Krytyka stosunków społecznych i wizja przyszłości w myśli Ch. Fouriera, C.H. Saint-Simona
Socjalizm utopijny miał na celu zniesienie własności prywatnej jako źródła wyzysku i zamianę dotychczasowych stosunków wspólnotą majątkową i równością wszystkich obywateli.
Henri de Saint-Simon17 października 1760 - 19 maja 1825 . Twierdził, że należy dążyć do stworzenia nowego społeczeństwa rządzonego przez ludzi pracy, bankierów i techników. Władza dyktatorska miała spoczywać w rękach fachowców. Tępieniu podlegać miało próżniactwo, dzięki czemu rozwijać mogłoby się tzw. bogactwo ogólne, czyli poprawa sytuacji konkretnych ludzi. Żądał zniesienia dziedziczenia dóbr. Społeczeństwo w wizji Saint-Simona było bezkonfliktowe. Dzieliło się na 3 klasy: naukowców, posiadających, pozostałych. Uznawał podobieństwo zjawisk społecznych do fizjologicznych. Wg niego, wszyscy ludzie powinni dążyć do rozwoju. Na tych, którzy działają na niekorzyść postępu, powinny być nakładane kary. U Saint-Simona pojawiają się także po raz pierwszy postulaty równych praw dla wszystkich, a także praw wyborczych dla kobiet.
Charles Fourier. Uważany za twórcę terminu feminizm. Twierdził, iż rozszerzenie praw kobiet jest jednym z głównych zasad postępu społecznego. Wkrótce potem zaczął tworzyć własną koncepcję budowy nowego, szczęśliwego świata, którą rozbudowywał do końca życia. Fourier twierdził, iż troska i współpraca to droga do doprowadzenia do społecznego sukcesu. Wierzył, iż społeczność kooperująca osiągnie w krótkim czasie ogromny wzrost produkcji. Pracownicy byliby nagradzani za ich pracę odnośnie ich wkładu. Stworzył koncepcję idealnej organizacji społeczeństwa opartego na wspólnotach tzw. falansterach. Podział pracy w takich falansterach miał być zgodny z naturalnymi skłonnościami ludzi i w ten sposób praca miała zarazem przynosić radość. Wierzył, że przez dobrą organizację wspólnego życia można zlikwidować sprzeczność między naturą ludzką a przymusem, wynikającym z życia w zbiorowości i wyzwolić to, co najlepsze w człowieku. Ta wspólnota między ludźmi, brak zła w ich wzajemnych stosunkach miały oddziaływać również na przyrodę, która w efekcie stanie się przyjazna człowiekowi, drapieżne zwierzęta zmienią swą naturę. Krytykował istniejące stosunki społeczno-ekonomiczne.
Myśl polityczna K. Marksa i F. Engelsa
Marks K.
„Rękopisy ekonomiczno filozoficzne”, ”Przyczynek do heglowskiej filozofii prawa”
Engels F.
„Rozwój socjalizmu”, „Od utopii do socjalizmu”, ”Pochodzenie rodziny ,własności prywatnej i państwa”, ”Kapitał”
Wspólne dzieła: „Manifest komunistyczny”, „Ideologia niemiecka”
Filozofia marksowska-ideologia o charakterze lewicowym.
Źródła:
a)niemiecka filozofia klasyczna)
b)angielska ,ekonomia polityczna, liberałowie, -krytykowali liberałów, uważali iż zysk pochodzi z wyzysku ludzi pracy
c)socjalizm utopijny-myśl Fouriera-o krytykę własności prywatnej, za to że nie zaproponowali zmian społecznych
communis z łac.wspólny - wspólnota pracy, różnych form życia społecznego, ruchy polityczne, myśli polityczne
MATERIALIZM DIALEKTYCZNY
-materia, byt określa świadomość, byt ma decydować o rozwoju społecznym, świat rozwija się z pewnych sprzeczności
Materializm to odwrotność idealizmu wg M.E realnie istnieje tylko materia
Materializm dialektyczny-nędzny byt robotników ukształtował ich świadomość ta ukształtowała myśl rewolucyjna, która prowadzi do dyktatury proletariatu-w interesie całej społeczności-socjalizm a on miał się zmienić w komunizm
I prawo dialektyki - walka przeciwieństw
II prawo - przechodzenie zmian ilościowych w jakościowe(np. przejście z socjalizmu w kapitalizm), ilość w jakość
III prawo -negacja negacji np. w kapitalizmie klasa robotnicza zanegowała rządy burżuazji IV prawo - teoria poznania - kryterium jest praktyka
Wniesiono do teorii klas społecznych-Marks:
1) Istnienie klas związane jest tylko z określonymi fazami historycznego rozwoju produkcji np. typ produkcji niewolniczy
2) Walka klas nieuchronnie prowadzi do dyktatury proletariatu
3) Dyktatura proletariatu prowadzi do społeczeństwa bezklasowego czyli komunizmu
MATERIALIZM HISTORYCZNY- wyjaśnia w nim ludzkie dzieje z punktu widzenia dialektyki i odwołując się do teorii ekonomicznych.
WALKA KLASOWA to sprzeczności między grupami społecznymi, rozładowujące się w rewolucjach, które prowadzą do powstania nowych formacji społecznych.
TEORIA REWOLUCJI: jest przejawem walki klas ,jest krwawa, proletariat walczy w imieniu całej ludzkości, prowadzi do dyktatury proletariatu
Problem pracy: nadali jej wymiar antropologiczny, podniesiono jej rangę Robotnicy to ci, którzy mięli wywalczyć lepszą przyszłość.
Sferze świadomości ,cząstkę siebie człowiek pozostawia Bogu(nie powinien zawierzać Bogu, powinien skupić się na rzeczach materialnych)
Likwidacja alienacji: likwidacja własności prywatnej - nierówności społecznej, zaspokojenie przyszłości: miał być komunizm, wspólnota pracy, produkcji, konsumpcji, bez rządzących, rządzonych.
Istota myśli syndykalistycznej G. Sorela
Sorel (1847 - 1922)
Anarchizm odcisnął piętno na doktrynie socjalistycznej. Jego
bezkompromisowość i akty terroru powodowały jednak, że nurt ten tracił
zwolenników. Niektórzy z nich poczęli więc utożsamiać się z inną odmianą
socjalizmu - syndykalizmem. Rozwinął się on w końcu XIX w. we Francji w
łonie tutejszego ruchu robotniczego. Ojcem ideowym syndykalizmu był
marksista G. Sorel. Jego myśl opiera się na idei socjalizmu, ale często jest
klasyfikowana razem z anarchizmem. Opierał się on na założeniu, że przemiany
społeczne dokonają się w efekcie strajku generalnego. W tym celu należało
podjąć edukację klasy robotniczej. Po obaleniu tradycyjnych form państwa
miało powstać społeczeństwo funkcjonujące w oparciu o syndykaty - odmianę
związków zawodowych.
Poglądy społeczno-polityczne E. Abramowskiego
Nadrzędnym celem całej doktryny społecznej - politycznej Abramowskiego, jego naczelnym postulatem moralnym, jest indywidualna wolność człowieka. Wolność ta, w dążeniu do której Abramowski uważał się za kontynuatora tradycji socjalistów utopijnych, rozumiana jest jako zniesienie wszelkiego przymusu i wszelkiej przemocy zbiorowości nad jednostką . Za jej niezbywalne składniki Abramowski uznawał m. in. nieograniczoną wolność słowa, druku, zebrań, strajków, stowarzyszeń, sumienia i religii, nietykalność osoby i domu oraz wolność nauczania - wzywając do walki z naruszającym te wolności rządem carskim. Abramowski dostrzegał jednak, że każde państwo, nawet najbardziej demokratyczne jest ze samej swej istoty instytucją ograniczającą wolność jednostki. Przyczyną tego jest fakt, że jest ono organizacją przymusową. Dlatego też ostatecznym celem musi być likwidacja państwa - "policyjnej organizacji przymusu" - i utworzenie społeczeństwa bezpaństwowego. Zdaniem Abramowskiego państwo, tak jak wszystkie inne instytucje społeczne i prawne, jest "zorganizowanym społecznie sumieniem człowieka", wyrazem potrzeb określonych jednostek, kształtowanych przez określone warunki ekonomiczne. Abramowski dostrzegał fakt, że większość ludzi odczuwa potrzebę funkcjonowania państwa, widząc w nim konieczny sposób realizacji swoich życiowych interesów. W dodatku ludzie to państwo stanowiący dążą, we własnym specyficznym interesie, do wzmocnienia niezbędności swej instytucji poprzez ogarnięcie przez nią jak największej ilości tych interesów. Aby więc potrzeba państwa zanikła w "sumieniach" szerokich rzesz ludzkich, należy przeciąć "węzły zadzierżgnięte między rządem a społeczeństwem" , uniezależniając realizację interesów jednostek od jego funkcjonowania. W tym cel Abramowski postulował bojkot państwa i równoczesne tworzenie dobrowolnych instytucji zastępujących jego funkcje. Bojkot państwa miał obejmować m. in. bojkot państwowych sądów, policji, służby w instytucjach rządowych, "wszelkich instytucji finansowych rządu", interwencji rządu w życie gmin wiejskich, a także zastąpienie walki o państwowe prawodawstwo pracy walką syndykatów robotniczych o jak najlepsze warunki kontraktów z pracodawcami, aż do przekształcenia się tych syndykatów w spółki, które przyjmują od przedsiębiorcy całkowitą robotę na umówionych warunkach, lecz całe zorganizowanie tej roboty, wewnętrzny podział prac i zajęć należy do syndykatu. Dla zastąpienia państwowych sądów miały być organizowane sądy polubowne, dla zastąpienia państwowej policji - obywatelskie stowarzyszenia samoobrony i porządku, dla zastąpienia państwowej oświaty - niezależne, prowadzone przez osoby prywatne i stowarzyszenia, instytucje oświatowe (szkoły, czytelnie, koła samouctwa). Dla realizacji ekonomicznych interesów mas ludowych Abramowski postulował tworzenie spółdzielni spożywców, spółdzielni rolnych i towarzystw wzajemnego kredytowania, a dla ułatwiania życia codziennego - sąsiedzkich związków wzajemnej pomocy - tzw. związków przyjaźni . Uważając państwo za instytucję z natury przymusową i ograniczającą wolność jednostki, Abramowski przeciwstawiał się jakiemukolwiek rozszerzaniu jego wpływów. Potępiał politykę ustanawiania państwowych monopoli i dokonywane przez socjalistów francuskich w imię "wyzwolenia" ograniczanie wolności religii i wolnego nauczania . Wskazywał, że upaństwawianie coraz to nowych dziedzin życia powoduje, nawet przy braku represji, zanik inicjatywy prywatnej i wszelkich dobrowolnych instytucji zaspokajających potrzeby jednostek.
Główne wyznaczniki myśli politycznej W. Lenina
Zarys ideologii
W swojej książce pt. Co należy zrobić? (1903),W. Lenin(1870-1924) stwierdził iż proletariat może osiągnąć rewolucyjną samoświadomość tylko za sprawą działania partii komunistycznych, w skład których wchodzić muszą profesjonalni, etatowi rewolucjoniści. Wskazywał także na to, iż taka partia może osiągnąć swe cele za pomocą zdyscyplinowanej formy organizacyjnej nazywanej centralizmem demokratycznym. Oficjele partii komunistycznej mieliby być zgodnie z tym wybierani w sposób demokratyczny, ale jeśli już zostaną wybrani, wszyscy pozostali członkowie partii muszą wykonywać ich polecenia bez sprzeciwów.
Leninizm twierdził iż kapitalizm może zostać obalony tylko w drodze rewolucyjnej; każdy inny sposób zmiany jest skazany na niepowodzenie. Głównym celem partii leninowskiej powinno być więc zatem obalenie istniejącego rządu i zastąpienie go własnym, sprawowanym w imieniu proletariatu, następnie zaś wprowadzenie tzw. dyktatury proletariatu. Partia musi także wykorzystać własną władzę w celu edukowania proletariatu, w celu usunięcia fałszywej świadomości, stworzonej przez burżuazję w celu łatwiejszego panowania nad masami pracującymi i dalszego ich ekonomicznego wyzysku. Formami takiej świadomości fałszywej były m.in. religia czy nacjonalizm.
Dyktatura proletariatu teoretycznie posiadałaby formę zdecentralizowanego systemu demokracji bezpośredniej, w której robotnicy dzierżyliby władzę za sprawą lokalnych rad, nazywanych sowietami. W rzeczywistości bolszewicy zabronili działalności jakichkolwiek innych organizacji i zabrali jakąkolwiek realną władzę radom. Zdarzyło się to podczas wojny domowej w Rosji, jak i późniejszej rewolucji październikowej
Jedną z centralnych koncepcji leninizmu był pogląd, iż imperializm jest najwyższym stadium kapitalistycznego systemu ekonomicznego. Lenin twierdził, iż państwa najbardziej zaawansowane przemysłowo, eksportują kapitał w celu zdobycia kolonii. Kiedy im się to uda, eksploatują je w celu pozyskania surowców naturalnych lub też nowych przestrzeni inwestycyjnych. Supereksploatacja biedniejszych krajów umożliwia zaawansowanym kapitalistom utrzymywanie przynajmniej części pracujących na nich robotników w stanie umiarkowanego zadowolenia, poprzez zapewnianie im nieznacznie lepszych warunków bytowych niż pozostałej części proletariatu.
Lenin twierdził, iż rewolucja proletariacka nie może mieć miejsca w wysoko rozwiniętych krajach tak długo, jak funkcjonuje globalny system imperialistyczny. A więc, jak wskazywał, mniej rozwinięte kraje powinny stać się arenami pierwszych rewolucji proletariackich. Jego zdaniem takim krajem była niewątpliwie Rosja, którą postrzegał jako najsłabsze ogniwo ówczesnego globalnego kapitalizmu Jednakże, jeżeli rewolucja może wydarzyć się tylko w biednym, niedorozwiniętym gospodarczo kraju, oznaczało to pewien problem: Marks twierdził bowiem, iż w takim otoczeniu nie może rozwinąć się system socjalistyczny ponieważ kapitalizm nie rozwinął się tam w pełni, a dodatkowo zagraniczne siły będą chciały skruszyć ruch za wszelką cenę.
Główne wyznaczniki myśli politycznej L. Trockiego
Jednym z podstawowych elementów trockizmu jest teoria permanentnej rewolucji swego czasu przeciwstawiana stalinowskiej koncepcji "budowy socjalizmu w jednym kraju". Teoria rewolucji permanentnej opiera się na marksistowskim założeniu, że budowa socjalizmu, a wcześniej dyktatury proletariatu musi mieć charakter międzynarodowy
Według trockistów autorytaryzm Lenina oraz zastąpienie rządów robotniczych przez dyktaturę partii (według stwierdzenia Trockiego: dyktatura proletariatu jest możliwa tylko dzięki dyktaturze partii komunistycznej) miało być rozwiązaniem tymczasowym i wynikało ze zniszczenia przemysłu w czasie wojny domowej. Nastąpiła wtedy jednak koncentracja władzy w ręku partyjnego aparatu, tzw. biurokratyzacja ZSRR. Politycznym rezultatem biurokratyzacji kraju był stalinizm
Jednym z elementarnych podstaw trockizmu jest krytyka tejże stalinowskiej biurokracji jako ciała niszczącego państwo robotnicze i prowadzące w ostateczności do restauracji kapitalizmu.
Lew Trocki był twórcą teorii permanentnej rewolucji. Wątpił w możliwość urzeczywistnienia idei "socjalizmu w jednym kraju", tj. współistnienia systemów - za warunek powodzenia rewolucji komunistycznej uznawał podbój kapitalistycznej części świata. Trocki uważał, że chłopi powinni samodzielnie poddać się kolektywizacji, a nie powinni być do tego zmuszani.
Idea władzy robotniczej - wizja radykalnego przeobrażenia stosunków społecznych w interesie klasy robotniczej i pod jej kierownictwem - pojawiła się wraz z ruchem robotniczym. W okresie dynamicznego rozwoju tego ruchu, umacniania się jego politycznych wpływów w drugiej połowie XIX wieku, koncepcja przejęcia władzy politycznej i ekonomicznej przez robotników stała się naczelnym postulatem programowym masowych partii robotniczych. Pierwsze masowe partie robotnicze uważały władzę robotniczą (i jej społeczno-ekonomiczne następstwa) za podstawowy, historyczny cel ruchu robotniczego
Roman Dmowski 1864 -1939 - polityk, publicysta polityczny, Minister Spraw Zagranicznych RP, poseł na Sejm RP. Współzałożyciel Narodowej Demokracji (endecji, ruchu narodowego), główny ideolog polskiego nacjonalizmu. Polski działacz niepodległościowy postulujący odzyskanie niepodległości w oparciu o sojusz z Rosją i ententą, zaś w opozycji do państw centralnych (w szczególności Niemiec), związany z ruchem neoslawistycznym, zabiegający o autonomię ziem polskich w Imperium Rosyjskim. Delegat Polski na konferencję paryską w 1919 i sygnatariusz traktatu wersalskiego. Zagorzały przeciwnik polityczny Józefa Piłsudskiego i jego planów rozszerzenia granic II RP na wschód od Linii Curzona poprzez stworzenie państwa federacyjnego - wizji wielowyznaniowej i wielonarodowościowej Polski, twórca inkorporacyjnej koncepcji państwa narodowego, zakładającej polonizację ludności niepolskiej za tą linią.
Katolicka nauka społeczna w myśli papieży Soboru Watykańskiego II i Jana Pawła II
Katolicka nauka społeczna - część składowa doktryny katolicyzmu. Zapoczątkowana w XIX w. encykliką Rerum novarum. Opiera się na fundamentalnych zasadach społecznych: solidarności, sprawiedliwości, prymacie osoby, prawach człowieka, wolności, prawdzie, równości i dialogu. Nie formułuje konkretnych ideałów ustrojowych, zwracając uwagę głównie na konieczność respektowania zasad moralnych.
ANARCHIŚCI
P.J. Proudhon ”Zwierzenia rewolucjonisty” „Co to jest własność” nurt anarchoindywidualizm. Uważał, że własność to kradzież, a jedynym tytułem posiadania jest praca. brak państwa i całkowita wolność jednostki mogą przywrócić sprawiedliwość. Własność ewoluuje w kierunku koncentracji kapitału- zniewolenie przez posiadających. anarchia oznacza likwidację władzy ,ale nie całkowity jej brak.
M. Bakunin anarcholektywizm -”Imperium XIX w” „Knuto Germańskie”
kolektywne dysponowanie środkami produkcji. Wolność zrealizowana przez społeczeństwo w, samotności nie ma sensu, ale nie wolność w państwie, zaczyna się państwo kończy się wolność. Równość tworzy przesłanki do wolności, będzie gwarantem równości. Stworzy więzi społeczne.
P. Kropotkin - anachrokomunizm - dzieła: ”Pomoc wzajemna jako czynnik rozwoju”.
„ Państwo i jego rola historyczna. ”Ludzie nie powinni ze sobą walczyć tak samo jak zachowują się zwierzęta w ramach jednego gatunku - opierał się na obserwacjach badań Darwina. Tylko komunizm jest w stanie doprowadzić do wolności, równość poprzez wywłaszczanie tych, którzy posiadali. Krytyka Państwa - biurokratyzacja, centralizacja - zaprzeczenie idei wolności. Państwo uważał za centralną władzę decyzją, której może być zmieniony los ludzi.
L. Tołstoj - anarchizm etyczny - albo pokojowy, chrześcijański. Nie uważał się za anarchistę, w poglądach odrzucał naleciałości, upatrywał w boskości-miłość człowieka do człowieka. Działacz ruchu pacyfistycznego, opowiadał się przeciwko wojnom, uważał, że „gdyby nie było despotyzmów władzy, byłyby bójki zamiast wojen. ”Miały być rewolucje, ale nie miało być aparatu przymusu.
Rawls
W pracy Teoria sprawiedliwości (1971) Rawls zaproponował koncepcję sprawiedliwości jako bezstronności (justice as fairness). Uważał, że dominujący wówczas utylitaryzm nie odpowiada intuicjom demokratycznego społeczeństwa.Jego koncepcja jest odmianą teorii umowy społecznej. W swojej teorii Rawls korzysta głównie z filozofii Kanta.
Liberalizm polityczny
Edmund Burke (ur. 12 stycznia 1729, zm. 9 lipca 1797)
twórca nowoczesnego konserwatyzmu, krytyk rewolucji francuskiej. „Rozważania o rewolucji we Francji”
Wg Burke'a człowiek jest istotą rozumną. Rozumowi nie można jednak bezwzględnie ufać, ponieważ człowiekiem targają liczne żądze i namiętności, które generowane są przez sprzeczne interesy. Ponieważ owe interesy zderzają się ze sobą i wywołują liczne napięcia, naturę ludzką należy oceniać negatywnie.
John Maynard Keynes (ur. 5 czerwca 1883 zmarł 21 kwietnia 1946 angielski ekonomista, twórca teorii interwencjonizmu państwowego „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądzaę „Teoria Keynesa powstała jako reakcja na Wielki kryzys ekonomiczny lat 1929-1933. Wystąpił wtedy spadek PKB i wzrost bezrobocia. Spadł poziom inwestycji i notowania giełdowe. Keynes dążył do ustabilizowania gospodarki za pomocą podejścia popytowego. Jako przyczynę złego stanu rzeczy podał stan nierównowagi pomiędzy poziomem oszczędności a poziomem inwestycji.
Zmiana ilości pieniądza wpływa na zatrudnienie
Bezrobocie to efekt niedostatecznego popytu
Państwo powinno być aktywne na scenie fiskalnej i monetarnej państwa
Eduard Bernstein 6 stycznia 1850 -18 grudnia 1932- ideolog niemieckiej socjaldemokracji, twórca rewizjonizmu w ruchu robotniczym. Uważał, że dobro jednostki jest nadrzędne. Formułował teorię "wrastania" socjalizmu w system kapitalistyczny, by potem przekształcić stosunki społeczne w socjalistyczne. Od czasu jego wystąpienia zarysowała się lewica i prawica w ruchu robotniczym.
Parlamentaryzm a socjalizm,
Rozwój form życia gospodarczego,
Strajk, jego istota i oddziaływanie,
Zasady socyalizmu i zadania socyalnej demokracyi,
Zakwestionował myśl Marksa, w miejsce ewolucji proletariackiej domagając się pokojowych reform. Twierdził, że dotychczasowy rozwój kapitalizmu doprowadził do polepszenia sytuacji ekonomicznej także robotników. Postulował aktywny udział przedstawicieli klasy robotniczej w działalności parlamentów państw kapitalistycznych (gra parlamentarna) - głosił tezę o stopniowym demokratyzowaniu się ustrojów politycznych krajów ówczesnej Europy, wpływać to miało na znaczne złagodzenie walki klas. O przynależności do klasy społecznej wg Bernsteina świadczyć miała wysokość dochodów, nie wykonywane zajęcie
Mussolini 29 lipca 1883 -28 kwietnia 1945 faszyzm
Tocqueville 29 lipca 1805 -16 kwietnia 1859 zwolennik liberalizmu arystokratycznego.
O demokracji w Ameryce,
Wspomnienia,
Dawny ustrój i rewolucja,
Listy z Rosji
Autor dwutomowego dzieła O demokracji w Ameryce, uchodzącego za najbardziej przenikliwą analizę społeczeństwa demokratycznego. Szczególne znaczenie mają jego analizy konfliktu między wolnością i równością, pożytków płynących z samorządu i stowarzyszeń oraz relacji między państwem a Kościołami. Był jednym z najważniejszych myślicieli w XIX wieku ze względu na stworzenie hasła liberalnej demokracji. Uważał on, iż demokracja nie jest szkodliwa tylko wówczas gdy nie zagraża wolności i autonomii jednostki. Z kolei w Dawnym ustroju i rewolucji, na przykładzie Wielkiej Rewolucji Francuskiej postawił tezę, że rewolucja stanowi zawsze kontynuację obalanego ustroju.
Robert Nozick 16 listopada 1938, -23 stycznia 2002 radykalnego liberalizmu, autor książki "Anarchia, państwo, utopia". W swojej najważniejszej pracy "Anarchia, państwo, utopia" jedynego sensu a zarazem konieczności istnienia państwa upatrywał, podobnie jak John Locke, w jego roli związanej z ochroną obywateli. Z teorii Johna Locka stanu natury, porównującej okoliczności powstania państwa do konkurencji pomiędzy agencjami ochrony, z których jedna zdobyła monopol i tym samym stała się państwem. U Nozicka Locke'owska agencja ochrony nie może być traktowana jako państwo dopóki nie rozciągnie usług ochrony na wszystkich obywateli, nawet gdy wymaga to "swoistej redystrybucji".Robert Nozick poddaje krytyce wszelkie bardziej rozwinięte struktury państwowe wybiegające poza funkcje ochronne życia i własności (państwa minimalnego).
Stalin (1878-1953) kierował procesem kolektywizacji rolnictwa i przyspieszonej industrializacji, którym towarzyszyła klęska głodu. Stalin dbał o własny wizerunek w społeczeństwie, przedstawiając siebie jako spadkobiercę Lenina, chociaż ten wyraźnie ostrzegał przed nim
Mao Tse-Tung 26 grudnia 1893- 9 września 1976 chiński przywódca komunistyczny
Mao twierdził że należy odrzucić tradycyjny marksizm i wykształcić nową ideologię która sprawdzi się w rolniczym kraju takim jak Chiny. Karol Marks, którego dzieła Zedong wręcz pochłaniał skupił się głównie na analizie kapitalizmu opierając się na obserwacji uprzemysłowionych krajów Europy zachodniej a w szczególności życia proletariatu robotniczego. W Chinach teorie Marksa nie mogły mieć wielkiego znaczenia bo robotnicy przemysłowi stanowili niewielki odsetek społeczeństwa a ogromna większość ludności mieszkała na wsi. Z tego też względu Mao zmodyfikował nieco tradycyjny komunizm skupiając się na agitacji na prowincji.Mao wierzył, że jego myśl zbudowana na poglądach Hegla i Marksa doprowadzi do powstania nowej ideologii nazywanej przez niego dialektycznym materializmem. W tym czasie wypracował on także takie koncepcje jak: dyktatura ludowa czy trójstopniowa strategia walki partyzanckiej.
Adolf Hitler 20 kwietnia 1889- 30 kwietnia 1945
John Stuart Mill 20 maja - 8 maja 1873 W filozofii był pierwotnie kontynuatorem tradycji utylitaryzmu, by później przejść na pozycje naturalistyczne. W politologii i ekonomii był teoretykiem i piewcą liberalizmu. Uważany jest za twórcę liberalizmu demokratycznego.
„Utylitaryzm. O wolności”
„Poddaństwo kobiet" - jedną z najważniejszych krytyk nierówności płci.
Wychodząc ze stanowiska empiryzmu, Mill uznawał, że pojęcia ogólne nie są nam poznawczo dane bezpośrednio lecz są poprzedzane jakimś doświadczeniem.
W politologii John Mill był kontynuatorem demokratycznej i liberalnej myśli w duchu Johna Locke'a. Jego najważniejszym dokonaniem było dostrzeżenie zagrożeń dla demokracji (i ogólnie wolności obywatelskiej) ze strony jej samej. John Mill studiując historię rewolucji francuskiej a także historię funkcjonowania demokracji w USA, dostrzegł że systemy demokratyczne mają często tendencję do przekształcania się w "dyktaturę większości". "Dyktatura" taka powoduje blokowanie zmian oraz krystalizowania się i wyrażania odmiennych od większościowych poglądów.
podstawowych wolności John Stuart Mill zaliczał:
wolność zgromadzeń, zrzeszania się i tworzenia grup nacisku;
wolność wygłaszania publicznie swoich poglądów - czyli zakaz cenzury;
gwarantowanie prawa do bycia "mniejszością" - czyli zakaz prześladowania w jakikolwiek sposób osób o innych niż większość poglądach.