KULTUROWY WYMIAR RODZINY

1. Rodzaje wzajemnych powiązań między rodziną a społeczeństwem. Charakter tych powiązań (instytucjonalny, osobowy).

1. Instytucjonalny:

• Powiązania w normach, przepisach

• Wzory zachowań

• Gdzie rodzina uczestniczy w innym życiu rodziny

2. Osobowy:

• Te same osoby uczestniczą w życiu rodzinnym i społecznym

• Układy panujące w rodzinie (przekazywanie wzorców w np. pracy)

• Treść wzorców i ich, jakość ma wpływ na np. miejsce pracy - źle w domu, niska wydajność w pracy

2. Struktura społeczna i kultura symboliczna - wzajemne powiązania i różnice oraz ogólna charakterystyka.

Ogólna charakterystyka:

1. Struktura społeczna - wszystko to, co składa się na ogólny wygląd społeczeństwa:

• Pozycja społeczna

• Grupy społeczne

• Organizacje społeczeństwa

• Społeczności lokalne

2. Kultura symboliczna:

• Wartości społeczne

• Idee społeczeństwa

• Wzory zachowań

• Dążenia życiowe społeczeństwa

• Wizje przyszłości społeczeństwa

• Silne zakorzenienie rodziny (czasy zaborów)

Polska pod zaborami - rozpad kultury symbolicznej był bardzo powolny, bo rodzina była silna i silnie związana z Kościołem.

Polska po 45 roku (KOMUNIZM) - zmiany w kulturze symbolicznej np. dzień kobiet.

Czasy II WŚ - starano się w szybki sposób zmienić strukturę i kultur, odbywało się to gwałtownie i pod naciskiem EKSTERMINIZACJA.

Lata 39-45 - dwa elementy złączone ze sobą, lecz funkcjonowanie oddzielne.

1966r - przygotowania do obchodów tysiąclecia Chrztu Polskiego - inwigilacje komunistyczne.

RODZINA DZIŚ DO 2009 ROKU:

• Zmniejsza się liczba dzieci w rodzinie

• Zmieniają się podstawowe funkcje rodzinne

• Wczesne posyłanie dzieci do szkół (6 lat), by kobiety wcześniej poszły do pracy

• Rozbudowane społeczeństwo

• Liczba czynników oddziałujących na rodzinne jest większa np. globalizacja

Wzajemne powiązania i różnice:

STRUKTURA SPOŁECZNA	KULTURA SYMBOLICZNA
Silne nastawienie na zmiany	Silne nastawienie na zmiany
Zmiana systemu ustrojowego - ustrój demokratyczny Wolny rynek	Otwartość na inne kultury (poznajemy inne kultury) Brak refleksji na temat tego, co dobre, a co złe w podróży
Różnicowanie i komplikowanie się funkcji życiowych i społecznych (rozbudowane środki np. pełnienia funkcji rodziny - instytucje)	Pluralizm wartości, norm, wzorów
Ruchliwość przestrzenna i zawodowa (np. praca zarobkowa za granicą; zastąpienie żywego kontaktu z drugim człowiekiem kontaktem telefonicznym)	Subiektywizacja pewnych zachowań (to, co należy ocenić uzależnione jest od mojego podejścia)
Wielość organizacji pozarządowych	Indywidualizm (zachowanie obojętne np. znaczenie noża kuchennego) Indywidualizm pojęciem osobowym pozytywnym lub negatywnym
Różnorodność członkowstwa i jego częściowość	Ideologia ukierunkowana na sukces (politycy: państwo w dołku, trzeba podjąć kroki, by dorównać innym państwom, niezależnie od konsekwencji)
Prywatyzacja (wielość powstawania działalności gospodarczych)	Współzawodnictwo między podmiotami gospodarczymi (negatywne lub pozytywne)
Wielość partii politycznych (konsekwencje zmian)	Laicyzacja

3. Centrum kultury.

Centrum polskiej kultury:

• Kształtuje się na przestrzeni trwania

• Widzenie przeszłości, teraźniejszości i przyszłości

• Postrzeganie jednostek i całego narodu

• Decyduje o tym, jakie elementy obce możemy przyjąć

• Osią każdego społeczeństwa to wartości dla danej kultury - dominujące wartości

Centrum kultury danego społeczeństwa:

1. Wartości centralne:

• Panuje ogólny, wspólny consensus, każdy zgadza się na wartości

• Rodzina, dom, poczucie wspólnoty, religijność, romantyzm, honor, indywidualizm, godność osobista, gościnność, towarzyskość, umiłowanie wolności, patriotyzm, obywatelskość, demokracja, krytycyzm wobec władzy

• Np. Dania:

• Idea społecznego zaangażowania

• Ok. 40% to wolontariat

• Wokół wartości tworzą się idee

• Stymulacja do działania danego narodu

2. Wytwory kultury (oparte na wartościach centralnych):

• To co stanowi istotę narodu np. język polski

• Symbole narodowe: flaga, orzeł

• Wydarzenia np. Chrzest Polski

• Miejsca kultu religijnego i pamięci narodowej

• Twórczość artystyczna

• Dzieła literackie

• Obrzędy i zwyczaje narodu polskiego

3. Stany psychiczne jednostek

• Struktury myślenia

• Wizje społeczeństwa

• rozumność

• uczuciowość

• intuicja

• kontakty międzyosobowe

• spontaniczność

• rozgrzebywanie przeszłości

• mało planów na przyszłość

4. Negatywne zjawiska w kulturze polskiej

Zły wpływ na kulturę polską.

1. Sekularyzacja i desakralizacja:

• Wyzwolenie się spod władzy Kościoła

• 1517r. - reformacja

• Religia w coraz mniejszym stopniu reguluje życie społeczne

• Sakrum, jako usługa człowieka,

• Odkrycia geograficzne

• Badania przyrodnicze

• Poznawanie świata

• To, co nie może być zmierzone, zbadane - nie istnieje

Sekularyzacja i desakralizacja powodują:

• Zmianę życia

• Mniejszą siłę oddziaływania

• Zeświecczenie obyczajów

• Usuwają pierwiastek Boski ze świadomości

• Człowiek decyduje gdzie ma umieścić Boga

2. Globalizm

• Wolność staje się celem

• Fascynacja złem

• Zacieranie granic między dobrem a złem

• rozdzielenie seksu od miłości

• oddzielenie miłości od rodzicielstwa

• kłamstwo staje się zaradnością

• oddzielenie rodzicielstwa od małżeństwa

• Fascynacja środkami masowego przekazu

• Brak obiektywnej oceny

3. Kultura postmodernistyczna:

• Wolność (brak zasad, norm, relatywizmu, dogmatu)

• Indywidualizm

• Relatywizm

• Liberalizm

• Konformizm

• Przeciętność

• Intensywność życia

Uwarunkowania kultury postmodernistycznej:

1. Niedorozwój kultury religijnej, doświadczeń życiowych (brak, powoduje odwrócenie się od Boga)

2. Nieadekwatność dotychczasowych form życia np. religia (jest potrzebna, ale duszpasterstwo nie nadąża):

• Dobre nagłośnienie

• Składanie rąk w modlitwie

• Wizualizacja

4. Konsumpcja:

• Kiedyś: zwiększenie ilości produkcji (rozbudowa infrastruktury)

• Dziś: efekt nadprodukcji

• Większa ilość czasu wolnego

• Wymyślanie coraz nowszych produktów, które człowiek chce mieć, bo np. jest na nie moda, popyt

• Ważna dziedzina życia

5. Twórczość artystyczna i konformizm:

• Np. sport ekstremalny

• Każdy dąży do czegoś innego

• Kiedyś coś było rzadkością, teraz jest częste

• Zatracenie idei

• Śmierć autora w sztuce

6. Wolność i samorealizacja

• Kultura „singli”

• Postawa egoistyczna

• Silnie zakorzeniona wolność i indywidualizm

5. Strukturalne i funkcjonalne właściwości kulturotwórcze rodziny.

1. Właściwości strukturalne (rodzina):

• Jest naturalną, podstawową grupą społeczną

• Wytwarza swoje przekazy kultury (nikt jej nie organizuje), granice, co w rodzinie i poza nią określa sama rodzina

• Zróżnicowanie wewnętrzne (liczba członków rodziny)

• Przestrzeń własna np. nazwisko - odróżnia nas od sąsiadów

• Kontakty:

• Różnorodność (bezpośrednie; pośrednie)

• Treść (wewnętrzne sprawy rodziny)

2. Funkcjonalność rodziny:

1. Kształtowanie:

• Kształtuje poznanie i rozumienie swoich członków

• Kształtuje poglądy u dzieci

• Kształtuje postawę wobec drugiego człowieka

2. Włączanie w działanie:

• Ze względu na swoje funkcje podejmuje działania krótkoterminowe lub długoterminowe

• Każdy z członków jest zaangażowany w pełnieniu roli

3. Wprowadzanie w świat znaczeń:

• Nieustanny kontakt ze światem:

• Zadawanie pytań przez dzieci

• Odpowiadanie na pytania

• Nauka zachowania się w odpowiednich sytuacjach

• Czytanie dzieciom (wzbogacanie słownictwa)

• Spontanicznie

• Świadomie ukierunkowany

• W rodzinie

• Wprowadzenie w świat dorosłych

• Wyjaśnianie znaczeń np. ubieranie choinki, łamanie się opłatkiem

4. Ochrona przed niewłaściwymi czynnikami zewnętrznymi:

1. Funkcja selektywna

2. Funkcja interpretatora (zdarzeń, faktów)

3. Funkcja rekreacyjna (chronienie przed czynnikami zewnętrznymi np. pod wpływem negatywnych doświadczeń wzmacnianie osobowości dziecka, stoi na straży, przywraca poczucie bezpieczeństwa)

5. Role kulturotwórcze rodziny

1. Rodzina włącza członków w kulturę ogólnospołeczną

2. Tworzy i rozwija swoją kulturę (normy, zachowania)

3. Zapewnienie kontynuacji dziedzictwa kulturowego

4. Selektywność - jedne elementy rodzina przejmuje a inne nie, rodzina uwrażliwia pojmowanie

6. Cechy kulturotwórczej roli rodziny.

1. Całościowy charakter tworzenia przekazu kultury.

• Większe wzmocnienie, gdy np. sąsiad zareklamuje dany produkt

• Każdy z członków oddziałuje w sposób wieloaspektowy (różne role w rodzinie) np. emocjonalny przekaz ekspedient w sklepie

2. Dialogowy charakter tworzenia przekazu.

• Łączy się z punktem 1

3. Osobowy charakter tworzenia przekazu.

• Odpowiednia więź (rodzina - więź miłości)

• Większa świadomość wychowawcza rodziców

• Autonomia jednostki - nastawienie na kształtowanie poszczególnych osób np. finansowanie studiów

7. Uwarunkowania sprzyjające tworzeniu i przekazywaniu kultury przez rodzinę.

1. Świadomość rodziców, że to, co robią ma odzwierciedlenie w dzieciach

2. Wewnętrzna atmosfera w rodzinie - pełny i trwały przekaz

3. Trwałość i stabilność rodziny - poczucie bezpieczeństwa

4. Proporcjonalny udział w życiu rodziny każdego z członków

5. Więź międzypokoleniowa - bogactwo form i treści

6. Odpowiedni poziom warunków ekonomicznych i mieszkaniowych

7. Umiejętność świętowania - twórcze wykorzystanie czasu wolnego

8. Otwartość na wartości duchowe - głębia działania rodziny

8. Wartości utrwalone w kulturze polskiej.

1. Rodzina, rodzinność i poczucie wspólnoty

1. Duże znaczenie więzi pomimo migracji

2. Udane małżeństwo

3. Posiadanie dzieci

4. Zjawisko „singli”

5. 70% Polaków czuje silne relacje z bliskimi, z którymi nie mieszka

2. Umiłowanie dziecka i ważna rola kobiety

1. Rola kobiety kształtowała się wraz z rozwojem kultu Matki Bożej

2. Większość Polaków wyraża chęć posiadania dzieci (90%)

3. Im bogatsze społeczeństwo tym mniej dzieci

3. Dom

1. Duży, rodzinne gospodarstwo

2. Kojarzy się z gościnnością

4. Więź pokoleń i poczucie pokrewieństwa

1. Częste, wspólne zamieszkiwanie pokoleń ze sobą

2. Dobre relacje

3. Wzajemna pomoc i wsparcie

4. Przekaz międzypokoleniowy (kulturowy)

5. 72% widzi się raz w tygodniu z rodzicami

6. 31% Polaków mieszka z rodzicami (wieś)

7. 28% Polaków mieszka z rodzicami (duże miasta)

5. Wrażliwość na wartości transcendentne (religijność, sacrum)

1. Wiara zawsze dawała narodowi Polskiemu siłę do walki

2. 94% wyznaje wiarę katolicką

3. Wzmacniana przez wspólne uczestnictwo w aktach kultu religijnego

4. Mocne powiązanie z narodem i rodziną

6. Irracjonalizm, uczuciowość i romantyzm - silne emocje

7. Indywidualizm - styl wychowania, który bierze się z samodzielności w podejmowaniu decyzji o sobie

8. Godność, honor - odczuwane w różnym natężeniu, w zależności od kontekstu historycznego

9. Zdolność przebaczania, brak chciwości i okrucieństwa

1. 123 lata niewoli i 50 lat komunizmu

2. Brak zapędów do tworzenia mocarstwa, mimo siły narodu

10. Gościnność, towarzyskość

1. Otwartość na gościa i jego potrzeby, okazywanie szacunku

11. Otwarcie na inne kultury i tolerancja

1. Do 45 roku Polskę charakteryzowała wielokulturowość

2. Zabory przystosowanie do obcej kultury

12. Gotowość do poświęceń i ofiary (poczucie odpowiedzialności, niesienia pomocy, powinności)

13. Umiłowanie wolności i patriotyzm

14. Szacunek dla pracy twórczej

15. Demokracja, obywatelskość, krytycyzm wobec władz

9. Kulturotwórcza rola święta w rodzinie oraz elementy formalne święta.

• Związana z kulturą religijną

• Świętowanie wpisane jest w naturę człowieka, jest trwałym elementem kultury człowieka

• ZADANIA ŚWIĘTOWANIA:

• Wyraz przemienności - oddziela jeden czas od drugiego

• Nadaje sens życiu jednostkowemu i rodzinnemu (w centrum cenna wartość)

• Zbliża ludzi do siebie (łagodzi dystans)

• Czas aktywności twórczej (np. robienie ozdób na choinkę)

• Łącznik czasów

• Pomaga załagodzić konflikty i przetrwać ciężki czas

• ELEMENTY FORMALNE ŚWIĘTOWANIA:

• Czas - ściśle określony

• Przestrzeń - ściśle określona

• Rytuały - struktura czasu świętowania, nadanie płynności

• Odpowiedni strój

• Organizator

• Aktywne uczestnictwo

• Dar - wymaga pewnego daru (np. w religii jest to dar dla Boga)

10. Kapitał społeczny

• Na kapitał kulturowy (społeczny) składają się:

1. zaufanie

2. normy społeczne

3. powiązania międzyludzkie

Kapitał kulturowy tworzy zakorzenienie (sieć kontaktów w skali mikro, np. rodzina) oraz autonomia (sieć kontaktów w skali makro, np. państwo komunikujące się z rodziną).

Na kapitał kulturowy składają się grupy:

1. Grupa o niskim poziomie zakorzenienia i autonomii - niski poziom moralność, duży indywidualizm.

2. Grupa o wysokim poziomie zakorzenienia, niskim poziomie autonomii - amoralny familiaryzm (Rosja).

3. Grupa o niskim poziomie zakorzenienia i wysokiej autonomii - anomia społeczna, dysfunkcje w stosunku do własnego społeczeństwa.

4. Wysoki poziom zakorzenienia i autonomii - tylko taka grupa ludzi może wpływać pozytywnie na rozwój społeczeństwa.

• Wskaźniki poziomu kultury:

1. organizacyjno-funkcjonalne - zjawiska występujące w danym społeczeństwie

2. koncepcja człowieka - np. kreatywna osoba ludzka jest nagradzana i doceniana w społeczeństwie

6

---