KEYNESIZM lata 50-60 (ekonomia popytu) |
MONETARYZM lata 70-80 (ilościowa teoria pieniądza) |
EKONOMIA STRONY PODAŻOWEJ (EKONOMIA PODAŻOWA)lata 1970 |
|
Fisher - ceny zmieniają się wraz ze zmianami ilości pieniądza w obiegu, przy uwzględnieniu transakcji i prędkości obiegu |
|
„Prawa Ludności” by T. Malthus
„Laborem Exercens” by Jan Paweł II
“Rerum Novarum” by Leon XIII
“Quadagesimo Anno” by Pius XI
“Tablice Ekonomiczne” by A. Smith
ILOŚCIOWA TEORIA PIENIĄDZA podkreśla związek między ilością pieniądza w obiegu a poziomem cen.
EKONOMIA KLASYCZNA (A. Smith, J.B. Say, D. Ricardo)
ORDOLIBERALIZM - Niemcy,
NEOLIBERALIZM (F. von HAYEK) - Krytykowal modele oparte na centralnym planowaniu w sferze politycznej i społecznej. Nie panstwa, uważał, ze należy zostawic jednostce max swobody; rynek, wolność, wlasnosc
MAGICZNY KWADRAT (Ordoliberalizm) - polityka wzrostu z uwzględnieniem wysokiego poziomu ekologii, pełnego - tzn. rynkowego zatrudnienia, wzrostu i stabilizacji pieniądza oraz budżetu, dodatniego salda obrotów z zagranicą
ZGRUPOWANIA WIERZYCIELI:
Klub Paryjski - zrzeszający wierzycieli kredytów gwarantowanych przez państwa
Klub Londyński - wierzyciele komercyjni, czyli banki
MERKANTELYZM - 1) byli za wolnym handlem 2) utożsamiali bogactwo z pieniądzem kruszcowym 3) byli za aktywna politykę gospodarczą państwa
KRZYWA PHILLIPSA - tym większa inflacja, tym mniejsze bezrobocie i odwrotnie (odwrotna zależność pomiedzy inflacja a bezrobociem) W długim okresie ma kształt pionowy.
PRAWO SAY'a - Podaż tworzy popyt
KRZYWA PODAŻY (PRAWO PODAŻY) - obrazuje zależność między ceną a oferowaną ilością danego dobra, ceteris paribus. Wraz ze wzrostem ceny danego dobra rośnie ilość oferowana tego dobra i odwrotnie.
KRZYWA POPYTU (PRAWO POPYTU) - w miarę wzrostu ceny ilość nabywana danego dobra zmniejsza się i odwrotnie.
PARADOKS GIFFENA - popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny. Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr niższego rzędu, zwanych dobrami Giffena. Cena dobra Giffena jest relatywnie niższa od innych substytutów lub dane dobro nie posiada bliskich substytutów (np. chleb), dlatego popyt rośnie
PARADOKS (EFEKT) VEBLENA - jest to wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr.
II PRAWO GOSSENA (UŻYTECZNOŚĆ CAŁKOWITA) - (rośnie aż do osiągnięcia stanu zaspokojenia) Konsument maksymalizuje użyteczność tak aby z każdego z dóbr osiągnąć jednakowy przyrost satysfakcji. To suma satysfakcji osiągniętej przez konsumenta z konsumpcji wszystkich jednostek danego dobra (suma poszczególnych użyteczności danych dóbr.)
I PRAWO GOSSENA (UŻYTECZNOŚĆ KRAŃCOWA) - użyteczność każdego dobra czy usługi zmniejsza się wraz ze wzrostem wolumenu, że cieszymy się coraz mniej z każdej następnej jednostki produktu, który konsumujemy, czyli że użyteczność krańcowa każdej następnej jednostki dobra spada.
[EGZ] Nadzór nad rynkiem kapitałowym dokonuje KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO
WOLNY RYNEK- to rynek, w którym ceny ustalają się w wyniku swobodnej gry popytu i podaży
RÓWNOWAGA RYNKOWA - Cena równowagi to cena przy której wielkość popytu na dane dobro zrównuje się z wielkością jego podaży (d=s)
RÓWNOWAGA KONSUMENTA jest najkorzystniejszą (optymalną) sytuacją, w jakiej może znaleźć się konsument, dokonujący wyboru danych dóbr. Jest to więc najwyższy z możliwych poziom zadowolenia. Punkt równowagi (czyli realny popyt konsumenta) uzyskamy nanosząc krzywą budżetową na krzywą obojętności, gdyż krzywa obojętności ilustruje preferencje konsumenta, krzywa budżetowa ich dochodową realność.
Dobra komplementarne to dobra uzupełniające się (jeżeli mamy samochód to musimy mieć paliwo) czyli jedno bez drugiego nie może istnieć.
Jeżeli np. wzrasta cena danego dobra to maleje popyt na dobro komplementarne.
Dobra substytucyjne - Za substytucyjne uważa się dwa dobra pomiędzy którymi zachodzi następująca zależność: jeżeli wzrasta popyt na jedno dobro to maleje popyt na drugie dobro. Wzrasta popyt na dobro o relatywnie niższej cenie, a maleje popyt na dobro o relatywnie wyższej cenie.
Czynniki Produkcji - wszystkie nakłady w procesie produkcji do wytwarzania dóbr i usług: 1) Ziemia 2) Kapitał 3) Praca
STOPA REFERENCYJNA wyznacza minimalną rentowość bonów pieniężnych emitowanych przez NBP
PŁATNOŚCI TRANSFEROWE:
Zasiłki
Subsydia (na rzecz przedsiębiorstw w ramach pomocy)
Emerytury
Podatki, opłaty na rzecz budżetu panstwa i budżetów smorządowych
Renty, stypendia
KOSZTY KOMPERATYWNE - D. RICARDO - każdy kraj ma się skupic na produkcji i eksporcie tych dóbr, których koszty produkcji są mniejsze niż w innych krajach, a uzyskane dzięki temu środki przeznaczyć na import dóbr produkowanych taniej za granicą
INSTRUMENTY MIĘDZYNARODOWEJ (PROTEKCYJNEJ) POLITYKI HANDLOWEJ
Cło
Kontygenty
Bariery pozataryfowe
Opłaty wyrównawcze
Subwencje eksportowe
INFLACJA - wzrost ogólnego poziomu cen.
Inflacja podażowa (kosztowa): wynika ze wzrostu płac, wzrostu cen surowców, wzrost narzutów na płace jak np. podatków, składek
Rodzaje Inflacji z uwagi na dynamikę stopy inflacji:
inflacja krocząca - 5-10% rocznie,
DEFLACJA - spadek ogólnego poziomu cen, prowadzi do pułapki czynności i ujemnej stopy procentowej. Nadwyżka podaży nad popytem
SLUMPFLACJA - Inflacja + spadek PKB i PNB co oznacza niski stopień aktywności gospodarczej j zwiastuje długotrwałą recesje
APRECJACJA (system płynnych kursów), REWALUACJA (system stałego kursu) - wzrost wartości wymiennej, lub sily nabywczej waluty narodowej w stosunku do innej waluty. Wzrost ceny towaru lub dobra . Aprecjacja dziala hamująco. Spada eksport. Przyczyną aprecjacji jest: wysoki deficyt budżetowy, wzrost inflacji krajowej, wzrost popytu inwestorów zagranicznych na papiery wartościowe
Pozytywne skutki aprecjacji:
spadek kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego,
zmniejszenie presji inflacyjnej,
wzbogacenie społeczeństwa
Negatywne skutki aprecjacji:
osłabienie konkurencyjności eksportu,
wzrost kosztów pracy
zmniejsza sie realny
DEPRECJACJA (system płynnych kursów), DEWALUACJA (system stałego kursu) - spadek wartości wymiennej, lub sily nabywczej waluty narodowej w stosunku do innej waluty. Spadek ceny towaru lub dobra. Wzrasta eksport.
Pozytywne skutki deprecjacji:
poprawienie konkurencyjności eksportu,
obniżka kosztów pracy
Negatywne skutki deprecjacji:
wzrost kosztów obsługi zadłużenia zagranicznego (rośnie deficyt),
zubożenie społeczeństwa (varferim i shoqerise)
HOLDING to podmiot, który wykupuje kontrolne pakiety akcji innych przedsiębiorstw. Celem jest zarządzanie nimi. Ma profil bankowy-ubezpieczeniowy.
RODZAJE MONOPOLI :
KARTEL- firmy ustalają wspólną cenę zbytu albo dzielą się rynkami zbytu
SYNDYKAT- firmy tworzą wspólną centralę zbytu, przedsiębiorstwa należące do syndykatu rezygnują (ogranicza się) z samodzielności.
TRUST- firmy tracą samodzielność tworząc jedną całość
KONCERNY - mają charakter międzynarodowy
NARZĘDZIA MAKROEKONOMII - a) polityka fiskalna ( budżetowa) b) polityka monetarna ( pieniężna)
DZIAŁY EKONOMII - Mikroekonomia, makroekonomia i mezoekonomia
MONOPSON - to monopol konsumentów, istnieje 1 odbiorca dobr i wielu producentów dostarczających te produkty
CECHY PRAW EKONOMICZNYCH
charakter obiektywny - występują niezależnie od wiedzy i świadomości
charakter statyczny - treść obserwowana poprzez obserwacje zdarz gospodarczych
charakter techniczno-bilansowy
charakter uniwersalny - są ciągle aktualne
STREFA WOLNEGO HANDLU - 1) panstwa znosza ograniczenia we wzajemnej wymianie towarowej, przy zachowaniu autonomii każdego z nich w polityce handlowej wobec panstw spoza ugrupowania. Przykłady: EFTA, NAFTA, FTAA
STREFA EURO - 1) wypełnienia kryteriów konwergencji 2) rezygnacja z autonomicznej polityki fiskalnej 3) deficyt budżetowy do 3% 4) niezależność banku centralnego 5) dwuletni pobyt w ERM II
WSPÓLNY RYNEK - Polega on na:
wspólną politykę celną w stosunku do państw trzecich
prowadzeniem wspólnej polityki monetarnej
zniesieniem ograniczeń w handlu między państwami tworzącymi strefę
swobodnym przepływem czynników produkcji
Zasady GATT i WTO:
zasada niedyskryminacji i równości traktowania polegająca na równości traktowania partnerów zagranicznych;
zasada wzajemności polegająca na tym, że żaden kraj nie może obniżyć ceł i udzielić koncesji bez uzyskania wzajemnych przywilejów;
zasada interwencji handlowej - możliwość interwencji tylko w cła;
zasada największego uprzywilejowania i klauzura narodowa - produkt importowany nie może być gorzej traktowany niż produkt krajowy.
uczciwa konkurencja
TERMS OF TRADE - warunki wymiany handlowej, okrelaja stosunek cen towarów eksportowanych do cen towarow importowanych. Warunki te polepszają gdy rosną ceny towarów eksportowanych lub maleją ceny towarow importowanych.
BILANS PŁATNICZY składa się z:
bilansu obrotów bieżących
bilansu obrotów kapitałowych
bilansu obrotów wyrównawczych
ZASADA RACJONALNEGO GOSPODAROWANIA
Maksymalizacja efektów, przy określonych, założonych nakładach
Minimalizacja nakładów ponoszonych dla osiągnięcia założonego efektu
Skład ESBC to tylko EBC oraz banki centralne wszystkich państw UE
NBP - 1) dokonuje operacji otwartego rynku 2) udziela kredytu bankom komercyjnym 3) udziela kredytu rządowi w celu finansowania deficytu budżetowego 4) sprawuje nadzór bankowy 5) spełnia funkcję emisyjną
Strategie polityki monetarnej:
Strategie celów średnich: 1) strategia kontroli podaży pieniądza 2) strategia kontroli kursu walutowego
Strategia bezpośredniego celu inflacyjnego
Instrumenty polityki monetarnej:
Rezerwa obowiązkowa (odsetki środków gromadzonych na rachunkach w bankach komercyjnych)
Operacje kredytowo-dewizowe
Operacje otwartego rynku
Operacje Otwartego Rynku: polegają na dokonywaniu przez bank centralny transakcji na papierach wartościowych lub walutach z bankami komercyjnymi.
Operacje Zasilające 1) kupuje bony pieniężne od banków komercyjnych 2) zprzedaje papiery wartościowe
Źródła wpływów budżetowych są podatki, opłaty, wpłaty z zysków przedsiębiorstw państwowych, cła, zyski i wpłaty z NBP, dochody ze sprzedaży, najmu, dzierżawy składników majątkowych skarbu państwa, pieniężne darowizny, spadki i zapisy na rzecz Skarbu Państwa, mandaty, grzywny, kolegia, inne wpłaty i wpływy (VAT, akcyza, podatki dochodowe od ośob fizycznych, prawnych dają najwięcej do Skarbu Państwa)
DEFICYT BUDŻEWTOWY - stan budżetu, w którym suma wydatków budżetu panstwa jest wyzsza od możliwych do uzyskania w danym roku dochodów państwa. 1) Wzrost deficytu prowadzi do zwiekszenia długu publicznego, aprecjacja złotego 2) W celu pokrycia NBP może emitowac bony pieniężne
SPOSOBY FINANSOWANIA DEFICYTU BUDZETOWEGO
Zaciąganie kredytów w NBP i bankach komercyjnych
Zwiększanie długu publicznego
Zmniejszenie wydatków przez rząd
emitowanie skarbowych papierów wartościowych nabywanych przez bank centralny i banki komercyjne, gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa
niefinansowe i inwestorów instytucjonalnych
korzystanie z międzynarodowych instytucji finansowych
sprzedaż skarbowych papierów wartościowych (w kraju i za granicę)
przychody uzyskane z prywatyzacji
Negatywne skutki deficytów:
przyśpieszenie procesów inflacyjnych przez wzrost podaży pieniądza,
występowanie efektu wypychania,
negatywny wpływ na saldo obrotów bieżących w bilansie płatniczym w wyniku działania mechanizmu deficytu budżetowego i deficytu w obrotach bieżących,
niebezpieczeństwo tzw.pułapki zadłużeniowej w wyniku szybkiego narastania długu publicznego i kosztów jego obsługi.
MNOŻNIK INWESTYCYJNY - jest to stosunek zmiany dochodu do zmiany planowanych wydatków autonomicznych. Mnożnik określa o jaką wielkość wprowadzonego do gospodarki wydatku autonomicznego wzrośnie produkcja i dochód. Gdy krańcowa skłonność do konsumpcji rośnie to mnożnik również, a im krańcowa skłonność do oszczędzania wyższa, tym mnożnik jest niższy.
EFEKTYWNOŚĆ W SENSIE PARETO - nie można poprawić sytuacji jednego podmiotu nie pogarszając sytuacji któregokolwiek z pozostałych podmiotów. Warto zauważyć, że wolna wymiana dóbr (Wolny Rynek) prowadzi do efektywnej alokacji w sensie Pareto
KALDOR HICKS - Zmiana jest ulepszeniem w sensie Kaldora-Hicksa, jeśli korzyści osób zyskujących w wyniku wprowadzenia tej zmiany są wyższe niż (przewyższają) straty osób poszkodowanych zmianą
CZYSTE DOBRA PUBLICZNE cechuje brak wyłączalności oraz brak konkurencyjności w użyciu
POZYTYWNE EFEKTY ZEWNĘTRZNE polegają na przeniesieniu części kosztów lub korzyści wynikających z działalności jednego podmiotu na podmioty trzecie bez odpowiedniej rekompensaty.
UWARUNKOWANIA POLITYKI GOSPODARCZEJ
Zewnętrzne - a) położenie geograficzne b) Międzynarodowa sytuacja polityczna, stosunki z sąsiadami c) przynależność do międzynarodowych ugrupowan politycznych, gospodarczych, militarnych d) term sof trade e) miedzynarodowa sytuacja gospodarcza
Wewnętrzne - a) stan i struktura zasobów, zasoby ludzkie i majątkowe, zagospodarowanie przestrzenne, uklad sil politycznych, stosunki narodosciowe
KRZYWA PODAŻY - zaleznosc miedzy cena a oferowana ilością danego dobra. Ma nachylenie dodatnie. Krzywa ta jest rosnąca
CENTRALNY BANK (NBP - ma wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki monetarnej) - Organy to 1) Prezes NBP 2) Rada Polityki Pieniężnej i 3) Zarząd NBP
„ZŁOTA AKCJA” - 1) szczególne uprawnienie przysługujące Skarbowi Państwa jako akcjonariuszowi w spółkach o szczególnym znaczeniu dla porządku lub bezpieczeństwa publicznego, pozwalające m.in. blokowac niektóre uchwaly walnego zgromadzenia. 2) uprzywilejowana co do dywidendy 3) prawo weta
PNB - to miernik całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od świadczenia uslug przez czynniki produkcji (gdzie są)
PKB - to miara wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytworcze zlokalizowane w danym kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem. Wzrost PKB powoduje również wzrost kursu waluty krajowej w stosunku do walut obcych. Wzrost PKB oznacza zazwyczaj dobry stan gospodarki, wzrost produkcji przemysłowej, przypływ inwestycji zagranicznych, wzrost eksportu.
KOMERCJALIZACJA PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO - to jego przekształcenie w spółkę kapitałową prawa handlowego na podstawie aktu Ministra Skarbu Państwa
[EGZ] Nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponosi komandytariusz w spółce komandytowej.
SPÓŁKI KAPITAŁOWE
spółka akcyjna czyli S.A. [spółka europejska]
spółka z.o.o.
SPÓŁKI OSOBOWE
FIZJOKRATYZM (QUESNAY - „Tablica Ekonomiczna”) Francja - opowiadali się za jednym podatkiem od dochodów z ziemi. Praca i rolnictwo to jedyne źródła bogactwa.
EFEKT WYPYCHANIA 1) może być konsekwencja deficytu budżetowego. 2) Jest pochodną wzrostu stóp procentowych, który stanowi rezultat zwiększonych wydatków publicznych i potrzeb pożyczkowych państwa 3) Podrożenie kredytu skutkować będzie odkładaniem inwestycji przez sektor prywatny oraz spadkiem popytu inwestycyjnego
System „BRETTON WOODS”- 1) Dolar był wymieniony na złoto przez FED według ustalonego parytetu na zadanie bankow centralnych. 2) Waluty państw uczestniczących były wymienialne na dolary po stałym kursie
KRYTERIA PRZYSTAPIENIA DO STREFY EURO - 1) poziom deficytu budżetowego 2) poziom długu publicznego 3) poziom inflacji
SYSTEM KURSÓW STAŁYCH - 1) Bank Centralny jest obowiązany do interwencji na rynku walutowym 2) możliwa jest dewaluacja waluty
SYSTEM KURSÓW PŁYNNYCH - Państwo nie interweniuje na rynku walutowym, kurs ustala się przez oddziaływanie popytu i podaży. Utrzyma na niskim poziomie inflację (kurs waluty ma wpływ na inflację).
INSTRUMENTY AKTYWNEJ POLITYKI ZATRUDNIENIA:
Tworzenie nowych miejsc pracy
Subwencjowanie płac i zatrudnienia
Stwarzanie bezrobotnym dodatkowych bodźców dla szukania i podejmowania pracy
Pobudzenie bezrobotnych w kierunku podjęcia własnej działalności gospodarczej
Organizowanie robót publicznych
Instrument Pasywnej Polityki Zatrudnienia: 1) zasiłki dla bezrobotnych 2) działania zmierzające do ograniczenia podaży pracy
BEZROBOCIE KLASYCZNE (PŁACOWE) - jest wynikiem podtrzymania płac realnych na zbyt wysokim poziomie. Może być wynikiem działania związków zawodowych lub ustawodawcy
Bezrobocie Sezonowe - występuje z przyczyn naturalnych (klimatycznych)
Bezrobocie (typu Keynesowskiego) nieefektywnego popytu (Cykliczne) - 1) wiąże się z koniunkturalnymi spadkami popytu globalnego. 2) ma charakter przymusowy
Bezrobocie naturalne wynika z nieprawidłowego przepływu o waktach i wolnej sile roboczej. Obejmuje ono bezrobocie frykcyjne, strukturalne i klasyczne (płacowe)
Bezrobocie frykcyjne jest wynikiem niedostatecznego globalnego popytu. (Przewaga podaży pracy nad popytem pracy)
KREDYT LOMBARDOWY - 1) udzielany przez bank centralny pod zastaw papierów wartościowych 2) bankom komercyjnym