TEMAT: FIZJOLOGIA TKANEK, NARZĄDÓW I UKŁADÓW. 

     1). Tkanką nazywamy zespół komórek charakteryzujących się podobną budową, wyglądem a spełnia czynność, która jest właściwa tylko dla jednej grupy komórek. W odróżnieniu od komórki posiadają zmienną budowę a pełnią tę samą funkcję.

     Zróżnicowanie w budowie poszczególnych tkanek jest nieodwracalne natomiast może ulegać procesom patologicznym co powoduje dysfunkcję danej tkanki.

W organizmie człowieka wyróżniamy 5 rodzajów tkanek:

• Tkanka nabłonkowa

• Tkanka łączna

• Tkanka mięśniowa

• Tkanka nerwowa

• Krew.

Budują organizm człowieka. Każda z nich  ma inną budowę, pełni inną funkcję ale nie znaczy to że nie mogą się łączyć i funkcjonować w określony sposób.

     2). Narząd jest to zespół tkanek w organiźmie człowieka o określonej budowie i funkcji, np. serce, wątroba. Każdy z narządów zaopatrzony jest w naczynia krwionośne pełniące funkcję odżywczą oraz nerwy, które kierują jego pracą tzn. odbierają i reagują na bodźce.

     3). Układ jest to zespół narządów które wykonują czynność w organiźmie człowieka np. układ oddechowy związany z narządem oddychania ( płuco, oskrzela); układ moczowy (nerki, moczowody); układ kostny zaliczany do narządu ruchu ( tkanka łączna), w organiźmie człowieka pełni rolę bierną. Miejsce przyczepu mięśni, powstawania stawu, produkcji czerwonych krwinek ( w szpiku kostnym), nie wykonuje żadnej pracy bez udziału mięśni.

Układy w organiźmie człowieka będą związane z właściwościami tkanek, które je budują, np. układ mięśniowy - mięśnie gładkie ( naczynia krwionośne, wątroba); prążkowane (szkieletowe).

     W organiźmie człowieka tkanki wykorzystywane są poprzez swoją budowę do funkcji potrzebnej danemu narządowi. Podlegają procesom regeneracji (nie dotyczy wszystkich tkanek). Jego zróżnicowanie, wielkość wiąże się z budową komórki i funkcją jaką pełni.

TKANKA NABŁONKOWA

Występuje w świecie zwierzęcym i roślinnym. Tworzy się z wszystkich listków zarodkowych. Składa się z komórek, które ściśle do siebie przylegają. Nie posiadają istoty międzykomórkowej. Czasem występuje ale jest jej niewiele. Tworzy warstwę, którą pokrywa:

1. Powierzchnię skóry

2. Błony śluzowe

3. Wyściela narządy wewnętrzne i ściany jam ciała ( opłucna, otrzewna)

4. Wyściela naczynia krwionośne, limfatyczne

5. Tworzy śródbłonek

Komórki nabłonka charakteryzują się cechami:

• Posiadają duże pęcherzykowate jądra

• Odżywiają się za pomocą tkanek, które go pokrywają

• Nie posiada naczyń krwionośnych

• Kształt, wielkość komórek jest przystosowana do pełnionych funkcji.

Utrzymuje zwarty układ komórek, posiada błonę podstawną zbudowaną mukopolisacharydów ( śluzo-wielo-cukrów ) i białek. Błona ta jest cienka, jednorodna i odporna na zerwanie. 

PODZIAŁ NABŁONKA W ZALEŻNOŚCI OD PEŁNIONYCH FUNKCJI

1. Tkanka nabłonkowa pokrywająca

2. Tkanka nabłonkowa gruczołowa

3. Tkanka nabłonkowa zmysłowa

 

Ad. a)  Tkanka nabłonkowa pokrywająca

Zróżnicowana w kształcie komórek, wielkości i ułożenia komórek w warstwy i rzędy. Kształty komórek to: płaskie, sześcienne i walcowate. Z ich kształtem związane są nazwy nabłonka.

NABŁONEK PŁASKI

Budują go spłaszczone komórki w którym centralne miejsce zajmuje jądro, ściśle do siebie przylegają. Charakteryzują się występowaniem więcej aniżeli jednej komórki obok siebie.

NABŁONEK SZEŚCIENNY

Budują go komórki o kształcie sześcianów z centralnym jądrem. Występują w liczbie większej aniżeli jedna komórka.

NABŁONEK WALCOWATY

     Budują go komórki wysokie o kształcie nieregularnych graniastosłupów. Jądra znajdują się w spodniej warstwie cytoplazmy.

W kształcie nabłonków wyróżniamy specyficzną cechę budowy poszczególnych elementów budowy naszego ciała:

• Nabłonek płaski głownie pokrywa skórę

• Nabłonek sześcienny głownie pokrywa drogi moczowe

• Nabłonek walcowaty głównie pokrywa przewody pokarmowe i drogi oddechowe.

W organiźmie człowieka nabłonek podzielony jest na jednowarstwowy lub wielowarstwowy. 

NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY

To jedna warstwa komórek, które mogą być jednego kształtu. Pokrywa głównie: błony surowicze, otrzewną, osierdzie, naczynia krwionośne.

NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY PŁASKI

To powierzchnia opłucnej, otrzewnej, wyściela pęcherzyki płucne, naczynia krwionośne, ścianę owodni, buduje torebki Bowmana w nerce.

NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY SZEŚCIENNY

Występuje w kanalikach nerkowych i końcowych odcinkach gruczołów. 
 
 

NABŁONEK JEDNOWARSTWOWY WALCOWATY

Występuje w przewodzie pokarmowym od żołądka do odbytnicy. W jelicie cienkim występuje tzw. rąbek szczoteczkowy, który posiada mikrokosmki, które zwiększają powierzchnię wchłaniania.

NABŁONEK WIELOWARSTWOWY

Nazwę tworzymy od kształtu komórek znajdujących się najbardziej powierzchniowo. Wyróżniamy nabłonek wielowarstwowy płaski, sześcienny i walcowaty.

NABŁONEK WIELOWARSTWOWY PŁASKI

     Pokrywa najczęściej skórę, ulega zrogowaceniu, złuszczeniu. W obrębie skóry pełni głównie funkcję ochronną. Ochrania głębsze warstwy skóry przed wysychaniem promieniami pozafioletowymi, bakteriami i truciznami. Nabłonek charakteryzuje się brakiem występowania naczyń krwionośnych - PASOŻYT. Ma dużą zdolność do odnowy czyli regeneracji. Często narażony na urazy, bakterie, trucizny, czynniki chemiczne. Buduje poszczególne błony surowicze naszego ciała.

NABŁONEK

   Może występować również w rzędach i wówczas opisujemy go jako jednorzędowy lub wielorzędowy. W obrębie rzędu mogą występować różne kształty komórek. Najistotniejszą cechą nabłonka wielorzędowego jest to że jądra komórkowe leżą na różnych poziomach, natomiast podstawy komórek dochodzą do powierzchni wewnętrznej, a nie wszystkie do powierzchni zewnętrznej. W nabłonkach tych w nazwie nie uwzględniamy kształtu komórek. Bardzo rzadko występuje nabłonek jednorzędowy, natomiast występowanie nabłonka wielorzędowego to cecha dla elementów takich jak:

• Drogi oddechowe

• Jama nosowa

• Część krtani, tchawica

Ad. b)  Tkanka nabłonkowa gruczołowa

   Charakteryzuje się wyspecjalizowanymi komórkami w wytwarzaniu wydzieliny inaczej sekretu. Dzieli się w zależności od funkcji na:

• Wydzielanie zewnętrzne - komórki zewnętrzne wydzielnicze egzokrynowe, charakteryzują się występowaniem przewodów wyprowadzających dzięki którym wydzielina wydostaje się na zewnątrz, na powierzchnię nabłonka, np. gruczoły na powierzchni skóry - pot.

• Wydzielanie wewnętrzne - komórki wewnątrzwydzielnicze endokrynowe. Charakteryzują się brakiem występowania przewodów wyprowadzających a wydzielina wydostaje się bezpośrednio do krwi i jest rozprowadzana po całym organiźmie. Gruczoły dokrewne mają działanie o dużym zasięgu. Nasilenie jest różne między innymi to tarczyca, trzustka, nadnercze, przysadka.

Ze względu na sposób wydzielania gruczoły zewnątrzwydzielnicze dzielimy na:

• Merokrynowe - charakteryzują się formowaniem wydzieliny; dyfuzja cząsteczek bez uszkodzenia komórki. Gruczoły : ślinianki, wątroba, część zewnątrzwydzielnicza trzustki.

• Apokrynowe - wydzielina znajduje się w części szczytowej komórki. Gruczoły potowe i mleczne.

• Holokrynowe - zbieranie wydzieliny wokół bardzo licznych wakuoli lipidowych, następnie są uwalniane. Gruczoły:  łojowe.

Gruczoły wewnątrzwydzielnicze

Posiadamy odpowiednią ilość, która wchłaniana przez krew wpływa przyśpieszająco lub opóźniająco albo prawidłowo na funkcję wzrostową, przemianę materii.

Gruczoły zewnątrzwydzielnicze

     Wydzielina jest różnej objętości i nie wpływa bardzo na prawidłową funkcję organizmu. Może okresowo powodować zaburzenia gospodarki wodnej - intensywne pocenie - uzupełnienie płynów, wydalanie nadmierne moczu - uzupełnienie płynów.

Gruczoły te dzielimy na:

• Proste ( pojedyncze ) - posiadają budowę pęcherzykowatą lub cewkowatą. Niekiedy zdarza się, że w obrębie są dwie budowy.

• Proste ( rozgałęzione ) - występuje większa ilość poszczególnych elementów.

• Złożone - występuje więcej niż jedna budowa komórek o pęcherzykowatym czy cewkowatym kształcie.

W obrębie komórki możemy spotkać gruczoły śródbłonkowe, które powstają z tkanki nabłonkowej powierzchownej.

Ad. c)  Tkanka nabłonkowa zmysłowa

Uczestniczy w budowie narządu zmysłu, np. błona węchowa - nerwy węchowe, kubki smakowe, ucho wewnętrzne, siatkówka oka.

Zadania tkanki nabłonkowej jako całość:

1. Czynność obronna - skóra i błony śluzowe.

2. Wchłanianie substancji odżywczych i wody - błony śluzowe przewodu pokarmowego.

3. Wydziela związki zbędne lub szkodliwe dla ustroju człowieka ( pot ).

4. Wydziela związki, które pozostają w ustroju jako wydzieliny gruczołów: ślina, sok żołądkowy, sok trzustkowy, jelitowy, hormony.

5. Wychwytuje zawiesiny, które wdychamy z powietrzem przez drogi oddechowe: wdech nosem -> wydech ustami.

TKANKA ŁĄCZNA

Do tkanki łącznej zaliczamy szereg tkanek zróżnicowanych swoją budową a każda z nich posiada dwa podstawowe elementy budowy.

• Komórkę

• Istotę międzykomórkową

W obrębie jej występują substancje podstawowe, włókna oraz naczynia krwionośne. Tkanka łączna występuje w dwóch rodzajach, które zależą od wzajemnej proporcji składników występujących  w budowie tej tkanki. Dzielimy ją na:

1. Tkanka łączna właściwa

2. Tkanka łączna niewłaściwa - oporowa (szkieletowa)

Tkanka łączna właściwa różni się od tkanki oporowej:

• Żywą przemianą materii

• Dużym stopniem odnowy - regeneracji

• Brakiem twardych substancji międzykomórkowych

 

Tkanka właściwa tworzy:

• Osłonki dla naczyń

• Osłonki dla nerwów

• Torebki włókniste osłaniające narządy, np. osierdzie

• Wytwarza powięzie

• Wytwarza rozścięgna mięśni

• Tworzy torebki stawowe

• Występuje w częściach chrzęstnych, elementach kostnych, ochrzęstnej, okostnej.

Tkanka oporowa charakteryzuje się występowaniem w swojej strukturze chrząstek w postaci włóknistej, chrzęstnej, kostnej. Uczestniczy w ich budowie.

Tkanka łączna charakteryzuje się występowaniem w swojej budowie:

• Fibrocyty - właściwe komórki tkanki łącznej, które mają zdolność wytwarzania włókien.

• Histocyty - są to elementy komórkowe, które charakteryzują się występowaniem w elementach tkanki łącznej siateczkowatych wędrujących elementów.

W obrębie tkanki łącznej występują elementy morfotyczne związane z krwinkami białymi do których zaliczamy:

• Limfocyty

• Monocyty

• 
  Komórki kwasochłonne

• Komórki zasadochłonne  granulocyty

• Komórki obojętnochłonne

Krew stanowi specyficzną tkankę łączną, która posiada płynną substancję międzykomórkową. Cechą charakterystyczną jest brak występowania elementów morfotycznych w pozostałych odmianach tkanki.

Fibrocyty to komórki wytwarzające włókna takie jak:

1. Włókna klejodajne ( udagenowe )

2. Włókna sprężyste

3. Włókna srebrochłonne

Ad. a) Włókna klejodajne ( udagenowe )

Białe zabarwienie, rozpuszczają się we wrzątku i przechodzą w klej. Są bardzo mocnymi włóknami, których cecha wykorzystywana jest w organiźmie wszędzie gdzie jest silne działanie. Posiada dużo substancji białkowych w swojej strukturze.

Ad. b) Włókna sprężyste

Żółte zabarwienie, głównie składa się z substancji białkowej, nie rozpuszcza się we wrzątku, jest odporna na działanie kwasów i zasad, powstaje z białek które mają w składzie elastynę.

Ad. c) Włókna srebrochłonne

Srebrzyste zabarwienie, młode zwłaszcza niedojrzałe włókna klejodajne, które zawdzięczają głównie zdolnością barwienia się solami srebra. Mogą występować w obrębie narządów, mięśni czy w parze z innymi tkankami. 
 

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

Dzielimy ją na:

1. Tkanka łączna galaretowata ( embrionalna )

2. Tkanka łączna siateczkowata

3. Tkanka łączna mezoglejowa

4. Tkanka łączna nieupostaciowana

5. Tkanka łączna upostaciowana

6. Tkanka łączna tłuszczowa łącznie z wolnymi elementami tłuszczu.

Ad. 1) Tkanka łączna galaretowata ( embrionalna )

Charakteryzuje się występowaniem w okresie zarodkowym i w początkowym okresie życia płodowego. Jest ona źródłem powstawania wszystkich rodzajów tkanek łącznych.

Ad. 2) Tkanka łączna siateczkowata

Cechą charakterystyczną jest tworzenie podstawy narządów limfatycznych oraz znajduje się w szpiku kostnym. Buduje układ chłonny.

Ad. 3) Tkanka łączna mezoglejowa

Znajduje się i buduje głównie OUN ( Ośrodkowy Układ Nerwowy ). Tworzy się ona najszybciej z tkanki galaretowatej.

Ad. 4) Tkanka łączna nieupostaciowana

     Występuje w kilku odmianach. Charakteryzuje się tym, że substancja międzykomórkowa występuje w postaci blaszek, które potrafią łączyć się ze sobą. W obrębie występują trzy rodzaje włókien. Obecność płynów tkankowych które dostają się poprzez tę tkankę do nerwów, naczyń krwionośnych.

Ad. 5) Tkanka łączna upostaciowana

Charakteryzuje się typowym układem włókien, który uwarunkowany jest czynnikami zewnętrznymi działającymi na tę tkankę. Występuje ona w postaci dwóch rodzajów.

1. Tkanka łączna ścięgnista - charakteryzuje się występowaniem dużej ilości włókien klejodajnych. Tworzy: ścięgna, rozścięgna, więzadła, powięzi. Ułożenie włókien zależy od sił jakie będą na nie działały. Występuje ułożenie równoległe, skośne, wachlarzowate, krzyżowe itp. Ścięgna najczęściej posiadają włókna ułożone równolegle, powięzie, włókna ułożone w różnych kierunkach. Tkanka ścięgnista jest wytrzymała głównie na rozciąganie.

2. Tkanka łączna sprężysta - charakteryzuje się występowaniem włókien sprężystych zamiast udagenowych (klejodajnych). Występuje głównie w więzadłach żółtych kręgosłupa. Występuje w postaci naczyń, błon wszelkiego rodzaju i elementów siateczkowatych.

  Ad. 6) Tkanka łączna tłuszczowa

     Składa się ona z kulistych komórek w obrębie których występuje niewielka ilość plazmy, wypełniona głównie płynnym tłuszczem, który stanowi materiał zapasowy. Najczęściej w różnych okresach rozwoju człowieka podlega procesowi intensywnego wzrastania, kształtuje się do 8 roku życia. 

TKANKA ŁĄCZNA WŁAŚCIWA

1. Pośredniczy w wymianie pomiędzy narządami, krwią a chłonką - przemianą materii.

2. Wszystkie produkty przemiany materii oraz woda przechodzą przez tkankę łączną i zostają albo wchłaniane albo wydalane.

TKANKA ŁĄCZNA OPOROWA

1. Tkanka chrzęstna

2. Tkanka kostna

3. Tkanka szkieletowa zęba - zębina.

Ad. 1) Tkanka chrzęstna

Występuje w postaci:

1. Chrząstka szklista

2. Chrząstka sprężysta

3. Chrząstka włóknista

Ad. a) Chrząstka szklista

     Występuje w organiźmie człowieka najczęściej w życiu płodowym. Główny materiał z którego budują się elementy chrzęstne naszego organizmu. Budują je komórki chrzęstne ułożone w grupy. Bardzo rzadko występują pojedynczo. Cechą charakterystyczną jest substancja międzykomórkowa, która w strukturze zawiera liczne włókna klejodajne. Bardzo często otoczona jest błoną łącznotkankową          

( chrzęstną ). Ochrzęstna nie pokrywa nigdy chrząstek, które znajdują się w obrębie powierzchni stawowych. Ochrzęstna umożliwia wzrost i regenerację chrząstek. Występuje:

• Powierzchnie stawowe

• Tworzy części chrzęstne żeber

• Tworzy części chrzęstne nosa

• Buduje chrząstki krtani

• Buduje chrząstki oskrzeli.

Ad. b) Chrząstka sprężysta

     Cechą charakterystyczną jest to ,że w obrębie substancji podstawowej zawiera głównie włókna sprężyste, które to najczęściej łączą się ze sobą i występują w organiźmie człowieka w postaci sieci. W tkance tej jest bardzo mało włókien klejodajnych. Występują głownie w organiźmie człowieka, w nagłośni, chrząstce krtani, trąbce słuchowej i małżowinie usznej. Pozwala ona na odkształcenie poszczególnych elementów chrzęstnych jak również na powrót do pozycji wyjściowej.

Ad. c) Chrząstka włóknista

     Zawiera w swojej strukturze bardzo dużą ilość włókien klejodajnych, mało substancji podstawowej. Występuje głównie w krążkach międzykręgowych, w obrębie spojenia łonowego tzn. połączenia elementów kostnych miednicy, pierścień ten ma wybitną strukturę włóknistą. Położone ściśle, oderwanie tej struktury zdarza się rzadko, u kobiet związane jest z ciążą najczęściej w przypadkach komunikacyjnych, zawiera najwięcej włókien klejodajnych.

TKANKA KOSTNA

Elementy kostne to: osteoblasty czyli komórki kościotwórcze uczestniczą w procesach wzrostowych i regeneracyjnych kości. Osteocyty to komórki, które utraciły swoją rozrodczą właściwość.

OSTEOKLASTY - komórki kościogubne.

OSTEOPOROZA

Choroba, czyli niszczone są komórki osteoblasty i osteocyty. Najczęściej występuje u kobiet gdy przestają działać hormony. 

 W dojrzałej tkance kostnej występuje równowaga po 50% wszystkich komórek. Komórki tkanki kostnej występują w organiźmie człowieka w różnym stopniu w zależności od rozwoju ontogenetycznego, przemian białkowych, wapniowych zachodzących w organiźmie człowieka. Tkanka kostna jest elementem, który stanowi podstawę układu kostnego, główny składnik szkieletu dojrzałego. Rozwija się niekiedy dwutorowo, tzn. może się rozwijać bezpośrednio na podłożu tkanki łącznej bądź też na podłożu tkanki chrzęstnej, która to w procesie rozwoju ulega skostnieniu poprzez osadzenie się w niej soli, węglanów i fosforanów wapnia.

      Kostnienie to proces długotrwały. Rozpoczyna się w życiu płodowym a kończy się w wieku od kilkunastu do ok. 25 lat. Dotyczy to głównie kośćca czaszki i kośćca miednicy. Tkanka kostna, która jest ostatecznie ukształtowana cechuje się wysokim stopniem twardości, tzn. w strukturze zawiera od 60-70% składników mineralnych głównie soli wapnia. Jest ona magazynem wapnia w ustroju. Niedojrzała tkanka kostna zawiera w strukturze dużą ilość tzw. struktury włóknistej tj. dużą ilość włókien klejodajnych, które układają się w pęczki i w związku z tym w obrębie tkanki kostnej budują dwie jej postacie: istota zbita i gąbczasta.

ISTOTA ZBITA

     Występuje głównie w obrębie trzonów kości zwłaszcza kości długich i pokrywa ona całą tkankę kostną, która może być zbudowana z komórek zwanych osteonami. W odróżnieniu od gąbczastej posiada układ tych komórek, które do siebie ściśle przylegają. Tworzą blaszki o różnej wielkości i obejmują one również miejsce wewnątrz tkanki kostnej, gdzie tworzą wszelkiego rodzaju kanały, poprzez które biegną naczynia krwionośne, nerwy, które odżywiają tkankę kostną poprzez rozprowadzenie produktów przemiany materii, głównie związanych z solami wapnia. Kanały te układają się w tkance kostnej podłużnie i poprzecznie. Poprzez kanały poprzeczne biegną głównie naczynia krwionośne odżywiające trzony kości długiej. Noszą nazwę KANAŁÓW VOLKMANA i ilość ich jest różna w zależności od długości kości. Dochodzą zawsze do kanałów podłużnych noszących nazwę KANAŁÓW HAVERSA.

     Kanały Volkmana odgrywają rolę głównie wtedy gdy dochodzi do urazu w obrębie tkanki kostnej - złamania, pęknięcia, zmiażdżenia, gdzie uciśnięte naczynia krwionośne wywołują szereg powikłań, zaburzone jest odżywianie. Taką typową jednostką chorobową jest PRZYKURCZ VOLKMANA, który obserwujemy najczęściej u dzieci w obrębie kośćca przedramienia.

ISTOTA GĄBCZASTA  

     Występuje w obrębie kości długich, najczęściej w nasadach tych kości, w obrębie kości różnokształtnych, kości płaskich i posiada strukturę komórek kostnych, które ułożone są luźno, gdzie występują wolne przestrzenie. Posiada układ blaszek kostnych które tworzą w swojej strukturze układ beleczek kostnych. Tworzy lekką strukturę kośćca. Ciężar tkanki kostnej wynosi od 12-15 kg.

     Charakteryzuje się występowaniem jej w połączeniu z istotą zbitą, np. kość łopatki posiada całą strukturę gąbczastą, która pokryta jest cienką warstwą istoty zbitej. Trzony kręgów kręgosłupa posiadają również strukturę gąbczastą pokrytą istotą zbitą. Występuje ona również w nasadach kości długich gdzie pokryta jest cienką warstwą istoty zbitej, związaną również z ciężarem tych elementów kostnych. Przestrzenie pomiędzy beleczkami przestrzennymi wypełnia szpik kostny czerwony, który jest miejscem powstawania krwinek czerwonych- elementy morfotyczne krwi. 

TKANKA KOSTNA

            ISTOTA ZBITA      ISTOTA GĄBCZASTA

            OSTEONY      BELECZKI

KANAŁY UŁOŻONE KONCENTRYCZNIE PRZESTRZENIE WYPEŁNIONE SZPIKIEM KOSTNYM 

     Tkanka kostna składa się z dwóch składników, które będą związane głównie z budową komórki - substancjami podstawowymi w postaci cytoplazmy i zawartych w nich składników organicznych i nieorganicznych.

     Składnik organiczny to osseina, która wpływa na dwie właściwości tkanki kostnej: elastyczność i sprężystość.

     Składniki nieorganiczne to sole kwasu fosforowego i węglowego, które nadają twardość. Składniki te układają się różnie w zależności od rozwoju.

Dzieci charakteryzują się występowaniem małej zawartości składników mineralnych, która wpływa na to, że tkanka kostna dzieci jest elastyczna i odporna na złamania. U osób o zakończonym wzroście to przewaga składników mineralnych wpływa na strukturę tkanki kostnej. Z wiekiem stają się kruche i łamliwe.

      Tkanka kostna otoczona jest błoną łącznotkankową zwaną okostną. Jest to błona która otacza istotę zbitą. Jest o charakterze włóknistym, w obrębie której znajdują się naczynia krwionośne, nerwy i komórki kościotwórcze (osteoblasty).

OKOSTNA

Zbudowana jest z warstwy zewnętrznej i wewnętrznej.

Warstwa zewnętrzna ma charakter włóknisty, łączy się z tkanką kostną za pomocą włókien, włókna klejodajne i sprężyste. Jedne i drugie wnikają w głąb tkanki kostnej.

Warstwa wewnętrzna zawiera komórki kościotwórcze - osteoblasty. Z niej to odbywa się wzrost tkanki kostnej na grubość.

W okresie wzrostu kości łączenie z tymi komórkami uczestniczy w procesie gojenia złamań, powstawania blizny kostnej.

Okostna zawiera: naczynia krwionośne - pełnią funkcję odżywczą ( tkanka kostna i szpik kostny). Nerwy odbierają bodźce czuciowe. 
 
 

WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE I BIOLOGICZNE TKANKI KOSTNEJ

Ciężar tkanki kostnej o zakończonym wzroście jest zróżnicowany płciowo. U mężczyzn od 11-13 kg. ,u kobiet od 10-12 kg. Szpik kostny, który wypełnia tkankę kostną waży ok. 2,5 kg. Kościec waży w przybliżeniu od 10-20% ciężaru ciała każdego osobnika. zginanie, rozciąganie ( musi zadziałać siłą od 10-12 kg/mm² ). Kość udowa 7800 kg/mm². Ciśnienie ( od 5-12,5 kg/mm²).

Tkanka kostna w swojej strukturze posiada składniki organiczne i nieorganiczne

( osseina - sprężystość, sole wapnia to odporność na ciśnienie, rozciąganie - twardość).

Fosforan magnezowy 2% - wpływa na twardość.

Węglan wapnia 12%

Fosforan wapnia 80%.

Stosunek ich zmienia się podczas życia między 25-30 rokiem życia oraz 40-45 rokiem życia- kruchy i mało odporny.

     Tkanka kostna może przystosować się w swojej budowie tzn. odkształcać się kiedy ją obciążamy w nadmierny sposób ( dzieci - rozwój ).

     Ma zdolność regeneracji po urazach. Wytwarzanie poprzez szpik kostny krwinek czerwonych i białych w obrębie struktur tkankowych. Szpik kostny czerwony powstaje w istocie gąbczastej. W nim tworzone są krwinki czerwone i białe. Szpik kostny żółty występuje w jamie kostnej zwanej jamą szpikową, występuje w obrębie kości długich. W przypadku powikłań szpik żółty przekształca się w czerwony i produkuje krwinki.

     Kształty kości związane są z zastosowaniem w organiźmie człowieka, uwarunkowaniem genetycznym, podleganiem zniekształceniom pod wpływem długotrwałego ucisku oraz z wpływami hormonalnymi.

     Wyróżniamy kości długie ( OSSA LONGA )

Posiadają trzy podstawowe elementy: trzon, nasadę bliższą inaczej koniec bliższy, nasadę dalszą inaczej koniec dalszy.

Trzon posiada w całym przebiegu jamę szpikową w obrębie której występuje szpik kostny. Charakteryzuje się przewagą wymiaru długościowego nad szeroko i grubościowym.

Są to kości: ramienna, łokciowa, udowa, piszczelowa, śródręcza, śródstopia.

     Kości płaskie ( OSSA PLANA )

Charakteryzują się wydłużeniem wymiarów szerokościowych nad długością i grubością.

      Kości krótkie ( OSSA BREVIA )

Występuje w nich przewaga wymiaru grubościowego, szerokościowego na długościowym, są to masywne kości nadgarstka i stępu.

      Kości różnokształtne ( OSSA MULTIFORMIA )

Nie można zaliczyć ich do żadnej z grup, wymiary zróżnicowane. Są to kości kręgosłupa - kręgi.

      Kości pneumatyczne ( OSSA PNEUMATICA )

Posiadają przestrzenie powietrzne wysłane błoną śluzową. Występują w obrębie kośćca czaszki. Zaliczamy kości szczęki, szczytową, klinową wpływają na ciężar tkanki kostnej.

     W obrębie tkanki kostnej występują różnego rodzaju wyniosłości, które opisujemy pod postacią wyrostków, kłykci, krętarzy, kolców, grzebieni i kres.

Zagłębienia, które nazywamy dołami, rowkami, bruzdami, otworami, kanałami.

Zarówno jedne jak i drugie są elementami przyczepu mięśni, torebek, więzadeł, przebiegu unaczynienia i unerwienia.

     Tkanka kostna w organiźmie człowieka to żywa tkanka, która bierze udział w przemianie materii, soli mineralnych oraz jest magazynem wapnia ok. 400mg. Ma zdolność odkładania wapnia oraz wytwarzania go z witaminy D.

OSTEOBLASTY

Jedne z elementów komórkowych tkanek kostnych pełniące funkcję rozrodczą, w ciągu doby wytwarzają ok. 100mg wapnia jeżeli zachodzi potrzeba ( przebudowa po pęknięciu lub złamaniu ) to do ok. 300mg. Biorąc udział w odbudowie tkanki kostnej regeneracji tworzy tzw. bliznę kostną - kostninę.

TKANKA MIEŚNIOWA

1. Charakteryzuje się występowaniem u człowieka komórek mięśniowych w postaci:

1. Mięśni gładkich - znajdują się w ścianach naczyń krwionośnych i narządów oraz budują nerwy

2. Mięśnie poprzecznie prążkowane - budują mięśnie szkieletowe, umożliwiają poruszanie elementów kostnych.

3. Tkanka mięśnia sercowego

Ad. a) Mięśnie gładkie

Posiadają budowę komórek o kształcie wrzecionowatym, w obrębie których znajduje się jądro. Mięsień występuje głównie w ścianach naczyń krwionośnych, w ścianie przewodu pokarmowego, w skórze, w przegrodach międzymięśniowych, w drobnych rozgałęzieniach oskrzeli, w przewodach gruczołów.

     Mięśnie te nie podlegają naszej woli, tzn. mają zdolność samodzielnego kurczenia się, wytwarzania bodźców i reagowania na bodźce. Bodźce sterowane są przez OUN. W obrębie mięśnia gładkiego występuje szereg reakcji na zasadzie odruchów, które są wyuczone i są odzwierciedleniem stanów psychicznych, np. gęsia skórka, rumieniec, radość, gniew, strach, płacz czyli reakcje ruchowe.

     Komórki mięśnia gładkiego mogą łączyć się w pęczki bądź też tworzą tzw. błony mięśniowe. Komórki mięśnia gładkiego zawierają w protoplaźmie elementy, które noszą nazwę włókienek kurczliwych - MIOFIBRYLE.

     MIOFIBRYLE kurcząc się powodują odkształcenia poszczególnych włókien mięśniowych. Komórki, które zawierają jądro o kształcie pałeczkowatym w ten sposób mogą zmieniać swoją długość, objętość i kształt elementów, które budują komórki mięśnia gładkiego tj. błony mięśniowe, naczynia itd., powoduje, że w obrębie naczyń zmienia się ciśnienie przepływu krwi lub chłonki, w narządach powoduje zmianę kształtu, objętości np. żołądek, pęcherz ( pojemność 5l ).

Element miofibryli występuje w mięśniach gładkich. Pozwala na prawidłowe funkcjonowanie naczyń, narządów; mówimy o funkcji naczynio - ruchowej. Występuje w obrębie OUN gdzie zwiększane ciśnienie w naczyniach powoduje ich odkształcenie.

Komórki mięśnia gładkiego charakteryzują się tym, że skurcze ich mogą odbywać się cyklicznie ale nie podlegają naszej woli.

Ad. b) Mięśnie poprzecznie prążkowane

     Tkanka ta charakteryzuje się bardziej zróżnicowaną budową. Włókna mają kształt wrzecionowaty, jądra występują skrajnie czyli w obrębie boków komórki. Otoczone są cienką błoną którą nazywamy sarkolemmą. Wymiary są zróżnicowane, większe aniżeli w obrębie mięśnia gładkiego. Cechą charakterystyczną jest wypełnienie włóknami kurczliwymi czyli miofibrylami.

     Bogato unaczyniona i włókna mogą kurczyć się na rozkaz ( mięśnie szkieletowe ), które działają przez nas wykonywanych - zadanych.

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana działa pod wpływem impulsu OUN i może być przez niego sterowany niekoniecznie od naszej woli - odruchy.

     Tkanka mięśnia poprzecznie prążkowanego buduje mięśnie szkieletowe, które układają się w pęczki włókien tworząc pojedyńcze mięśnie. Pęczki łącząc się ze sobą tworzą większe struktury zwane mięśniami, a włókna kurczliwe przebiegają w mięśniach w różnych kierunkach, np. okrężnie, podłużnie, skośnie, pierzaście.

     Poszczególne mięśnie mogą tworzyć grupy mięśniowe, które odpowiadają za złożone czynności.

Ad. b) Tkanka mięśnia sercowego

      Cechą charakterystyczną mięśnia sercowego jest to, że składa się z włókien mięśniowych, które są rozgałęzione, tworzą tzw. sieć komórkową łącząc się ze sobą. W obrębie tej struktury występują tkanki, elementy zwane zastawkami, przegrodami lub węzłami, których zadaniem jest oddzielenie poszczególnych elementów budowy mięśnia sercowego lub wytworzenie bodźców na które odpowiada mięsień sercowy, np. węzły.

      WĘZŁY posiadają strukturę budowy, przypominają mięśnie poprzecznie prążkowane tzn. zawiera dużą ilość sarkoplazmy a małą liczbę włókien kurczliwych. W obrębie sarkoplazmy układu przewodzącego serca występuje duża ilość glikogenu, który umożliwia pracę mięśni.

     Tkanka mięśnia sercowego nie podlega naszej woli. To element tkanki mięśnia gładkiego, dlatego nie możemy sterować pracą serca. Podlega ona również działaniu nastrojom psychicznym, radość, gniew oraz podlega również reakcjom układu wieńcowego, który stanowi system odżywczy tylko dla mięśnia sercowego.

     Tkanka mięśnia poprzecznie prążkowanego i mięśnia sercowego ma niewielką zdolność do regeneracji.

TKANKA NERWOWA

      W organiźmie człowieka jest najwyżej zorganizowana. Jest szczególnie wrażliwa na brak tlenu !

Zbudowana jest z komórek nerwowych, które posiadają jedną właściwość różniącą je od innych - brak rozmnażania, co oznacza, że człowiek rodzi się z całym garniturem komórek nerwowych, które wzrastają i kształtują układ nerwowy do około 12 roku życia ( ilość komórek się równa od ok. 10-15 mld ).

      Komórki nerwowe w organiźmie człowieka mają zdolność częściowej regeneracji tzn. odbudowy wypustek nerwowych, zarówno czuciowych i ruchowych oraz komórek pośredniczących w wymianie informacji ruchowej i czuciowej.

      Cechą charakterystyczną tkanki nerwowej, której nie posiada inna tkanka jest zdolność reagowania na bodźce oraz zdolność przewodzenia tych bodźców.

Komórki nerwowe maja zdolność wytwarzania stanów pobudzenia, które mogą być przesyłane do innych komórek.

Z komórek nerwowych zbudowana jest tkanka nerwowa która buduje Obwodowy Układ Nerwowy i Autonomiczny Układ Nerwowy. 
 

---