prawo karne materialne


Prawo karne materialne:

Jest dziedziną prawa określającą czyny będące przestępstwami, kary grożące za popełnienie przestępstw, środki karne i środki zabezpieczające stosowane w związku z naruszeniem prawa karnego oraz zasady odpowiedzialności karnej.

Funkcje prawa karnego:

a) Funkcja ochronna - chroni stosunki społeczne i dobra podmiotów tych stosunków przed zamachami na nie.

b) Funkcja gwarancyjna - wyraźnie określa co jest przestępstwem, gwarantuje obywatelowi, że nie będzie on pociągnięty do odpowiedzialności karnej za czyny których prawo karne za przestępstwo nie uważa.

c) Funkcja sprawiedliwościowa - umiarkowana humanitaryzmem pełni bardzo ważną rolę rozładowania pewnego stanu psychicznego wywołanego przez popełnienie przestępstwa, związana jest z poczuciem sprawiedliwości.

d) Funkcja kompensacyjna - polega na tym, że sprawcę przestępstwa można zobowiązać do naprawienia szkody, przywrócenia do stanu poprzedniego.

e) Funkcja informacyjno-motywacyjna - poprzez normy powinnościowe (nakazy i zakazy) prawo karne określa standardy postępowania w społeczeństwie, wskazuje jakie dobra podlegają ochronie i w jakim zakresie.

f) Funkcja prewencyjno-wychowawcza - rolą prawa karnego jest także oddziaływanie zapobiegawczo-wychowawcze na sprawcę.

Przestępstwo - czyn człowieka bezprawny, zawiniony, zagrożony karą przez ustawę obowiązującą w chwili jego popełnienia wypełniający znamiona ustawowe o stopniu społecznej szkodliwości większym niż znikomy.

Elementy przestępstwa:

a) czyn człowieka - zachowanie się sprawcy, działanie bądź zaniechanie działania do którego sprawca był zobowiązany ( zależne od jego woli : przymus bezwzględny lub względny).

b) wypełniający znamiona ustawowe - musi zawierać ustawowe znamiona p-stwa, które są konieczne i wystarczające aby uznać dany czyn za przestępstwo.

c) bezprawny - czyn sprzeczny z obowiązującymi przepisami prawa

d) zagrożony karą przez ustawę - czyn karalny.

e) zawiniony - wina jest to psychiczny stosunek sprawcy do popełnionego czynu.

f) społeczna szkodliwość - oznacza to, że typy zachowań opisanych przez ustawę jako p-stwa są zachowaniami społecznie szkodliwymi. Kwestia społecznej szkodliwości czynu jest przedmiotem rozważań organów stosujących prawo.

znikoma społeczna szkodliwość czynu - art. 1 KK - czyn musi wypełniać znamiona p-stwa ale przez swą nietypowość merytorycznie nie zasługuje na traktowanie go jako p-stwo, nie oznacza to czynu społecznie pozytywnego, jest to kategoria ocenna.

Podział przestępstw:

a) ze względu na ciężar gatunkowy:

• zbrodnie - dolna granica zagrożona karą minimum 3 lata pozbawienia wolności,( umyślnie)

• występki - czyny zagrożone karą przekraczającą 1 miesiąc pozbawienia wolności, 1 miesiąc ograniczenia wolności lub grzywny powyżej 30 stawek dziennych ( umyślnie lub nieumyślnie gdy ustawa tak stanowi).

b) ze względu na typ:

• podstawowy, • uprzywilejowany, • kwalifikowany

c) ze względu na tryb ścigania:

• z urzędu, • na wniosek(bezwzględnie wnioskowy. i względnie wnioskowy)

• z oskarżenia prywatnego

d) ze względu na winę:

• z winy umyślnej - umyślne, • z winy nieumyślnej, - nieumyślne • z winy kombinowanej

e) ze względu na skutek: ( następstwo zachowania się sprawcy ))

• skutkowe (materialne), • bezskutkowe (formalne),

f) ze względu na formę czynu:

• z działania, • z zaniechania, • z działania bądź zaniechania

Ustawowe znamiona przestępstwa.

Są to elementy czynu, które są opisane w ustawie karnej i jednocześnie są konieczne i wystarczające do uznania danego czynu za przestępstwo prawidłowe ich ustalenie jest warunkiem jednolitej kwalifikacji prawnej oraz gwarantuje przestrzeganie praworządności , zapobiega nadużyciom ze strony aparatu ścigania i zapewnia obywatelom przestrzeganie ich praw.

  1. Przedmiot przestępstwa :

• indywidualny (konkret. dobro chronione przez konkretny przepis),

• rodzajowy (dobro prawnie chronione przez grupę przepisów karnych),

• ogólny ( jest to dobro którego obrona jest zadaniem całego prawa karnego).

  1. Strona przedmiotowa:

• czyn (zachowanie się podmiotu), • skutek czynu, • czas i miejsce czynu, • sytuacja w jakiej czyn popełniono,

• sposób popełnienia i przedmiot wykonawczy czynu.

Zachowanie sprawcy to : działanie , zaniechanie , działanie i zaniechanie, utrzymanie prawnego stanu rzeczy.

Przestępstwo z zaniechania :

Formalne - niepodjęcie działania do którego był zobowiązany

Materialne - spowodowanie określonego skutku przez niepodjęcie działania

  1. Podmiot przestępstwa -jest to osoba fizyczna, która w chwili popełnienia czynu ukończyła 17 lat i jest poczytalna albo ukończyła 15 lat (za szczególnie niebezpieczne p-stwo (zamach, zabójstwo, morderstwo, gwałt zbiorowy, szczególne okrucieństwo, umyślny uszczerbek na zdrowiu ciężki typ podstawowy i kwalifikowany) , jest poczytalna ( w stanie psychicznym gdy człowiek jest zdolny do rozumienia znaczenia czynu i kierowania swoim postępowaniem ), osoba indywidualnie oznaczona

Osoba dorosła w wieku 17 - 18 lat może być potraktowana jako nieletnia wg art. 10 KK gdy jest sprawcą występku i przemawiają za tym okoliczności sprawy i stopień rozwoju oraz właściwości i warunki osobiste sprawcy.

Nieletni : ( wg KK art. 10 odpowiada kto popełnił czyn zabroniony i ma ukończone 17 lat)

d) Strona podmiotowa: ( przesłanka winy - forma winy : umyślna i nieumyślna )

  1. Umyślność - sprawca ma zamiar popełnienia czynu ( chce, przewiduje i godzi się )

  1. Nieumyślność - sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu popełnia go na skutek nie zachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach

P-stwa powszechne - może być popełnione przez każdego zdolnego do odpowiedzialności człowieka ( osoba poczytalna która osiągnęła wiek odpowiedzialności)

P-stwa indywidualne - sprawcami mogą być osoby posiadające dodatkową cechę np. żołnierz, matka, funkcjonariusz.

Wina

Psychiczny stosunek sprawcy do popełnionego czynu

Wina umyślna - umyślność : art. 9 § 1 KK

• zamiar bezpośredni - sprawca chce popełnić czyn zabroniony, wie, że popełnia przestępstwo i chce go popełnić (ma świadomość i wolę),

• zamiar ewentualny - sprawca ma świadomość, że może popełnić przestępstwo a wola występuje w postaci godzenia się.

Ze względu na formę umyślności wyróżniamy przestępstwa kierunkowe które można popełnić tylko w zamiarze bezpośrednim. Są one popełniane w określonym celu z określonych pobudek lub w wyniku określonej motywacji ( np. stręczycielstwo, sutenerstwo, zabójstwo ).

Wina nieumyślna - nieumyślność: art. 9 § 2 KK ( świadoma i nieświadoma - przewidywalność )

sprawca nie mając zamiaru popełnienia czynu zabronionego popełnia go jednak na skutek niezachowania należytej ostrożności wymaganej w danej okoliczności mimo, że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.

Wina kombinowana: polega na tym, że sprawca popełnia przestępstwo umyślnie w wyniku którego powstaje nieumyślny skutek.

Wina dwustopniowa: np. wypadek drogowy naruszyć zasady bezpieczeństwa można umyślnie jak i nieumyślnie, jednaj całość przestępstwa jest nieumyślna

Zasady stosowania prawa karnego.

  1. Zasada terytorialności: art.5 kk mówi o tym, że ustawę karną Polską stosuje się do czynów zabronionych popełnionych nas terytorium polskim lub na statku powietrznym lub wodnym. Terytorium polski - jest to obszar ziemi wraz z wodami wewnętrznymi oraz przybrzeżnymi (12 mil morskich). Obszar lądowy wyznaczają granice ustalone w traktatach zawartych z państwami sąsiadującymi. Słup powietrza nad Polską do strefy lotów kosmicznych. W głąb ziemi do głębokości do jakiej pozwala technika.

  1. Zasada obywatelstwa: obywatel polski odpowiada za wszelkie czyny popełnione za granicą, które są przestępstwami według prawa polskiego oraz według prawa obowiązującego w miejscu popełnienia. Wymagana jest podwójna przestępność czynu. Jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia, stosując ustawę polską sąd może uwzględnić różnicę na korzyść sprawcy. Warunek podwójnej przestępności czynu nie musi być zachowany w dwóch sytuacjach:

-gdy polski funkcjonariusz publiczny pełniący służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji,

  1. Zasada represji wszechświatowej: Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia p-stwa, polską ustawę karną stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie postanowiono wydać w razie popełnienia przez niego za granicą p-stwa do którego Rzeczypospolita Polska jest zobowiązana na mocy umów międzynarodowych.

  1. Zasada obowiązywania ustawy karnej ze względu na czas popełnienia p-stwa: stwierdzenie - czy popełniony czyn był zabroniony przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia. Może mieć również znaczenie dla rozstrzygnięcia czy sprawca był w czasie jego popełnienia odpowiedzialny karnie i poczytalny. Jeżeli czyn nie był zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia to późniejsza ustawa karna nie może objąć karalnością tego czynu i jego sprawcy. Także, gdy w chwili popełnienia czyn był zagrożony pod groźbą kary, ale przez prawomocnym osądzeniem sprawcy nastąpiła depenalizacja tego czynu - to sprawca nie może ponosić odpowiedzialności. Stosuje się korzystniejszą ustawę dla sprawcy - w przypadku zmiany ustawy.

Formy popełniania przestępstw:

        1. Formy stadialne:

a) zamiar- jest etapem a nie formą popełniania przestępstwa. Jest to proces myślowy. Ustawodawstwo karne przewiduj, że sam zamiar popełnienia przestępstwa nawet ujawniony nie jest karany w sytuacjach, gdy nie towarzyszy mu żadne działania zewnętrzne zmierzające do jego realizacji ( nie karalny ).

b) przygotowanie art. 16 § 1 kk - zachodzi wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do popełnienia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania ( z reguły nie karalne ).

Postaci przygotowania:

• rzeczowa (uzyskuje lub przysposabia środki),

• personalna (wchodzi w porozumienie z inną osobą).

Przygotowanie jest karalne gdy ustawa tak stanowi.

Przygotowanie nie jest karalne, gdy osoba dobrowolnie od niego odstąpi a w szczególności zniszczy środki lub zapobiegnie wykorzystaniu ich w przyszłości. W razie wejścia w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia czynu zabronionego nie podlega karze ten, kto nadto podjął starania zmierzające do zapobieżenia przygotowaniu - art. 17 § 2 kk.

  1. usiłowanie art.13 § 1 kk - zachowanie podjęte w zamiarze popełnienia czynu zabronionego i zmierzające ku jego dokonaniu, które jednak nie następuje. Usiłowanie nie odnosi się do p-stw z winy nieumyślnej i z winy mieszanej. Zachowanie sprawcy może być uznane za usiłowanie tylko wtedy, gdy zmierza bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego.

Karalność może być:

Niekaralność - gdy czynny żal

Rodzaje usiłowań:

• ze względu na możliwość dokonania przestępstwa:

- udolne - zachodzi gdy w istniejącej sytuacji dokonanie p-stwa było możliwe lecz nie nastąpiło z przyczyn niezależnych od sprawcy, np. został spłoszony.

- nieudolne - ma miejsce , gdy sprawca nie uświadamia sobie, że w istniejącej sytuacji dokonanie p-stwa nie jest możliwe z przyczyn od niego niezależnych ( dokonanie było od początku niemożliwe ).

• ze względu na brak przedmiotu nadającego się do dokonania na nim przestępstwa.

• ze względu na używanie środka nie nadającego się do popełnienia czynu zabronionego.

• ze względu na stopień zaawansowania przestępczego:

- zakończone - gdy sprawca dokonał wszystkich czynności lecz zamierzony skutek nie nastąpił,

- nie zakończone - sprawca nie wykonał wszystkich czynności koniecznych do zrealizowania przestępstwa.

Nie podlega karze za usiłowanie kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub dobrowolnie zapobiegał skutkom p-stwa ( czynny żal wyłącza karalność ).

d) dokonanie - zachodzi, gdy sprawca swoim zachowaniem wyczerpuje wszystkie ustawowe znamiona przestępstwa.

2. Formy zjawiskowe.

a) sprawstwo art. 18 § 1 kk rodzaje:

• pojedyncze (sprawca działa pojedynczo - jednosprawstwo),

• współsprawstwo (działa wspólnie i w porozum. i inną os. , sprawstwo równoległe - bez porozumienia),

• wielosprawstwo (dwie osoby popełniają p-stwo w tym samym czasie i miejscu lecz niezależnie od siebie),

• kierownicze (sprawca kierujący inną osobą - nie podlegającą mu w sposób bezpośredni, służbowo),

• polecające (sprawca polecający wykonanie czynu innej osobie od siebie uzależnionej).

b) podżeganie art. 18 § 2 kk - podżegaczem jest ten, kto chcąc aby inna osoba dokonała czynu zabronionego nakłania ją do tego.

Cechy podżegania:

• z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim, • podżegać można tylko przez działania, • podżegać można do wszystkich form zjawiskowych, • podżegać można tylko konkretną osobę lub grupę osób ściśle oznaczoną, • podżegać można do konkretnego p-stwa, • podżegać można przed dokonaniem oraz w trakcie dokonania.

prowokator - osoba nakłaniająca do popełnienia czynu zabronionego w celu skierowania przeciw niej postępowania karnego

c) pomocnictwo art. 18 § 3 kk - pomocnikiem jest ten, kto w zamiarze aby inna osoba dokonała czynu zabronionego swoim zachowaniem ułatwia jej popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzia, środki przewozu, udziela rady albo informacji.

Cechy pomocnika:

• pomagać można z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym, • pomagać można przez działanie lub zaniechanie, • pomagać można do wszystkich form zjawiskowych, • pomoc może być udzielona przed popełnieniem p-stwa, w jego trakcie i po popełnieniu p-stwa z tym, że porozumienie co do udzielenia pomocy musi być zawarte przed dokonaniem p-stwa lub najpóźniej w jego trakcie.

Jeżeli pomoc została udzielona po dokonaniu p-stwa bez uprzedniego porozumienia, to mamy wówczas do czynienia z samoistnymi przestępstwami:

• poplecznictwo (gdy celem udzielenia pomocy sprawcy jest udaremnienie lub utrudnienie postępowania karnego po przestępstwie art.239),

• paserstwo (gdy sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nieumyślna i umyślna pomoc w nabyciu, zbyciu, przyjęciu i ukryciu rzeczy pochodzącej z czynu zabronionego).

Wyłączenie odpowiedzialności karnej.

1.Okoliczności wyłączające bezprawność czynu.

To takie okoliczności, przy których czyn wypełniający znamiona p-stwa nie jest jednak w rzeczywistości przestępstwem ponieważ na mocy przepisu prawnego takie zachowania są zgodne z prawem. Takie okoliczności nazywane są kontratypami do których zaliczamy.

Kontratypy ustawowe:

a) obrona konieczna art. 25 § 1 kk - polega na odpieraniu bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu w sposób współmierny do niebezpieczeństwa tego zamachu ( nie popełnia p-stwa ).

Warunki:

• obrona jest reakcją na bezpośredni zamach, • zamach jest bezprawny, • sposób obrony jest współmierny do niebezpieczeństwa czynu.

Zamach musi być:

• rzeczywisty (realnie istniejący), • bezpośredni (odnosi się do czasu), • bezprawny (musi być sprzeczny z obowiązującym przepisem prawnym). Może być spowodowany stanem psychicznym - strachem.

Przekroczenie granic obrony koniecznej:

• Eksces intensywny - zachodzi, gdy broniący się stosuje sposób obrony, który nie był konieczny dla odparcia zamachu lub dysproporcja dóbr.

• Eksces ekstensywny - polega na spóźnionym działaniu (gdy zamach już ustał) albo na działaniu przedwczesnym (gdy zamach nie miał jeszcze charakteru bezpośredniego).

b) stan wyższej konieczności art. 26 § 1 kk - polega na tym, że dla ratowania jednego dobra poświęca się inne dobro w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa. Musi być bezpośrednie niebezpieczeństwo, zagrożenie dobra chronionego prawem, niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć ( subsydialność ), dobro poświęcone ma wartość niższą od ratowanego ( proporcjonalność ).

Zasady:

• zasada proporcjonalności - dobro poświęcone nie może przedstawiać wartości większej niż dobro ratowane.

• zasada subsydiarności - stan wyższej konieczności istnieje wtedy, kiedy nie istnieje inna możliwość obrony.

• zasada wyłączenia - pewne osoby nie mogą powoływać się na stan wyższej konieczności ( obowiązek ochrony ).

c) ryzyko eksperymentu art. 27 § 1 kk - Warunki:

• spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze,

• w świetle aktualnego stanu wiedzy oczekiwanie jej osiągnięcia jest zasadne,

• w świetle aktualnego stanu wiedzy zasadna jest celowość i sposób przeprowadzenia eksperymentu,

• jeżeli w eksperyment zaangażowany jest człowiek, to warunkiem jego legalności jest zgoda udzielona po poinformowaniu go o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych skutkach jak również o możliwości odstąpienia od udziału na każdym jego etapie.

d) ostateczna potrzeba - gdy niebezpieczeństwo, opór żołnierza, zastosowanie środków niezbędnych do wymuszenia posłuchu dla rozkazu, uprawnione wydanie rozkazu, okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, spełnienia rozkazu nie można osiągnąć inaczej.

Kontratypy pozaustawowe:

a) ryzyko sportowe - warunki:

• uprawianie danej dyscypliny sportu jest dozwolone,

• działanie było podjęte w celu sportowym,

• nie zostały naruszone reguły danej dyscypliny sportowej.

b) zabiegi lecznicze - warunki:

• czynność musi być dokonana przez osobę uprawnioną,

• czynność musi być podjęta za zgodą pacjenta,

• czynność musi być podjęta w celu leczniczym, z zachowaniem wszelkich prawideł sztuki leczniczej.

c) zgoda pokrzywdzonego - warunki:

• pokrzywdzony musi być pełnoletni, poczytalny,

• zgoda musi być udziel. przed i utrzymana w trakcie czynu,

• zgoda udzielona w sposób wyrazisty i dobrowolnie,

• zgoda musi dotyczyć dóbr ściśle osobistych.

d) karcenie nieletnich - warunki:

• musi być podjęte przez uprawnioną osobę,

• musi być podjęte w celu wychowawczym,

• musi mieć związek z określonym zachowaniem,

• nie może to być drastyczne, nie może być znęcaniem się oraz nie może przekraczać pewnego stopnia intensywności.

e) zwyczaj - np. lany poniedziałek

f) działanie w ramach uprawnień i obowiązków- np. Policja

g) samopomoc legalna - zatrzymanie rzeczy w zamian za zwrot wyrządzonej szkody.

2. Okoliczności wyłączające winę.

  1. stan wyższej konieczności art. 26 § 2 kk - polega na tym, że dla ratowania jednego dobra poświęca się inne dobro w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa ( wartość mienia ratowanego jest oczywiście wyższa ).

  2. niepoczytalność art. 31 § 1 kk - to taki stan psychiczny w którym zdolność - możność rozpoznawania czynu lub zdolności kierowania swoim postępowaniem zachodzącym w chwili czynu i spowodowanym upośledzeniem umysłowym, chorobą psychiczną lub innym zakłóceniem czynności psychicznych jest wyłączona. Niemożność rozpoznania znaczenia czynu, to zaburzenie w sferze intelektu, zaś niezdolność kierowania swoim postępowaniem, to zaburzenia w sferze woli. Stan niepoczytalności przyjmuje się tylko wtedy, gdy istniał on w chwili czynu. Gdy w chwili czynu sprawca był poczytalny, zaburzenia procesów psychicznych istniały przed lub po czynie, to okoliczność ta nie wyłącza winy.

  1. błąd - w świadomości tworzy się inny obraz niż jest to w rzeczywistości. Musi to być błąd istotny i niezawiniony aby wyłączyć odpowiedzialność ( niezgodność świadomości z rzeczywistością).

Wyłączenie odpowiedzialności za czyn z winy umyślnej w zamiarze bezpośrednim i ewentualnym.

Rodzaje błędów:

• błąd co do faktu art.28 § 1kk - sytuacja, gdy zachodzi rozbieżność między jakimś fragmentem rzeczywistości a wyobrażeniem o nim sprawcy.

• błąd co do prawa art. 30 kk - dotyczy oceny prawnej czynu, np. dorosły częstuje alkoholem nieletniego jednak mylnie sądzi, że prawo nie zabrania dawania małoletnim alkoholu.

• błąd co do kontratypu - nie popełnia p-stwa kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi tu jedna z okoliczności wyłączających bezprawność lub winę.

  1. nieletniość. ( do lat 17 nie podlega karalności wg KK )

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich - reguluje również postępowanie z nieletnimi u których stwierdzono objawy demoralizacji. Osobami takimi są:

Młodociany - jest to sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat, a w czasie orzekania w I-szej instancji 24 lat (art. 115§10 kk).

Małoletni - osoba, która w chwili popełnienia czynu nie ukończyła 18 lat (art. 10 kc).

Nieletni - osoba, która w chwili popełnienia czynu nie ukończyła 17 lat.

Wobec nieletnich Sąd Rodzinny na zasadzie art. 6 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich może:

e) rozkaz przełożonego - gdy brak świadomości przestępności rozkazu, wyłącza winę gdy jest brak świadomości przestępności czynu, gdy chciał i godził się to nie ma wyłączenia winy .

Czyny popełnione w stanie odurzenia i upojenia alkoholowego

Gdy stan nietrzeźwości lub odurzenia alkoholem to odpowiedzialność wg ogólnych zasad jakby był w pełni poczytalny w chwili czynu, ale sam wprawił się, dobrowolnie, świadomie w stan nietrzeźwości lub przewidywał lub mógł przewidzieć że wprowadzając się w ten stan wywoła u siebie niepoczytalność.

Obowiązywanie ustawy pod względem czasu

    1. Czas popełnienia p-stwa.

Dla stosowania zasad obowiązywania ustawy karnej pod względem czasu istotne znaczenie ma określenie czasu popełnienia p-stwa. Zawarte jest to w art. 6§1 kk, który mówi, że „czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany”.

    1. Obowiązywanie ustawy karnej pod względem czasu.

Jeżeli po popełnieniu p-stwa, a przed wydaniem prawomocnego wyroku w sprawie o to p-stwo, następuje zmiana ustawy karnej - powstaje problem czy stosować w procesie ustawę która obowiązywała w chwili popełnienia czynu, czy ustawę obowiązującą w czasie orzekania. Stanowi o tym artykuł 4§1 kk. „Jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia p-stwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązująca poprzednio, jeżeli jest ona względniejsza dla sprawcy”.

Obowiązywanie ustawy pod względem miejsca i osób

  1. Zasada terytorialności: art.5 kk mówi o tym, że ustawę karną Polską stosuje się do czynów zabronionych popełnionych nas terytorium polskim lub na statku powietrznym lub wodnym. Terytorium polski - jest to obszar ziemi wraz z wodami wewnętrznymi oraz przybrzeżnymi (12 mil morskich). Obszar lądowy wyznaczają granice ustalone w traktatach zawartych z państwami sąsiadującymi. Słup powietrza nad Polską do strefy lotów kosmicznych. W głąb ziemi do głębokości do jakiej pozwala technika.

  1. Zasada obywatelstwa: obywatel polski odpowiada za wszelkie czyny popełnione za granicą, które są przestępstwami według prawa polskiego oraz według prawa obowiązującego w miejscu popełnienia. Wymagana jest podwójna przestępność czynu. Jeżeli zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia, stosując ustawę polską sąd może uwzględnić różnicę na korzyść sprawcy. Warunek podwójnej przestępności czynu nie musi być zachowany w dwóch sytuacjach:

-gdy polski funkcjonariusz publiczny pełniący służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji,

- gdy przestępstwo popełniono w miejscu nie podległym żadnej władzy państwowej.

3. Zasada odpowiedzialności indywidualnej ( jako własny czyn sprawcy ) i osobistej ( nie może przyjąć na siebie odpowiedzialności inna osoba niż sprawca art.239 KK - poplecznictwo - odbycie kary za skazanego ).

4.Zasada humanitaryzmu - wymagania stawiane na miarę możliwości ludzi, a stosowane kary i środki nie powinny być okrutne, nie poniżać ani wyrządzać zbędnych dolegliwości.

5.Zasada nie ma p-stwa bez ustawy - art. 1 KK : prawo karne jest prawem pisanym i zawartym w ustawie, przepisy muszą opisywać p-stwo w sposób dokładny, niedopuszczalne jest stosowanie analoogii na niekorzyść oskarżonego, wprowadzając lub zaostrzając odpowiedzialność karną nie można działać wstecz, kara za p-stwo musi być wcześniej określona , preferować znamiona opisowe. Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu , w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany albo gdzie skutek, stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub miał nastąpić. ( art. 6 KK)

Rodzaje kar art.32 KK

  1. grzywna - stawki dzienne 10 - 360 lub pieniężne 10 - 2000 zł I etap = liczba stawek wg sądowego wymiaru, II etap +określenie wysokości stawki wg art.33 kk biorąc pod uwagę dochody, warunki osobiste, rodzinne,. Max wymiar kary przy zaostrzeniu = 540 stawek gdy wartość np. mienia znaczna.

2. ograniczenie wolności - 1 m-c do 12 m-cy

3. pozbawienie wolności - 1 m-c - 15 lat

4. 25 lat pozbawienia wolności - izolacyjna, poważne p-stwa

5. dożywotnie pozbawienie wolności - przedterminowe zwolnienie po 25 latach, nie stosuje się gdy sprawca w czasie p-stwa nie ukończył 18 lat, izolacyjna, możliwość ułaskawienia.

Zasady wymiaru grzywny.

Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki, od 10 do 360. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął. Ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Stawka dzienna nie może być niższa od 10 zł, ani też przekraczać 2000 zł., może być samoistna lub obok kary pozbawienia wolności.

Ograniczenie wolności.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy, wymierza się ją w miesiącach. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

• nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, • jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd, • ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary. Praca nieodpłatna na cele społeczne 20 - 40 godz/ m-c lub potrącenie lub potrącenie 10 - 25 % wynagrodzenia na cele społeczne lub na rzecz Skarbu Państwa.

Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organiz. społ., do której działaln. należy troska o wychowanie. przeproszenie pokrzywdzonego i wykonywanie ciążącego obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby.

Pozbawienie wolności.

Kara pozbawienia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat, wymierza się ją w miesiącach i latach. Kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekraczać 540 stawek dziennych grzywny,.18 miesięcy ograniczenia wolności albo 15 lat pozbawienia wolności ( może być zwiększona o połowę).

Środki karne. art. 39 KK

  1. pozbawienie praw publicznych - traci czynne prawo wyborcze itp.( powyżej 3 lat przy szczególnym potępieniu )

  2. zakaz zajmowania określonych stanowisk, zawodu itp. - lekarz, kierowca itp.( 1 - 10 lat lub na zawsze przy kwalifikowanym)

  3. zakaz prowadzenia pojazdów ( 1 - 10 lat a przy kwalifikowanym na zawsze)

  4. przepadek przedmiotów

  5. obowiązek naprawienia szkody ( gdy śmierć, uszczerbek na zdrowiu, p-ko bezpieczeństwu komunikacyjnemu, środowisku, mieniu )

  6. nawiązka - uiszczenie na rzecz pokrzywdzonego kwoty podwójnej wysokości w stosunku do szkody wyrządzonej a do 10 krotności najniższego wynagrodzenia, gdy p-ko środowisku to 3 - 20 razy , może też być 3 - 100 razy przy art. 47 a KK.

  7. świadczenie pieniężne - wypłacenie określonej kwoty pieniężnej do 3 razy najniższe m-czne wynagrodzenie na określony cel społeczny.

  8. podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Recydywa specjalna zwykła - art. 64 § 1 - „Jeżeli sprawca skazany za p-stwo umyślne na karę pozbawienia wolności popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary umyślne p-stwo podobne do p-stwa, za które był już skazany, sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy p-stwo w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę”.

Recydywa specjalna wielokrotna - art. 64 § 2 - „Jeżeli sprawca uprzednio skazany w warunkach recydywy specjalnej zwykłej, który odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie, umyślne p-stwo p-ko życiu lub zdrowiu, p-stwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne p-stwo p-ko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia, sąd wymierz karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane p-stwo w wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę ( zwiększenie to nie dotyczy zbrodni ).

Słownik wyrażeń ustawowych.

P-stwo podobne - są to p-stwa należące do tego samego rodzaju; p-stwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo p-stwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za p-stwa podobne.

Korzyść majątkowa - jest to korzyść dla: • siebie, • innej osoby fizycznej lub prawnej, • jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, • grupy osób prowadzącej zorganizowaną działalność przestępczą.

Mienie znacznej wartości - jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza 200-krotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Mienie wielkiej wartości - jest mienie, którego wartość w chwili popełnienia czynu zabronionego przekracza 1000-krotną wysokość najniższego miesięcznego wynagrodzenia.

Osoba najbliższa - jest małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Groźba bezprawna - jest zarówno groźba, o której mowa w art. 190 kk, jak i groźba spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej; nie stanowi groźby zapowiedź spowodowania postępowania karnego, jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem.

Funkcjonariusz publiczny - jest to: • Prezydent RP, • poseł, senator, radny, • sędzia, ławnik, prokurator, notariusz, komornik, zawodowy kurator sądowy, osoba orzekająca w sprawach o wykroczenia,

• osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu terytorialnego, • osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu terytorialnego, • osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej, • funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo funkcjonariusz Służby Więziennej, • osoba pełniąca czynną służbę wojskową.

Dokumentem - jest każdy przedmiot lub zapis na komputerowym nośniku informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść, stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne.

Stan nietrzeźwości - gdy zawartość alkoholu we krwi > 0,5 %o , a w wydychanym powietrzu w 1 dm3 > 0,25 mg

Rozkaz - polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem

Czyn to zachowanie się zależne od woli człowieka, sterowane wolą. Aktywne - działanie , bierne - zaniechanie

Zaniechanie to powstrzymanie się od działania do którego sprawca jest zobowiązany z tytułu wykonywanego zawodu lub pełnienia funkcji lub wynika to z zasad współżycia społecznego.

Przestępstwa podobne - p-stwa należące do tego samego rodzaju

Nie jest czynem zachowanie się pod wpływem:

Czyn zabroniony - odpowiada opisowi ustawowemu określonego typu p-stwa, opis składa się z elementów zwanych ustawowymi znamionami , których występowanie w czynie sprawcy musi być stwierdzone aby można było przypisać jego popełnienie, zachowanie o znamionach określonych w ustawie.

Zasady wymiaru kary i środków karnych

Art. 53 § 1 kk - Sąd wymierza karę według swojego uznania, w granicach przewidzianych przez ustawę, bacząc, by jej dolegliwość nie przekraczała stopnia winy, uwzględniając stopień społecznej szkodliwości czynu oraz biorąc pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Przedawnienie ścigania

Art. 101§1 kk - karalność p-stwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat: • 30 - czyn stanowi zbrodnię zabójstwa, • 20 - inna zbrodnia, • 10 - występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata, • 5 - czyn zagrożony karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 3 lat, • 3 - czyn zagrożony karą ograniczenia. wolności lub grzywną.

§ 2 kk - karalność p-stwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy p-stwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia.

Przedawnienie wykonania kary

Art. 103 §1 kk - nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku upłynęło lat: • 30 - w razie skazania na karę pozb. woln. przekraczającą 5 lat albo karę surowszą, • 15 - w razie skazania na karę pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat, • 10 - w razie skazania na inną karę.

Zatarcie skazania

Art. 107 § 1 kk - w razie skazania na karę pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozb. woln., zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienie jej wykonania, a dożywotnie - 10 lat od uznania za wykonaną, od darowania lub przedawnienia wykonania kary.

§ 2 kk - sąd może na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania, gdy są spełnione 3 warunki :

  1. już po upływie 5 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia kary,

2) jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego,

3) a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.

§ 3 kk - w razie skazania na karę dożywotniego pozb. woln. zatarcie skazania następuje z mocy prawa po upływie 10 lat od uznania jej za wykonaną, od darowania albo od przedawnienia jej wykonania.

§ 4 kk - w razie skazania na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, zatarcie następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo przedawnienia jej wykonania; na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat.

Środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Warunkowe umorzenie postępowania. - zwalnia sprawcę od ponoszenia kary

Art. 66 § 1 kk - Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za p-stwa umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa przestępstwo zagrożone karą poniżej 3 lat..

§ 2 kk - warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy p-stwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności.

Art. 67 § 1 kk - warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.

Art. 68 - podjęcie postępowania, gdy sprawca narusza porządek, popełnił p-stwo, nie może podjąć później niż 6 m-cy od zakończenia okresu próby.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary

Art. 69 § 1 kk - sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny orzeczonej jako kara samoistna, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa, gdy sprawca nie jest recydywistą, jego postawa i zachowanie za tym przemawiają.

§ 2 kk - zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.

Art. 71 § 1 kk - zawieszając wykonanie kary pozbawienia .wolności sąd może orzec grzywnę w wysokości do 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe; zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności sąd może orzec grzywnę w wysokości do 90 stawek dziennych i nałożyć obowiązki wg art. 72 kk tj.:

Sądowy a ustawowy wymiar kary

Sądowy wymiar kary.

Przez sądowy wymiar kary rozumiemy orzeczenie kary przez sąd konkretnemu sprawcy w konkretnej sprawie karnej. Sądowym wymiarem kary rządzą pewne zasady: • zasada swobodnego uznania sądownictwa w ramach ustawy, • zasada indywidualizacji kary, • zasada oznaczoności kary.

Sędzia poza zasadami powinien kierować się także dyrektywami sądowego wymiaru kary:

• stopień winy sprawcy,

• humanitaryzm kary,

• stopień szkodliwości społecznej czynu,

• cele zapobiegawcze i wychowawcze w stosunku do skazanego.

Ustawowy wymiar kary.

Ustanowione granice, które ustawa zakreśla dla danego sprawcy za popełnienie zarzucanego mu p-stwa. Granice te wynikają z sankcji przepisu określającego to p-stwo ale wpływają na nie inne prawa, np. przepis o recydywie.

Nadzwyczajne złagodzenie kary - to wymierzenie kary poniżej dolnej granicy zagrożenia przewidzianego ustawą za dany czyn zabroniony, albo kary łagodniejszego rodzaju wg zasad :

- czyn stanowi zbrodnię - kara pozbawienia wolności nie niższa od 1/3 dolnej granicy ustawowego zagrożenia

- czyn stanowi występek a dolna granica ustawowego zagrożenia to kara pozbawienia wolności nie niższa od roku to stosuje się karę grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

- czyn stanowi występek a dolna granica to kara pozbawienia wolności poniżej 1 roku to kara grzywny lub ograniczenia wolności,

Złagodzenie kary nadzwyczajne może być:

Zaostrzenie kary w okolicznościach :

- recydywa

- ciąg przestępstw - występuje gdy spełnione jest 5 elementów łącznie:

a) zwartośc czasowa czynów sprawcy

b) podobny sposób zachowania sprawcy

c) popełnione conajmniej 2 czyny

d) czyny popełnione przed wydaniem pierwszego nawet nieprawomocnego

wyroku

e) popełnione p-stwa wyczerpują znamiona ustawowe tego samego przepisu

wtedy kara jest w wysokości górnej granicy zwiększona o połowę.

Różnica między ciągiem przestępstw a zbiegiem przestępstw

Przestępstwo ciągłe to :

występuje w pozornym zbiegu przestępstw na który składają się:

Ze względu na formę czynu wyróżniamy:

Odpowiedzialność za p-stwa popełnione za granicą

Zasada narodowości podmiotowej ( art. 109 KK )

Ustawę karną stosuje się do:

Zasada odpowiedzialności zastępczej ( art. 110 KK )

Ustawę stosuje się do:

Zasada narodowości przedmiotowej

    1. ograniczona - art. 110 KK - stosuje się do :

      • cudzoziemca

      • który popełnia za granicą

      • p-stwo p-ko interesom RP, itd. Jw.

      • Warunek podwójnej przestępności czynu

  1. Nieograniczona - art. 112 KK - niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia p-stwa ustawę stosuje się do :

Zasada represji wszechświatowej - art. 113 KK - niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia p-stwa ustawę karną polską stosuje się do :

Czasowe lub stałe wyłączenie odpowiedzialności karnej immunitetem:

    1. Materialnym - stałe wyłączenie przestępności czynu i karalności, nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej nawet po wygaśnięciu lub uchyleniu immunitetu ( np. adwokat, prokurator, radca prawny, poseł, senator )

    2. Formalny - wyłączenie możliwości wszczęcia i prowadzenia postępowania karnego, nie można pociągnąć do odpowiedzialności karnej przez pewien czas, kiedy pełni czynności i funkcje określone ( np. sędziowie, posłowie, senatorowie, rzecznik praw obywatelskich, pracownik NIK, prezydent RP, prokurator) oraz immunitet konsularny i dyplomatyczny.

Zawieszenie wykonania kary na okres próby - który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:

  1. 2 - 5 lat - warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności

  2. 1 - 3 lat - warunkowego zawieszenia wykonania kary grzywny lub ograniczenia wolności

  3. gdy młodociany lub uprzednio skazany to zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności 3 - 5 lat można orzec grzywnę do 180 stawek dziennych przy pozbawieniu wolności zawieszonym a do 90 stawek przy zawieszeniu ograniczenia wolności.

Zatarcie skazania ( art. 76 ) po 6 m-cach od zakończenia okresu próby.

Warunkowe zwolnienie

  1. inne przypadki po odbyciu 2/3 kary - gdy skazany za przestępstwo umyślne na pozbawienie wolności po odbyciu minimum połowy kary, nie wcześniej niż po 6 m-cach ( art. 78 )i w ciągu 5 lat po odbyciu minimum 6 m-cy kary popełnia p-stwo umyślne podobne

  2. po odbyciu ¾ kary gdy sprawca odbył łącznie minimum rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat popełnił ponownie umyślne p-stwo , a nie wcześniej niż po 1 roku.

  3. Skazany na 25 lat po 15 latach

  4. Skazany na dożywocie po 25 latach

Przy warunkowym zwolnieniu czas pozostały do odbycia kary stanowi okres próby i nie może być krótszy niż 2 lata, a dłuższy niż 5 lat ,gdy sprawca z pkt. b) to minimum 3 lata okres próby, przy dożywociu - 10 lat okres próby.

Przy odwołaniu warunkowego zwolnienia ponowne nie może nastąpić przed upływem 1 roku od osadzenia , a przy dożywociu - 5 lat.

Gdy w czasie próby lub w ciągu dalszych 6 m-cy nie odwołano warunkowego zwolnienia to karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.

Zasady prawa karnego

Zasada odpowiedzialności karnej za czyn - tylko za czyn zabroniony, gdy zachowanie sprawcy jest czynem przez działanie lub zaniechanie działania do którego był zobowiązany.

Zasada winy - nie popełnia p-stwa sprawca czynu zabronionego jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.

Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej - podlega odpowiedzialności ten, kto popełnia czyn zabroniony , jest to własny czyn sprawcy, a okoliczności osobiste wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną uwzględnia się tylko co do osoby której dotyczą.

Zasada humanitaryzmu ( art. 3 KK ) - kary i inne środki stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.

Zasada nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori certa - odpowiedzialności karnej podlega ten kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Źródłem prawa karnego jest tylko ustawa, może ona odsyłać do aktów niższej rangi - przepis blankietowy.

Zasada określoności przestępstwa - ustawodawca winien formułować przepisy karne w sposób zrozumiały i jasny dla każdego, zakazy przejrzyste, nie budzące wątpliwości.

Zasada oznaczoności kary - sankcje karne względnie oznaczone, umożliwiające sądowi biorącemu pod uwagę wszystkie elementy p-stwa oraz okoliczności dotyczące sprawcy, orzeczenie sprawiedliwej kary w granicach przewidzianych w przepisach.

Zasada zakazu analogii - zakaz stosowania analogii na niekorzyść oskarżonego - potwierdzenie funkcji gwarancyjnej.

Zasada nieretroaktywności ustawy - nikt nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej za czyny , które nie były zabronione w momencie ich popełnienia.

Aby wybrać ustawę względniejszą dla sprawcy Sąd bierze pod uwagę łącznie następujące elementy:

Wyjątki :

Zasada powagi rzeczy osądzonej - nie dwa razy o to samo - sprawca raz skazany prawomocnym wyrokiem sądu nie może być ponownie sądzony za ten sam czyn ( zalicza się okres pozbawienia wolności - różnica ).

Wyjątek :

Orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do postępowania karnego o to samo p-stwo przed Sądem polskim z wyłączeniem :

Skutek czynu to następstwo zachowania sprawcy. Musi być związek przyczynowy między zachowaniem sprawcy a jego następstwem.

Teoria adekwatnego związku przyczynowego zakłada istnienie związku przyczynowego wtedy, gdy skutek jest typowym następstwem czynu.

Teoria ekwiwalencji - istnienie związku przyczynowego w każdej sytuacji w której przyczyna doprowadziła do określonego skutku ( bez danego elementu skutek by nie wystąpił - jest on przyczyną ).

Teoria relewancji - I faza to związek przyczynowy, II faza to wykluczanie części warunków na zasadzie nieistotności z punktu widzenia prawa karnego.

Podział przestępstw ze względu na podmiot przestępstwa:

    1. powszechne - może je popełnić każdy człowiek poczytalny, pełnoletni ( „kto”)

    2. indywidualne - podmiot dokonujący p-stwa musi posiadać określoną w ustawie cechę:

      • przestępstwa indywidualne właściwe - istnienie cechy decyduje o istnieniu p-stwa np. wyłącznie przez żołnierza popełnione - dezercja, przez urzędnika - fałsz intelektualny .

      • p-stwa indywidualne niewłaściwe - istnienie pewnej cechy wpływa na zakwalifikowanie określonego czynu jako typu kwalifikowanego lub uprzywilejowanego p-stwa.

Społeczna szkodliwość czynu - okoliczności o niej decydujące to:

gdy jest znikoma to wyłączenie odpowiedzialności karnej - wyłącza przestępstwo.

Zbieg przestępstw - popełniono 2 przestępstwa: w I etapie wymierza się karę za każde z tych p-stw, w II etapie wymierza się karę łączną.

Są 3 systemy jej wymierzania:

System mieszany ( art. 86 KK ) gdzie kara łączna nie niższa niż najwyższa z kar wymierzonych za poszczególne p-stwa, a nie wyższa od ich sumy oraz nie może przekroczyć:

Łączna kara grzywny wg art. 71 § 1 KK nie może przekroczyć 180 stawek dziennych jeśli jest związana z zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności oraz 90 stawek dziennych gdy związana jest z zawieszeniem kary ograniczenia wolności.

Zbiegi kar - tego samego rodzaju (art. 86 § 1 KK ) oraz innego rodzaju na podstawie przepisów IX Rozdziału KK.

Zbieg przepisów ustawy:

ten sam czyn może stanowić tylko jedno p-stwo, zachowanie sprawcy podjęte w tym samym czasie może być zakwalifikowane wyłącznie jako jedno zachowanie a więc jako jedno p-stwo.

Zbieg rzeczywisty przepisów - gdy jeden czyn sprawcy wyczerpuje ustawowe znamiona zawarte w co najmniej dwóch przepisach ustawy

Pozorny zbieg przepisów - gdy początkowo wydaje się , że czyn sprawcy wyczerpuje znamiona ustawowe określone w kilku przepisach, ale ze względu na istniejące reguły wyłączania jest to tylko pozorny zbieg:

Stan wyższej konieczności

wynika to z zasady proporcjonalności poświęconych dóbr w stosunku do dóbr ratowanych

Wyłączenie odpowiedzialności karnej

Kontratypy ustawowe to:

Kontratypy pozaustawowe to:

Wyłączają winę

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo karne , Materiały do prac-studia
Prawo karne materialne-temat 1, Funkcje, źródła i zasady stosowa-nia prawa karnego materialnego
karne, Prawo karne materialne
prawo karne materiały, KARNE
Prawo karne materialne I zagadnienia
Prawo karne materialne pytania, Prawo karne
opr inne 030627b, Prawo karne materialne jest to zespół norm prawnych określających czyny społecznie
skrypt Prawo karne materialne i prawo wykroczen, Prywatne, Studia
2. Konspekt z prawo karne materialne, ochrona osób i mienia, Blok prawny, Sktyp z prawa karnego, adm
1. Konspekt z prawoznastwa, ochrona osób i mienia, Blok prawny, Sktyp z prawa karnego, administracyj
Prawo karne materialne s6
Prawo karne materialne 2
Prawo karne materialne 2
PRAWO KARNE MATERIALNE wykład
Prawo Karne Materialne, Prawo Karne(11)

więcej podobnych podstron