też "zapachowe" 

• pielęgnacyjne - zawartości kompleksu pielęgnacyjno - ochronnego np. z lanoliną sprawia, że błyszczyk doskonale łagodzi podrażnienia i zapobiega pierzchnięciu ust.

Błyszczyki

• Substancje filmotwórcze (nitroceluloza)

• żywice (np. p-tluenosulfonamidowo-formaldehydowe, poliestrowe)

• plastyfikatory (ftalany, kamfora, olej rycynowy, acetylocytrynian trietylu)

• rozpuszczalniki i rozcieńczalniki

• pigmenty oraz substancje pomocnicze ułatwiające ich dyspersję (zmodyfikowane glinki)

Podstawowe składniki lakierów do paznokci

Rozróżnia się substancje zapachowe:

• Roślinne <olejki eteryczne, żywice zapachowe, balsamy>

• Zwierzęce <piżmo, ambra, cybet, kastoreum>

• Syntetyczne <alkohole, aldehydy, ketony, acetale, estry, laktony, terpeny, związki wielkopierścieniowe i heterocykliczne>

---