PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA Wykład 1

RESOCJALIZACJA ( proces związany z powtórnym wychowanie młodych ludzi)

1. dyscyplina wiedzy- pedagogika resocjalizacyjna (związana jest z pedagogiką specjalną (Grzegorzewska- część młodych ludzi jest upośledzona moralnie, charakterologicznie, są to osoby na które normalne oddziaływania socjalizacyjne, wychowawcze nie działają)

2. Oddziaływanie na drugiego człowieka, jednostkę niedostosowana społecznie, zdemoralizowaną.

Pedagogika „usamodzielniła się” w latach '60 ( Szkoła Warszawska- Czapów, Jedlecki)

1. Pedagogika resocjalizacyjna wśród nauk:

1.

TEORIA WYCHOWANIA NAUKI (w tym p. specjalna) PEDAGOGIKA

DYDAKTYKA SZCZEGÓŁOWE RESOCJALIZAC.

2.

TEORIA WYCHOWANIA NAUKI

DYDAKTYKA SZCZEGÓŁOWE ( W TYM PED. RESOCJ.)

2. Cele pedagogiki resocjalizacyjnej

Pedagogika Resocjalizacyjna jest ściśle związana z praktyką, wynika to ze struktury, z działów ped. resocj.

DEF. Dyscyplina teoretyczna i praktyczna zajmująca się wychowaniem osób z zaburzeniami w procesie socjalizacji tj. ta kategoria osób, które z rozmaitych powodów wykazują objawy nieprzystosowania, wykolejenia społecznego, para przestępczości i przestępczości.

A więc interesuje się osobami wobec których zarówno proces socjalizacji jak i wychowania nie powiódł się.

3. Podział pedagogiki resocjalizacyjnej

1. Teleologia wychowania- cele

2. teoria wychowania- metody, jak osiągnąć cele

3. Metodyka wychowania-zalecenia, jakimi środkami je osiągnąć( jak powinny być sformułowanie zalecenia określające dobór optymalnych środków)

4. Zadania

1. Ustalenie celów

2. Określenie właściwego stanu osobowości, postaw i manifestacji zachowań osób wychowywanych oraz psychospołecznych determinantów tych stanów

3. Ustalenie wyjściowej sytuacji wychowawczej w jakiej znajduja się osoby wychowywane i wychowujące

4. Konstruowanie teoretycznych i praktycznych modeli optymalnego oddziaływania opiekuńczego, wychowawczego i terapeutycznego na osoby mające trudności w społecznym funkcjonowaniu

5. Subdyscypliny pedagogki resocjalizacyjnej, z którymi najczęściej współdziała

1. pedagogika( społeczna, specjalna)

2. biologia

3. nauki medyczne (psychiatria)

4. psychologia ( kliniczna, rozwojowa, psychopatologia)

5. socjologia

6. prawo

7. kryminologia

8. polityka karna

9. patologie społeczne

10. teorie organizacji (resocj. odbywa się w instytucjach, potrzebna jest wiedza jak one funkcjonują)

6. Resocjalizacja jako oddziaływanie

1. Proces a zarazem szansa dawana młodemu człowiekowi w okresie jego nieletniości- połączeni zabiegów wychowawczych i socjalizacyjnych jednocześnie, to próba odwrócenia efektów nieudanych procesów socjalizacji i wychowania

2. Proces wychowania jednostek wykazujących wzmożone trudności w dostosowywaniu się do norm społecznych, moralnych, prawnych, wynikających ze stanu osobowości wychowanka, jego ustosunkowania się do oczekiwań społecznych

Polega na stosowaniu różnych regulaminowych środków poprawczych i metod wychowawczych, obejmujących psychotechnikę, socjotechnikę i kulturotechnikę, naukę szkolną oraz pracę w warunkach izolacji lub środowisku otwartym, półwolnościowym pod nadzorem kuratora

7. Spektrum oddziaływań resocjalizacyjnych

P. resocjalizacyjna- skierowana jest przede wszystkim do nieletnich osób, efektywność działań resocjalizacyjnych jest większa w przypadku młodych ludzi

Wykład II

PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA 04.03.2007r.

T: NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE, NIEPRZYSTOSOWANIE SPOŁECZNE, DEMORALIZACJA, UPOŚLEDZENIE MORALNE.

Definicji tego zjawiska jest kilkadziesiąt.

Jest to odchylenie od NORMY- zachowania, które jest powszechne, częste, wśród danej grupy ludzi.

Wg. SOWY- normalność oscyluje między trzema sensami, przenikającymi się w pospolitym odczuciu:

1. sens ilościowy- mówiąc o normalności ma się na myśli powszechność, masowość, pospolitość w znaczeniu częstotliwości występowania w populacji

2. sens konwencjonalistyczny- normalność zgodna z przyjętymi wzorami i oczekiwaniami

3. postulatywno- normatywny- normalne jest to co powinno

NORMALNY-zgodny z regułą, pojęcie względne, zmienne w zależności od środowiska społeczno- kulturowego i epoki

KRYTERIA PRZYSTOSOWANIA

Kryterium:

BIOLOGICZNE - dążenie do zachowania własnej egzystencji, jak najdłuższe przetrwanie w środowisku naturalnym czy społeczno-kulturowym ( Normalne jest to co pozwala zadbać o jak najdłuższe przerwanie oraz o prokreacje)

MEDYCZNO-PSYCHIATRYCZNE- stan doskonałego zdrowia psychicznego i fizycznego (zgodnie z normami medycznymi) Zdrowa struktura osobowości. ( Normalne jest zachowywanie idealnego zdrowia psychiczne i fizycznego, a nienormalne jest zachowanie naruszające zdrowie)

PSYCHOLOGICZNE- optymalne sposoby redukcji napięć wewnętrznych, utrzymanie homeostazy psychicznej, subiektywne odczucie szczęścia, radości, pomyślności, zadowolenia. Jeśli konkretnym zachowaniom jesteśmy szczęśliwi, to zachowując się w ten sposób i redukując napięcia psychiczne, wewnętrzne, zachowujemy się normalnie

INTERAKCYJNE- Adekwatne reagowanie na bodźce pochodzące z otoczenia fizycznego i społecznego, umiejętność przeciwstawienia się niekorzystnym czynnikom biopsychicznym, środowiskowym i sytuacyjnym. (Wymiana bodźców- normalne-> kiedy nasze reakcje na bodźce jest adekwatna do bodźców)

SPOŁECZNE- zdolność postępowania ( i motywacji) z powszechnie akceptowanymi wzorami i normami. Zachowanie akceptowalne społecznie, spełnianie oczekiwań społeczeństwa, dobra realizacja ról życiowych- ról społecznych

PEDAGOGICZNA- dążenie do samourzeczywistnienia, autonomii, samowychowania i rozwoju (występuje określanie i wartościowanie zachowań- „dobro”, „zło”)

NORMA TEORETYCZNA- stan jednostki lub grupy odnosi się do ogólnych, prawidłowości albo twierdzeń zawartych w teoriach naukowych na temat fizjologicznego, psychologicznego i społecznego funkcjonowania człowieka i grup społecznych. O stanie normalnym wnioskuje się obserwując wskaźniki z teoretycznymi twierdzeniami , w tym podejściu wzorzec normy jest często nazywany wzorem ( modelem) idealnym.

Wg PYTKI - NORMA - jest synonimem prawidłowości tego co powinno być, zgodnie z oczekiwaniami społecznymi i standardami społeczno- kulturowymi.

Normy społeczne- służą organizacji życia społecznego, są związane z rolami społecznymi, z pewnym specyficznym zachowaniem.

Normy moralne związane są w wartościowaniem zjawisk, zachowań-> dobro , zło

Ludzie przestrzegają norm społecznych mimo iż nie są one skodyfikowane, gdyż społeczeństwo ma możliwość nacisku ( kary i nagrody społeczne) na jednostkę, by ich przestrzegała.

Nagrody- m.in. uznanie, szacunek, podziw

Kary- m.in. ostracyzm, odrzucenie

Przykładem masowego łamania norm moralnych jest „ ściąganie”

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE (DEMORALIZACJA) - termin ten jako pierwsza próbowała zdefiniować w latach '50 Maria Grzegorzewska, wg niej to termin, który określa młodzież niedostosowaną jako: nieletnich wymagających specjalnych metod wychowawczych i medyczno psychologicznych .

SYMPTOMY NIEDOSTAOSWANIA I CECHY JEDNOSKI NIEDOSTOSOWANEJ SPOŁECZNIE:

1. charakteryzuje się tendencjami społecznie negatywnymi

2. odwrócenie zainteresowań od wartości pozytywnych

3. zainteresowanie zachowaniami, czynami złymi, podziw dla nich

4. cynizm i brawura w zachowaniu

5. niechęć do nauki i pracy

6. nieżyczliwy, negatywny stosunek do człowieka, cudzego mienia, regulaminów

7. nieumiejętność zżycia się z grupa, wyłamywanie się, zrzucanie winy na innych

8. brak odpowiedzialności za własne czyny

9. życie chwilą, przygodą, awanturą, bez wyraźnych perspektyw na życiowych

10. wyróżnianie się duża wyobraźnią

11. brak hamulców społecznych, moralnych

12. sugestywność

13. nieumiejętność radzenia sobie w trudnej sytuacji i wychodzenia z niej

14. brak wiary we własne siły i możliwości

15. przewartościowanie własnej osobowości

JAN KONOPNICKI- podzielił niedostosowanie społeczne w zależności od podejścia teoretycznego i tak wydzielił trzy grupy:

1. SOCJOLOGICZNE- odchylenie zachowań jednostki od wymogów społeczeństwa, w którego interes godzi ona swoim zachowaniem pozostając obojętną lub wrogą wobec przyjętych reguł postępowania

2. PEDAGOGICZNE- niedostosowani to nieletni wobec których istnieje konieczność podjęcia specjalnych zabiegów ( metod wychowawczych, psychologicznych) wobec danej jednostki.

3. PSYCHOLOGICZNE- zaburzenia w sferze emocjonalno - wolicjonalnej (psychicznej) i nieprawidłowym rozwojem charakteru.

W dzisiejszym definiowaniu niedostosowania społecznego, odnosimy się do podziału Pytki z lat '70, podzielił on niedostosowanie według kryterium zawartości definicji, analizując jego treść:

1. OBJAWOWE-(symptomatologiczne) zespół zachowań takich jak: alkoholizowanie się, uzależnienia, próby samobójcze, ucieczki z domów, wagary, kłamstwo, lenistwo czyli symptomy świadczące o nieprzestrzeganiu pewnych norm

2. TEORETYCZNE- eksponują niektóre pojęcia teoretyczne typu: postawa, motywacja, role społeczne, które oprócz objawów wskazują na mechanizmy regulacji psychicznej lub społecznej w generowaniu zachowań niezgodnych z normami

3. OPERACYJNE- definicje zweryfikowane za pomocą narzędzi, którymi można zmierzyć częstotliwość cech uznawanych za niekorzystne indywidualnie i społecznie.

4. UTYLITARNE- (zdroworozsądkowe, administracyjne)- wskazują na porażkę wychowawczą, wskazują jednostki na które oddziaływania standardowe nie przyniosły rezultatu i potrzebują specyficznych oddziaływań (definicje te występują w przepisach administracyjnych np. w szkole)

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE wg Ottona Lipkowskiego:

Zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach, spowodowane niekorzystnymi wewnętrznymi i zewnętrznymi warunkami rozwoju, a wyrażające się wzmożonymi, długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków w społeczeństwie i w realizacji zadań życiowych jednostki.

NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE wg Pytki:

Zachowania jednostki, które powstają w sprzeczności z uznawanymi normami. Czyli negatywne i nieadekwatne zachowanie i relacje w prawidłowym funkcjonowaniu systemu społecznego.

Większość autorów używa terminu niedostosowanie i nieprzystosowanie społecznie wymiennie, traktując je jako równoznaczne pojęcie. Jednak część nie stawia między nimi znaku równości, dzieląc je w następujący sposób:

NIEDOSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM- określane je zachowanie zaburzone na poziomie, który można zmienić.

NIEPRZYSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM- zaburzenie, którego nie można zmienić.

(Definicje do zapoznania się: B. Urban- podzielił według 2 aspektów: socjologicznego i psychologicznego, I. Mudrocka, J. Konopnicki- zjawisko psychologiczno -społeczne oprócz negatywnego wpływu na środowisko przysparza cierpienia również samej jednostce!)

Podział jednostek niedostosowanych społecznie na grupy wg różnych kryteriów ułatwia oddziaływanie wychowawcze na tego typu jednostki.

WYKŁAD III

Pedagogika resocjalizacyjna 18.03.2007r.

SPOSOBY FUNKCJONOWANIA SPOŁECZNEGO ZWIĄZANEGO Z NIEDOSTOSOWANIEM SPOŁECZNYM:

1. ASOCJALNOŚĆ

2. DYSOCJALNOŚĆ

3. ANTYSOCJALNOŚĆ

ASOCJALNOŚĆ -Cechuje osoby wyobcowane z życia społecznego, ignorujące wymagania społeczne, ale nie oddziałujące dysfunkcjonalnie poprzez atak. Istotna cecha nie jest tu wrogość, ale raczej obojętność, izolowanie się, chęć prowadzenia życia niewypełnionego żadnymi obowiązkami społecznymi i unikanie nacisku oczekiwań społecznych.

DYSOCJALNOŚĆ -Obejmuje osoby włączone do grup i systemów społecznych, dysfunkcjonalnych w stosunku do społeczeństwa i równocześnie wrogich wobec niego, np. do grup przestępczych, organizacji mafijnych. Jednostki dysocjalne potrafią podporządkować się normom funkcjonującym w tych grupach i wspólnie atakuje społeczeństwo

ANTYSOCJALNOŚĆ -Zachowania destruktywne; to wykolejenie społeczne spowodowane jest brakiem jakichkolwiek norm moralnych. Rozwija się pod wpływem uszkodzenia czynników organicznych (charakteropatia), jak i też środowiskowych (socjopatia).

3 STADIA DEMORALIZACJI:

1. Bunt wobec osób najbliższych, rodziców; uzewnętrznianie negatywnych emocji w stosunku do najbliższych. Wywołują one jeszcze w pierwszym stadium poczucie winy, osobę cechuje brak konsekwencji, nieumiejętność kończenia podjętych działań

2. Dziecko staje się wrogie w tym stadium również dal osób znaczących w procesie socjalizacji, tj. np. nauczycieli, zaspokaja swoje potrzeby poza domem rodzinnym poszukuje osób podobnych. Nawiązanie kontaktu z dzieckiem jest irracjonalnie odrzucane przez dziecko, odrzuca chęć pomocy- zaczyna ono wchodzić na drogę przestępstw i zażywać środków psychoaktywnych.

3. Łączenie się z grupami które przestępstwa traktują jako zabawę. Dziecko zaczyna czerpać przyjemność z zachowań destruktywnych.

Obserwujemy dwa rodzaje zjawisk , pierwsze jest związane z agresywnym zachowaniem , które zaczyna mieć formę nawyku , jest reakcją na sytuacje trudne i konfliktowe. Łączą się w różne grupy dokonujące różnego rodzaju przestępstw , następuje łączenie się w zbiorowość ( zbiorowe gwałty, kradzieże)

TYPOLOGIA NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO:

Typologie NS można podzielić na trzy rodzaje:

1. Kryterium podziału: etiologia (Czapów i Jedlewski)

a) zwichnięta socjalizacja- w rodzinie (i innych środowiskach odpowiedzialnych za socjalizacje dziecka) socjalizacja nie jest przeprowadzona prawidłowo.

b) demoralizacja- dziecko opanowało zasady postępowania społecznego, ale zmieniło środowisko i opanowane zasady nie były odpowiednie od zmienionego środowiska. Mówimy wówczas jeżeli w początkowej fazie socjalizacji dziecko ma dobre wzorce , ale w okresie socjalizacji wkracza na grupy przestępcze np. przy okazji migracji ze wsi do miast (młody człowiek zna metody ale opanował je w środowisku, które opuścił. Nie był w stanie nowych zasad przyjąć )

c) socjalizacja podkulturowa- związana z wrastaniem w subkulturze przestępczej.

jest to wychowywanie dziecka niejako do funkcjonowania przestępczego . Są rodziny , które zaspokajają potrzeby emocjonalne i materialne , ale są przyuczane do życia przestępczego , ale np. bycie kieszonkowcem , rodziny mafijne.

2. Kryterium: rodzaj kontaktów interpersonalnych (Suliwan i Grant)

1. Aspołeczni- spostrzegają innych jako rzecz, teren do wykorzystania w celu realizacji własnych potrzeb. Nie umieją odczytywać oczekiwań innych wobec nich i frustrują się tym

klasa Eksploraci - jednostki aspołeczne , są to osoby które postrzegają inne osoby do osobistej eksploracji ( instrumentalne traktowanie drugiego człowieka na ile mogą wykorzystać ) .
Jednostki te nie potrafią przewidzieć zachowań innych osób wobec siebie , dlatego też w sytuacji niepewności, bądź lekkiego zagrożenia reagują złością i agresją . słabsze nasilenie niż u socjopatów , zdarza się im działać impulsywnie

2. konformiści- w zależności od tego kto staje im na drodze zachowują się w następujący sposób: jeśli są to osoby znaczące- są ulegli, uprzejmi, ale tylko pozornie, wewnętrznie są oceniani negatywnie, na zaspokojenie swoich potrzeb reagują serwilizmem ( ugrzeczniona , służalcza, nadmiernie uprzejma postawa) w stosunku do osób , które utrudniają zaspokojenie potrzeb , ale jedynie w stosunku gdy są to osoby znaczące .
   Tego rodzaju działanie jest często instrumentalne , manipulują swym konformizmem , aby uzyskać doraźne korzyści. Jeśli natomiast są to osoby niżej w hierarchii mają do nich negatywny stosunek

3. neurotyczny- opanowały system norm i zasad, ale lek powoduje że żyją w obawie czy będą mogli sprostać tym wymaganiom, co z kolei powoduje u nich zachowania negatywne, destrukcyjne

3. Kryterium: uzewnętrznianie emocji, teorie psychologiczne ( Achenbach)

A)zachowania internalizacyjne!!!!!! uwewnętrznienie, kontrola, nieokazywanie swoich emocji

B)zachowania eksternalizacyjne !!!!!! uzewnętrznianie, ekspresja, impulsywność

SPOSOBY MYŚLENIA O SYSTEMACH RESOCJALIZACJI /SYSTEMY

1. System dyscyplinarno-izolacyjny - założeniem jest izolowanie wychowanka od środowiska zewnętrznego, sposobem oddziaływań mających służyć poprawie była dyscyplina (tolerowano kary cielesne). W latach siedemdziesiątych zaczęto odchodzić od tego systemu.

2. System opiekuńczo-izolacyjny - założeniem tego systemu również była izolacja, jednak czynnikiem prowadzącym do zmian miało być zaspokajanie potrzeb. Duży nacisk kładziono na stosunki interpersonalne wychowankiem a wychowawcom. Wychowawca staje się osoba znaczącą.

Wewnętrzny stosunek do wychowanka - stać się kimś znaczącym dla niego

3. System terapeutyczny - uzdrawianie jednostki za pomocą oddziaływań psychologicznych - terapii celem miała być zmiana ustosunkowania wychowanka do innych osób, oraz norm i zasad społecznych.

4. System socjopedagogiczny - resocjalizacja odbywa się w grupie i przez grupę, grupa odniesienia (rówieśnicy) jest narzędziem zmiany wychowanka.

5. System oparty na samorządzie młodzieży gdzie wychowankowie mogą decydować o istotnych dla nich sprawach. Mają udział w sprawach decyzyjnych.

6. System progresywny - założeniem jest teza, że wraz z postępem zmian resocjalizacyjnych można udzielać większej puli przywilejów. Powodować to może, że izolacja i sposób odbywania kary mógłby być mniej uciążliwy. Pula przywilejów się zmienia.

7. System oparty na modelu rodziny - zakładając, że większość osób niedostosowanych społecznie wywodzi się z patologicznych rodzin. Tworzy się małe oddziały resocjalizujące, (2 wychowawców, najlepiej małżeństwo)sprowadza się to do odtwarzania funkcjonowania rodziny, przez co następuje kompensacja niezaspokojonych potrzeb przez rodzinę pierwotną

Kryterium organizacyjne oddziaływań resocjalizacyjnych:

1. homogeniczny - jednorodny, grupowanie wychowanków o podobnych cechach istotnych dla procesu resocjalizacji (rodzaj zaburzeń, stopień demoralizacji, etiologia) a także wg płci

2. heterogeniczny - nie selekcjonujemy osób przyjmujemy do grupy wszystkich, którzy zostają przysłani do instytucji.

MODELE RESOCJALIZACJI (nie tożsame z rzeczywistością)

Klasyfikacja według

1. model rozwojowy - zakłada się, że każda jednostka przechodzi okresy rozwoju psychospołecznego. Przejście jest związane z kryzysem rozwojowym przejawia się zachowaniami destruktywnymi. Najokrutniejszy jest okres adolescencji (najbardziej trudny do resocjalizowania, szukanie tożsamości, bunt wobec świata dorosłych, eksperymentowanie z różnymi zachowaniami) Sposób oddziaływań: pomoc w przejściu kryzysów rozwojowych.

2. model psychodynamiczny - oparty na koncepcji psychoanalitycznej (Freud) znaczenie relacji emocjonalnych, bliskość emocjonalna dziecka i rodziców, rodzice nie zaspokajają w sposób odpowiedni potrzeb emocjonalnych co powoduje zaburzenia zachowań. Sposób oddziaływań- działanie skierowane na rodziców, edukowanie ich.

3. model upośledzenia uczenia się - oparty na ogólnych prawidłowościach uczenia się, odwołuje się do ogólnych sposobów uczenia się, doświadczania ( nie chodzi tu o naukę szkolną a ogólne zdobywanie doświadczeń) Niektóre osoby mają problem z uczeniem się społecznym, nie mają pewnych zachowań co powoduje niedostosowanie. Sposób oddziaływań: intensyfikacja i korygowanie procesu uczenia się

4. strategia modyfikacji zachowań - związane z zagadnienie behawioralnym (w jaki sposób objawy) Jeżeli zachowania są dezadaptatywne należy je zamienić na adaptatywne. Brak zainteresowania przyczynami zachowań, a jedynie ich zmianą.

5. Medyczne i biofizyczne - oparte na medycznym myśleniu, niedostosowanie spowodowane zmianami medycznymi i chorobowymi. Oddziaływanie: leczenie i promocja zdrowia.

Biologiczne - Funkcjonowanie Centralnego Układu Nerwowego-jednostka może mieć uszkodzone pewne struktury. Oddz.: korekcja i kompensacja.

6. Ekologiczny - wszelkie oddziaływania środowiska, także społecznego kulturowego, które wadliwie funkcjonuje, powoduje niedostosowanie społeczne.

Dwie strategie to:

- zmienić środowisko

• przenieść dziecko w inne środowisko

7. Kontrkulturowe - instytucje przejawiające się przemocą symboliczną, narzucanie zasad, wzorców i wartości dziecku. Niedostosowanie społeczne powodują negatywnie funkcjonujące instytucje edukacyjno-wychowawcze, które realizują swoje własne cele a nie pomagają w rozwoju. Brak zainteresowania dziećmi. Oddziaływanie: zmiana instytucji.

8. Transcedentalny - zakłada się, że człowiek w swojej istocie jest dobry, a kultura czyni go niedostosowanym, blokując jego samorealizację i rozwój. Oddziaływanie: wspieranie dziecka w rozwoju, w samorealizacji.

9. Psychoedukacyjny - założeniem jest, to że nie ma idealnego modelu resocjalizacji należy wybierać najistotniejsze rzeczy z innych, integruje części które tworzą jedną konkretnie dostosowaną całość

System elektyczny - mówi, ze nie ma doskonałego sposobu pracy z nieletnimi, należy wykorzystywać elementy ze wszystkich systemów.

Pedagogika resocjalizacyjna

Wykład 4 01.04.2007

ETIOLOGIA NIEDOSTOSOWANIA SPOŁECZNEGO

Występują dwie grupy przyczyn:

2. biologiczne

3. społeczne

Ad. 1 Przyczyny BIOLOGICZNE -wewnętrzne- zmiany w CUN lub uwarunkowane czynnikami dziedzicznymi

Dziś wyróżniamy 3 elementy: 1. badania związane z genetyką, 2. badania związane z funkcjonowaniem CUN, 3. Badania gospodarki hormonalnej

Badania nad dziedzicznymi uwarunkowaniami NS zaczęły się w XVIII natomiast ich rozkwit to połowa wieku XIX.

Wykluczono jako przyczynę dodatkowy chromosom Y w genotypie!!!

Ewolucyjny sposób myślenia - większość zachowań ma swoje korzenie u początku rozwoju gatunku ludzkiego i powinny je przejawiać także małpy naczelne- psychologia ewolucyjna- te zachowania, które były przypisywane tylko ludziom (wojny) zdarzają się także w świecie zwierzęcym, paradoksalnie zwierzęta są o szczebel wyżej ponieważ nie zabijają się one wzajemnie bez konkretnego powodu (jedynie pokarm bądź prokreacja )

Badanie CUN (zaburzeń i zmian w nim, które mogą prowadzić do przestępczości; -kiedyś sądzono, że skoro różne sfery poznawcze mają swoje odpowiadające im ośrodki w CUN to możliwe jest że zachowaniom człowieka również odpowiadają konkretne ośrodki, w latach 60' ten sposób myślenia doprowadził resocjalizację do kompromitującego myślenia, wg którego lobotomia- chirurgiczna interwencja w CUN oddzielająca pewne części w mózgu miała powodować zmianę zachowania i owszem powodowały one zmniejszenie agresji, impulsywności, ale po pewnym czasie, osoby te stawały się emocjonalnymi roślinami, nie były w stanie odczuwać żadnych emocji. Dziś już wiadomo że prosta interwencja chirurgiczna nie jest w stanie zmienić zachowania.

Zachowania przestępcze mogą mieć pochodzenie organiczne- mikrouszkodzenia (nikt nie wie co to jest ale jest ;) )CUN

Gospodarka hormonalna- przyjmuje się że hormony mogą wpływać na zachowanie i nastrój jednostki. Mogą ukierunkowywać sposób jego myślenia. Wpływ na tą sferę funkcjonowania jednostki mają hormony płciowe. Osoby takie cierpią również na zaburzenia behawioralne (zachowania) .Zbyt wiele testosteronu powoduje, ze ludzie s tają się bardziej agresywni. Jednak konieczne są do tego inne czynniki środowiskowe, nie decydują same

Ad. 2 Przyczyny SPOŁECZNE -zaburzenia w funkcjonowaniu : w szkole, rodzinie, w środowisku lokalnym

Środowisko rodzinne -dysfunkcjonalność rodziny prowadzi do NS.

ODDZIAŁYWANIA RODZINY MAJĄCE WPŁYW NA NIEDOSTOSOWANIE SPOŁECZNE:

1. Niewłaściwa atmosfera życia rodzinnego

A złe pożycie rodziców- konflikty, ciągłe kłótnie. Kiedy dziecko jest ofiarą albo świadkiem agresji nie tylko fizycznej, ma to duży wływ na jego funkcjonowanie psychiczne

B. zły stosunek do dzieci- 1. NADOPIEKUŃCZOŚĆ- powoduje bezradność, dzieci nie są w stanie samodzielnie funkcjonować w środowisku; 2. ODRZUCENIE EMOCJONALNE- okalecza się dziecko emocjonalnie nie jest zaspakajana podstawowa potrzeba dziecka, mianowicie potrzeba miłości.

C. uzależnienia- co trzecia rodzina w Polsce ma problem z alkoholem; 1. alkohol uzależnia i destruktywnie działa na CUN; 2. alkohol stał się wygodnym alibi

D. rozbicie rodziny- mocny czynnik to wychowywanie przez jednego rodzica (w Szwecji badania wykazują co innego - 70% dzieci wychowuje się tam w rodzinach rozbitych)

2. Brak dostatecznej opieki nad dzieckiem

a) nie zaspakajanie potrzeb dziecka

b) niejednoznacznie określane ramy postępowania, niedostosowane do wieku

c) niewłaściwe metody wychowawcze

- brak konsekwencji - rodzice nie są konsekwentni w postępowaniu

- rodzice maja swoje podejście do wychowaniu i ich podejście jest diametralnie inne

3. Przebywanie dziecka w rodzinie patologicznej- jeden z członków rodziny popełnia czyny karalne

4. ubóstwo, brak środków materialnych-a z tym także uzależnienia, konflikty w rodzinie, brak poczucia sensu życia u rodziców, złe wzorce postępowania

SZKOŁA

pierwsze miejsce gdzie młoda osoba musi rywalizować z innymi, porównuje się z innymi. Jest przestrzenią gdzie budowany jest obraz samego siebie przez dziecko, początkowo wiąże się z okresem adolescencji, kiedy tworzy się tożsamość, własne „ja”

W zależności od organizacji i podejścia szkoła może pomagać bądź być czynnikiem warunkującym dewiacje.

W dzisiejszym świecie szkoły zmagają się już ze zwalczaniem niedostosowania społecznego, z którym dzieci już przyszły.

Część osób NS miały problem z odnoszeniem sukcesów w nauce, szkoła nie zaspokaja ich potrzeb; przede wszystkim potrzeby odnoszenia sukcesów i osoby te szukają takiej grupy która te potrzeby zaspokoi. ( Mają oni skłonność do organizowania się w grupach przestępczych)

Szkoła jest instytucją gdzie większość nauczycieli nie powinna uczyć i nie ma pomysłu na to jak wychowywać, jak oddziaływać na młodych ludzi, nadal w szkołach występuje encyklopedyzacja nauczania. Negatywny wpływa ma także brak oparcia dziecka w nauczycielu czy innym pracowniku, oraz to że nie ma programów wyrównywania braków (kursy letnie). Nauczanie i odrabianie lekcji powinno odbywać się w szkole ( nie ma problemów z ciężkim tornistrem) a nie jak do tej pory zrzucanie odpowiedzialności na dom i rodziców.

Negatywny wpływa ma również bark umiejętności integrowania, młodzi ludzie nie identyfikują się ze szkoła i szukają zaspokojenia potrzeby identyfikacji w innych grupach, a przyczyną tego jest to że szkoła jest zamykana zaraz po ostatniej lekcji, rodzice mają mały wpływ na to co się dzieje w szkole, panuje mentalność że ze szkoła czy nauczycielem jeszcze nikt nie wygrał.

ŚRODOWISKO LOKALNE, ŚRODOWISKO RÓWIEŚNICZE

- przyjmuje się że rozwój agresji jest spowodowany masmediami. Jest to wygodna teza bo zakłada się wtedy, że w wolnym kraju z masmediami nie da się nic zrobić, a to daje nam alibi do pozostawienia rzeczy samym sobie. Nie udowodniono że masmedia nie mają one wpływu na zachowania agresywne ani też że go mają. Stwierdziły jednak jednoznacznie że programy z przemocą samodzielnie oglądane przez dziecko mają wpływ na zachowania agresywne. W momencie gdy ogląda z rodzicami to wtedy należy instruować, że jest to coś co nie ma miejsca w świecie realnym

Jeżeli młodzi ludzie funkcjonują w środowiskach wysoce spatologizowanych jest wysokie prawdopodobieństwo, że staną się oni niedostosowani społecznie.

GRUPY ODNIESIENIA- rówieśnicze, młody człowiek jeżeli chce przynależeć do grupy w której występują zachowania negatywne czy też karalne to będzie się zachowywał tak jak grupa bez względu na to z jakiej pochodzi rodziny (szczególnie w okresie adolescencji)

GRUPY RYZYKA- osoby przejawiające zachowania czy sposoby postępowania mocno skorelowane z niedostosowaniem społ.

1. wagary lub porzucenie szkoły

2. ciąża przedmałżeńska

3. życie w złych warunkach ekonomicznych

4. życie w warunkach uzależnienia

5. doświadczenie przemocy (fizycznej, psychicznej, seksualnej)

6. problemy ze zdrowiem psychicznym

7. defekty w zakresie zdrowia somatycznego lub możliwości intelektualnych

Pedagogika resocjalizacyjna -Wykład 5 22.04.2007r.

Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Cele UPN:

1. Zapobieganie i zwalczanie demoralizacji w stosunku nieletnich do 18 r. ż.

2. Postępowanie wobec osób od 13 do 17 r. ż. , które popełniły czyn karalny

'96 kodeks karny:

- w szczególnych przypadkach osoba, która skończyła 15 r. ż. Może odpowiadać jak dorosła, czyli z kodeksu karnego. Przy czym orzecznictwo sądu jest ograniczone, może orzekać karę nie przekraczając 2/3 granicy ustawowego zagrożenia odpowiadającemu danemu przestępstwu. Wyjątek stanowi szczególny rodzaj kary (25lat pozbawienia wolności) jest ona niepodzielna, ale sąd może orzec nadzwyczajne złagodzenie kary, nieletnich nie karze się karą dożywotniego pozbawienia wolności.

ŚRODKI, KARY WYCHOWAWCZE:

1. udzielenie upomnienia

2. zobowiązanie do określonego postępowania ( np. naprawienia szkody, świadczeń, podjęcia leczenia)

3. ustanowienie nadzoru odpowiedzialnego rodziców lub opiekunów

4. ustanowienie nadzoru organizacji młodzieżowej, organizacji społecznej, zakładu pracy, osoby godnej zaufania - poręczającej za nieletniego.

5. zastosowanie nadzoru kuratora

6. skierowanie do ośrodka kuratorskiego, organizacji społecznej lub organizacji zajmującej się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkolenia.

(w tym przypadku konieczne jest porozumienie sądu z tymi instytucjami)

7. ograniczenie uprawnień do prowadzenia pojazdów

8. orzeczenie przepadku rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego

9. umieszczenie nieletniego w rodzinie zastępczej, placówce opiekuńczo - wychowawczej, ośrodku szkolno- wychowawczym.

ŚRODKI POPRAWCZE:

1. umieszczenie w zakładzie poprawczym.

W PRZYPADKU OSÓB PEŁNOLETNICH STASUJE SIĘ NASTEPUJĄCE ŚRODKI:

ŚRODKI KARNE:

1. pozbawianie wolności

2. zakaz zajmowania określonego stanowiska

3. zakaz wykonywania określonego zawodu

4. zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej

5. zakaz prowadzenia pojazdów

6. przepadek przedmiotów uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego

7. obowiązek naprawy szkody

8. nawiązka

9. świadczenie pieniężne

10. podanie wyroku do publicznej wiadomości

KARY:

1. grzywna

2. ograniczenie wolności - nie może opuszczać miejsca zamieszkania, meldować się co 24h., nie może trwać ono krócej niż 1 m-c i dłużej niż 12 m-cy, w szegól. 18 m-cy)

3. pozbawienie wolności- od 1 m-ca do 15 lat

4. 25 l. pozbawienia wolności

5. Dożywotnie pozbawienie wolności

ZAKŁADY POPRAWCZE, KTÓRE MOGĄ FUNKCJONOWAĆ W POLSCE:

1. zakłady poprawcze resocjalizacyjne:

a. otwarte - młodzieżowe ośrodki adaptacji społecznej

b. półotwarte

c. zamknięte

d. o wzmożonym nadzorze wychowawczym

2. Zakłady resocjalizacyjno- rewalidacyjne - ośrodki dla osób zdemoralizowanych z upośledzeniem.

3. zakłady resocjalizacyjno- terapeutyczne - dla osób zdemoralizowanych i uzależnionych z zaburzeniami osobowości, lub zaburzeniami emocjonalnymi.

Przed umieszczeniem nieletniego w zakładzie poprawczym, umieszcza się go w schronisku dla nieletnich- jest to instytucja działająca za zasadzie aresztu śledczego dla dorosłych- jeśli istnieje podejrzenie, że będzie mataczył w postępowaniu przygotowawczym. W schronisku wydaje się również opinię o nieletnim, która ma pomóc w orzeczeniu odpowiedniego środka probacyjnego.

ZAKŁADY KARNE:

1. areszt śledczy

2. zakład karny dla młodocianych

3. zakład karny dla osób pełnoletnich, które popełniły czyn karalny pierwszy raz

4. zakład karny dla recydywistów penitencjarnych

5. areszt wojskowy

1. otwarte -osadzony mieszka w celi mieszkalnej i może się swobodnie przemieszczać.

2. Półotwarte

3. Zamknięte- osadzony mieszka w celi mieszkalnej, przemieszcza się w sposób ściśle dozorowany, określony w regulaminie

SYSTEMY ODBYWANIA KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI:

1. ZWYKŁY- opiera się na regulaminie

2. PROGRAMOWEGO ODDZIAŁYWANIA - dla osadzonego, który chce się zmienić tworzy się program resocjalizacyjny, który skazany podpisuje i co pół roku jest on weryfikowany, jest on dobrowolny, tylko w przypadku nieletnich stosuje się go obligatoryjnie.

3. TERAPEUTYCZNY - dla osób uzależnionych

Działy pedagogiki resocjalizacyjnej:

1. aksjologia resocjalizacyjna

2. teorie

3. metodyka

METODYKA

Dwa katalogi zasad resocjalizacji (ogólne wskazanie):

1. Lipkowski:

a. zasada akceptacji

b. pomocy

c. indywidualizacji

d. kształtowania perspektyw

e. współpracy ze środowiskiem

f. systematyczności

1. akceptować wychowanka takim jakim jest, odbierać jako osobę ludzką, nie przez pryzmat czynów jakie popełnił (należy oddzielić osobę od czynu)

2. każdy nieletni zasługuje na pomoc, w tym żeby się zmieniać, poprawiać

3. do każdej osoby podchodzi się w sposób szczególny, należy dopasowywać środki i metody indywidualnie dla osoby

4. osoby nieletnie żyją tzw. „chwilą” , należy zwracać uwagę na to ze nie najważniejsza jest chwila tu i teraz

- perspektywy bliższe- konsekwencje czynów

- perspektywy bliższe - życie po opuszczeniu instytucji resocjalizacyjnej.

5. W oddziaływaniu resocjalizacyjnym należy współpracować ze środowiskiem ( nie tylko instyt. oddz.) - wychowankowie muszą się nauczyć jak żyć i funkcjonować w środowisku. Współpraca ze środowiskiem w którym wychowywał się nieletni= rodzina.

6. Oddziaływanie resocjalizacyjne nie może być przypadkowe, musi to być proces ciagły i systematyczny.

2. Czapów:

1. zasada wychowania 2. z. opieki 3. z. psychoterapii

resocjalizacyjnego resocjalizacyjnej resocjalizacyjnej

1.1 z. reedukacji 2.1 z. wszechstronnej 3.1 z. akceptowania

i perspektywicznej

opieki

1.2 z. wszechstronnego 2.2 z. wymagań 3.2 z. respektowania

rozwoju

osobowości

1. wskazuje, że w pracy resocjalizacyjnej mogą być uwzględniane tylko te reguły i dyrektywy metodyczne, których przestrzeganie umożliwia wychowankowi oduczenia się zachowań negatywnych społecznie i uczenie się zachowań zgodnych z przyjętym ideałem wychowawczym.

2. Dotyczy osobowości wychowanka i określa warunki procesu zachowań, uczenie umożliwiające wszechstronnie osobowościowy rozwój wychowanka.

1. liczenie się z potrzebami wychowanka i uczenie go możliwości ich zaspokajania w sposób akceptowalny społecznie

2. w pracy resocjalizacyjnej nie powinno się tylko zwracać uwagi na potrzeby wychowanka, ale także na wymagania i potrzeby środowiska, społeczeństwa w którym funkcjonuje wychowanek.

1. akceptować wychowanka takim jakim jest, odbierać jako osobę ludzką, nie przez pryzmat czynów jakie popełnił (należy oddzielić osobę od czynu)

2. wychowawca musi liczyć się z wychowankiem nie tylko jako z przedmiotem ale podmiotem wychowania. Oddziaływania powinny inicjować, inspirować u wychowanka procesy samowychowania.

Strategie:

1. etiotropowa - likwidowanie przyczyn niedostosowania społecznego.

2. Ergotropowa - zmiana dominacji postaw, zmiana integracji postawy

Strategie te mają na celu przebudować osobowość wychowanka, integralną częścią osobowości są postawy i dlatego trzeba je zmieniać na prospołeczne.

Pedagogika resocjalizacyjna - Wykład-6 06.05.2007r.

METODY PRACY RESOCJALIZACYJNEJ

1. Pośrednie- te, w których narzędziem jest sam wychowawca- oddziałujący swoja osobą

2. Bezpośrednie- wychowawca oddziałuje pewnymi środkami: a) sytuacja, b) elementy kultury, c) grupa.

PODZIAŁ METOD:

1. psychotechniki

2. socjotechniki

3. kulturotechniki

Ad. 1. bezpośrednie oddziaływanie wychowawca - wychowanek:

1. metoda przykładu własnego

2. metoda przekonywania wychowawczego

3. metoda doradzania wychowawczego

pośrednie- kształtowanie sytuacji uczących:

1. metoda kształtowania sytuacji uczących

2. nagrody i kary wychowawcze

3. trening

Ad. 2 Oddziaływanie za pomocą grupy, pośrednie:

1. samorządności wychowawczej

2. kształtowanie celów, norm, zasad grupowych

3. kształtowanie spójności grupy

Ad. 3. Oddziaływanie wykorzystujące elementy kultury, w szerokim jej znaczeniu

1. kulturotechnika nauki

2. kulturotechnika pracy

3. kulturotechnika rekreacji

Warunek niezbędny do zmieniania osób w resocjalizacji- WIĘŹ WEWNĘTRZNA MIĘDZY WYCHOWAWCĄ A WYCHOWANKIEM

Jeśli jest to więź tylko regulaminowa (więź zewnętrzna) to uniemożliwia współpracę. Więź wewnętrzna występuje wtedy, gdy wychowawca staje się dla wychowanka osobą znaczącą. Jest to stan niezbędny gdy wychowawca chce stosować metody psychotechniki, gdyż bez więzi wewnętrznej nie szans wpływu na wychowanka.

1

---