Centralne ułożenie zuchwy(relacja centralna zuchwy) dotylne polozenie zuchwy z obustronnie jednakowym polozeniem glow zuchwy w plqaszczyznie strzalkowej w dowolnej odleglosci zuchwy od szczeki, w tm:

-niezwarciowe bez kontaktu zebow

-zwarciowe z kontaktem zebow

Centralne polozenie zuchwy dotylne polozenie zuchwy z obustronnie jednakowym prawidlowym polozeniem glow zuchwy w plaszczyznie strzałkowej w prawidłowej wysokości zwarcia

-niezwarciowe bez kontaktu zebów

- zwarciowe z kontaktem zebów

Dotylne połozenie zuchwy najbardziej dotylne polozenie zuchwy bez kontaktu zebow

a) prawidłowe- zgodne z centralnym połozeniem

b) nieprawidłowe- przemieszczenie w stosunku do centralneo położenia zuchbwy do przodu. ku tyłowi i (lub) bocznie, zależne od przemieszczenia głow zuchwy w tym położeniu

Łuk gotycki kąt zawarty miedzy graniczynymi ruchamo bocznymi zuchwy zarejestrowany za pomocą tzw. Cwieka centralnego- wierzchołek tego kąta odpowiada w prawidłowych warunkach cetralnemupołozeniu zychwy.

Linia centralnego ułożenia zuchwy wg Kleinrock linia łacząca wierzchowlki łuków gotyckich zareuestrowanych w postaci punktow odpowiadajacych dotylnemu położeniu zuchwy w różnej odległości zuchwy od szczęki
a) prawidłowa - zarejstreowana w lini środkowej łuku gotyckiego, tj. kąta bocznego prowadzenia stawowego z minimalnym, niewidocznym głym okiem, indywidyualnym odchyleniem od dwusieczej kąta

b) nieprawidłowa- zarejstrowana w postaci linii prostej z widocznym bocznym odchyleniem od dwusiecznej kata bocznego prowadzenia stawowego

Zwarcie(okluzja) wzajemne kontakty zębów przeciwstawnych we wsztykich możliwych położeniach i w czasie wszytkich mozliwych ruchów zuchwy

Dyskluzja brak kontaktu zebów przeciwstawnych

Zwarcie centryczne kontakty zebów w dotylnym położeniu zwarciowym zuchwy, w maksymalnym zaguzkowaniu zebów oraz na drodze poślizgu pomiedzy tymi dwoma położeniami zwarciowymi zuchwy

Dotylne położenie zwarciowe zuchwy najbardzej dotylne położenie zuchwy z kontaktem zębów uzyskane przez bierne lub czynne jej prowadzienie do pierwszego lekkiego kontaktu zebów bez ucisku

a) prawidłowe- zgodnie z prawidłowym położęniem głow zuchwy

b) nieprawidłowe w przypadku przemieszczenia głow zuchwy w tym położeniu

Przedwczesny kontakt pierwszy pojedyńczy jedno lub obustronny , punktowy kontakt zębów w dotylnym położeniu zwarciowym zuchwy

Maksymalne zaguzkowanie zebów położenie zwarciowe zuchwy z maksymalnym kontaktem zębów przeciwstawnych

a) prawidłowe- zgodne z prawidłowym położeniem głow zuchwy

b) nieprawidłowe w przypadku przemieszczenia głow zuchwy w tym położeniu

Poślizg centryczny ruch zwarciowy zuchwy pomiedzy dotylnym położeniem zwarciowym zuchwy a maksymalnym zaguzkowaniu zebów.

Poślizg środkowy centryczny ruch zwarciowy żuchwy odbywający się w linii środkowej odpowiadającej centralnemu położeniu żuchwy.

Patologiczny poślizg centryczny - nieprawidłowy ruch zwarciowy z dotylnego położenia zwarciowego żuchwy do maksymalnego zaguzkowania zębów w tym:

środkowy doprzedni, spowodowany obecnością dwóch, symetrycznie umiejscowionych, przedwczesnych kontaktów zębów w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy

środkowy dotylny w przypadku dotylnego przemieszczenia głów żuchwy

środkowy doprzednio-dotylny, w przypadku równoczesnego występowania obydwu wyżej wymienionych zaburzeń

doprzednio-boczny, spowodowany obecnością jednostronnego przedwczesnego kontaktu zębów w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy

Zgodność dotylnego położenia zwarciowego żuchwy i maksymalnego zaguzkowania zębów

fizjologiczna - w przypadku zgodności tych położeń z centralnym położeniem żuchwy

patologiczna - w przypadku braku zgodności tych położeń z centralnym położeniem żuchwy spowodowanym przemieszczeniem głów żuchwy w tym położeniu

Zwarcie ekscentryczne - wszystkie możliwe położenia i ruchy żuchwy z kontaktem zębów przeciwstawnych poza zwarciem centrycznym

Zwarciowe ruchy żuchwy - ruchy żuchwy z kontaktem zębów przeciwstawnych

Centryczny ruch zwarciowy żuchwy - ruch żuchwy z kontaktem zębów na drodze poślizgu centrycznego pomiędzy dotylnym położeniem zwarciowym żuchwy a maksymalnym zaguzkowaniem zębów

Ekscentryczne ruchy zwarciowe żuchwy - wszystkie możliwe ruchy żuchwy z kontaktem zębów odbywające się poza drogą centrycznego poślizgu żuchwy

Przeszkoda zwarciowa - przeszkoda występująca w czasie zwarciowych ruchów żuchwy na drodze poślizgu centrycznego żuchwy i (lub) podczas dowolnego ekscentrycznego ruchu zwarciowego żuchwy

Zwarciowe ruchy żuchwy - wszystkie możliwe ruchy żuchwy z kontaktem zębów.

Parafunkcje narządu żucia - szkodliwe nawyki ruchowe układu ruchowego narządu żucia

Parafunkcje zwarciowe - nawyki ruchowe odbywające się z kontaktem zębów przeciwstawnych w określonych parafunkcjonalnych położeniach żuchwy (zaciskanie zębów) lub związane z określonymi parafunkcjonalnymi ruchami zwarciowymi żuchwy (zgrzytanie zębami)

Parafunkcje niezwarciowe - nawyki ruchowe odbywające się bez kontaktu zębów przeciwstawnych w określonych położeniach żuchwy (np. nagryzanie obcych przedmiotów, warg, błony śluzowej) lub związane z określonymi ruchami żuchwy (np. żucie gumy, obgryzywanie paznokci, parafunkcje języka)

Parafunkcjonalne położenie żuchwy - zwarciowe lub niezwarciowe położenie żuchwy, w których występują parafunkcje narządu żucia

Parafunkcjonalne ruchy żuchwy - zwarciwe lub wolne ruchy żuchwy towarzyszące parafunkcjom narządu żucia

Wskaźnik zwarciowy - zarejestrowane za pomocą wałeczka uplastycznionego wosku lub masy silikonowej, położenie żuchwy w maksymalnym zaguzkowaniu zębów, dotylnym położeniu zwarciowym lub w leczniczym położeniu żuchwy oraz w dowolnym ekscentrycznym położeniu zwarciowym żuchwy.

Lecznicze położenia żuchwy - położenie żychwy w stosunku do szczęki w szynie repozycyjnej z wysunięciem lub bez wysunięcia żuchwy mające na celu repozycję krążków stawowych i głów żuchwy

Szyna repozycyjna - szyna wykonana w leczniczym położeniu żuchwy mająca na celu repozycję krążków stawowych i głów żuchwy

Szyna relaksacyjna - indywidualnie wykonna szyna okrywająca cały łuk zębowy, o płaskiej powierzchni zwarciowej, wykonana w zwiększonek wysokości zwarcia mająca na celu odciążenie ssż i rozluźnienie mięśni

Aparaty odciążające - gotowe lub indywidualnie wykonane apraty mające na celu odciążenie ssż i rozluźnienie mięśni, w tym gotowe szyny elastycze oraz wypełnione żelem lub wodą, indywidualnie wykonane szyny obejmujące tylko część łuku żebowego.

OBJAWY ZABURZEŃ

ze strony stawu zębowo-zębowego

- patologiczne starcie zębów

- dodatnie testy zwarciowe, zaciskanie i/lub zgrzytania zębami
ze strony stawu zębowo-zębodołowego
- rozchwianie pojedyńczych zębów

- rozchwianie grupy zębów
- przemieszczenie zębów
- odsłonięcie pojedyńczych szyjek zębów lub grup zębów
- przerost kości zębodołu

ze strony ssż
- zaburzenia ruchomości głów żuchwy (bez objawów akustycznych) tzw przeskakiwanie głów żuchwy
- patologiczne objawy akustyczne: trzaski lub trzeszczenia
- bolesność uciskowa ssż
- zbaczanie żuchwy w czasie jej odwodzenia lub/i przywodzenia
- nadmierne wysunięcie żuchwy w czasie jej opuszczania
- zbaczanie przy wysuwaniu
- niejednakowy zakres ruchów bocznych żuchwy
- nadmierne ruchy żuchwy
- ograniczone ruchy żuchwy

ze strony mięśni
- zmęczenie i poranna sztywność mięśni
- zwiększone napięcie mięśni
- bolesność uciskowa, dotykowa
- przerost (twarz kwadratowa przy przeroście żuchwy)
- promieniowanie bólu z przeciążonych mięśni
- ból głowy z napięcia mięśni narządu żucia

Inne objawy kliniczne
- drętwienie, mrowienie zębów i wyrostków, ubytki przyszyjkowe, złamanie korzeni żywych zębów
- objawy o charakterze otolaryngologicznym: pieczenie gardła, krtani, ból ucha, zaleganie woskowiny itp. (zawroty głowy)
- objawy oczne np. ucisk, uczucie wysadzania gałki ocznej, ból oka
- objawy bólowe o charakterze neuralgii nerwu V
- ból głowy

BUDOWA SSŻ

Elementy stawu s-ż

Powierzchnia stawowa kości skroniowej

Głowa wyrostka kłykciowego żuchwy

Chrząstka śródstawowa

Torebka stawowa wraz z więzadłami

bocznym

skroniowo-żuchwowym

rylcowo-żuchwowym

klinowo-żuchwowym

Krążek stawowy - prawidłowo - na głowie żuchwy, symetrycznie; nieprawidłowe położenia - doprzednie, tylno-boczne

Więzadła stawu s-ż

1.skroniowo-żuchwowe

rozpina się szeroko na podst. wyrostka jarzmowego

zwężając przyczepia się do bocznej i tylnej szyjki wyrostka kłykciowego

właściwe ma 2 pasma

zasadnicze- szersze, boczne, mocniejsze

słabsze bardziej przyśrodkowo, głębsze

2.klinowo-żuchwowe

rozpina się od kości klinowej w okolicy szczeliny skalisto-bębenkowej

skośnie jednolitym pasmem do pow. zewn. żuchwy ( niekiedy przyczepia się w okolicy języczka żuchwy)

3.rylcowo-żuchwowe

przyczep dolny (końcowy) na kącie żuchwy między m. żwaczem a skrzydłowym przyśrodkowym

tkliwe więzadło- szczególnie wyczuwamy gdy mamy dyslokacje krążka stawowego w kierunku bocznym
Norma zwarcia - cechy prawidłowego zwarcia centrycznego:

1.Równoczesny kontakt wszystkich zębów bocznych w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy, które to położenie jest zgodne z prawidłowym ułożeniem głów żuchwy w centralnym położeniu żuchwy.

2.Równoczesny, wielopunktowy i równomierny kontakt zębów bocznych w maksymalnym zaguzkowaniu zgodnym z prawidłowym położeniem głów żuchwy w centralnym położeniu żuchwy. Równocześnie brak kontaktów zębów przednich w dotylnym położeniu zwarciowym żuchwy.

3.Brak kontaktów zębów przednich w czasie zaciskania zębów w maksymalnym zaguzkowaniu bez ucisku.

4.Lekki kontakt zębów przednich w czasie silnego zaciskania zębów w maksymalnym zaguzkowaniu.

5.Brak klinicznie uchwytnego poślizgu centrycznego.

Biomechanika SSŻ

Ruchy żuchwy:

zasadnicze - w stawach SŻ w różnych biomechanicznych stadiach: opuszczania i unoszenia; wysuwania i cofania; ruchy boczne (artykulacyjne)

mieszane

inny podział:

podstawowe:

zawiasowe - otwierania i zamykania

poślizgowe - wysuwania i cofania

boczne - ruchy artykulacyjne

pośrednie

opuszczanie - obniżanie żuchwy - skurcz mięśni: żuchwowo-gnyk., rylcowo-gnyk., przedniego brzuśca mięśnia dwubrzuścowego

Głowa żuchwy przesuwa się na szczyt guzka. Krążek stawowy ślizga się ku przodowi. Ruch obrotowy odbywa się między krążkiem a głową żuchwy.

unoszenie żuchwy - skurcz mięśni: żwaczy, skrzydłowych przyśrodkowych, skroniowych

Głowa żuchwy przesuwa się ze szczytu na podstawę guzka. Równoczesny poślizg głowy żuchwy ku tyłowi i RUCH ZAWIASOWY.

wysuwanie i cofanie żuchwy - RUCHY SANECZKOWE I ŚLIZGOWE

Wysuwanie żuchwy: m. skrzydłowy boczny, zewnętrzne włókna m. żwacza, przednie włókna m. skroniowego. Głowy żuchwy poruszane są ku dołowi i przodowi oraz ruch obrotowy w osi pionowej.

Cofanie żuchwy: tylne (poziome) włókna mm. skroniowych, warstwa głęboka mm. żwaczy, mm. dna jamy ustnej (dwubrzuścowy, bródowo-gnykowy, żuchwowo-gnykowy)

Ruchy - 6 faz tworzących zamknięcie i otwarcie

Faza 1 - okludalna:

tylna strefa krążka zblokowana jest w najgłębszej części dołu stawowego

głowa wyrostka (grzbiet) znajduje się za jego dolną powierzchnią

tylna strefa stawu (dwuwarstwowa) i więzadła skroniowe są luźne, a włókna części żuchwowej połączone z krążkiem (wewnątrzstawowe) są napięte

w tej fazie - z tego położenia - może się odbywać niewielkie przemieszczenie ku tyłowi - wyrostki kłykciowe pociągają za sobą krążek stawowy

Faza 2 - otwieranie - z pozycji dotylnej żuchwy:

wyrostki stawowe wykonują ruch rotacyjny

i ślizgają się po strefie pośredniej krążka (5-6 mm)

górna powierzchnia krążka ślizga się ku przodowi

! oś śródstawowa, międzykłykciowa jest statyczna !

Faza 3 - otwieranie w pozycji doprzedniej

oś przesuwa się ku przodowi i dołowi

wyrostki kontynuują ruch rotacyjny

wyrostek stawowy porusza się poprzednio na dolnej powierzchni krążka

i pozostaje pomiędzy przednim stokiem powierzchni artykulacyjnej a guzkiem stawowym

okolica dwuwarstwowa i jej skroniowe przyczepy rozciągają się (6-9 mm)

przyczepy żuchwowe są luźne - pofałdowane (do stawu)

Faza 4 - ruch otwarcie - doprzedni

oś międzystawowa przesuwa się ku dołowi i przodowi

pole stawowe przesuwa się ku przodowi

grzbiety wyrostków ślizgają się ku przodowi (!!! W tym momencie mogą wystąpić trzaski)

(85% - dyslokacje doprzednie)

zasięg poprzedniego ruchu wyrostka stawowego jest ograniczony przez przyczepy do kości skroniowej

Faza 5 - zamykanie

wyrostki stawowe obracają się ku tyłowi i górze

grzbiet wyrostka stawowego powraca do strefy pośredniej

! włókna m. skrzydłowego bocznego utrzymują krążek w położeniu poprzednim

na tym etapie oddziaływuje także mięsień żwacz

Faza 6 - dotylne zamykanie

oś powraca do pozycji dotylnej

wyrostki kontynuują dotylny ruch obrotowy

grzbiet wyrostka stawowego ślizga się ku tyłowi

m. skrzydłowy boczny trzyma przód krążka

przyczepy żuchwy i krążek są pociągane do tyłu razem z szyjką wyrostka do pozycji okludalnej

1.Ruchy zawiasowe - otwierania i zamykania:

występują w dolnej części stawu

(wg niektórych badaczy) w części dolnej stawu ekscentryczny ruch zawiasowy może wystąpić w postaci złożonej, tj połączony z ruchem poślizgowym

2.Ruchy poślizgowe (ślizgowe) - wysuwania i cofania

w fazie początkowej - ślizgowy ruch wysuwania - ku dołowi i przodowi - (ku szczytom guzków stawowych) jest połączony z ruchem obrotowym

podczas cofania kolejność ruchów jest odwrotna

Ruchy boczne - artykulacyjne

!! ruchy artykulacyjne - nie są synergiczne - odbywają się odmiennie w każdym ze stawów

w trakcie trwania tych ruchów wyróżnia się:

stronę pracującą:

głowa żuchwy wykonuje obrót w osi pionowej - zgodnie z kierunkiem ruchu żuchwy

ruch ten odbywa się na dwóch piętrach stawu - bierze w nim udział krążek stawowy

stronę balansującą:

głowa żuchwy wysuwa się z dołu żuchwy w kierunku guza stawowego

wykonuje obrót i ruch ku dołowi i do przodu

OCENA FUNKCJI SSŻ

I. Kliniczna analiza czynnościowa:

1.Wywiad (poprzedza kliniczną analizę czynnościową)

a)4 czynniki etiopatogenne wyzwalające dysfunkcje:

ostra, skrystalizowana sytuacja , wydarzenie (np. od przeziębienia) czy uraz

długotrwałe czynniki etiopatogenne (np. choroby ogólne, parafunkcje, pod[parcia, oparcia, zgrzytania)

czynnik powstający w następstwie innych czynności, nie działających negatywnie na organizm lecz dających negatywne skutki (np. po długotrwałym leczeniu ortodontycznym → leczenie tak długo aż będzie pełna adaptacja)

wady nieleczone

2.Badanie zewnątrzustne i wewnątrzustne:

Badanie palpacyjne mięśni

Badanie stawów i analiza ruchów żuchwy (badanie pod kątem parafunkcji)

Badanie zwarcia i artykulacji we wszystkich położeniach funkcjonalnych żuchwy

Analiza funkcji i dysfunkcji języka

Ocena zwarcia i artykulacji we wszystkich położeniach zwarciowych żuchwy (funkcjonalnych)

* na pierwszej wizycie diagnostycznej → pierwsze wstępne badanie

* możemy to prowadzić selektywnie (dla jednej wybranej grupy zębów przeciwstawnych) lub całościowo

II. Instrumentalna analiza czynnościowa - diagnoza dysfunkcji układu stomatognatycznego

Objawy czynnościowe stanowiące wskazania do zastosowania analizy instrumentalnej:

asymetria żuchwy i / lub całej twarzy

wady wrodzone (zgryzu)

zaburzenia wzrostu (np. nieregularny)

podejrzenie guza

zaburzenia zgryzowe

urazy stawu

ograniczona ruchomość żuchwy

obrzęki w okolicy stawu skroniowo-żuchwowego

bóle spoczynkowe i / lub podczas badania palpacyjnego

schorzenia układowe z objawami w stawach skroniowo-żuchwowych (pierwotne przewlekłe zapalenie wielostawowe, reumatoidalne zapalenie stawów)

schorzenia ogólne choroba Parkinsona, pacjenci z niedoborami neurologicznymi

1.zapisy graficzne ruchów żuchwy

a)w płaszczyźnie strzałkowej - Posselta (rzadziej lepsze zobrazowanie)

b)wewnątrzustny - łuk gotycki (często)

2.analiza zwarcia na modelach - po rejestracji w łuku twarzowym i przeniesieniu do artykulatora → wieloetapowo:

a)analiza w artykulatorze

b)korekcja u pacjenta

c)analiza w artykulatorze

d)korekcja u pacjenta

3.ocena drogi stawowej - pantografem (rysunek zewnątrzustnie)

4.rejestracja warunków zwarcia (i siły zwarcia) - T-scan (selektywnie)

5.analiza funkcji -ruchów żuchwy i stawów skroniowo-żuchwowych Arcus-Digma (na zasadzie ultradźwięków)

6.badanie rentgenologiczne:

a)rtg - panoramiczne stawów skroniowo-żuchwowych (w zwarciu o rozwarciu)

b)zdjęcia przezczaszkowe *

c)zdjęcia warstwowe*

d)artrografia koniecznie interdyscyplinarnie

* - te możemy zastąpić rezonansem

e)TK, TK spiralne:

nie mamy dokładnego odwzorowania tkanek miękkich

ważna pozycja pacjenta

7.tomografia magnetyczno-rezonansowa (daje pełen obraz struktur stawowych, pozwala na ocenę położenia dysku stawowego

8.ultrasonografia - interpretacja bardzo trudna (doświadczenie)

9.artroskopia - - inwazyjne zabiegi, śródstawowe, chirurgiczne

10.badanie akustyczne

METODY BADAŃ SSŻ

1.Kliniczne metody badań

2.Badania dodatkowe:

a)Nieinwazyjne:

Rtg:

zdjęcia panoramiczne

zdjęcia przezczaszkowe

TK (tomokomputerowe)

RM (rezonans magnetyczny)

b)Inwazyjne:

artroskopia

OBJAWY ZABURZEŃ CZYNNOŚCIOWYCH US (WG IHS)

bolesność podczas ruchów żuchwy

ograniczony zakres ruchów żuchwy

szmery, trzaski i / lub bolesność w stawie skroniowo-żuchwowym

zablokowanie ruchów w stawie skroniowo-żuchwowym

obecność parafunkcji

zgrzytanie zębami - bruksizm

nagryzanie warg, języka, policzków

nagryzanie przedmiotów obcych

samoistny, przewlekły ból głowy (charakter napięciowy) (różnicujemy go z bólem klasterowym i z migreną klasyczną)

* !! rozpoznanie potwierdza obecność co najmniej 2 objawów !!

ARTYKULATORY

rejestracja i odtwarzanie artykulacji

można analizować ruchy

powinno się rejestrować wszystkie wykonywane prace.

Rodzaje artykulatorów:

1)nastawiane indywidualnie

a)przenoszenie rejestracji od pacjenta

b)wszystkie parametry dostosowane indywidualnie, pomiary wewnątrzustnie (rejestracja zwarcia centralnego) i zewnątrzustne (ruch głowy stawowej - praca, krążek, stopień nachylenia)

c)zapisujemy pantomografem

gnatomat - artykulator o prowadzeniu zębowym - kęski zwarciowe (rejestracja drogi)

kondylator - artykulator o prowadzeniu stawowym +kompatybilny pantomograf (rejestruje drogę stawową)+łuk gotycki

2)przeciętne (anatomiczne) - „zgryzadło anatomiczne Gysiego”

a)zbudowane na podstawowych danych przeciętnych (Gysi Simplex)

kąt nachylenia guzka stawowego 33o ­ (lub 38o­)

kąt nachylenia płaszczyzny podniebiennej zębów siecznych górnych 40o

kąt przecięcia linii zakreślonej przez zęby sieczne dolne podczas ruchów żuchwy 120o (kąt sieczny bocznych ruchów żuchwy)

b)stolik okluzyjny do ustawiania zębów w protezie całkowitej met. Gysiego.

Pantograf - wysuwanie i cofanie żuchwy jako najważniejszy ruch (zmiana nachylenia)

3)półindywidualne - rodzaje bloczków:

Bloki pierwsze - B1 - wartości wkładek 0, 10, 15, 20 stopni (kąt Benneta )

B2 - te same wartości + przesunięcie protruzyjne 0,6mm

C - protruzyjne + ruchy boczne (0,5; 1; 1,5mm)

B­3 - to co wyżej + wklęsłe, boczne wkładki.

a)dają możliwość kontroli ruchów bocznych, doprzednich, dostosowana do wszystkich ruchów kąta Benneta

b)nastawiane: kąt Benneta, kąt stawowy, rozpiętość ruchów, indywidualnie strona prawa i lewa

c)Starsi - inne wartości tych kątów, bardzo ostre kąty są u młodych

Artykulatory przeciętnie różnią się od pozostałych tym, że można w nich wymieniać elementy.

Artykulatory (razem z łukiem twarzowym) powinny być wykorzystywane u pacjentów ze zgryzem urazowym ! (wieloetapowo).

SCHEMAT DZIAŁANIA MIĘŚNI ŻUCIA

Mięsień żwacz (musculus masseter)

początek: kość jarzmowa i łuk jarzmowy

koniec: okolica kąta żuchwy po stronie zewnętrznej , guzowatość żwaczowa

Jest to silny, prostokątny mięsień dzielący się na trzy warstwy: (inaczej działające; odpowiadają za inny ruch żuchwy)

• powierzchowna: początek na dolnym brzegu łuku i kości jarzmowej

• głęboka: początek na tylnej części łuku jarzmowego

• najgłębsza

Czynność:

• unosi żuchwę( powierzchowna warstwa wywiera nacisk prostopadły do powierzchni zgryzowej)

• jednostronny skurcz obraca żuchwę nieco na zewnątrz (w swoją stronę)

• warstwa głęboka cofa wysuniętą żuchwę

Unerwienie: nerw żwaczowy - od trzeciej gałęzi nerwu V

Mięsień skroniowy (musculus temporalis)

początek: wachlarzowato na płaszczyźnie skroniowej ograniczonej od przodu, góry i tyłu przez kresę skroniową dolną a od góry przez grzebień skroniowy

koniec: wyrostek dziobiasty żuchwy, gdzie dzieli się na 2 warstwy

*dwa ścięgna- powierzchowne i głębokie

Czynność:

• unosi żuchwę zaciskając zęby

• włókna tylne cofają wysuniętą żuchwę

Unerwienie: nerwy skroniowe głębokie nerwu V₃

Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (musculus pterygoideus medialis)

początek: dół skrzydłowy utworzony przez obydwie blaszki wyrostka skrzydłowatego, dolna powierzchnia wyrostka piramidowego kości podniebiennej i mały odcinek szczęki (guz szczęki)

koniec: wewnętrzna powierzchnia gałęzi żuchwy w okolicy kąta na guzowatości skrzydłowej

Czynność: unosi żuchwę i obraca nieco na zewnątrz (tak samo jak żwacz)

Unerwienie: nerw skrzydłowy przyśrodkowy (V₃)

Mięsień skrzydłowy boczny (musculus pterygoideus lateralis)

początek:

• głowa górna: grzebień podskroniowy i powierzchnia skroniowa skrzydła większego kości klinowej

• głowa dolna: zewnętrzna powierzchnia blaszki bocznej wyrostka skrzydłowego kości klinowej i powierzchnia podskroniowa szczęki

koniec: dwie głowy przyczepiają się do torebki stawowej stawu skroniowo-żuchwowego oraz do dołka skrzydłowego poniżej głowy żuchwy

Mięsień ten jest bezpośrednio połączony ze stawem skroniowo-żuchwowym

Czynność:

• skurcz jednostronny wykonuje ruch żuchwy w stronę przeciwną

• równoczesny skurcz obu mięśni wysuwa żuchwę

Unerwienie: nerw skrzydłowy boczny (V₃)

Mięśnie nadgnykowe - należą do mięśni szyi, przyczepiają się do kości gnykowej i żuchwy, powstają:

• z pierwszego łuku skrzelowego: mięśnie dna jamy ustnej (mięsień żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec mięśnia dwubrzuścowego) unerwione przez nerw V₃

• z drugiego łuku skrzelowego: mięsień rylcowo-gnykowy i tylny brzusiec mięśnia dwubrzuścowego, unerwione przez nerw VII

• z wyrostków brzusznych miotomów: mięsień bródkowo-gnykowy unerwiony przez splot szyjny

Mięsień dwubrzuścowy (musculus digastricus)

brzusiec tylny:

• początek: wcięcie sutkowe kości skroniowej

• koniec: ścięgno pośrednie przyczepia się w miejscu połączenia rogów większych kości gnykowej z jej trzonem

brzusiec przedni:

• początek: ścięgno przednie w miejscu połączenia rogów większych kości gnykowej z trzonem

• koniec: dół dwubrzuścowy żuchwy

Czynność:

• unieruchomiona żuchwa - unosi kość gnykową oraz krtań (połykanie)

• unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę

Unerwienie:

• brzusiec przedni: nerw żuchwowo-gnykowy (V₃)

• brzusiec tylny: nerw VII

Za unieruchomienie kości gnykowej odpowiadają mięśnie:

• tarczowo-gnykowy

• łopatkowo-gnykowy

• rylcowo-gnykowy

Mięśnie te stabilizują kość gnykową dzięki czemu dochodzi do ruchów żuchwy

Mięsień rylcowo-gnykowy (musculus stylohyoideus)

początek: wyrostek rylcowaty kości skroniowej biegnie po przyśrodkowej, potem górnej krawędzi mięśnia dwubrzuścowego, rozdzielając się na dwa pęczki obejmując ścięgno pośrednie mięśnia dwubrzuścowego

koniec: połączenie rogów większych z trzonem kości gnykowej

Czynność: pociąga kość gnykową ku górze i tyłowi

Unerwienie: gałąź nerwu VII

Mięsień żuchwowo-gnykowy (musculus mylohyoideus)

początek: kresa żuchwowo-gnykowa biegnie do tyłu i dochodzi do linii pośrodkowej tworząc szew żuchwowo-gnykowy; jest to przepona jamy ustnej

koniec: najbardziej tylne włókna dochodzą do przedniej powierzchni trzonu kości gnykowej

Czynność:

• unieruchomiona żuchwa - unosi kość gnykową do góry, a z nią krtań (połykanie); napina dno jamy ustnej i unosi język podczas połykania

• unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę

Unerwienie: nerw żuchwowo-gnykowy, gałąź V₃­

Mięsień bródkowo-gnykowy (musculus geniohyoideus)

początek: wewnętrzna powierzchnia żuchwy - kolec bródkowy

koniec: przednia powierzchnia trzonu i rogów większych kości gnykowej

Czynność:

unieruchomiona żuchwa - pociąga kość gnykową do przodu i góry

unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę

Unerwienie: włókna pochodzące ze splotu szyjnego(od C­₁ i C₂) dochodzące drogą nerwu podjęzykowego oraz nerwu językowego

---