Mięsień żwacz (musculus masseter)
początek:kość jarzmowa i łuk jarzmowy
koniec: okolica kąta żuchwy po stronie zewnętrznej
Czynność:
·unosi żuchwę( powierzchowna warstwa wywiera nacisk prostopadły do powierzchni zgryzowej)
·jednostronny skurcz obraca żuchwę nieco na zewnątrz (w swoją stronę)
·warstwa głęboka cofa wysuniętą żuchwę
Unerwienie: nerw żwaczowy - od trzeciej gałęzi nerwu V
Żwacz ® skurcz prawego ® żuchwa w lewo; skrócenie warstwy głębokiej ® cofa żuchwę do tyłu z pozycji wysunięcia
Mięsień skroniowy (musculus temporalis)
początek:na płaszczyźnie skroniowej ograniczonej od przodu, góry i tyłu przez kresę skroniową dolną
koniec:wyrostek dziobiasty żuchwy
Czynność:
·unosi żuchwę zaciskając zęby
·włókna tylne cofają wysuniętą żuchwę
Unerwienie: nerwy skroniowe głębokie nerwu V3
Mięsień skrzydłowy boczny (musculus pterygoideus lateralis)
początek:
·głowa górna: grzebień podskroniowy i powierzchnia skroniowa skrzydła większego kości klinowej
·głowa dolna: zewnętrzna powierzchnia blaszki bocznej wyrostka skrzydłowego kości klinowej i powierzchnia podskroniowa szczęki
koniec: dwie głowy przyczepiają się do torebki stawowej stawu skroniowo-żuchwowego oraz do dołka skrzydłowego poniżej głowy żuchwy
Mięsień ten jest bezpośrednio połączony ze stawem skroniowo-żuchwowym
Czynność:
·skurcz jednostronny wykonuje ruch żuchwy w stronę przeciwną
·równoczesny skurcz obu mięśni wysuwa żuchwę
Unerwienie: nerw skrzydłowy boczny (V3)
Mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (musculus pterygoideus medialis)
początek:dół skrzydłowy utworzony przez obydwie blaszki wyrostka skrzydłowatego, dolna powierzchnia wyrostka piramidowego kości podniebiennej i mały odcinek szczęki
koniec: wewnętrzna powierzchnia gałęzi żuchwy w okolicy kąta na guzowatości skrzydłowej
Czynność: unosi żuchwę i obraca nieco na zewnątrz (tak samo jak żwacz)
Unerwienie: nerw skrzydłowy przyśrodkowy (V3)
Mięśnie nadgnykowe - należą do mięśni szyi, przyczepiają się do kości gnykowej i żuchwy, powstają:
·z pierwszego łuku skrzelowego: mięśnie dna jamy ustnej (mięsień żuchwowo-gnykowy, przedni brzusiec mięśnia dwubrzuścowego) unerwione przez nerw V3
·z drugiego łuku skrzelowego: mięsień rylcowo-gnykowy i tylny brzusiec mięśnia dwubrzuścowego, unerwione przez nerw VII
·z wyrostków brzusznych miotomów: mięsień bródkowo-gnykowy unerwiony przez splot szyjny
Mięsień dwubrzuścowy (musculus digastricus)
brzusiec tylny:
·początek:wcięcie sutkowe kości skroniowej
·koniec: ścięgno pośrednie przyczepia się w miejscu połączenia rogów większych kości gnykowej z jej trzonem
brzusiec przedni:
·początek:ścięgno przednie w miejscu połączenia rogów większych kości gnykowej z trzonem
·koniec:dół dwubrzuścowy żuchwy
Czynność:
·unieruchomiona żuchwa - unosi kość gnykową oraz krtań (połykanie)
·unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę
Unerwienie:
·brzusiec przedni: nerw żuchwowo-gnykowy (V3)
·brzusiec tylny: nerw VII
Za unieruchomienie kości gnykowej odpowiadają mięśnie:
·tarczowo-gnykowy
·łopatkowo-gnykowy
·rylcowo-gnykowy
Mięśnie te stabilizują kość gnykową dzięki czemu dochodzi do ruchów żuchwy
Mięsień rylcowo-gnykowy (musculus stylohyoideus)
początek: wyrostek rylcowaty kości skroniowej biegnie po przyśrodkowej, potem górnej krawędzi mięśnia dwubrzuścowego, rozdzielając się na dwa pęczki obejmując ścięgno pośrednie mięśnia dwubrzuścowego
koniec: połączenie rogów większych z trzonem kości gnykowej
Czynność: pociąga kość gnykową ku górze i tyłowi
Unerwienie: gałąź nerwu VII
Mięsień żuchwowo-gnykowy (musculus mylohyoideus)
początek: kresa żuchwowo-gnykowa biegnie do tyłu i dochodzi do linii pośrodkowej tworząc szew żuchwowo-gnykowy; jest to przepona jamy ustnej
koniec: najbardziej tylne włókna dochodzą do przedniej powierzchni trzonu kości gnykowej
Czynność:
·unieruchomiona żuchwa - unosi kość gnykową do góry, a z nią krtań (połykanie); napina dno jamy ustnej i unosi język podczas połykania
·unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę
Unerwienie: nerw żuchwowo-gnykowy, gałąź V3
Mięsień bródkowo-gnykowy (musculus geniohyoideus)
początek:wewnętrzna powierzchnia żuchwy - kolec bródkowy
koniec:przednia powierzchnia trzonu i rogów większych kości gnykowej
Czynność:
unieruchomiona żuchwa - pociąga kość gnykową do przodu i góry
unieruchomiona kość gnykowa - obniża żuchwę
Unerwienie: włókna pochodzące ze splotu szyjnego(od C1 i C2) dochodzące drogą nerwu podjęzykowego oraz nerwu językowego
Mięśnie języka:
zewnętrzne:
·bródkowo-językowy
·gnykowo-językowy
·rylcowo-językowy
wewnętrzne:
1.podłużny języka (górny o dolny)
2.poprzeczny języka
3.pionowy języka
Tworzą główna masę języka (artykulacja, połykanie, wspomagają żucie przez przerzucanie pokarmu z jednej na drugą stronę ). Ruchy wykonywane przez żuchwę podczas jej czynności to ruchy:
·odwodzenia i przywodzenia
·wysuwania i cofania
·ruchy boczne
W ruchach żuchwy zawsze bierze udział kilka mięśni, każdy mięsień oprócz swojej podstawowej funkcji (np. przywodzeni, odwodzenia) współdziała w innych ruchach żuchwy.Ruch odwodzenia żuchwy zachodzi przy równoczesnym skurczu mięśni skrzydłowych bocznych, które ruch ten zapoczątkowują wraz z zespołem synergistycznie działających mięśni nadgnykowych (przedni brzusiec mięśnia dwubrzuścowego oraz mięsień żuchwowo-gnykowy i bródkowo-gnykowy przy unieruchomionej kości gnykowej przez mięsnie tarczowo-gnykowy, łopatkowo-gnykowy i rylcowo-gnykowy)
W ruchu przywodzenia żuchwy biorą udział obustronnie działające mięśnie:
·skroniowy
·żwacz
·skrzydłowy przyśrodkowy.Ruch wysuwania żuchwy jest zależny od obustronnego, synergistycznego skurczu mięśni skrzydłowych bocznych oraz od współdziałających z nimi mięśni odwodzących żuchwy.Cofanie żuchwy z pozycji wysunięcia odbywa się przez skurcz tylnych (poziomych) włókien mięśni skroniowych oraz warstwy głębokiej mięśni żwaczy, a także mięśni dna jamy ustnej (gdy ruch ma być wykonany z większą siłą to współdziała mięsień żuchwowo-gnykowy tej samej strony) oraz synergistycznego działania pozostałych mięśni żucia.
Ruchy boczne żuchwy powstają w wyniku jednostronnego działania mięśni skrzydłowych bocznych (gdy ruch ma być wykonany z większą siłą to współdziała mięsień żuchwowy tej samej strony)