Współczesne teorie socjologiczne :

- teorie socjologiczne - rozumienie

• Stefan Nowak - ściele rozumienie - teoria to zespól prawd zebranych i uporządkowanych w pewną logiczną całość

• prawdy to relacje między pewnymi zdarzeniami, jeżeli A to B

• 
  jeżeli mówimy o korelacjach to trzeba zaznaczyć stopień prawdopodobieństwa A B z prawdopodobieństwem; p = 1, p< 1

• Jerzy Szacki - to zbiór pojęć i stosunkowo ogólnych twierdzeń o rzeczywistości społecznej

• Uporządkowanie zastanej rzeczywistości

• Wytyczne dla dalszych badan - umiejętność zadawania pytań badawczych

- funkcje teorii socjologicznych:

• Funkcja opisowa - odpowiedz na pytanie : jak jest? - bardzo łatwo jest odpowiedzieć socjologowi na to pytanie

• Funkcja wyjaśniająca - odpowiedz na pytanie: dlaczego tak jest? - wskazywanie uwarunkowań zmiennych dla pewnych zdarzeń - odpowiedz na to pytanie stanowi pewien problem

• Funkcja prognostyczna - odpowiedz na pytanie: jak będzie? - bardzo trudno jest przewidzieć na podstawie nawet dokładnych danych jak będzie, gdyż przedmiotem badanym jest istota ludzka - możliwość zmiany zdania, ponadto nie można przewidzieć wszystkich rzeczy, które wpłyną na opinie, do tej pory żaden z pisanych raportów prognostycznych się nie spełnił - raporty rzymskie lata 60, 70

Robert Merton: podzielił prognozy na:

- pojęcie prognozy samospełniającej się - potocznie „krakanie” pod wpływem opinii prognoza zaczyna się spełniać

- przykład banku, który traci klientów pod wpływem negatywnej opinii jednego ze swoich klientów

- pojęcie prognozy samounicestwiającej się - czasami bywa tak, ze negatywna prognoza mobilizuje społeczeństwo i umiera niespełniona : przykład dbania o ekologie - dzisiaj

	Paradygmat naturalistyczny	Paradygmat subiektywistyczny
Zalożenie metodologiczne	Teorie scjentystyczne	Teorie humanistyczne
Zalożenie epistemologiczne	Teorie obiektywistyczne	Teorie krytyczne
Zalożenie ontologiczne	Teorie mechnistyczne	Teorie woluntarystyczne

Zaożenie metodologiczne :

• Teoria scjentystyczna - socjologia, która uważa, że to co sprawdziło się w przyrodzie - naturze - powinno się też sprawdzić w przypadku człowieka,

• W praktyce to badania ilościowe,

• chodzi o opis a potem wyjaśnienie

• teoria humanistyczna - socjologia, która uważa, że żeby zbadać człowieka należy użyć zupełnie innych, swoistych narzędzi np. wywiad pogłębiony

• w praktyce chodzi o badania jakościowe

• szukanie przyczyn, motywów w celu zrozumienia

zalożenie epistemologiczne: określa status wiedzy socjologa i jego role w społeczeństwie

• teoria obiektywistyczna - socjologia jako nauka ma być wolna od wartościowania,

• socjologowi nie wolno mieć opinii na badany temat

• określenia Maxa Webera:

uniwersalizm	Relatywizm kulturowy
Istnieją rzeczy wspólne dla każdej z kultur, które stanowią jakieś porównanie	Każda kultura jest oddzielną jednostką i nie można ich ze sobą porównywać

• teoria krytyczna - teorie, które wartościują badaną rzeczywistość i starają się na nią wpływać

• jest moderatorem zastanej rzeczywistości

• bycie krytyką systemu władzy - Touraine - w obronie społeczeństwa, Poucant

o

zalożenie ontologiczne: w jaki sposób założenia odpowiadają na pytania jaka jest różnica miedzy społeczeństwem a jednostka

• teoria mechanistyczna - jednostka jest wytworem społeczeństwa i to właśnie ono determinuje jednostkę

• teoria woluntarystyczna - Weber - jednostki w pewnych okolicznościach kształtują społeczeństwo

• jest to wyjaśnienie subiektywnych znaczeń dla zjawisk społecznych takich jak: kościół - dla każdej jednostki społeczeństwie może mieć on rożne znaczenie

Sztompka zakłada, że każda teoria składa się z trzech poziomów:

I - poziom założeń - Paradygmaty - wg Burnell'a , Morgan'a - wg paradygmatów teorie dzieli się na:

• obiektywistyczne - naturalistyczną - socjologię zmiany

• subiektywistyczne - socjologie ciągłości - teorie integracji, ciągłości, płynności

II- poziom pojęć - wg Sztompki - jest to język teorii, bez twardych definicji sposobów pisania i może on być:

• racjonalnego wyboru, teorie matematyczne - ściśle

• rozwiązłe - teorie Baumana

III- poziom twierdzeń : wg Sztompki - na poziomie twierdzeń teorie dzielą się na:

• Teorie ogólne

• Są złożone z twierdzeń uniwersalnych,

• są teorią każdego społeczeństwa

• jest próbą stworzenia takich twierdzeń, które są aktualne i pasują do każdego społeczeństwa

• Teorie szczegółowe

• dotyczy szczegółowych procesów,

• wycinków społeczeństwa

• podział socjologii na pola zakresów

• zarzuca im się nadużycie w myśleniu - zawęzienie wiedzy socjologa do jednej dziedziny, w której stanie się specjalista i będzie tylko w stanie patrzeć na społeczeństwo przez pryzmat swojego zakresu, a także nie odpowie na pytania z ogółu socjologii, a tylko ze swojego zakresu

• Teorie średniego zasięgu - pojęcie wprowadzone przez Merona

A - socjologia organizacji, B - socjologia rodziny, C - socjologia wojska, D - socjologia grup społecznych

A B

C D

Merton - teoria grup odniesienia - do kogo, z kim i w jakich okolicznościach się odnosimy, odwołujemy, np. jestem w grupie A i mam cechy gr A, natomiast aspiruje do tego by należeć do gr B i przejmuje jej cechy

• Są elementy, teorie, które pasują do różnych typów socjologii, da się je zastosować w kilku dziedzinach

• Średniego zasięgu nie jest teorią ogólna bo nie dotyczy całości społeczeństwa, nie jest tez szczegółową, bo nie dotyczy tylko jednej dziedziny

TEORIE KONFLIKTU - RALPH DARENDORF, LENS COSER, G. SIMMEL

1. G. Simmel zaproponował rozróżnienie konfliktu na :

Niszczący struktury porządku pozytywny, orzeźwiający, mobilizujący,

Po to by stworzyć coś nowego, oczyszczający sytuacje

Radykalna zmiana

DARENDORF:

- zrzeszenie imperatywnie skoordynowane - ZIS

Związek oparty na władzy - to każda grupa celowa oparta na statusie władzy: są jednostki - zwierzchnicy jednostki podporządkowane

Przyczyną konfliktu wg Drendorfa jest władza/ stanowisko, natomiast celem konfliktu jest zmiana istniejącej władzy

Sytuacje, które prezentują stawki konfliktu wg Darendorfa:

1. całkowita i radykalna zmiana ludzi i reguł gry

2. akceptacja do elity władzy, jednostki z podporządkowanej do elity władzy - Alfredo Pareto - koncepcja krążenia elit

3. przedmiotem konfliktu jest zmiana reguł a nie osób

4. przedmiotem konfliktu może być zmiana osób a nie reguł

zależność mechanizmu konfliktu wg Marksa

- quazi grup konfliktowych ( interesy ukryte, jednostki są nieświadome swoich praw i interesów), w grupy konfliktowe ( interesy jawne, jednostki są świadome Takie przeobrażenie ma miejsce gdy jednostki stają się świadomi spełniają pewne warunki np. prawo samoorganizowania się, ustrój demokratyczny

Koncepcja nakładania się vs pluralizm konfliktu

Jednostka istnieje w paru organizacjach opartych na władzy:

Organizacja organizacja organizacja organizacja

Ekonomiczna polityczna wyznaniowa rodzina

Z Z Z Z

P P P P

• nakładanie się - wówczas gdy jednostka w różnych organizacjach ma tą samą pozycje wtedy konflikt bardzo łatwo rozprzestrzenia się

• pluralizm - gdy jednostka zajmuje różne pozycje w organizacjach wtedy konflikty się nie nakładają

NOWY DARENDORF :

- każde dobrze urządzone państwo ma 3 główne cele:

• działać zgodnie z zasadą wolności

• działać zgodnie z zasada skuteczności

• działać zgodnie z zasada solidarności

- do polowy lat 70-tych państwom udawało się spełniać równocześnie te 3 cele, natomiast po tych latach już nie, gdyż

W 1973 wybuch konflikt miedzy pracującymi, a nie pracującymi - nastąpiła tzw „niezgodność trzech zasad”

- pojawiają się grupy, które chcą doprowadzić do wywyższenia jednej wartości nad drugą ( po 11 września - USA czy ograniczyć wolność, ale zwiększyć skuteczność poprzez stały monitoring)

- pojawiają się grupy, które chcą utrzymać stary porządek

L. COSER

Wg niego konflikt może być czynnikiem integrującym społeczeństwo, Coser szuka w konflikcie zjawisk pozytywnych:

- w pewnych sytuacjach/ okolicznościach konflikt ujawnia się jako mechanizm wczesnego ostrzegania , jest takim sygnałem alarmującym o deficycie racjonalności, czyli mankamentach, brakach systemu i jego niesprawności. Może być on wówczas zignorowany, bądź też źle zrozumiany (np. Francja - studenci - protest przeciwko złemu systemowi edukacji, natomiast ludzie odebrali go jako „zadymę” - protest balonowej młodzieży.

- konflikt uaktywnia przynajmniej dwie strony

- wymusza nowe rozwiązania, im więcej konfliktu tym państwo ma więcej alternatyw , więcej rozwiązań

- przezwycięża on izolacje społeczeństwa, zostaje zmniejszony dystans, strony konfliktu musza siebie akceptować, odmowa konfliktu jest upokorzeniem

- konflikt jest testem realnego układu sil społecznego poparcia - wybory

- upodabnia się do debaty, wskazuje na nowe problem, poszerza granice świadomości, , wymusza na nas stanowisko, opinię

PRZYCZYNY KONFLIKTU:

• nie są nierówności ale ich utrzymanie za prawomocne - legitymizacja nierówności jeżeli społeczeństwo uzna je za niesprawiedliwe,

• konflikt dotyczy dostępu do zasobów, bądź niesprawiedliwości dostępu do nic. Wówczas ludzie starają się znaleźć jakiś substytut, jeżeli i do niego zamkniemy ludziom drogę powstanie konflikt

• wiele zależy od stopnia fragmantyzmu - opinie wartości, które są które są niedyskutowalne, im większe, tym mniejsze skłonności do tolerowania konfliktu, mala przestrzeń do dyskusji, brak chęci porozumienia

PRZEBIEG KONFLIKTU:

- tym bardziej gwałtowny konflikt im więcej fundamentalnych wartości się poruszy

- tym bardziej gwałtowny im silniej będą zaangażowane emocje

- tym dłużej im gorzej są sprecyzowane jego cele

- tym dłużej im sztywniejsza jest struktura społeczna

- tym dłużej im bardziej są wyrównane siły

- tym dłużej im większe poczucie bezpieczeństwa - zarówno wewnętrznego jak i zewnętrznego

Czasami bywa tak, że władza specjalnie straszy zewnętrznymi konfliktami po to by zamaskować konflikty wewnątrz, wymusić integracje, by zająć społeczeństwo zewnętrznym wrogiem i szybko rozwiązać konflikt .

Realistyczne vs nierealistyczne

Podział ten dotyczy kierunku celów i to właśnie on rozstrzyga o realistyczności, bądź nierealistyczności;

-realistyczny - przedmiotem są realistyczne cele i chodzi o to by znaleźć jakieś rozwiązanie, przedmiot jest jasny i dobrze analizowany, zoperacjonalizowany - język jasny, im jaśniejszy tym konflikt krótszy

- nierealistyczne - w tym rodzaju konfliktu chodzi o rozładowanie napięcia i zwycięstwo symboliczne

FUNKCJONALIZM - PERSONS, MERTON

1. ogólne założenia wg Szackiego:

• przyjmuje, że społeczeństwo czy porządek jest pewnym stałym systemem - w rozumieniu funkcjonalnym jest to każdy wyodrębniony zbiór tworzący uporządkowaną całość

• jeżeli mamy do czynienia z systemem to jego części są ze sobą powiązane i zmiany w jednej jego części wpływają na cały system

• elementy tworzące system pełnią określone funkcje na rzecz tego systemu

• rozumienie i wyjaśnienie w socjologii w sposób funkcjonalny znaczy znalezienie elementu i wytłumaczenie jego zależności dla systemu - znalezienie funkcji, znaczenia

• funkcjonalizm nie interesuje się aktorami, ludźmi, ale wzorami instytualnymi - wzory wartości, role, relacje, systemy, instytucje - jednym słowem powtarzalnymi regułami zachowań

• f. koncentruje się na tym co typowe, powtarzalne, nie interesuje się wyjątkowościami

KONCEPCJA PARSONSA:

- ogólna teoria systemu:

• Aktor - określona rola, aktor może być aktorem zbiorowym

• Cel - pewien przyszły pożądany stan rzeczy, pożądana przyszłość

• Działanie - jakieś czynności zorientowane na cel, stanowią one system

• Środowisko - miejsce, w którym mają miejsce działania

• Obiekty fizyczne - krzesło, pisak

• Obiekty kulturowe - wartości, normy

• Obiekty społeczne

• Sytuacja - zawężenie środowiska do obiektów, które będą miały wpływ na na cel , zawężenie to połączenie obiektów poprzez działanie

• Orientacja aktora na cele - styl działania

• Orientacja motywacyjna - subiektywna - a - działanie jest zmotywowane przez cel nie licząc się ze środkami - egoistyczne podejście

• Orientacja na wartości - obiektywna - b - działanie nawet przeciwko korzyściom dla siebie, ale zgodne wartościami - wytwór społeczeństwa

A B

Historyjka o ratowaniu blondynki.

Układ zmiennych:

1. obiektywne zaangażowanie (AZ) vs efekt neutralności (EN) - AZ - moje działanie jest nakierowane na zaspokojenie tylko moich potrzeb - zysk emocjonalny

2. uniwersalizm (U) vs partykularyzm (P)- U- cechy przysługujące wielu obiektom, P - patrząc na jeden obiekt traktujemy go jako indywidualność, szukamy cech wyjątkowych dla obiektu

3. aspektywność (A) vs całościowość (C) - działanie A- działanie zorientowane na aktora jako na jedną jedyną role, natomiast C - aktor jako zespół ról

4. przypisywanie (P) vs osiąganie (O) - P - działanie aktora oceniane wg statusu społecznego, O - oceniane wg swojego wkładu w role własne osiągnięcie

5. orientacja na interes własny (ons) vs orientacja na interes wspólny (onw) - aktor projektuje swoje działanie uwzględniając tylko swoje potrzeby albo uwzględniając interes całego społeczeństwa

NOWOCZESNE TEORIE SOCJOLOGICZNE :

Generalny system społeczny - Parsons:

System kultury	System społeczny	osobowość	Organizm
Każdy z nich pełni oddzielne funkcje
Kultywowanie wzorów, usuwanie napięć	integracja	Osiąganie celów	Adaptacja
Tworzywa i co się kryje pod pojęciami
wartości	Zbiory norm	Zestaw celów	Zestaw zasobów - integracja sily, uroda itd.

Mechanizmem, który scala jest kontrola.

1 -organizm	2 -osobowość
4 - społeczeństwo	3 - kultura

Organizm - ekonomia, gospodarka - dostarcza społeczeństwu zasobów potrzebnych do przetwarzania, konsumowania - efekt na wyjście - bogactwo

Osobowość - podział dostępu do określonych zasobów - mobilizować do wytwarzania - podatki, efektem na wyjście jest władza

Kultura - integracyjny - odpowiedzialny za wytwarzanie norm, reguł gry - instytucje, rodzina

Społeczeństwo - dostarcza uzasadnień, odpowiedzi na pytanie a dlaczego, nawytwarzać motywacje do działań według norm i wartości

ROBERT MERTON

Odformalizowanie - „paradygmat analizy funkcjonalnej” - książka wskazówka tego jak ma badać rzeczywistość funkcjonalista

Wskazówki, różnice

U Parsonsa wszystko ma swoje miejsce, natomiast u Merona gdyby element nie byłby potrzebny został by wykluczony.

Ten element może być:

1. funkcjonalny

2. neutralny funkcjonalnie - przeżytek funkcjonalny - np. kieszonka w garniturze, stare rzeczy funkcjonalne mogą zostać zapomniane lub zastąpione nowymi, kiedy SA w systemie, ale nikt ich nie używa

3. dysfunkcjonalna - obniżają sprawność systemu, np. mafia i szara strefa

funkcjonalna i dysfunkcjonalna dotyczą całego, bądź tylko części systemu. Niektóre elementy są dla jednego większego elementu dysfunkcjonalne, natomiast dla drugiego mogą być funkcjonalne.

Podział na funkcje jawne i ukryte, czyli podział na funkcje przewidywane i boczne i pierwotnie nieprzewidziane lub na zamierzone i ukryte niezamierzone.

Funkcje jawne - publiczne deklaracje tego co zamierzam

Funkcje ukryte - te rzeczy, o których głośno nie mówię

System się zmienia gdy zmieniają się:

- potrzeby,

- aspiracje, standardy oczekiwań

- wpływy cudzych wzorów - kopiowanie

TEORIE WYMIANY

G. HOMAS

P. BLAU

1. tło :

1. behawioryzm - człowiek badany przez pryzmat zachowań: na człowieka działa bodziec, który wywołuje reakcje, które mogą być: wzmacniane i wygaszanie

2. Jeremy Bentham - utylitaryzm - ludzie jako członkowie społeczeństwa dążą do maxymalizacji przyjemności i minimalizacji przykrości

3. Antropologia społeczna - akt wymiany, zasoby - jesteśmy skazania na innych gdyż nie posiadamy wszystkich zasobów, przedmiotami wymiany mogą być - ekonomiczne, wiedza informacja; pieniądze, stanowisko

ZAŁOŻENIA TEORII WYMIANY:

G. HOMAS.

1. każde zachowanie społeczne jest wymianą zasobów, dóbr. W każdej interakcji społecznej następuje karanie i nagradzanie

Terminy u Homasa:

- bodzieć - sygnal ze środowiska - nagroda, kara

- działanie społeczne - reakcja na pozyskanie nagrody lub uniknięcie kary

- nagroda - sygnał do zakończenia działania

Twierdzenia, prawa, mechanizmy rządzące wymianą:

- twierdzenie o sukcesie - jeżeli działanie było w przeszłości nagrodzone to będzie ponawiane

- twierdzenie o wartości - im większa wartość nagrody tym bardziej prawdopodobne, że jednostka podejmie walkę o nagrodę

- twierdzenie o racjonalności - wybór alternatym

Prawdopodobieństwo = wartość nagrody x prawdopodobieństwo wygrania nagrody

- twierdzenie o agresji/ frustracji - jeśli działanie było kiedyś nagradzane, a teraz przynosi kare budzi frustracje, a potem agresję

- twierdzenie o deprywacji nasyceniu -

- użyteczność krańcowa - założenie, że wartość dóbr, przedmiotów nie jest stała, zmienia się, maleje w czasie wzrostu ilości dobra

- wartość każdej kolejnej nagrody maleje, wówczas, gdy nagrody te występują schematycznie, regularnie - przestajemy traktować nagrody jako nagrody, stają się powszechne, normalne

Definiowanie innych pojęć w świetle teorii wymiany

1. władza - efektywna, powtarzalna, zdolność karania i nagradzania

2. posłuszeństwo - to szczególny typ zasobów posiadanych przez najsłabsze jednostki, nie mam władzy i moim towarem na wymianę jest moje posłuszeństwo

3. konformizm skorelowany z:

1. tym mniej jesteśmy konformistami im mniej zależy nam na nagrodzie

2. tym bardziej jesteśmy konformistami im mniej mamy władzy

3. tym większy im większa nagroda

4. tym większy gdy dostawcy są monopolistami, gdy mam większy dostęp do możliwości wyboru nagrody tym wybrednej będę wybierał

4. pojęcie statusu - wyższy, równy, niższy

1. dwie strategie budowania statusu

1. wybieramy statusy oparte na lojalności - nie mam władzy - jestem lojalny

2. oparte na władzy - mam władze mogę sobie pozwolić na brak posłuszeństwa

TEORIA WYMIANY WG PETER'A BLAU

- różnice

- u Blaua występują dwa rodzaje sytuacji, które nie są wymianą

- altruizm

- działanie w oparciu o przymus normatywny

- nagrody, kary są rozłożone w czasie, a zsumowane tworzą całość

- wskazanie sytuacji, które powinny budzić niepokój:

- różne jednostki różnie definiują nagrody/ kary i są uzależnione od wielu czynników

- jednostki rzadko dążą do realizacji jednego celu, non stop realizujemy wiele celów, które są uchierarchizowane, ułożone i zmieniają swoją pozycję

- nie mamy świadomości alternatyw transakcji

- wymiana ekwiwalentna - obie strony są zadowolone, obie strony zyskują poczucie spełnienia, sprawiedliwości.

Jeśli pewne wymiany w opinii społecznej są ekwiwalentne mają zdolność do instytucjonalizowania- stają się prawem powszechnie obowiązującym.

MODEL WYMIANY STRUKTURALNEJ

I - poziom MIKRO

1. atrakcyjność społeczna u partnerów - wiedza, informacje, uroda

2. sterowanie wrażeniem - - interakcjonizm symboliczny

1. 
   wzajemne oszukiwanie się - jestem bardziej atrakcyjny społecznie niż to się wydaje, próbowanie bycia kimś więcej - złudzenie posiadania

2. 
   kreowanie potrzeb mojego partnera, budowanie popytu partnera na dobra, których mam za dużo

3. rzadsza sytuacja - wymiana zachodzi - zmienia się atrakcyjność zasobów

4. nowe zróżnic wanie - ocena, łączenie się - teoria konfliktu

5. recenzje

1. naciski w stronę opozycji - nie akceptuje wymiany

2. 
   naciski w stronę integracji - akceptuje wymianę

6. MAKRO - KOŃCZY SIĘ MIKRO - jednostki łączą się w grupy

Opozycja Integracja

- atrakcyjność itd. Od początku

TEORIA RACJONALNEGO WYBORU

NOWA ANALIZA INSTYTUCJONALNA

Racjonalność indywidualna - myślenie i działanie skierowane na interes, korzyści własne

Racjonalnośc społeczna - działanie podporządkowane dobru wspólnemu

1. syndrom NIMBY - egoizm społeczny polegający na akceptowaniu pewnych działań na rzecz społeczeństwa pod warunkiem, że te działania nie zaszkodzą nam lub nie będą się działy na naszym podwórku

2. pułapka brakującego bohatera - przykład z autostradą, korkiem spowodowanym przez kanape na środku drogi , nikt nie wysiądzie i nie usunie przeszkody - rachunek strat i zysków , w psychologii - solidarność kosztów.

3. tragedia wspólnego pastwiska -

A, B, C - pasterze

A_1, B_1, C₁ - itd. - owce

W pewnym momencie pasterz A wprowadza kolejne owce, natomiast dwaj pozostali idą w ślad za nim, aż do przekroczenia punktu krytycznego

A₁ A₂

B₁ B₂

C₁ C₂

4. dylemat więzi - więzień A i więzień B zostali razem złapani na przestępstwie i umieszczeni w oddzielnych celach, pozbawieni kontaktu, mają do wyboru przyznanie się lub nie.

Przyznanie się nie przyznanie

się więzień A

przyznanie się nie przyznanie

się więzień B

1. A - przyznanie się = 5 lat

B - przyznanie się = 5 lat

Co daje razem 10 lat.

2/3. A - przyznanie się/ nie przyznanie się = 0/ 10 lat.

B - przyznanie się/ nie przyznanie się = 0/ 10 lat.

4. A - nie przyznanie się - 2 lata

B - nie przyznanie się - 2 lata

Co daje razem 4 lata. Kosz zbiorowy - lepsze jest nie przyznawanie się.

RACJONALNOŚĆ INDYWIDUALNA VS RACJONALNOŚĆ SPOŁECZNA

1. edukacja, wiedza te same co doprowadzi do dobra wspólnego

2. wymuszenia, regulatory, system kar i nagród

3. zgodność jest możliwa ze względu na instytucje - zasady, normy, które regulują świat społeczny

Kenneth Arrow - twierdzenie o niemożliwości.

Założenia te to:

• Uniwersalność - procedura głosowania musi na podstawie rankingu preferencji każdego z głosujących wybrać w sposób deterministyczny (bez udziału elementu losowego) ranking preferencji grupy. Nie możemy w pewnych sytuacjach stwierdzić, że "decyzji nie osiągnięto", czy też wylosować wyniku.

• Suwerenność - każdy wynik powinien być możliwy do osiągnięcia przez pewną kombinację głosów. Wykluczamy więc procedury, w których pewne rozstrzygnięcia są niemożliwe niezależnie od woli wyborców.

• Brak dyktatury - wynik głosowania zależy od głosów więcej niż jednego uczestnika.

• Monotoniczność - jeśli wyborca zmieni preferencje podnosząc ranking jednej z opcji, wynik musi albo zwiększyć ranking tej opcji, albo pozostawić go na tym samym miejscu, nie może go zaś obniżyć.

• Niezależność nieistotnych alternatyw - jeśli ograniczymy zakres opcji do dowolnego podzbioru, względna kolejność opcji w wyniku musi pozostać taka sama jak w pełnym zbiorze. Czyli jeśli pełny zakres opcji to A, B, C, D, E, i wynikiem procedury jest kolejność C D E A B, to względna kolejność C A B musi zostać taka sama niezależnie od tego jak zmieniałyby się preferencje dla D i E.

Twierdzenie mówi, że jeśli jest przynajmniej 2 głosujących i przynajmniej 3 możliwości, nie da się zbudować takiej metody podejmowania decyzji, która spełniałaby powyższe kryteria.

Większość systemów podejmowania decyzji w dość rażący sposób łamie niektóre z powyższych założeń. Istnieją jednak systemy (takie jak system Condorceta), które lekko osłabiają jedynie niektóre z założeń, zwykle założenie niezależności nieistotnych alternatyw.

Twierdzenie te ma istotne implikacje dla teorii demokracji, podkreśla bowiem rolę instytucji w procesie podejmowania decyzji i kwestionuje (podobnie jak np. Paradoks Condorceta) potoczne przekonanie o "demokratyczności" decyzji podejmowanych metodą głosowania.

- funkcje instytucji -

`- ograniczenie racjonalności indywidualnej

- jednostki mediują z systemem zasady gry - podatki

- rozwiązywanie dylematów wspólnych działań

- obniżenie kosztów transakcji

NOWY INSTYTUCJONALIZM

-od czego zależy sprawne funkcjonowanie instytucji:

1. Robert pulman -

a) sprawność zależy od tego czy i na ile reguły SA zgodne z kulturą społeczną - akcyza na alkohol

b) od stopnia rozwoju ekonomiczności społeczeństwa - gdy zamożniejsi działają na rzecz wspólnego dobra

c) poziom kapitału społecznego - określone reguły społeczne obowiązują na zasadzie wzajemności - im wyższy poziom tym wyższe zależności

AMORALNY FAMILIZM :

czyli silna identyfikacja i system więzi w ramach pojedynczej rodziny, przy jednoczesnej nieufności w stosunku do pozostałych wspólnot rodzinnych i definiowanie ich jako potencjalnych rywali w walce o ograniczoną pulę zasobów. taki system postaw i więzi powoduje poczucie subiektywnego zobligowania do szczególnego, preferencyjnego traktowania członków własnej rodziny, bez uwzględnienia interesów szerszej wspólnoty, a nawet przy moralnej akceptacji szkód wyrządzonych podmiotom reprezentującym grupy inne niż własna. Społeczeństwo podzielone jest na wiele małych grup, których członkowie darzą się wzajemnym zaufaniem i lojalnością kierowaną do wewnątrz, przy jednoczesnej nieufności wobec świata zewnętrznego. Konsekwencją egoizmu małych grup jest niezdolność do organizowania się wokół wspólnych problemów w szersze formy organizacyjne, którym łatwiej byłoby walczyć z trapiącymi daną społeczność zagrożeniami.

BRUDA WSPÓLNOTA

BRUDNY KAPITAŁ SPOŁECZNY

Alexandro Pordes - bada mniejszości Latynosów w USA

- negatywny kapitał społeczny - handlują tylko ze sobą, w ten sposób blokują przepływ handlu, komfortem jest to, że jeden drugiego nie oszuka

- blokuje on zachowania nieekonomiczne, zasady są mało elastyczne, mało rozwojowe, brak pomysłowości adaptacyjnej

- zobowiązania rodzinne SA bardzo silne, nieodwołalne- wytłumaczenie tworzenia mafii

INTERAKCJONIZM SYMBOLICZNY:

Czym się zajmuje?:

1. procesami i mechanizmami, jak to się dzieje, że pewne znaki symbolizują to a nie cos innego? Jak pewne znaki konstruują społeczeństwo?

2. proces NABYWANIA ZNACZEŃ PRZEZ JEDNOSTKĘ - PROCES SOCJALIZACJI

3. INTERESUJE SIĘ PROCESEM INTERAKCJI, JAK PRZEBIEGA, JAK JEST KONSTRUOWANA, JAK SIĘ ZRYWA

G.H. MEAD, H. BLUMER, C. GOFFMAN

KONCEPCJA SOCJALIZACJI WG Mead'a

JAK SOCJOLOGIA ROZUMIE SOCJALIZACJĘ?

- behawioralna koncepcja - ŚRODOWISKO DZIAŁA BODŹCAMI , a my się zachowujemy

Socjalizacja - to wdrażanie, nauczanie, wychowywanie za pomocą kar i nagród

2. Mead

- socjalizacja - proces, który dzieje się autonomicznie w głowach

- kategoria znaczącego innego - najbliżsi - rodzice ( dostarczają wzorów zachowań/ ról - dziecka, obywatela, podpowiedzi) proces przejmowania ról dokonuje się w głowie dziecka na etapach:

- zabawy - lalki, samochody - przyjmuje role dorosłego, uczy się przez zabawę

- „gry” - zestawienie punktów widzenia znaczących inni - I - rodzice, II - sasiedzi, media, inni , którzy są wzorami dla dziecka, w pewnym momencie znaczący inny przeistacza się w „uogólnionych innych

Znaczący inni tworzą normy kontekstowe, natomiast uogólniony inny - społeczeństwo normy zuniwersalizowane. Przykład z Jasiem, który wylał zupę. Na początku myślę co na to rodzice- w początkowej fazie socjalizacji, potem co inni.

Mechanizm - konwersacji jaźni - jak jest skonstruowana świadomość społeczna

Uogólniony inny - twórca norm, „nie kradnij” - w pewnym momencie zaczynamy normy te wytworzone modyfikować. Jak to się dzieje, że zaczynamy te normy modyfikować.

Otóż nasza jaźń jest złożona z dwóch:

1. I - ja podmiotowe,

2. ME - przedmiotowe

I i ME prowadza ze sobą dialog , indywidualizacje dopasowujemy do kontekstu.

2 aspekty

I- ja podmiotowe

ME- ja przedmiotowe

I- aspekt indywidualistyczny, zmienny, robi miejsce dla ludzkiej wolności, indywidualności, niepowtarzalności, oryginalności. Jest indywidualną reakcją na "ME". Jest samo-ekspresją jednostki.

ME- aspekt kolektywistyczny, ogólne normy w społeczeństwie, jest uznany obiektywnie niezależnie od jednostki, tworzony w procesie socjalizacji ( faza gry)

ME- kultura np trzeba się ubierać, próba wyłamania się może mieć skutek taki iż zostaniemy wykluczeni ze społeczeństwa.

I- to jak się ubieramy.

Mead— ludzki umysł jest ciągłą interakcją między I a ME

ME to niezorganizowany zespół podstaw.

I to reakcja indywidualna na ME.

KONCEPCJA ROLI DAVID LEVINSON - strukturalna koncepcja roli

- rola ma dwa komponenty:

1. strukturalny nakaz roli - u Meada było to Me - sytuacja, w której mówi się nam jak się zachowywać

2. osobowościowa definicja roli - u Meada było to I - prowadza do dylematów roli, n. żołnierz

- role mają swoją granicę odchyleń w wykonaniu tej roli - modealność roli

- różnice na etapie I-

- różnice biograficzne

- różnice w przywoływaniu wzorów

- różnice psychiczne

- różnice na etapie ME -

Sposoby w jakich można badać interakcje - jako proces społeczny

Blumem - wskaźnikowe funkcje jaźni

1. faza - definicje sytuacji - określenie kontekstu przyszłego działania

- czy warto działać?

- określenie

- kto, co wpływa na działania

- prawdopodobieństwo wykonania działania

2. próba generalna w wyobraźni - kalkulowanie wyobrażenie jak działanie będzie przebiegać, tworzenie np. awaryjnych sytuacji

3. interakcja rozumiana jako wymiana gestów znaczących

a) rozmowa, znaczenie, interpretacja znaków

b) wskaźnikowe funkcje jaźni:

zostaje wysłany gest przez A, który jest wskaźnikiem, informacją dotyczącą celi motywów działania, natomiast odebranie gestu przez B spowodowało jego interpretacje, kontrgest, odpowiedź.

Aktorzy wnoszą oczekiwania, znaczenia, motywy, preferencje - ulegają gwałtownym zmianom, są płynne, uwarunkowane sytuacyjnie, brak jest w nich miejsca na schematy

4. wspólna definicja sytuacji

1. jeżeli dwa obiekty się zgadzają

koncepcja Hoffmana - automatyczna koncepcja roli/ interakcji

A B

aspekt

poznawczy 1 2 3 4

aspekt 3 4 1 2

behawioralny

aspekt poznawczy -

1. ocena możliwości wykonania/odegrania roli

2. narzucanie roli partnerowi najbardziej dla nas wygodnej

1. koncepcja Ja i koncepcja Ty

1. jeżeli chodzi o interakcje to dochodzi do niej w określonym terenie

2. czy jestem w stanie unieść role

DRAMATURGICZNA KONCEPCJA ROLI

- Hoffman korzysta z terminologii teatru

- kat. Publiczności - salon/ rodzina

-.kat. Klakiera - przyjaciółka, która zachwala niesmaczna sałatkę

- kat. Kulis - miejsce ucieczki inne miejsce by móc być sobą, gdzie można być autentycznym

- - traktuje on aktorów jako jednostki chcące się nawzajem zmanipulować

- z jakich rekwizytów w takim razie skorzystam, chodzi o maksymalna gre aktorów po to by osiągnąć zamierzony cel

- interakcja jest sytuacją społeczną zamkniętą

- osobowość - wielością sytuacyjnie ukierunkowanych jaźni, brak stabilnej osobowości, jest ona płynna, modyfikujemy ją zależnie od sytuacji

- potrafimy bardzo szybko zmienić role z podwładnego na kolegę np.

Kategorie, które zaczęły żyć własnym życiem

1. dystans do roli - odgrywamy role narzuconą, nie identyfikujemy się z nią, wtedy uruchamiamy pewne gesty, które informują otoczenie/ społeczeństwo o naszym braku identyfikacji do roli/ gdybym mógł nie odegrałbym tej roli

2. praktyki ochronne - interakcja przebiega niezgodnie z naszym wyobrażeniem/ próba generalną lub czasami zostaje przerwana - jeżeli takie sytuacje mają miejsce wówczas zaczynamy stosować praktykę ochronną - pretekst do przekazania władzy, przerwanie roli lub maskowanie, udawanie, że nie było

SOCJOLOGIA FENOMENOLOGICZNA !!!

1. etnometodologia - HAROLD GARFINKEL, ARRON CICOUREL

1. główne założenia :

- tym co konstruuje porządek społeczny jest poczucie intersubiektywności - to co jest klejem społeczeństwa

- intersubiektywność - jest to założenie wszechobecne np. jeżeli ja zakładam, że moja wartością jest wartość „ nie zabijaj' wówczas jest to subiektywne odczucie, natomiast przy założeniu, że inni tez się z tym zgadzają - wówczas jest to założenie intersubiektywne

b) etnometodologia interesuje się sposobami jakimi przekonujemy się, o tym, że nasza rzeczywistość jest intersubiektywna - szukanie metod potwierdzenia intersubiektywności

- praktyki ochronne

- poszukiwanie normalnej formy - taki sposób prowadzenie interakcji, szukanie wspólnego mianownika - tego co nas nie skłóca - szukanie bezpiecznego wspólnego tematu

- wskaźnikowa funkcja znaczenia (Cicourel) są sytuacje, które możemy ale zinterpretować, gdy mamy za mało danych, czyli jest to pomaganie partnerowi w prawidłowym rozumieniu zaistniałej sytuacji

- zasada etc. - jest zapełnieniem krytycznych momentów, luk w prowadzeniu interakcji lub w momencie próby załamania rozpadu interakcji - nr wtrącenie rozmowy o pogodzie

2. fenomenologia - ALFRED SCHUTZ, PETER BERGER I LUCKMANN

1. główne założenia -

• związek pomiędzy filozofią: filozofia była inspiracją , dostarczyła pewnych pojęć socjologii

• fenomenologia jest orientacja socjologii, która interesuje się świadomością jednostki, interesuje się tym, co jednostka myśli, jej przekonaniami, opiniami, sądami, wiedzą potoczną zdroworozsądkową

- wiedza potoczna - typizacje, zbiór - pewne konstrukty porządkujące rzeczywistość, schematy. Po pierwsze staramy się przyporządkować obiekt, sytuacje do jakiejś typowej rzeczy, rzadziej szukamy w niej cech szczególnych, ale i tak ta typowość w późniejszym czasie staje się typowością.

Np. kobieta patrzy na mężczyznę - oj jaki on wspaniały, a potem taki sam jak inni.

Typizacje :

- ekonomia społeczna - pozwalają precyzować sytuacje w których będziemy, żeby wszystko było jasne, pozwalają przewidywać zachowania

- intersubiektywnośc - typizacje są wspólnym mianownikiem i dzięki możemy się szybciej i łatwiej ze sobą porozumiewać

Założenia idealizacyjne typizacji :

Idealizacja na temat punków widzenia - mamy różne punkty widzenia

- idealizacja na temat systemów istotności - mamy różne sytuacje i różne pozycje tych sytuacji, Shutz zakłada, że gdybyśmy znaleźli się w innej sytuacji zamiana odbyła by się również na etapie systemów istotności.

Podział wiedzy :

- wiedza potoczna - - rzeczywistość podstawowa / życia codziennego

- wiedza naukowa - rzeczywistość nauki

- ------------------- - rzeczywistość snu

- fantazjowanie „ day- dreaming” - rzeczywistość zazwyczaj jest tak, że każdy z nas ma swoje „day- dreaming' ale są to tylko role poznawcze, które są ściele powiązane z rzeczywistością, ale się z nią nie mieszają

Struktura świata społecznego wg Shutza - tworzywem jest wiedza potoczna, a dotyczy:

Role tych wszystkich kategorii są opisywane przez nas za pomocą typizacji, im dalej od środka tym typizacje są bardziej ogólne.

Typizacje programują nasze zobowiązania:

- zależy od własnej interpretacji - jeżeli się zobowiązujemy do pewnych działań na rzecz 4 - naszych następców to w ich imię. Rzeczywistość życia codziennego jest przyjmowana bez zastrzeżeń. .

Rzeczywistość życia codziennego ma swoje enklawy - miejsca z intencja powrotu do rzeczywistości - ograniczonego znaczenia - wakacje - gdzie obowiązują inne zasady, założenia rzeczywistości. Wybierając się w inna rzeczywistość bardzo zaznaczamy sam fakt przejścia po to by inni nie traktowali nas jak tubylców np. Koszalin - turyści.

Rzeczywistość życia codziennego i typizacje

- są traktowane przez nas w sposób obiektywny - niezależnie od naszej woli - zastane - nie możemy tego zmieniać, to my dopasowujemy się do rzeczywistości

- zazwyczaj tez traktowana jest jako rzeczywistość intersubiektywna - my ją podzielamy, jest taka sama dla wszystkich

- zazwyczaj zorganizowana tu i teraz - zawsze dzieje się w teraźniejszości

- narzędziem scalającym, elementem, który pozwala scalić przeszłość, teraźniejszość i przyszłość jest język - wspominanie, planowanie

SPOŁECZNE TWORZENIE RZECZYWISTOŚCI:

Człowiek przychodzi na świat poznaje rzeczywistość obiektywną : normy, wartości, wszystko to, co dokłada się na rzeczywistość.

1. socjalizacja - nawyki, wiedza symboliczna ( język)

2. wg Bergera i Luckmana - doświadczamy rzeczywistości subiektywnej - day - dreaming” . które mogą zostać ujawnione lub nie

- ujawnione - opowiedziane komuś - eksternalizacja - dochodzi do uzewnętrznienia określonych stanów subiektywności

Przykład o ludziach na wyspie, którzy chcą popłynąć do inny wysp, ale te są za daleko by dopłynąć starym sprzętem.

Rodzi się człowieczek, który ma pomysł o budowie nowej łodzi, ujawnia ten pomysł społeczeństwu i zaczyna się budowa. Nowy sposób budowania łodzi staje się powszechnie obowiązujący, pod warunkiem, że owa łódź spełniła swoje zadanie.

- uznana za nowa rzeczywistość, normę - zinstytucjonalizowany, kolejni muszą się nauczyć nowego sposobu budowania łodzi, dopóki ktoś inny nie wymyśli nowego.

Kiedy ludzie myślą o zmianach:

1. wówczas, gdy pojawiają się nowe potrzeby i wszystkie stare sposoby nie SA wystarczająco skuteczne

2. potrzeby się nie zmieniają, ale zmienia się kontekst ich uwarunkowania towarzyszący zaspokajaniu potrzeb

3. czasami nie chodzi o wynalezienie czegoś nowego ale o skopiowanie i przeniesienie innych wzorów

do dostarczania nowych pomysłów uprawnione są osoby wybrane w różny sposób, przez różne społeczeństwo, w różnym okresie czasu.

Co oznacza instytucjonalizacja? Jak zostaje uznana?

- bywa, ze ma charakter formalno - prawny

- bywa, że odbywa się on za pomocą języka - np. odnośnie mody

Miarą rozwoju społeczeństwa jest liczba dopuszczalnych instytucjonalizacji będących dla siebie alternatywą.

KATEGORIA WŁADZY

1. klasyczna definicja władzy - Maxa Webera

- władza to pewien stosunek społeczny między podmiotem, a przedmiotem władzy, którego istota polega na tym, ze podmiot może zmusić przedmiot do zrobienia czegoś, czego sam przedmiot zgodnie z własną wolą by nie zrobił.

- kontrola nad z zachowaniami, działaniami

- w tej definicji nie jest wpisana kontrola nad myśleniem

- realizm powstrzymuje przed kontrolą nad czyimś wartościami, myśleniem, psychiką

- można to interpretować z punktu widzenia społecznego : ważne jest to co robisz, nie to jak myślisz

- władza to zdolność wymuszania

Co jest czynnikiem regulującym, locus of control:

- czynnik wewnętrzny - JA SAM

- czynnik zewnętrzny - presja otaczającego mnie środowiska

- legitymizacja - uznawana sytuacja, w której władza zostaje uznana społecznie jako władza, traktowana przez społeczeństwo jako prawomocna

- podstawa legitymizacji może być:

- charyzma przywódców - władza porewolucyjna, wyjątkowość przywódców,

- tradycja - przekonanie społeczeństwa o porządku opartego na nierówności - od zawsze tak było, że ktoś kimś rządził - sam ten fakt wystarczy

- legalność - władza zgodna z obowiązującym prawem.

Dla typy demokracji wg Webera:

1. demokracja proceduralna - jest zgodna z zasadami proceduralny i - formalno - prawna strona dojścia do władzy

2. demokracja substancjalna - władza legalna o tyle, o ile w praktyce urządzenia uznaje, działa zgodnie z wartościami społeczeństwa

2. Parsons - władza to tyle co zdolność osiągnięcia efektów, władza to narzędzie:

- władza jest sposobnym medium kierowania

- władza to proces rządzenia niezależny od ludzi

- władza ma służyć wytwarzaniu efektów

- władza do i władza nad dotyczy ludzi

3. antony gidens - władza to zdolność czynienia różnicy, jeżeli wchodzisz masz zdolność do zmian. Reformatorzy - realne reformy - kończą z jak najniższym poparciem.

4. Steven lukes - „3 wymiary władzy” - władza jest nierozerwalnie związana z konfliktem, ujawnia się poprzez konflikt

- konflikt - otwarta konfrontacja miedzy A i B wygra silniejszy i ten kto wygrywa ma prawo do realizowania celów. Im szybciej wygrasz tym masz większą władze.

- władza jest umiejętnością niedopuszczania do otwartego konfliktu

- Mirosław narody - „sens zbiorowy” - ugoda między władzą, a społeczeństwem: społ. Deklaruje, że nie obali władzy jeżeli władza pozwoli realizować preferencje, cele.

- mieć władze oznacza - sprawować kontrole nad wartościami, przekonaniami rządzących. Fałszywa świadomość - władza to umiejętność formułowania fałszywej świadomości.

1

JA

współpartnerzy

współcześni

przodkowie

następcy

---