AGRESJA U DZIECI.

JAK JEJ ZAPOBIEGAĆ?

Przykładowy program profilaktyczny

Dla szkół podstawowych

i gimnazjum.

Przykłady ćwiczeń wyciszających dla

Dzieci w przedszkolu.

Opracowała :

mgr Łuska Danuta

Przedszkole Publiczne

Czyżowice

Spis treści

1 WSTĘP

2 Agresja u dzieci - przyczyny.

3 Zachowania agresywne , a wpływ rodziny.

4 Agresja i przemoc - kontra media.

5 Zachowania agresywne - profilaktyka szkolna.

6 Harmonogram zajęć profilaktycznych dla szkoły podstawowej i gimnazjum.

7 Przykładowe scenariusze spotkań integrujących dla rodziców:

-„Jak poprawić zachowanie uczniów?”

-„Na przekór przemocy.”

8 Scenariusz zajęć dla klas III i IV SP:

• Co zrobić ze swoją złością?

9 Przykłady zajęć wyciszających i uspokajających dla dzieci przedszkolnych.

10 Bibliografia.

1 Wstęp

W życiu współczesnej szkoły narasta poczucie bezradności wobec narastających i coraz częściej spotykanych zjawisk agresji i przemocy wśród uczniów. Powszechna dotąd zasada współpracy i wzajemnej pomocy coraz częściej bywa zastąpiona zasadą dominacji, wymuszania i używania siły.

Uczniowie zachowują się prowokacyjnie, są nadpobudliwi ruchowo, niezdolni do koncentracji i często niechętni do zdobywania wiedzy. Zjawiska te sprawiły, że nauczanie stało się znacznie trudniejsze. Coraz częściej występują przypadki ignorowania poleceń nauczyciela, niezdyscyplinowania, bezmyślnego wandalizmu. Powstaje komunikacja oparta na zdobywaniu przewagi przez silniejszego i wymuszania uległości, a na korytarzach szkół obserwujemy niepożądane zachowania. Wyszukane wulgaryzmy , wyzwiska i przekleństwa padają z ust zarówno chłopców jak i dziewcząt. Obserwujemy przemoc fizyczną, przepychanki, bójki, a także szantaż.

Z obserwacji wynika, że agresja u dzieci wywodzi się z nieprawidłowych układów rodzinnych, wpływu środków masowego przekazu, (telewizja, kino) oraz relacji w środowiskach rówieśniczych.

Instrumentalne traktowanie osób, agresywne kontaktowanie się ze sobą w domu przenoszone jest na zbiorowości szkolne i grupy rówieśnicze.

We współczesnym świecie obserwuje się wzrost sytuacji stresogennych: rozwód rodziców, bezrobocie, problemy finansowe, brak czasu dla dzieci.

Są to czynniki sprzyjające zachowaniom agresywnym. Rodzice i wychowawcy nie mają sprzymierzeńców w mediach. Sceny drastyczne gwałtów, przemocy, wpływają deformująco na sferę poznawczą i emocjonalną już najmłodszych (bajki ze scenami przemocy, niewyszukanym słownictwem).

W jaki sposób więc uzdrowić szkołę i wyeliminować zachowania agresywne?

Psychologowie zachęcają do podjęcia zajęć profilaktyczno - wychowawczych wśród uczniów i ich rodziców.

Propozycja wdrożenia programu profilaktycznego „Saper, czyli jak rozminować agresję” , opracowaną przez Renatę Knez i Wojciecha Słoninę jest bardzo obiecująca.

Jestem nauczycielem trzy-oddziałowego przedszkola publicznego w Czyżowicach ( jeden oddział maluchów i dwa oddziały sześciolatków), miejscowości liczącej 3,5 tysiąca mieszkańców, należącej do gminy Gorzyce.

W środowisku w którym pracuję nie spotyka się zbyt często aktów agresji lub przemocy wśród młodzieży szkolnej, nie mniej jednak zagrożenie takie istnieje.

Coraz częściej słyszymy niestety ostre słowa, wulgaryzmy i przekleństwa z ust naszej młodzieży , a co gorsze nie krępuje ich bliska obecność nauczyciela.

Z sytuacjami tymi spotykamy się najczęściej w miejscach takich jak kluby młodzieżowe, puby, boisko, świetlica. Młodzież uważa, że posługiwanie się wulgarnym językiem dodaje dorosłości, do której tak bardzo im się spieszy.

Rodzeństwo starsze uczy złych zachowań tych młodszych i problem zachowań niepożądanych przenosi się na teren przedszkola.

Miejscowość nasza jest środowiskiem zamkniętym, że się tak wyrażę. Mam tu na myśli fakt, że wszyscy się nawzajem znają. Dzieci chodzą do jednego przedszkola, jednej szkoły podstawowej, przechodzą do jednego gimnazjum, nauczyciele w większości pochodzą z naszej miejscowości. Znane są wszystkim powiązania rodzinne od pokoleń, a co za tym idzie wiemy czego spodziewać się można po danym dziecku. Jeżeli do naszej placówki przedszkolnej trafia dziecko z rodziny patologicznej, to koleżanki ze szkoły wiedzą co ich czeka w kolejnych latach w pracy dydaktyczno - wychowawczej z tym dzieckiem.

Czyżowice, to miejscowość bardzo ładna, blisko lasów, z szeroko rozwiniętą siecią handlową, znaczną ilością zakładów prywatnych, rzemieślniczych. Dlatego też w ostatnich latach wioska się rozrosła, przybyło wielu obcych mieszkańców, którzy tu wybudowali swoje domy, odeszli z miast.

Młodzież przyjezdna często ukazuje obyczaje środowiskowe „blokowisk” wielkomiejskich, gdzie często rządzi prawo silniejszego. Z tym zjawiskiem spotykają się koleżanki ze szkoły.

W roku szkolnym 2002-2003 w szkole podstawowej został wprowadzony w życie program profilaktyczny o nieagresji wśród młodzieży szkolnej.

Ja, będąc nauczycielem sąsiadującego przedszkola postanowiłam napisać również taki program, którego w całości na pewno nie wykorzystam w mojej pracy zawodowej, nie mniej jednak pewne jego elementy mogą zostać wprowadzone jako zajęcia dodatkowe w pracy z dzieckiem sześcioletnim.

Z kolei przykłady scenariuszy do pracy z rodzicami na pewno w znacznym stopniu zostaną przeprowadzone w następnym roku szkolnym.

W moim przykładowym harmonogramie zajęć został umieszczony temat „Festyn rodzinny”, który to odbędzie się już w tym roku szkolnym, w dniu 25 maja, a organizuję go wraz z rodzicami naszych dzieci przedszkolnych. Oprócz korzyści finansowych dla naszej placówki ma on na celu wspólną zabawę dzieci z rodzicami, aby rodziny mogły mile i pożytecznie spędzić wolny czas. Przybliży to również nas nauczycieli do społeczeństwa naszej wsi. A o ważnych relacjach międzyludzkich będzie mowa w dalszej części mojej pracy.

2 Agresja u dzieci - przyczyny.

Dziecko agresywne jest niewątpliwie kłopotem dla rodziców, nauczycieli, wychowawców. Nierzadko też i jemu nie jest łatwo z tą postawą .

Teorie na temat agresji są różne. Wyjaśniają one mechanizmy powstawania agresji u człowieka. Jedne koncepcje mówią o wrodzonych popędach, inne o istotnym znaczeniu frustracji, a najnowsze koncepcje mówią o czynnikach środowiskowych. Teoria społecznego uczenia się dla nauczycieli, wychowawców i rodziców jest przydatna najbardziej, gdyż z badań wynika że dzieci najskuteczniej uczą się zachowań agresywnych poprzez naśladownictwo i modelowanie.

Nasuwa się więc pytanie: Dlaczego dzieci przejawiają agresję?”

Odpowiedzi są wielorakie:

• dziecko jest agresywne, bo to przynosi mu korzyść - jest akceptowane w grupie podobnych sobie.

• Dziecko jest agresywne , bo żyje w świecie przemocy, widzi ją na co dzień w domu , w telewizji - naśladuje takie zachowanie jako wzorcowe.

„...Przyjęcie teorii, mówiącej, że agresja jest wyuczona daje nam możliwość wyeliminowania zachowania na podobnych zasadach - dziecko trzeba oduczyć agresji i nauczyć zachowań akceptowanych społecznie i to takich , które dają mu satysfakcję. Jeżeli dziecko będzie umiało zachować się inaczej niż agresywnie, będzie miało wybór....” ( Miesięcznik „Wychowawca” nr 3/2003).

Czy jest zatem możliwe oduczenie zachowań agresywnych i nauczenie prospołecznych ? Odpowiedź brzmi: tak , jeśli zastosujemy skuteczną metodę. Bardzo popularną metodą jest „Trening zastępowania agresji Arnolda Goldsteina”, znaną już przez polskich pedagogów, a wykorzystywaną w grupach specyficznych, takich jak więźniowie, młodociani przestępcy.

Metoda ta obejmuje trening umiejętności prospołecznych, trening kontroli złości i trening wnioskowania moralnego i wartości. Metoda będzie najbardziej skuteczna, jeżeli poprowadzi ją osoba z certyfikatem na prowadzenie zajęć tą metodą.

Czy zachowania agresywne dzieci należy karać?

Jeśli jest to agresja „instrumentalna”, czyli skierowana na jakiś cel, poziom emocjonalny jest niski, a działania agresywne są zaplanowane, to właściwą interwencją będzie konsekwentne karanie zachowania z jednoczesnym konsekwentnym nagradzaniem zachowania prospołecznego oraz trening tychże umiejętności.

Jeśli agresja ma charakter reaktywny, czyli skierowana jest przeciwko osobie, aby wyrządzić krzywdę, a złość jest przemijająca i działanie afektywne ( typowa cecha choleryków), to właściwą interwencją będzie trening kontroli złości i empatii.

W kolejnym rozdziale zastanowimy się nad wpływem rodziny na zachowania agresywne dzieci.

3 Zachowania agresywne, a wpływ rodziny.

Zachowania agresywne nie są akceptowane przez społeczeństwo i są sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami.

Na człowieka w ciągu jego życia działa wiele czynników, nakłada się wiele doświadczeń, co powoduje wykształcenie się pewnego sposobu postępowania, nie wykluczając przy tym agresji. Jednak najistotniejszą rolę w kształtowaniu osobowości dziecka jest wpływ rodziny. Rozsądna, czujna, konsekwentna, silna i wyrozumiała miłość do dziecka jest podstawowym warunkiem w kształtowaniu jego osobowości.

D. Wójcik uważa, że środowiskowe uwarunkowania agresywności mogą wynikać z:

- „...zaburzonych kontaktów uczuciowych między rodzicami a dziećmi,

• wykazywaniem przez rodziców nadmiernej tolerancji wobec zachowań agresywnych o dzieci,

• przejawiania agresji rodziców wobec siebie, dzieci i innych,

• aprobowania agresywnych wzorców zachowania...”

Dziecko pochodzące z rodziny o zaburzonych kontaktach uczuciowych czuje się odrzucone, przeżywa stałe frustracje, lęk, niepokój, a jego samoocena jest negatywna. Część tych dzieci zachowuje się biernie, apatycznie, przejawiając wrogość do rodziców. Pewna grupa rodziców nie odrzuca dziecka wyraźnie, ale ma z nim słaby kontakt uczuciowy i nierzadko wtedy dziecko przejawia postawy agresywne, szczególnie w grupie rówieśniczej, by zwrócić na siebie uwagę. Podobne zachowania wykazują dzieci, którym rodzice cofnęli akceptację, np. na skutek trudności życiowych, urodzenia drugiego dziecka.

(D. Wójcik 1977r).

Według D. Wójcik wykazywanie przez rodziców nadmiernej tolerancji wobec zachowań agresywnych ich dzieci, ma wyraźny związek z wykształceniem się u nich agresywności. Rodzice często zezwalają na zachowania agresywne, nie stosują za to kar, zachęcają do zachowań agresywnych. Tolerowanie agresji wzmacnia ten sposób zachowania, podobnie jak stosowanie surowych kar fizycznych.

Rozłąka (rozwód) rodziców może doprowadzić do pojawienia się lęków u dziecka, moczenia nocnego, itp. Dziecko szuka oparcia poza domem.

Skłonność do agresji przejawia się w skłonnościach do identyfikowania się z agresywnymi bohaterami z filmów, komiksów Agresja pozwala na uzyskanie popularności, pozycji.

Wiele dzieci doświadcza przemocy fizycznej w rodzinie, która jest domeną młodych mężczyzn, często pod wpływem alkoholu i narkotyków. Rodzice często o niższym poziomie wykształcenia chętniej stosują kary fizyczne. Rodzice o wyższym poziomie wykształcenia częściej uciekają się do perswazji, rozmów, tłumaczeń, nakazów, zakazów. Nie jest to jednak regułą.

Wielki wpływ na zaspokajanie potrzeb życiowych dziecka ma sytuacja socjalno - bytowa w rodzinie. Tam gdzie jest dużo osób w małym mieszkaniu występują zaburzenia w zachowaniu dzieci i dorosłych. Wynika to z szybkiego powstawania bałaganu, hałasu, odmiennych upodobań i zainteresowań. Konflikty między dziećmi prowadzą do większych kar ze strony rodziców.

Coraz częściej dowiadujemy się z mediów o przypadkach znęcania się rodziców nad dziećmi. Bezpośrednią reakcją dziecka na krzywdę jest wzrost agresywności, niska samoocena, wrogość do otoczenia, słabe reakcje interpersonalne i jednocześnie silne przywiązanie do opiekunów. Dzieci krzywdzone często są opisywane jako samotne, krnąbrne, bez poczucia humoru, spięte, depresyjne, często się izolują. Tłumią złość, lęk, bezsilność. Myślą, że skoro są bite, to na to zasługują. Ten stłumiony gniew przeradza się w nienawiść do siebie i innych. Często chorują na nerwice, uzależniają się od alkoholu i narkotyków, popełniają samobójstwa, zostają przestępcami.

Wyciągając wnioski z tych rozumowań stwierdzam, że przyczyny agresji tkwią głównie w złej organizacji życia rodzinnego i popełnianych błędach wychowawczych.

Ogromnie ważna jest mądra miłość rodzicielska oraz akceptacja dziecka takim, jakim jest.

Jednakowe traktowanie wszystkich dzieci w rodzinie, bez wyróżnień.

Dzieci należy nagradzać, ale jednocześnie karać za złe postępowanie (bez kar cielesnych).

Dzieci przejawiające agresję powinny być obserwowane i kontrolowane, ale jednocześnie otoczone troską i opieką ze strony rodziców i wychowawców.

Dalsze moje rozważania będą dotyczyły wpływu mediów na zachowania agresywne dzieci.

4 Agresja i przemoc - kontra media.

Media stały się ważnym, nieodłącznym elementem naszego życia.

Otwierają przed współczesnym pokoleniem wielkie możliwości. Korzystamy z gazet, radia, telewizji, komputera. Media kształtują naszą wyobraźnię, poglądy, postawy, są nieprzebranym źródłem wiedzy.

Duża większość Polaków jednak ogląda tylko łatwe w odbiorze filmy, z gazet wyczytuje tylko przystępne artykuły, niektórzy czytają wręcz brukowce. Na dobrą książkę nie starcza już czasu, a telewizor staje się substytutem rodziny, zaspokajając wiele potrzeb bardziej lub mniej istotnych. Jest ulubioną formą spędzania wolnego czasu przez dzieci i młodzież. Rodzice pochłonięci codziennymi obowiązkami spędzają coraz mniej czasu z dziećmi. Nawet nie wiedzą co oglądają ich pociechy. Największą popularnością cieszą się filmy, bajki i programy o podłożu przemocy, gwałtu, nienawiści, filmy z użyciem broni, filmy o handlu narkotykami, fałszowaniu pieniędzmi, zamachach bombowych. Sensacja, przemoc i agresja, to niezłe „wabiki” przed ekrany telewizyjne. Młodzież przyjmuje do wiadomości, że świat opiera się na agresji, gwałcie i przemocy, a wszystkim rządzi pieniądz, siła i podstęp. Rodzi się zapotrzebowanie na bycie sprytnym, przebiegłym i bezwzględnym. Sceny przemocy są dobrą lekcją do nauki używania siły fizycznej. Telewizja przejęła funkcje wychowawcze i edukacyjne. Dla małych dzieci jest „niańką”, młodzieży dostarcza wzorców postępowania.

Dzieci staja się nadpobudliwe, źle funkcjonują w grupie rówieśniczej, w kontaktach z wychowawcami, rodzicami, obniżają się wyniki w nauce.

Młodzież wyposażona w sprzęt bandycki (kije, noże, itp.), wszczyna bójki, zatruwa życie spokojnym mieszkańcom.

Brutalne filmy animowane pokazywane we wszystkich już stacjach telewizyjnych obfitują w postacie negatywne, posługujące się brutalnym językiem. Walka dobra ze złem to walka na pięści, noże, lasery, itp. Sceny te nie uczą, że za złe zachowanie trzeba przeprosić, że słabszym trzeba pomagać.

Nie pokazują pozytywnych wzorców zachowań.

Podobnie jest z grami komputerowymi. Posiadają one dużo elementów edukacyjnych, ale tyleż samo jest w nich zagrożeń. Dzieci i młodzież chętniej sięgają po te drugie, gdzie występują elementy strategiczne, z dużą dawką przemocy, gdzie walczy się z bestią, zabija się innych. Dziecko oswaja się w ten sposób z okrucieństwem, utożsamiają się z bohaterem i naśladują go.

Agresja jest co prawda symulowana, ale gracz jej się uczy i może ją wykorzystać w realnym życiu.

Jak zatem chronić nasze dzieci przed złym wpływem gier komputerowych i programów telewizyjnych? Nie można przecież zrezygnować z technik multimedialnych. Można jednak zastosować pewne zalecenia, czyli zainteresować się w jakie gry bawi się dziecko, sprawdzić które programy ogląda w telewizji, kontrolować czas spędzany przed ekranem telewizora lub komputera, oglądać z dzieckiem ciekawy , kształcący program, czy też film.

W kolejnym punkcie mojej pracy rozpatrywać będę zachowania agresywne dzieci, a stosowaną praktykę szkolną wobec tych zachowań.

5 Zachowania agresywne, a praktyka szkolna.

Ostatnio bardzo wzrosło zainteresowanie nauczycieli problematyką zachowań agresywnych wśród dzieci i młodzieży, a wynika to ze wzmożonej liczby takich zachowań. Duża ilość szkół boryka się na co dzień z agresją uczniów w bardziej lub mniej brutalnych formach. Jedni nauczyciele szukają sposobów na interwencję wobec takich zachowań, inni szukają sposobów na to, by chronić uczniów przed tym zjawiskiem, pytają, opracowują metody pracy profilaktycznej wobec zachowań agresywnych.

Czy są zatem jakieś recepty na uleczenie szkół z zachowań agresywnych?

Każda szkoła ma obowiązujący regulamin, normy i zasady oraz wyciąga konsekwencje związane z łamaniem owych zasad. Wiele szkół radzi sobie z określaniem zasad i norm, inne maja trudności w dbaniu o ich przestrzeganie. Łatwo zauważyć, jak uczniowie czując się bezkarnie wobec ich zachowań rozwijają swój „repertuar” i agresja się rozszerza.

Pierwszą receptą na leczenie agresji jest stworzenie jasnego dla uczniów środowiska wychowawczego - proste zasady i normy i ich respektowanie. Jednomyślność w wyciąganiu konsekwencji musi dotyczyć całego personelu szkoły, kadry pedagogicznej i personelu pomocniczego. Warto więc inwestować w integrację personelu i tworzenie programu wychowawczego, którego każdy może przestrzegać.

Ważne w walce z agresja w szkole jest budowanie więzi w relacjach; uczeń - uczeń; uczeń - nauczyciel; uczeń - rodzic; rodzic - uczeń; nauczyciel - rodzic; nauczyciel - nauczyciel.

Wychodząc z założenia, że jeżeli mam dobry kontakt z drugą osobą, to trudno zachować mi się agresywnie. Wynika z tego fakt, że istnieje potrzeba budowania więzi w szkole i to na wszystkich płaszczyznach. Istotna jest tu praca wychowawcza i pomaganie uczniom w budowaniu przyjaźni między sobą, poprzez integrację zadaniową ( uczeń - uczeń).

W relacji nauczyciel - uczeń ważny jest kontakt z tym uczniem, który stwarza problem, ale rozmowa powinna odbywać się poza klasą. Tu można położyć nacisk na konsekwencje za złe zachowanie. Większość uczniów w indywidualnym kontakcie szybciej porozumie się z wychowawcą.

Kolejną płaszczyzną budowania więzi jest relacja nauczyciel - nauczyciel.

Wychowawca często boi się, ze sobie nie poradzi w sytuacji trudnej, straci autorytet wśród kolegów, dyrektor się dowie i może stracić pracę. Metodą radzenia sobie z takimi problemami są wszelkie formy wzajemnego wsparcia między nauczycielami, tworzenie atmosfery bezpieczeństwa w szkole, organizowanie spotkań i omawianie „trudnych przypadków”.

Skuteczne radzenie sobie z agresją nie będzie możliwe bez jasnych norm i zasad i konsekwencji płynących z ich niestosowania.

Program profilaktyczny „SAPER” opracowany przez Renatę Kenz i Wojciecha Słoninę promuje właśnie zajęcia dotyczące budowanie więzi.

Obok zajęć integrujących program zawiera zajęcia edukacyjne , dochodząc stopniowo do bezpośredniego omówienia problemu agresji.

W zajęciach udział biorą uczniowie, nauczyciele oraz rodzice.

W kolejnej części pracy zamieszczam przykładowy harmonogram zajęć integrujących programu profilaktycznego pod hasłem „Pohamować swoją złość”.

6 Harmonogram zajęć profilaktycznych dla uczniów

i nauczycieli szkoły podstawowej i gimnazjum.

Harmonogram zajęć z zakresu walki z agresywnymi zachowaniami uczniów,
m-c	Klasy I -III	Klasy IV- VI	Klasy gimnazjum I-III	Zajęcia dla nauczycieli i rodziców.
IX	Spotkanie koleżeńskie „Poznajmy się lepiej”.	-//-	-//-	Zapoznanie z programem profilakt. „Saper, czyli jak rozminować agresję” Renaty Kenz.
X	Spotkanie z rodzicami w poszczególnych klasach.	-//-	-//-	Spotkanie z rodzicami - ustalenie istotnych problemów wychowawczych
XI	Konkurs rysunkowy” Mój dobry kolega”.	„Budujemy nowe przyjaźnie” - ćwiczenia edukacyjne	„Pohamować złe emocje” - ćwiczenia edukacyjne w klasach.	Zajęcia integrujące z udziałem rodziców „Na przekór przemocy”.
XII	„Co zrobić ze swoją złością?”- zajęcia edukacyjne.			Warsztaty dla nauczycieli „Jak poprawić zachowanie uczniów?.
I			„Moje największe wartości” - ćwiczenia grupowe
II				Zebranie Rady Pedagogicznej - podsumowanie I semestru - efekty pracy profilaktycznej..
III	Pozytywny bohater filmowy -wykonywanie plakatu - zajęcia w klasach		Prelekcja „Wpływ kina na zachowania agresywne wśród uczniów”.
IV				Zajęcia integrujące dla rodziców - dzień otwarty. Spotkania indywidualne z wychowawcami.
V
VI				Podsumowanie roku szkolnego - rezultaty osiągnięte w walce z agresją -skuteczność całorocznej pracy profilaktycznej

7 Przykładowe scenariusze spotkań integrujących

dla rodziców.

Temat spotkania: „Jak poprawić zachowanie uczniów”?

MATERIAŁY: arkusze papieru, pisaki, magnesy.

PRZEBIEG:

1 Krótka informacja nauczyciela na temat osiągnięć uczniów.

2 Rozmowa na temat zachowania uczniów na terenie szkoły.

3 Przedstawienie głównych problemów :

• ucieczki z lekcji,

• spóźnienia i nie usprawiedliwiane godziny w szkole,

• wulgarne słownictwo względem siebie ,

• bójki na przerwach,

• agresja i złość na korytarzach.

4 Podział rodziców na cztery grupy. Każda grupa zajmuje się jednym problemem i wypisuje propozycje jak je rozwiązać.

5 Dyskusja nad wysuniętymi problemami.

6 Ustalenie terminu następnego spotkania i ocena skuteczności podjętych działań przeciwko agresji.

Spotkanie z rodzicami: „Na przekór przemocy”.

MATERIAŁY: kartki, długopisy.

PRZEBIEG SPOTKANIA:

1 Rodzice anonimowo piszą na karkach jakie są główne problemy na terenie podwórka rówieśniczego i w domu.

2 Dyskusja, co jest przyczyna złych zachowań.

3 Wypisywanie na kartkach rad, jak reagować na zachowania agresywne.

4 Wybór najskuteczniejszych propozycji.

5 Ustalenie wspólnych sposobów postępowania z zachowaniami agresywnymi.

• sugerowanie alternatywnych rozwiązań (wspólne spacery, rajdy klasowe, wyjścia do kina z rodzicami , pikniki rodzinne, itp.).

• ciągłe uświadamianie o negatywnych i agresywnych zachowaniach.

6 Termin kolejnego spotkania, ocena dotychczasowej działalności ze strony rodziców i wychowawców - osiągnięte efekty.

8 Scenariusz zajęć dla klas III i IV SP.

TEMAT: Co zrobić ze swoją złością?

CELE: Wdrażanie uczniów do radzenia sobie z przejawami agresji, umiejętność komunikowania się ze sobą, wdrażanie do prawidłowego funkcjonowania w grupie.

ŚRODKI DYDAKTYCZNE: buźki z nastrojami, sylwety drzew, karta pracy, kartki ze zdaniami (Na agresje odpowiedz agresją, nigdy nie przebaczaj, rób to, na co masz ochotę, to inni są winni, nie krzywdź innych, współczuj gdy ktoś cierpi, zanim podniesiesz rękę pomyśl), blankiety recept, rekwizyty do inscenizacji.

METODY: poszukująca, podająca, praktycznego działania.

PRZEBIEG ZAJĘĆ:

1 Wprowadzenie dzieci: zaproszenie do koła, wyjaśnienie tematu,

zaznajomienie z celami lekcji.

2 Przywitanie się „Iskierką przyjaźni”.

3 Zabawa ruchowa „Jaką minkę robisz”?

4 Przeprowadzenie zajęcia: umieszczenie buziek na tablicy (smutna, obojętna, wesoła).

5 Obejrzenie krótkich scenek przez starszych uczniów o przejawach złego zachowania.

• awantura o mazaki,

• bójka dwóch chłopców,

• obmawianie koleżanki,

• zakaz oglądania telewizji przez dziecko w domu.

• Pominięcie ucznia w rozdawaniu nagród przez nauczyciela.

6 Omówienie obejrzanych scenek -wypowiedzi dzieci, rozwinięcie tematu poprzez pogadankę heurystyczną.

7.Uzupełnianie drzewka dobra i zła zdaniami na kartkach, uzasadnianie wyboru danej kartki do drzewa.

8 Wypełnienie recepty dla kolegi, który za często jest agresywny.

9 Podsumowanie lekcji, pożegnanie uczniów.

9 Przykłady zajęć wyciszających i uspokajających dla

dzieci przedszkolnych.

1 Zabawa „ Sztafeta patyczkowa.”

Cel zabawy: dzieci podczas zabawy muszą być skupione, gdyż precyzja utrzymania patyczków jest bardzo ważna. Od tego zależy powodzenie całego zajęcia. Podczas podawania sobie patyczków zawodnicy muszą ze sobą ściśle współpracować, co solidaryzuje grupę.

Przebieg zabawy:

Dzieci siedzą w dwóch rzędach na krzesełkach, twarzami do siebie. Na początku i na końcu rzędu znajdują się krzesełka, na których ustawiono pudełka. Na krzesełku z przodu w pudełku są patyczki. Pudełko na końcu jest puste. Każde dziecko trzyma w rękach dwa patyczki, którymi będą podawać sobie patyczki z pudełka. Dzieci z pomocą swoich patyczków podają jeden drugiemu patyczki z pudełka. Ostatnie z dzieci w rzędzie wrzuca patyczek do pustego pudełka. Zabawę można przeprowadzić w formie zawodów na czas, można też brać pod uwagę ilość podanych patyczków w ciągu np. minuty. Cała zabawa powinna przebiegać w ciszy i skupieniu się na wykonywanym zadaniu.

Do zabawy można wykorzystać zapałki, wykałaczki, patyczki matematyczne, itp.

2 Zabawa „Wesołe minki”.

Cel zabawy: Podczas zajęcia dzieci wyluzowują się, a narysowane przez nich minki mają na celu wprowadzenie grupy w wesoły nastrój, by zajęcia zorganizowane przebiegały w miłej atmosferze.

Przebieg zabawy:

Rozdajemy siedzącym przy stolikach dzieciom po kilka małych karteczek oraz kredki. Ich zadaniem jest namalować śmieszne minki, wykorzystując swoją wyobraźnię. Można dzieci naprowadzić na pomysł wykorzystując pory roku, np.: minki na liściu, na kasztanku, smutny bałwanek, zwiędnięty kwiatek, zmoczony piesek, itp. Dzieci mają rysować tylko same minki, a nauczyciel naprowadza dzieci na pomysł samym hasłem.

Po namalowaniu swoich obrazków pokazują je sobie nawzajem, wymieniają uwagi: „twoja mina ma krzywy nos”, „a twoja duże oczy,” „twojej brakuje ucha”, itp. Te spostrzeżenia wywołują najczęściej salwy śmiechu, co wprowadza całą grupę w pogodny nastrój i w tej atmosferze możemy prowadzić dalej zajęcia dydaktyczne.

3 Zabawa „Podaj balon”.

Cel zabawy: Dzieci podczas zabawy muszą ze sobą współpracować, aby wygrać zawody. Jednocześnie muszą zharmonizować swoje ruchy, aby wędrujący balon mógł dotrzeć do celu bez pęknięcia. Zabawa może być przeprowadzona po zabawach ruchowych i aktywnych, aby dzieci się uspokoiły przed zajęciami przy stolikach.

Przebieg zabawy:

Uczestnicy zabawy siedzą w dwóch rzędach na podłodze twarzą do siebie tak blisko żeby nogi były lekko ugięte. Są dobrani parami. Nauczyciel pierwszej parze podaje balon między stopy i zadaniem dzieci jest przeniesienie balonu stopami aż do końca rzędu. Należy uważać aby zbyt nie ściskać balonu, bo może pęknąć.

Tą samą zabawę można przeprowadzić wśród dzieci siedzących na krzesełkach, balon wędruje między kolanami dzieci.

Można również utworzyć dwa rzędy, a wówczas zabawa będzie miała charakter zawodów.

4 Zabawa „Rakieta”.

Cel zabawy: Dzieci podczas naśladowania startu rakiety mają możliwość wykrzyczenia się , co pozwoli na większą szansę utrzymania spokoju i ciszy podczas prowadzenia późniejszych zajęć dydaktycznych.

Przebieg zabawy.

Dzieci siedzą przy stolikach. Na znak nauczyciela uderzają delikatnie jednym palcem o stolik. Później zaczynają uderzać wszystkimi palcami, potem całą ręką. Uderzanie w stolik nasila się coraz bardziej, aż nauczyciel daje znak ręką , że rakieta startuje. Wtedy dzieci wstają z głośnym okrzykiem np., „hej”. Zabawę tę można rozszerzyć i dzieci mogą tupać również nogami o podłogę.

• Zabawa „Lampa, nos”.

Cel zabawy: Tą zabawę możemy bardzo skutecznie przeprowadzić podczas oczekiwania na posiłek, kiedy dzieci siedzą już przy stolikach, po skończonych zajęciach i po uporządkowaniu sali.

Przebieg zabawy

Nauczyciel pokazuje na swojej twarzy poszczególne jej części : nos, oko, ucho.

Równocześnie mówi „lampa” wskazując ją. Dzieci naśladują gesty nauczyciela. Po kilkakrotnym prawidłowym wskazaniu poszczególnych części nauczyciel zaczyna mylić. Pokazuje nos a mówi lampa.

Dzieci oczywiście wskażą lampę. Zabawa wywołuje u dzieci wiele radości i bardzo chętnie się w nią bawią. Można ją prowadzić kilka minut, nawet w czasie gdy są rozdawane talerze do posiłku.

6 Zabawa „W sieci”

Cel zabawy: Dzięki przeprowadzaniu tej zabawy dzieci mogą lepiej i prędzej poznać swoje imiona. Zmusza ona również do skupienia się i precyzji w podawaniu kłębka nici koledze. Zajęcie ma charakter spokojny i mobilizuje do współpracy całej grupy.

Przebieg zabawy

Wszystkie dzieci siedzą w kole na krzesełkach. Nauczycielka podaje jednemu dziecku kłębek wełny, którego koniec uczestnik zabawy chwyta do lewej ręki. Prawą natomiast rzuca kłębek koledze głośno wypowiadając jego imię. Ten z kolei chwyta koniec nitki prawą ręką, a lewą rzuca do dowolnie wybranego kolegi. Zabawa toczy się tak długo, aż wełna w kłębku skończy się, a pomiędzy dziećmi zostanie utworzona sieć. Zabawę można również wykorzystać z powodzeniem jako wprowadzenie do tematu bloku jesiennego , podczas omawiania zjawiska „Babiego lata”.

7 Zabawa „Głuchy telefon”

Cel zabawy: To zajęcie ma charakter typowo wyciszający i solidaryzujący grupę do wspólnej zabawy.

Przebieg zabawy

Dzieci siedzą w kole na dywanie . Jedno z nich, rozpoczynające szepcze do ucha koledze krótkie hasło. Ten z kolei szepcze swojemu koledze to, co usłyszał. W ten sposób każdy uczestnik przekazuje hasło „z ucha do ucha” swojemu sąsiadowi. Ostatni z uczestników wypowiada głośno to, co usłyszał od kolegi. Najczęściej w efekcie wychodzi zupełnie inne słowo, niż było podawane pierwotnie, na początku zabawy. Dzieci mają wówczas największą radość, gdy znajdą „winowajcę”, który przekręcił pierwsze hasło.

8 Zabawa „Walka na plecy”

Cel zabawy: Tego rodzaju zajęcie ma na celu rozładowanie napięcia oraz możliwość wyładowania swojej energii. Dla dzieci silniejszych jest to szansa pokazania swojej siły. Oczywiście należy pilnować, aby dzieci nie wyrządziły sobie krzywdy.

Przebieg zabawy

Przez środek sali rozciągamy na podłodze linę lub skakankę . Uczestnicy zabawy ustawieni parami stoją do siebie plecami, po dwóch stronach liny.

Należy dobrać dzieci tak, aby w parze było dwoje uczestników o zbliżonej sile fizycznej. Na znak dany przez nauczyciela, dzieci starają plecami przepchać swojego przeciwnika na drugą stronę liny. Wygrywa ten, który przepcha swojego wroga.

9 Zabawa „Bitwa balonowa”.

Cel zabawy: Przeprowadzając tą zabawę mamy na celu rozładowanie nadmiaru energii, jaka tkwi w dzieciach. Dajemy im również możliwość poznania nowego zajęcia, które nie przyniesie nikomu żadnej szkody. Zabawa ta jest dobrym zajęciem o każdej porze roku i nie wymaga dużo miejsca. Jednocześnie przynosi

Dzieciom wiele radości. Eliminujemy także w naszej grupie złośliwe dzieci oraz takie, które mają tendencje do rękoczynów wśród kolegów. Wciągamy też w kolektyw grupy dzieci bardziej nieśmiałe.

Przebieg zabawy:

Każdy uczestnik zabawy dostaje do ręki nadmuchany balon. Tymi balonami dzieci prowadzą ze sobą wojnę, która może być rozgrywana „ jeden na jeden”, lub „wszyscy na wszystkich”.

Na balonach można również wymalować buzie, które mogą być złe i dobre, lub smutne i wesołe. Wtedy wojna jest prowadzona : „smutasy na wesołków”, lub „złośliwcy na dobrodusznych”.

10 Zabawa „Papierowa wojna”

Cel zabawy: Wyładowanie nadmiaru energii.

Przebieg zabawy:

Grupa dzieci dzieli się na dwie mniejsze grupki, które walczą przeciwko sobie kulami papierowymi. Każda grupa ma wyznaczony swój teren walki. Po upływie wcześniej określonego czasu każdy zespół sprawdza ilość kul i ta grupa ,która na swoim polu ma mniej kul wygrywa.

Zasady gry należy ustalić przed rozpoczęciem „wojny”.

Można także wprowadzić pewne opcje w grze i wykorzystać to ćwiczenie jako punkt zajęć gimnastycznych.

Wariantami w grze mogą być zasady:

- dzieci rzucają kule na siedząco,

• rzucają tylko prawą ręką,

• rzucają tylko przez plecy,

• rzucają między nogami, itp.

9 Bibliografia.

1 „Wychowawca” - miesięcznik nauczycieli i wychowawców katolickich,

nr 3/2003r.

2 Renata Knez - Zachowania agresywne w kontekście praktyki szkolnej.

3 Agata Baran - Dziecko, a przemoc w mediach.

4 s. Łucja Bożek - Agresja, a aspekty psychologiczne.

5 „Uczyć lepiej” - dwumiesięcznik ODN w Poznaniu - listopad -grudzień

2002r.

Festyn rodzinny „Szkoła drugim naszym domem”.

---